1
No.1/2019
BIO LO GISCHE LANDBOUW INNOVATIEPRIJS 2019BEURSSPECIAL 2019
Bio-beurs special met
De drie genomineerden
BIO
LO
GISCHE LAND
BO
UW
IN
NO
VATIEPRIJ
S
2019
BIO
LO
GISCHE LAND
2019
BO
UW
SponsorsINNovAtIEPRIjS
BIoLogISChE LANdBoUw
2019
Voor de 12e editie van de Ekoland Innovatieprijs voor de biologische
landbouw hebben onze lezers dit jaar weer een flink aantal inspirerende
en innovatieve biologische bedrijven of samenwerkingsverbanden
aangemeld. De jury selecteerde daaruit dertien zeer diverse
kandidaten die in onze vorige editie zijn voorgesteld.
TEkST | Maria Van Boxtel, Geertje SchlaMan & KeeS Van Veluw
D
e jury heeft ondertussen uit dit prachtige aanbod drie bedrijvengenomineerd. Zij werden beoordeeld op de criteria innovatie, originaliteit, effectiviteit, algemene toepasbaarheid, maatschappelijke acceptatie en duurzaamheid. De jury van de Ekoland Innovatieprijs 2019 bestaat uit Gea Bakker, Maria van Boxtel, Geertje Schlaman, Bart Fokkens, Lex Kruit en Kees van Veluw. De innovaties zowel technisch als op systeem niveau, het klimaat, het omgaan met de burger en het enthousiasme van de ondernemers hebben dit jaar veel indruk gemaakt op de jury. ‘Alle bedrijven zijn een voorbeeld voor minister Schouten.’
Op woensdag 23 januari om 20.00 uur worden de winnaars bekend gemaakt en worden de prijzen feestelijk uitgereikt op de Bio-Beurs in de grote zaal. De financiële bijdrage van de Rabobank geeft de Ekoland Innovatieprijs biologische landbouw nog eens extra zeggingskracht en de koperen schep van Kopersporen is inmiddels een begrip geworden. Dit jaar worden drie oud-winnaars opnieuw op het podium uitgenodigd! Voorafgaand aan de prijsuitreiking kunt u horen hoe zij verder innoveren: hoe gaat het met hun bedrijf, hun innovatie en welke vernieuwingen zij nog meer toepassen. Het belooft daardoor een inspirerende prijsuitreiking te worden met prachtige oeuvres en innovaties.
Op dezelfde dag, ‘s woensdagmiddags om 17.45 uur, presenteren de drie genomineerden hun bedrijf in workshopruimte A. Ze delen hun innovatie(s). Hoe kwamen ze op het idee? Wat werkt goed, wat kan nog beter? De workshop is een podium voor deze pioniers.
We nodigen iedereen van harte uit om bij beide gelegenheden aanwezig te zijn.
WOrKshOp 12
de drie genomineerde bedrijven presenteren zich tijdens deze workshop
wo 23 jan | 17.45 - 18.45 uur | workshopruimte a |
De ekoland innovatieprijs eert de vernieuwers in de biologische sector. Doe inspiratie op en leer van hun ervaringen.
EKOLAND INNOvAtIEprIjs 2019
hEt DErDE Erf
joop en Corine Wantenaar
H
et Derde Erf van Joop en Corine Wantenaar groeide organisch. De kleinschalige melkvee-houderij in Soest werd door Joop en Corine met hulp van medewerkers, klanten en vrijwilligers uitgebreid met een Community Supported Agriculture-tuinderij met leden. Het bedrijf omvat nu veeteelt met eigen teelt van voedergewassen, een winkel en theehuis, een beeld-houwstudio, therapieruimte, yoga en tai-chi studio een melktap, een zelfgebouwd mobiel kippenhok, agrarisch natuurbeheer in de vorm van kruidenrijke weiden, bloem-rijke slootkanten en weidevogelbeheer en een van de eerste klompenpaden begint op het erf. Er is een muziekruimte en een mantelzorgwoning voor moeder en een perma-cultuurtuin: het is een gemeenschapsplek die door veel mensen gebruikt wordt. Het Derde Erf levert Demeter-melk aan Weerribben Zuivel.De nieuwste innovatie bestaat uit bomen en struiken in de weilanden direct achter de boerderij. Klant Göran Christianson kwam met de suggestie, hij vergelijkt de teelt van bomen op verschillende bedrijven. Joop: “We hebben 35 melkkoeien waarvoor we zelf het krachtvoer verbouwen. We hebben een weerbare kudde, we gebruiken
geen antibiotica en ook geen homeopathische middelen of kruidenmengsels. Er staan wel kruiden in de wei. Ik heb een eigen stier en selecteer op rustige dieren. Fleckvieh en nu een Blaarkopstier.” Die diversiteit wilden ze ook graag terugzien in het weiland. De bomen zijn nu aangeplant op de huiskavel van negen hectare. Het Derde Erf koos voor Europese walnoten in rechte lijnen, met daartussen kleine-re struiken zoals duindoorns en kersenstruiken. “Behalve dat ze schaduw geven aan de koeien, denk ik dat bomen mineralen veel dieper uit de bodem halen en die via hun blad teruggeven aan de bovengrond. Ook leggen we met de bomen CO2 vast en behalve noten oogsten we in de verre toekomst ook nog hout.”
Ze werken bewust kleinschalig, maar dat betekent niet dat alles met de hand wordt gedaan. Het Derde Erf heeft een melkrobot, (voer)granen worden geoogst met eigen com-bine en technieken worden slim ingezet. Ook de bomen zijn zo geplant dat eromheen rijden met landbouwmachi-nes mogelijk blijft. “Ik geloof vooral in kleinschaligheid en diversiteit omdat mens en dier dan niet verworden tot een nummer. Grootschaligheid werkt onverschilligheid in de hand en dat is, denk ik, de grootste vijand van de mens en het leven op aarde,” vat Joop zijn visie samen.
ik geloof in
diversiteit
NoMINAtIE
BIO LO GI SC H E LA NDBO UW INNOV ATIE PR IJS2019
BIO LO GI SC H E LA NDBO UW INNOV ATIE PR IJS2019
BIO LO GI SC H E LA NDBO UW INNOV ATIE PR IJS2019
BIOLO GISC HE LA ND BO UW INN OV AT IEPR IJS2019
BIO LO GI SC H E LAND BOUW INNOV ATIE PR IJS2019
2019
DOOrNIK NAtuurAKKErs
Louis Dolmans
S
inds 2010 is Louis Dolmans boer. Daarvoor heeft hij als econoom gewerkt bij de Algemene Rekenkamer, bij twee provincies en als zelfstandig adviseur voor diverse overheden, daarnaast is hij wethouder geweest en heeft hij bestuursfuncties bij natuurbeschermingsorgani-saties. Dat was een goede voorbereiding om zijn bedrijf in de vorm van Stichting Doornik Natuurakkers op te zetten, want de innovatie die Louis toepast zit vooral in de opzet van zijn stichting en in zijn verdienmodel. In het gebied tussen Arnhem en Nijmegen is grootschalige landbouw niet meer haalbaar. Wel is er vanaf 1990 een toenemende behoefte aan een groene zone in dat gebied. Verschillende lokale overheden en organisaties kwamen daarom in 2008 met Landschapspark Lingezegen. Het 1700 hectare. grote gebied tussen Arnhem en Nijmegen is herontworpen, samen met bewoners, tot een ruimte voor recreatie, klein-schalige landbouw, cultuur en natuur.Daar speelde Louis slim op in. Hij maakte een plan waarin hij natuurbeheer combineerde met kleinschalige landbouw en kon dat tegen een lagere prijs uitvoeren dan Park Lin-gezegen dat kon. Stichting Doornik Natuurakkers begon in 2010 als proef op 15 hectare kleigrond in Bemmel. Dat werd een succes, wat in 2012 leidde tot 20 hectare extra. Louis maakte er een kleinschalig landschap van met 20 hectare akkers, met vooral oude granen met rogge, emmer en spelt als hoofdgewassen en rassen zoals gerst, risweit,
rivet en eenkoorn als experiment, maar ook met lupine en pompoen. De rest bestaat uit weilanden, brede bloemen-en kruidenstroken, met daarop acht kilometer (vlecht)heggen en een buitenleslokaal. Wandel- en fietspaden doorkruisen het gebied. Altijd komen er mensen wandelen en genieten van de rust, de natuur, het landschap en van de 65 vogel-soorten die Louis geteld heeft. In het groeiseizoen geeft hij elke woensdagavond een excursie. In 2015 haalde hij Mark Shepard, de voedselbospionier uit de VS, naar Nederland voor een congres en cursus en er komen allerlei groepen een rondleiding volgen over natuurbeheer en voedsel-productie.
“De natuur doet alles goed, maar ik reken en onderhandel natuurlijk ook,” zegt Louis. Hij stuurt elk jaar een op reële prijzen gebaseerde rekening naar Park Lingezegen als ver-goeding voor het natuurbeheer. Daarnaast levert de teelt van oude granen en lupine met het Demeterkeurmerk, in een agroforestry systeem, een goed saldo op. Lokale bak-kers en winkeliers willen graag de producten van Doornik Natuurakkers verkopen. “Ik verbouw drie jaar graan en dan een jaar wisselteelt zoals lupine of pompoenen. Er is veel vraag naar oude granen en lupine (opbrengst ruim 2.000 kg. per hectare) die tegen prima prijzen worden ver-kocht”. Inmiddels zijn er plannen gereed om meer gron-den te laten beheren door Doornik Natuurakkers. “Ik ben een blij mens,” besluit Louis.
NoMINAtIE
BIO LO GI SC H E LA NDBO UW INNOV ATIE PR IJS2019
BIO LO GI SC H E LA NDBO UW INNOV ATIE PR IJS2019
BIO LO GI SC H E LA NDBO UW INNOV ATIE PR IJS2019
BIOLO GISC HE LA ND BO UW INN OV AT IEPR IJS2019
BIO LO GI SC H E LAND BOUW INNOV ATIE PR IJS2019
2019
EKOLAND INNOvAtIEprIjs 2019
OvErEsCh ECOLOgIsChE LANDbOuW
familie Overesch
H
et bedrijf van de familie Overesch aan de Hondemotsweg in Heino/Raalte kent een lange geschiedenis. Momenteel is er 35 hectare in eigen-dom en in totaal 150 hectare in beheer waarvan circa 10 hectare natuurgrasland. Het is een gemengd bedrijf met varkens van circa 115 zeugen van een eigen foklijn, een mix van het Nederlands landvarken ‘GY x’ met Piétrain, verder is er akkerbouw en groetenteelt en lopen er Brandrode zoogkoeien. Circa 55 procent van het voer en alle stro komt van het eigen bedrijf. Daarnaast maken ze zoveel mogelijk gebruik van reststromen uit de humane voeding. Met door hun zonnepanelen opgewekte stroom maken daarmee zelf het varkensbrijvoer.De akkers zijn in 1994 omgeschakeld, in 2003 gevolgd door de varkens. De introductie van rundvee op het be-drijf is gerelateerd aan de samenwerking met Aver Heino waar zoon Rob Overesch de bedrijfsvoering doet sinds de overname in 2015. Bij voorkeur wil Jan Overesch een biologisch dynamische bedrijfsvoering. “De meer gesloten kringloop daarvan spreekt me aan, in de biologische sec-tor wordt nu nog nauwelijks beloond. Voor de bd-varkens is er echter nog geen afzet.” Met zoon Rick in de
maat-schap is het bedrijf meer groenten gaan telen: granen, waaronder spelt, aardappelen, pompoenen, artisjokken, suikermais, broccoli, spitskool, asperges en kruiden. Naast Rick, Jan en Mariet is schoonzoon Rudi sinds 1 januari ook lid van de maatschap. Daarnaast zijn er vaste en veel part-time krachten werkzaam op het landbouwbedrijf en in de winkel.
Dat het anders kan voor dier, natuur en milieu dragen ze graag uit. ‘Heel Salland biologisch!’, roept Jan dan ook regelmatig. Bezoekers zijn welkom om de varkens te bekij-ken vanuit de skybox of ze vanaf het klompenpad te zien spetteren in de inmiddels beroemde modderpoel.
Innovaties komen voort uit persoonlijke reflectie. “Om de zoveel tijd moet je voor de spiegel gaan staan om jezelf af te vragen of je goed bezig bent,” zegt Jan. Dit leidde tot de wens voor meer regionale afzet en tot de nieuwe overzich-telijke winkel. Recent zijn ze ook gestart met niet-kerende grondbewerking. En er staan sinds kort acht hutjes in de wei voor de zeugen met hun biggen. De vraag is waarom ze daaraan beginnen, want financieel levert het geen direct voordeel op. Na een korte stilte: “Het is veel te leuk om uit te proberen!”
