VAN LEVENSHIDDELEN\VETGEVING,
-
CONTROLE EN
VAN
LEVENS~IIDDELENHETGEVING,-
CONTROLE EN
-PRODUKTIE, 3-
12 NOVEMBER 1987.
L. Donia
,
Kan
s
urne
nt
en Kont
a
kt*
M. Schutt
e
l
aar
, Kan
s
urnent
en Kont
a
kt*
Sam
e
nstel
l
er: H.
Herstel, RIKILT
.
* Kansurn
ent
e
n
Kontakt, Sweelinckp
l
ein
74, 25
17
GC
's-G
rav
enhage
,
Postbus 30500
,
2500
GM 's
-
Gravenhage
tel
.
070-
4694
24
Rijk
s-Kwa
liteitsinstituut
voor
land
-
en tuinbouwprodukten
(RIKILT)
Born
sesteeg
45, 6708 PD H
ageningen
Postbus
230, 6700 AE
H
ageningen
Te
lefoon 08370-
19110
Tel
ex
75180 RIKIL
Telefax
0837
0-17717
Roosj
e
Caz
e
mier
Circulatie
bibliotheek
EXTERN:
Fundashon pa Konsumido
,
Curacao (2x)
Koosurnenten Kontakt (2x)
Min. van Econ. Zak
e
n, Directie Consum
e
nt
e
n- en Marktb
e
leid
- dhr Koopman
dhr
Palm, Kab. Ned. Ant.
dhr Wuit
e
, Kab. N
e
d. Ant
.
Min. WVC, Directie Rijksk
e
uringsdi
e
n
s
t v
a
n War
e
n (dhr
S
churink)
Min. WVC, Hoofdinspecti
e
Lev
e
nsmidd
e
l
e
n (dhr B
e
rben)
Min. WVC, Directie VVP (dhr Schipp
e
r)
Dir
e
ctie VKA
Dire
c
ti
e
OSL
Dir
ec
ti
e
DLO-Algemeen
e
n Manag
e
ment
Dir
e
cti
e
Alg
e
men
e
Zak
e
n (2x)
enig inzicht
te krijgen
in
de
kwal
iteit
van levensmiddelen, de
wetge-ving
en
de controle
en een
onderzoekprogramma
op te stellen
werd
van
4
t/m
12
november
1987
een
werkbezoek
aan
Curacao
gebracht
.
Hieraan
na-men deel de heren
n.
Donia (directeur)
en
M.
Schuttelaar
(voedingsdes-kundige) beiden van
Kansurnenten
Kontakt
en
H. Herstel (hoofd
sector
Produktkwaliteit
en
projectleider onderzoek voor de
consumentenorgani-saties)
.
Het werkbezoek werd voorbereid
en
begeleid door Hevr.
A. Alcantara, directeur van de Fundashon pa
Konsumido
.
Het programma
bevatte de volgende
onderdelen:
kennismaking met de
Fundashon
pa
Kon-sumido
,
bezoeken
aan
diverse levensmiddelen- en non-food
produktiehe-drijven, het Landslaboratorium, contacten met politici, kennismaking
met
controlediensten,
bezoek
aan
de Universiteit van de
Nederlandse
Antillen, bezoek
aan supermarkten en een persconferentie
ter
afslui-ting.
Op Curacao
wordt
95%
van de
levensmiddelen
gefmporteerd, er
bestaat
een zeer
beperkte
en ouderwetse
levensmiddelen1~etgeving,de
controle
is
vooral gericht op
hygiänische
en gezondheidsaspecten,
de
controle-faciliteiten
zijn gering. Politici en producerende
bedrijven
zijn
overtuigd
van het nut van betere wetgeving
en controle
.
Volgens
de
verhalen
zijn er
nogal wat klachten over de
hygi~nebij produktie
en
verkoop, dumping van
elders afgekeurde
partijen,
verkoop
van te
oude
voedingsmiddelen,
gezondheidsklachten
na
consumptie
van dranken
en
groente etc.
Uiterste verkoopdata
ontbreken
veelal.
Er zijn geen goede
etiketteringseisen
.
Het
assortiment
voedingsmiddelen in
de
winkels
is
wel
groot
.
Vanuit Nederland
zou
ondersteuning kunnen worden
gegeven
bij
lt
et
uitbreiden van
de
levensmiddelenwetgeving, het
geven
van
uit-voeringsvoorschriften
voor de
controle, adviezen voor de
bewaring
van
voedingsmiddelen
enz
.
Keurmeesters
zouden in
Nederland bijgeschoold
kunnen
1o1orden,
microbiologische-
en c
h
emische analisten zouden zich
via
stages op
het RIKILT
endenwekmethoden eigen
kunnen
maken
.
Voor-~~aardeis
~~eldat de
controlefaciliteiten op
Curacao
ook
~~ordenuitge-breid.
wisseld. Via vergelijkend
onderzoek
kunnen
analyser
e
sultaten op
hun
juistheid \•lorden
getoetst.
2 Enige
in
verband met het
doel
van het werkbezoek relevante informa
-tie over de
situatie
op Curacao
2.1
lolaarschmo~ing2.2 De
sociaal
-
economische
situatie
2.3
Levensmiddelenproduktie,
-
wetgevi
n
g
en -controle
3 Programma van het werkbezoek
3.1 De Fundashon pa Konsumido
3.2 Bezoe
k
en
aan
levensmiddelen- en non-food bedrijven
3
.
2.
1.
Levensmiddelen
bedri
j
ven
a.
De Hollandse Bakkerij
b
.
Amstel
Bt·omo~erijc
.
Otto
Senior
Inc.
d. Alesie
e
.
A1an
f
.
Gompack
3
.
2.2. Non-food bedrijven
a
.
Curacao Wire Products
Inc
.
b
.
Antillen Soap Company
c.
Softex
3
.
3
Universiteit van de
Nederlandse
Antillen
3.4
Control
ediensten
en
-
faciliteiten
3.4.1.
Geneeskundige- en
Gezondheidsdienst
3.4
.
2. Veterinaire
Dienst
3
.
4.3. Landslaboratorium
3.5
Bezoek
aan supermarkten
3
.
6
Contacten
met politici
3.7
Gesprek met de heer F
.
van Wittmarschen (ontw
.
hulp)
4 Conclusies
3-daags
congres
gehouden waarbij
ook
aandacht
besteed \olerd
aan
de be
-perkte voedingsmiddelemo1etgeving
en controle
.
Na overleg van KK met de
Heer Staatsecretaris Ploeg werd begin 1986
toegezegd
dat het
Ministe-rie
van Landbouw
en
Visserij
(L
en
V)
een subsidie
voor het v
e
rrichten
van
onderzoek
van uit Curacao afkomstige voedingsmiddelen door het
Rijkslmaliteitsinstituut voor Land
-
en TuinbouHprodukten
(RIKI
LT) zou
verlenen. Dit mede
gezien
het
feit dat
h
et
RIKILT jaarlijks,
gesubsidieerd
door L
en
V,
een aantal
voedingsmiddelen onderzoeken
voor KK verricht
.
Door diverse
oorzaken
k\olam dit onderzoek niet van de
grond
.
Eind 1987 Has L
en
V
alsnog bereid
s
ubsid
ie
te
geven
om met
een
delegatie van KK en RIKILT Curacao te bezoeken
om
de
problemen
te
i
nv
entariseren en een
onderzoekplan
op
te
s
t
ellen
.
Bovendien bleek het
Ministerie van Economische
Zaken
b
ereid
eenmalig
ee
n
subsidie
van
f
30.000,-
te
verstrekken om
zulk
onderzoek daadHerkelijk
te
v
e
rrichten.
(bijlage 1). In dit k
ade
r
brachten de
heren 1. Donia (directeur), M.
Schuttelaar (voedingsdeskundige) beiden van KK, en
H. Herstel (hoofd
sector
Produktkwaliteit
en
projectleider van het on
-d
e
rzoek voor de
consumentenorganisaties)
van
h
et
RIKILT van 4 t/m 12
november 1987
een
werkbezoek
aa
n Curacao.
2
ENIGE IN
VERBAND NET HET DOEL VAN HET
{~ERKBEZOEK RELEVANTEINFORMA-TIE
OVER DE
SITUATIE
OP CURACAO
2
.
1 Waarschuwing:
Bij het lezen van dit
rapport
moet bedacht word
e
n dat de He
ergege
ven
informatie
vi
a
mondelinge, va
a
k persoonlijk
gekleurde
,
mededelingen
verkregen werd. Cijfers en overige
gegevens
kunnen
daardoor
mogelijk
niet geheel juist
zijn;
het
gaat
dan ook meer
om
indicaties d
a
n
om
exacte informatie.
2.2 De
sociaal-economische sit
uatie
Enkele
gegevens
ui
t
1984: Curacao
telt ca
.
155.000
inwoners
.
Het
ge-boortecijfer is 19,6
per
1000 inwoners, het
sterftecijfer 5,6
.
Het
percentage 0-14 jarigen
is
27,7%, het percentage 15-19 jarigen 10,6%
en
het
percentage 65 plussers 6,8%.
Sinds
1984
is de
economische
situ-atie
verslechterd. Het werkeloosheidspercentage is
25
i
30%. Men
kan
van
ca
.
f
10,- per dag rondkomen, het bedrag voor de bijstand
is ca.
f
250,-
per maand.
Een onderwi
j
zer
verdient
ca.
f
2400,- (netto
f
1900,-),
een
\>linkelmeisje
ca.
f
500,-
.
De lonen
zijn
3 á
4
maal
zo
hoog
als in
de omringende landen.
Sinds
maart
1985
heeft de overheid
een
personeelsstop
ingesteld.
De
overheid
heeft ca
.
20.000 werknemers
waarvan
er
in de komende
jaren
30% moeten
afvloeien
.
Daar staan ook
lichtpuntjes tegenover.
Zo
is het
contract
met de
Venezuelaanse
aardo-lie raffinaderij juist
weer
voor
enige
jaren verlengd. Het toerisme
uit de U.S. is gedaald, maar
uit
Halti
en
Jamaica neemt
h
et
toe. In
verband met de
bomT
van het Internationale Handels
Centrunt
hebben
Sonesta
en
Hyat t
aangekondigd
hotels
op Curacao
te zullen
bom-1en.
De
havenfaciliteiten \>lorden uitgebreid. De voormalige voorzitter van
de
Asina
(Associatie van Antilliaanse Industrieën) vertelde
dat
het
in de
bedoeling ligt dat
zich
in
de komende 5 jaar 30 nieuwe
industrieën
zullen vestigen.
2
. 3 Levensmiddelenproduktie,
-\>letgeving en -cant role
95%
van
de voedingsmiddelen wordt
gelnporteerd
uit
de
u.s.,
Nederland
en
Zuid-Amerikaanse landen. Bij
een
bezoek aan Suikertuintje, een luxe
supermarkt
,
troffen
we een
zeer groot
assortiment
levensmiddelen aan.
Groente
en
fruit wordt dagelijks vers
op
de drijvende
markt
in
Willem-stad aangevoerd vanuit
Venezuela. Locaal
zijn er
,
onder protectie, een
aantal levensmiddelen
produktie bedrijven op
o.a.
het
gebied
van
rijst,
olie- en
margarine, bier
en
vleeswaren. Op beperkte
schaal
wor-den
groente geteelt en
varkens
gefokt.
Gezien de
kleinschalige
produk-tie
en de
kosten voor water (gedestilleerd
zeewater) en energie
heeft
de locale
industrie soms moeite
k\>lalitat
ief
hoog\>laardige producten
tegen
redelijke
prijzen te leveren.
Er
bestaan veel
klachten
zowel
over
ge1mporteerde- als
locaal
geproduceerde
produkten.
M
aar gezie
n de
zeer
b
eper
k
te
levensmiddelenwetgeving
en
d
e vrij
be
-p
er
kt
e co
ntr
o
le b
estaa
n
er
weinig
m
oge
lijkh
e
d
en
om
adequaat o
p
te
t
r
ede
n
in
het
belang van volksgezondheid en
eer
li
jkheid
in de
han
de
l.
De
e
nig
e
wettelijke b
asis
is een
verordening uit
1917
"B
e
palin
gen
tot
het
tegengaan
van d
e
n v
er
koop
van
voor de volksgezondh
ei
d n
adeelige
eet- e
n
drinkwaren op
h
et eiland
Curacao
'',
(bijla
ge 2)
.
Aan deze
ver
-ordening
zij
n
in de loop der jaren
een
aantal produktbesluite11
e
n
ver-gu
nnin
gen
to
ege
voe
gd
(vo
or zo
v
er ons
b
ekend
h
et
laatst
ln
1975)
.
Er
b
estaa
n
veel geruchten over slechte
p
artije
n
ingevoerde
voedingsmiddelen, dumping van
slec
ht
e
h18liteit
- e
ld
ers
"
rejected" of
"refused"
-
vl
ees e
n kip,
gezo
ndh
ei
d
s
klacht
e
n n
a
h
et
drinken van
frisdrank of
het
ete
n
van fruit, misleidende
eti
k
etter
i
ng
,
vieze
k
eu
k
e
n
s
in restaurants, slechte
be\o1
ar
in
g
in wink
e
l
s
,
te oude
p
ro
dukt
e
n,
e
tc. D
e
Hygi~nischeDi
e
n
st
(onderd
eel
v
a
n d
e
Geneeskundige
e
n
Gezondheidsdienst GGD)
gaat o
p d
e
klachten
af maar
k
a
n v
aak
n
iet
m
eer
doen
dan '"aa
rsc
huto1
en en adv
i
seren
. Dit
omdat de
t
ol
ettelij
k
e
hasis
ontbreekt
,
tenzij
er e
vi
dent gevaar
v
oor
de
volk
sgezo
ndh
eid
bestaat.
H
e
t
ge
br
e
k
aan
vakk
en
ni
s in
keukens,
wink
els e
n
kleine
produktiebedrijfjes
e
n
de
sc
h
aarse
mogelijkheid om
tot sancties over
t
e gaa
n,
werken deze
si
tu
atie
in
d
e
hand. Het
onderzoek
in het
kader
van de controle
is
vo
or
n
a
m
elij
k
beperkt tot
b
acterio
l
ogisch
onderzoek
v
an
water,
m
e
lk
en
zuivel
pr
o
dukt
e
n. V
oo
r
de
rest
o
nthr
eekt
het
aan
goede
faciliteiten
e
n/
of
ervaren menskracht.
Op
een bijeenkomst van de
Overheid,
d
e
Kam
e
r v
a
n Ko
o
ph
a
nd
el
,
de Asina
(v
erenigi
n
g
van Cur.acaose
industriel:!n)
en de K
o
nsum
ente
nbond
in
het voorjaar v
a
n
1987
h
ee
ft
men
d
eze sit
uatie du
i
d
elij
k
onder ogen
gezie
n
en
b
es
l
oten tot
het
oprichten
van
ee
n N
atio
na
al
Kw
ali
t
e
it
s
bureau.
In
h
et
bestuur van
d
it
bur
ea
u in
oprichting zitten
ec
ht
er gee
n
vertegenwoordigers van
d
e
GGD
of
d
e
Univ
ers
iteit
van
d
e
Antillen
.
De vrees
b
estaat
dat dit bureau
vo
ora
l
snog
ni
et
tot stand
za
l k
omen e
n d
at
d
e
controle niet
o
bj
ectief
zal
ge
b
eure
n omdat d
e
invlo
e
d
van
d
e i
ndus
tr
ie
te
groot is
.
Boven
di
en
is
dit
bur
eau
gericht
o
p
de
co
ntrol
e
van p
ra
elukt
e
n van
de
e
i
ge
n local
e
3 PROGRANMA VAN HET HERKBEZOEK
Door de Fundashon pa Konsumido
\olas
een
programma voor
ons
\olerkbezoek
opgesteld
waarin de volgende onderdelen waren
opgenomen:
kennismaking
met
de
Fundashon pa Konsumido
en
het bestuur, bezoeken
aan
diverse
po-litici,
enkele
levensmiddelen-
en
non-food produktiebedrijven, het
Landslaboratorium,
de
Universiteit van de Antillen, kennismaking
con-trolediensten,
bezoek
aan
belangrijke supermarkten
en een
persconfe-rentie (bijlage 3). Bij
deze
bezoeken werden we vergezeld door Mevr
.
Alcantara, directeur van de Fundashon pa Konsumido
en een of
t\olee
keurmeesters, de heren Offerman
en Pedro,
van de
Hygi~nischeDienst.
3.1 De Fundashon pa Konsumido (directeur Hevr. A. Alcantara)
telt
5
medewerkers
en
heeft
een
kantoor
midden in
de
stad
.
De bond wordt
gesubsidieerd
door
de overheid en
de vakbond. Hen behandelt klachten
die
vooral liggen
op
het
gebied
van juridische problemen,
echtschei
-dingen, bouwzaken, verzekeringen
en
voedingsmiddelen
.
Mensen
nemen
te-lefonisch contact
op
of
bezoeken
het kantoor van de bond. De bond
stelt via
TV, radio
en
dagbladen
allerlei consumentenzaken aan
de
orde
.
Recent
is
de
directeur
begonnen met
een cursus
over
prijzen en
k\olaliteit van
voedingsmiddelen
.
Er wordt zeer
naU\ol
samengewerkt
met de
Hygi~nische
Dienst van de GGD
zoals
bij
ons
bezoek
overduidelijk
bleek.
Keurmeesters
van deze dienst
trekken
de klachten
over
voedings-middelen die
de
bond bereiken na
.
Het
bestuur
van
de
bond
bestaat uit
5 leden. Voorzitter is de heer J.R
.
Evert
s
z.
In
een
vergadering met
het bestuur
\<lerden
de
activiteiten
van de bond,
Konsument en Kontakt en
RIKILT besproken
en
werd nagegaan
op
welke
\<lijze
het
voedingsmiddele-nonderzoek
op
Curacao het best vanuit Nederland
ondersteund zou
kunnen
\olorden.
3.2
Bezoeken
aan
levensmiddelen
-
en
non
-food
bedrijven
De Curacaose bedrijven zijn verenigd in
de
Asosiashon
di
Industrialis-tanan Antiyano
(A
sina).
Doel is te komen tot meer
unif
ormiteit, goede
co
nt
acten
met de overheid,
kw
alitatief goede
produk
ten en
do
e
lmatige
wetgeving.
Daarnaast
bestaat de Korpedeko,
een
cooperatie van overheid
en industrie
.
De lokaal
gefabriceerde
produkt
e
n
zijn
beschermd •naar
er
is voor 5 jaar
een
prijsstop
afgekondigd
voor
dez
e
produkten
.
Voor
im-port
p
r
odukten
geldt
geen
prijsstop. Door de
sterk gedevalueerde
boli-var, de Venezualaanse munt,
zij
n
de
importprodukten
u
it
dat land zeer
goedkoop
.
Bovendien t•lOrden
er amper of gee
n
h1alitettseisen
aan
ge-steld
en
worden
ze
nauwelijks
gecontroleerd.
Ca.
20% van
de importpro
-dukten
h
eb
b
en ee
n
lagere
prijs dan v
erge
lijkbare locaal
geproduceerde
arti
k
ele
n.
Een
ni
e
uw
probleem
d
at
b
egi
nt
te ontstaan
is dat locale
producenten
soms
tevens
importere
n.
De lonen
zijn
relatief
h
oog, ook
de prijzen
voor h
et gedestilleerde zeewater e
n
de
ele
ktr
iciteit zijn
hoog.
Gezien
de
h
oge
t~erkeloosheidworden de bedrijven
aangemoedigd om
v
ee
l werknemers in
dienst
te nemen hetgeen investering in
n
ieuwe
geautomatiseerde
produktiesyst
eme
n t
ege
ngaat.
Bovenstaande geeft aan
dat de
situatie
van de locale bedrijven
soms moeilijk is. Sommige
bl
e
ken tegen marktbesch
e
rming,
andere
war
e
n
er
blij m
ee
omdat ze er
hun bestaansrecht
aan te da
nk
en
hebben. Alle bleken voorst
a
nder
te
zijn
van wettelijke kwaliteit
s
osarmen
en ee
n
goede controle daarop
.
3
.
2.1
Levensmiddelenbedrijven
a
. "D
e
Holland
se
B
a
kk
erij
"
(hr
.
Bret~ster)Bakkerij,
annex
winkeltje met
13
werknemers
.
Eigendom
van d
e
christe-lijke
vakbond. Levert
aan 40
winkels
.
Produce
e
rt water
-
melk- en
tar-webrood
en
diverse
soorten gebak en
koekjes.
Er bestaat
,
anders
dan in
Nederland, voor brood
geen eis
voor het droge
stof
gewicht
.
Opvallend
was dat
een gele
kleurstof,
zonder enige
nadere
aanduiding, afkomstig
b. An1stel brom-lerij (directeur hr. Da Costa Gomez)
Produceert 40.000
hl.
bier per jaar. Evenals
overal e
ld
ers op Curacao
\Wrdt
gedestilleerd zee1-1ater als
drink1o1ater
gebr
uikt.
Dit is dus
een
relatief dure grondstof. Verder worden rijst
(30
%) en
mout (70%)
ge-bruikt. (De Nederlandse
H
eine
ken
gebrui
kt
mais (20%)
e
n
mout (80%).
Verschil tussen Amstel
en
Heineken bestaat met name door het
vergi-a
stingsproces
;
bij Amstel vindt di.t
ged
ur
ende
11
á
12
dagen bij ca
12
C
0plaats, bij Heineken
gedurende
6 weken bij 8 C). De brouwerij
is
mo-dern ingericht, de kt.,aliteitscontrole vindt vooral in Nederland (daar
is
de
standaard)
plaats. Op
h
et eigen
lab. t-lordt
gecontroleerd op
in-houd, alcoholgehalte
etc
.
De flessen Horden i.v.m. lichtinvloed
in
kartonnen dozen verpakt. De brouwerij maakt ook Malta,
een alcoholvrij
produkt,
"vitalis
erend
,
energierijk
"
vooral voor
ki
nd
eren
.
Produktie
7000 dozen
(7 1/2
1. per doos) per maand. Over dit
pr
odukt
doen
ge-ruchten de ronde dat
het n
e
usblo
edi
ng
e
n
veroorzaakt
.
Er is
geen
con-trole
door de Hygil!n1sche D1enst, 1o1el
h
eeft
Economische
Zaken gegevens
opgevraagd en
aangekondigd dat
ze op
inhoud willen
controleren
.
Een
probleem op Curacao is dat
er
wettelijk
slechts
beperkt kan
worden
op-getreden
bij
"alcoh
ol
in het verkeer".
c
.
Otto
Senior
lnc
.
Producent
van
ijsjes, zuivelprodukten, vru
c
hten-sappen etc
.
Ontvangst door
Hr.
o
.
Senior
en
Hr. I.F
.
Serphos. Familiebedrijf,
be-gonnen als
ijsfabriekje, moment
ee
l
zeer
divers produktenpakket, moder
-n
e
processing apparatuur, noodgedwongen dicht op
elkaar in
de
fa-briekshallen geplaatst
.
Produceert onder andere Ritz (vruchtensappen
in non-return flesjes, 6 maanden houdbaar), Nutrasweet, Ultraswe
e
t,
vruchtensap in Purepack (6 dagen houdbaar) vla's, yoghurtdranken,
ijs-wafels, ijslollies, ingredienten voor ijsmix, onder licentie voor
Mac-Donald
een
aantal
shake
produkten,
etc.
Vanuit
Duitsland \oJOrdt
,
onder
eigen
naam, UHT melk
gelmporteerd,
met
op
het pak vermeld
''
Quality
Fresh Longlife Skimmilk''· Aan overhelelsscholen wordt
gereconstitueerde
sc
hoolm
elk
geleverd
.
Het
b
edrijf
telt
1
20
werknemers plus
een aantal
ijsventers. Men
h
eeft eigen
monteurs in dienst
.
Verkoopt
ook
ijs-machines, opslag
vriez
ers,
rietjes
etc
.
Het bedrijf werkt met FDA
normen, vooral omdat de grondstoffen uit de
u.s.
komen.
Uit bezorgdheid voor radioactief besmette produkten wordt melkpoeder
uit Canada ingekocht. De heer Serphos klaagt
over
de
goedkope
vruchtendranken van
slechte
k1-1aliteit die ge!mpor.teerd
1o~ordenuit
Ve-nezuela
en een
onduidelijke of onjuiste ingredientendeclaratie hebben.
Er bestaan geen
etiketteringseisen
in Curacao. De heer Serphos is wel
bereid de ingredientenlijsten (approved by FDA) van
zijn
produkten te
verstrekken. De controle, bacteriologisch,
geschiedt
door de GGD di
e
de monsters laat onderzo
e
ken op het Landslaboratorium
.
Volgens de heer
Serphos is deze controle
echter
wel
gebrekkig.
Hij hoopt dat de plan
-nen
om
tot normering
en
betere controle te komen worden doorgezet
.
d
.
Al
es
ie (Rice Millers)
Ontvangst door T.M. Doerga, general m
a
nager (de he
e
r Doerga
is
tev
e
ns
managing directer van Diasan (Disposables Diaper Manufacturing)
en
ge-n
e
ra!
1
nanager van Doerga (general
engineers
and
consultant)
.
Met de
he
e
r Doerga werden
eerst
d
e
klachten
over
de luiers di
e
Diasan
produ-ceert
besproken.
Intussen zijn
volg
e
ns de he
e
r Doerga, door
gebruik
van
een
bet
e
re
grondstof,
deze klacht
e
n v
e
rholp
e
n
.
Het bedrijf produ
-ceert, met behulp van
ee
n
zeer
moderne
so
rte
e
rmachine (patent van Hr
.
Doerga)
rijst
v
oor de locale markt maar
ook
voor
export
naar
Martinique
en
St
.
Maarten. Op de verpakking 1mrdt vermeld: "comparahle
with Uncle B
e
o's conv
e
rt
e
d
rlc
e
''
,
Voor desinfe
s
t
at
le wordt phostoin
en rendal gebruikt
(volg
e
n
s
Hr
.
Do
erga
gebruikt Si.lvo
eve
neens phostoin)
.
Oe USDA
geeft
certifica-ten voor het eindprodukt
af
.
Oe heer Doerga is bereid de produktieda
-tum onder de verpakking
af
te drukken.
e.
Alan (Alimentos Antillanos)
Ontv
angst
door O.G
.
Rosa, directer
.
Produceert
slaolie e
.
d.
en gaat
binnenkort ook margarine onder de naam Blue Band op d
e
markt brengen.
Importeert plantaardige olie uit de US
e
n
geharde
visolie uit Noorwe
-gen
.
Het b
e
drijf heeft
ee
n klein eigen lab voor
fysisch onderzoek.
Nicrobiologisch ond
erzoe
k
en
controle
TBA
pH, joodgetal
etc.
~-1ordtop
het Landslaboratorium verricht
.
Het bedrijf
staat
onder
controle
van
de laboratoria van van den Dergh
en
Jurgens in Nederland
en
Dristol
.
Op Cur
acao
ond
er
vindt h
e
t
concurrentie
v
a
n de zeer
goedkope,
va
a
k
oude,
ge
rmport
ee
rd
e
olie
uit V
e
n
e
zu
e
la.
f.
Campack (Vleesprodukten
en
vleeswaren)
Ontvangen door Hr. Flipse
en
Hr. Schoen. Bedrijf met
500
werknemers,
10 jaar
geleden
begonnen met zagen
en
verpakken van karbonade
etc.
daarna (8 jaar geleden) ook produktie
van
vleeswaren volgens
aange-paste formuleringen van Stegeman. Het bedrijf is
een
dochteronder-neming van Conslls, dit is
een
overkoepelende organisatie die
aan
winkels verkoopt. Importeren varkensvlees uit Hongarije
en
rundvlees
uit
Argentini~.Produceren 30 ton prepack vleeswaar per maand.
Aangezien
sinds
kort op Curacao een varkensfokkerij begonnen is
(protectie) worden nu ook hele varkens in het bedrijf verwerkt, het
-geen
wel
enige
aanpassing vereist.
Zij
hebben
een aantal ervaren
salesmensen.
Naar hun
idee
gaan veel
supermarkten slecht
met vleeswaar
om, daarom willen
zij
liever
zelf snijden en
verpakken.
Zij zouden
graag
zien dat het wink
e
lpersoneel
een
betere vooropleiding had
.
Er is
grote
behoefte aan voorlichting over de juiste bewaring van
voedings-middelen
.
Op
de produkten voor de
groothandel
wordt wel de produktie
-datum maar niet de v
e
rvaldatum vermeld
.
Suikertuintje,
de
grote
luxe
supermarkt, een van
hun dochteronderne
-ming
e
n let
er
'"el
op
dat vleeswaren niet te lang
be\o~aardworden
.
In
h
e
t
gesprek
blijkt
dat
m
e
n
er geen
e
nk
el
probleem
m
ee zo
u h
e
bb
en
om
De
formuleringen
van
Stegeman
moeten
gezien
de tropische
omstandighe-den wel woromstandighe-den
aangepast. In gehakt
wordt,
anders
dan in Nederland,
wel
sulfiet gebruikt.
Het bedrijf heeft
geen
technologe
n, wel
economen
en
m
ensen die
zich
met de logistiek bezig houden,
in
dienst. De
hygi~nische
omstandigheden in
de produktieruimten
zijn goed
,
zoals blijkt
uit de
schone
vloeren, de hoofdbedekking, de
gekoelde ruimten etc
.
Salami ls op
Curacao het belangrijkste twrsttype;
op
verzoek
van
de
Fundashon pa Konsumido
is
het vetgehalte verminderd. De produkt:l
.e
v
an
kroketten
is
70.000 p/m, van
h
amburgers 30
.000
p/m. H
e
t bedrijf wordt
gecontroleerd door de Veterinaire Dienst.
3.2.2 Non-food bedrijven
Het bezoek
aan
deze bed
rijven bleek
zinvol omdat
vee
l
lnformatie
ver-kregen werd over de problemen van de locale produktiebedrijven, de
ar
-beidsomstandig
h
eden
e
tc. D
e
volge
nde b
edrijven
werden
bezocht:
a. Curacao
Wire
Products Inc.
Ontvangst
door R. Lucia
,
directeur
(t
e
ve
ns
past-pres
lelent va
n de
Asi-na). Het bedrijf maa
kt
s
inds 1977 harmonicagaas (ge
pl
ast
ificeerd
en
gegalvaniseerd) en
si
nds 1978
ook diverse typen
d
raadn
agels.
Import
eert
draad
op contractbasis
uit Trinidad, koopt
gega
lvani
seerd
draad
in
uit
Engeland.
H
eef
t
geen concurrentie,
wel he
t probleem van
de
hog
e
tarieven
voor
water en electriciteit
.
D
e
heer
Lucia vertelt
dat
er juist
een bedrijf
is
opgezet
om oud
-
ijzer t
e
ve
rwerke
n.
Er zijn
op Curacao 20
á
30.000
a
uto\o/rakken. Het verwerkte
ijzer
wordt verkocht
aan Columbia.
D
e
k\o/a
lit
e
itscontrole
van
d
e
lHre
Product
s
produkt en
vindt plaa
ts door d
e
Universite
it
van
d
e
Nederlandse
Antillen. De
monst
ers
worden op willekeurige
wijz
e
uit de produktielijn
genomen
(niet
in
de
winkels)
.
Door de zoute wind
gaan hekken (10 jaar)
en
auto's op
Curacao niet l
a
ng mee. D
e
heer
Lucia
pleit
voor
eigen
norm
voor
d
e
produkten omdat
d
e
NEN norme
n
op Curacao
niet
passen,
gezie
n
de
vaak geheel andere
eisen di
e
aan
de
produkt
e
n
gesteld moeten
b. Antillian Soap Company
(Ontvangst door J
.
B
.
M
.
Kool
en
D. Veenstra) Bedrijf \olerkt
onder
lic
e
n-tie van Unilever (de
grootste)
,
AKZO
en Soilex
.
Producer
e
n
afwasmidde-len
,
deodorant, all-cleaner, vloerreinigingsmiddelen,
etc. Een
voor-deel is dat
h
et
\-later op Curacao niet hard is
.
Afzet vindt plaats via
agenten
die wederverkopen
en
via
export
binnen het Caratbisch
gebied
.
Het bedrijf beschikt over
een
klein lab
.
De
lm
aliteitseisen
komen
veelal rechtstreeks van Unilever. Het bedrijf is beschermd,
er
is
geen
concurre
nt
ie
door import
uit
lage-lonen landen.
Terloops
k\-lam
terspra-ke dat
er grote
milieu problemen
op
Curacao bestaan,
o.a
.
ten gevolge
van plastic verpakkingen.
c
.
Softex, Produktiebedrijf van disposables,
luier
s
,
toiletpapier,
keukerollen, servetten, maandverband
etc.
Ontvangst door
Hr
.
P.L.M. Lieuw, H
.
Minnaar. Bedrijf telt 95 werkn
e
m
ers,
zij hebben
een
monopoliepositie. Door
slec
ht
e
kwaliteit van de
grondstof en de
onmogelijkheid
om in duurdere machines te investeren
zijn er
nogal
wat
klachten
geweest over
de kwaliteit van
een aanta
l
produkten
.
In
het
bedrijf valt op dat
ee
n
aantal
handelingen niet
geautomatiseerd zijn,
ltetgeen in het licht van de
grote
werkeloosheid begrijp
e
lijk
is
.
3.3 Universiteit van d
e
Nederlandse Antillen (UNA)
Telt
600
stude
nt
en
Haarvan
100 op de
campus
wonen.
Er zij
n
3
facultei-ten: de Jurische, de Sociaal/Economische
-
en de Technische faculteit
.
Hij werden ontvangen door R
.
M. Libier, decaan van de Technisch
e
facul-teit
en
enkele docenten
.
De faculteit heeft afdelingen
Werktuigbouw,
Bomo1kunde,
Hateri
aatkunde
,
Produktietechniek
en Elektrotechniek.
Er
bestaan
geen
aanknopingspunten met voedingsonderzoek. Wel
zijn
er
eventueel
mogelijkheden om panelonderzoek m.b.v
.
de
Soc/Econ faculteit
te verrichten. In de discussie blijkt dat er veel behoefte
is aan
goede
voorlichting. Consum
e
nt
e
n
zij
n
weinig energie-
en milieu
bewust,
er
is
een e
no
rme energieverspilling
,
huizen Horden
fout,
niet
energie-be\wst
ge
bomo1d,
spuitbussen met
gec
hlor
eerde
kooh1aterstof f
e
n \olûrden
gebr
uikt
om insekten te bestrijden,
er
Hordt in supermarkten verkeerd
omgegaan met diepvrieskasten, langere tijd
bij
kamertemperatuurde
Er
zijn
problemen met niet
op
de juiste frequentie
aa
n
gepaste
,
gelmporteerde
koelkasten uit de US
.
Op sommige
produkten wordt vermeld
"
Una
gekeurd",
wat nog niet betekent
dat ze goed zijn gekeurd.
3.4
Controlediensten en
-fac
iliteiten
3
.
4
.
1
Geneeskundige
e
n
Gezondheidsdienst
(GGD)
Deze
telt 500
med
e
\olerkers die
zich
be
zig
houden met medi
sc
h
-
,
hygi~nisch
-
,
drinkwater-, en
vo
edse
londerzoek
,
bestrijding
van
ratten
etc.
De dienst
rapporteert aan
het Bestuurscollege (de
el
landsregering)
.
De
Hygi!nische Dienst telt
50
medewer
k
ers. Gesproken
werd met de
h
eer
S
.
Laker
(wnd. hoofd
van deze
dienst).
Er zijn
4 vl
ees
keurmeest
ers
en
13
controleurs.
Enkele van deze
controleurs
hebben
rond
1975
een
keur-meestersopleiding gevolgd bij
de
Kv\o/ te Utrecht. De dienst
treedt o.a
.
op
om germporteerd voedsel af
te keuren
en
te verni
etige
n
als
daar
klachten
over
worden
gemeld
(assurantiek\olesties)
.
Verder xwrdt
gecon-troleerd op
produkti
e
bedrijven, in hotels,
restaurants,
s
nackbar
s
,
markten en winkels
.
M
en
past
veel
gerichte controle toe
wanneer
er
klacht
e
n worden
gemeld.
V
aa
k betreft het b
esc
himmeld
e
,
v
er
rotte
of
anderzins ondeugdelijke
war
e
n
.
Supermarkten
word
e
n
eenmaal
per
2
maanden
gecontroleerd
.
Gezien
de veroud
e
rde
wetgeving
kan
eigenlijk
alleen
opgetr
e
den
worden
bij evid
e
nte
gevaren
voor d
e
volksgezondheid.
Er
z
ijn
goede
re
ge
ls voor mon
s
tername.
Er is
gee
n duidelijk
adres
waar mensen
klachten
kunn
en
melden,
ze
wend
e
n
zic
h
tot
d
e
GGD,
d
e
Consumentenbond etc
.
De
Antilliaanse
Luchtvaartmaatschappij (ALM) heeft
gevraagd
of de
GGD
de door hen be
-reide
catering
produkt
e
n wil keuren
.
Als produkten
die
met prioriteit
voor keuring/controle
in aanmerking
komen
,
worden
door de GGD genoemd
:
zuivelprodukten
(w.o. ijs), dieetvo
edi
n
gs
middelen
en babyvoeding,
groenten op
be
str
ijdin
gs
midd
e
len
,
limonades en
sa
pp
e
n
op
kl
e
urstoff
e
n
en
conserveermiddelen
,
diverse
produkt
e
n op houdbaarheid
.
Dit
zowel
voor
gelmporteerde als locaal
geproduc
ee
rde voedin
gs
midd
ele
n
.
De
h
eer
Lak
er
pl
eit
voor
goede
sa
menwerking
tussen GGD en consumentenbond
.
Een
belan
grijke a
ctiviteit
die
door de heer Laker
wordt
voorbereid
is
voorlic
h
ting
via
cursussen aan
"food-handlers"
.
Hiervoor
zij
n
ee
n
aan-tal
faciliteiten
nodig
,
zoals een goede ruimte
m
e
t
airco
,
diaprojector
e
n
ed
u
catieve
dia's
etc.
H
et
li
gt
in de bedoeling
d
eze curs
u
ssen
in
februari
1988
aan te vangen
.
3.4.2 Veterinaire Dienst
Gesproken
met
Dr. Parselli
(directeur). De dienst telt 60 medewerkers,
inspecteert
slachthuizen, controleert vleesimporten etc. Kip en vis
wordt
gecontroleerd
door
de GGD. Voor partijen
ge
tmporteerde
vlees
vindt
via de
Nederlandse Veterinaire Hoofdinspectie
en de Amerikaanse
inspectie
een
dubbel-check naar
de
herkomst
plaats
bij
partijen
''re-jected meat'',
zodat duidelijk is waarom
dit
vlees elders
niet
op
de
markt werd gebracht.
De di
e
nst beschikt
over een
klein lab
voor
s
impel
microbiologisch
onderzoek. Verder kan
ee
n
beroep worden
gedaan
op de
Pan-Amerikaanse
Organisatie. Er
is een nieuw
slachthuis
in
aanbouw
.
De
heer Parselli wil
geen certificaat
afgeven voor de locaal
gefokte
varkens
omdat
hij de
samenstelling
van het
voer niet
kan
controleren
.
Hij pleit
voor een apart
laboratorium
voor de controle van vlees- en
voedingsmiddelen
omdat hij
versnippering zeer
ineffici~ntacht.
Het
Landslaboratorium
is door
de
priorit
e
it
die
zij moet
geven aan het
hu-mane
(klinische
chemische) onderzoek
z
.i
.
niet
in
staat
voldoende
aan-dacht te
geven
aa
n
de controle van voedingsmiddelen.
3.4
.
3
Landslaboratorium
De
heer
Eustacia
(directeur, art
s
bacterioloog) was
h
elaas
verhinderd
.
l~ij
werden
ontvangen
door
zijn plaatsvervanger
Hr.
Gijsbertha
(micro-bioloog)
e
n
de heer Ensing (apotheker).
Het l
aborator
ium
dat 170
medewerkers
heeft verricht
vooral
microbiol
ogisc
h, he
amato
lo
g
isch,
toxicologisch
e
n
parasitologisch onderzoek (bloed,
urine,
faeces etc)
e
n is hier
voo
r
goed
uit
gerus
t
.
E
e
n
probleem is
wel
de krappe ruimte.
Er zijn goede faciliteiten
voor het chemisch klinisch
en geneesmiddelen
onderzoek,
zoals een
Unicam
UV/VIS
spectrofotometer,
gaschroma-tografen, HPLC
(PU 4025
UV
en
860 Abs-Det),
dunnelaag-chromapparaturen, etc.
Men
beschikt niet over AAS.
Voor
bijzonder
onderzoek en
voor
uitwisseling
op
het
gebruik
va
n
nieuwe
ontwikkelingen
wordt
regelmatig contact
ge-houden
met
laboratoria in de
u
.
s
.,
met
het
RIVH en
TNO-CIVO
.
Er bestaat
een
intensieve
samenwerking met
het
ziekenhuis, 90%
van
de
monsters komen daar vandaan.
Water en
melk
(produkten)
worden door het
Landslab.
microbiologisch onderzocht.
De
GGD moet betalen voor door het
Landslab.
voor hen verricht
onder-zoek. Omdat
het
VD-lab een
lagere
prijs rekent wordt melk sinds kort
op
het
VD-lab.
microbiologisch
onderzocht
.
In principe kan het
Landslab
.
ook ana
ly
seren op
boorzuur,
sulfiet, bestrijdingsmiddelen
etc.
Probleem is
wel
dat
de
mankracht beperkt is
en
men
altijd
prioriteit
moet geven aan onderzoek
voor
het ziekenhuis.
3
.
5 Bezoek aan supermarkten
Enkele supermarkten werden bezocht
.
Met
name het assortiment van
Suikertuintje was zeer groot. We troffen vele produkten
uit
de
U.S.
en
Nederland aan, waaronder
babyvoeding,
dieetvoeding, reformprodukten,
I.
In de vitrines
·
met diepvriesartikelen, troffen we,
met
name bij de
vruchtensappen een aantal
half
ontdooide pakjes aan. Op
de
gekoelde
verpakte vleeswaren was meestal
geen
Uiterste
Verkoop
Datum
(UVD)
ver-meld
.
Een aantal
produkten, vooral
UHT gesteriliseerde
zuivelproduk-ten, werd aangeboden
rondom de
gedeclareerde Tenminste
Houdbaar Tot
(T
.
H
.
T) datum. Het assortiment vers fruit was nogal
beperkt,
de
versheid van de
aangeboden groente
was
vergeleken met die in
Neder-landse supermarkten
matig.
3.6 Contacten met politici
Er werden
korte
gesprekken gevoerd met achtereenvolgens:
a.
De Minister President,
de
heer
Don Martina
De heer Martina was
er
van
overtuigd
dat in het belang van
de
volksge-zondheid een goede
basis-wetgeving nodig
was di
e
geleidelijk en
syste-matisch diende
te worden
uitgeboutold. De
eerste stappen op deze weg
zijn recent gezet
.
Hij
zou gaarne
voorstellen
en ondersteuning op dit
gebied ontvangen. Ook in
verband met het
feit dat jaarlijks 600.000
toeristen
Curacao
bezoeken is
een
effici~ntecontrole gebaseerd op een
goede wetgeving van groot
belang.
b
.
De
gedeputeerden
Mevr
.
L. Wout
en
de Heer
A.M
.
Diaz
onderkenden de
noodzaak
van een basis voedingsmiddelen wetgeving die langzaam wordt
uitgebomo1d.
Daarbij
kan
geprofiteerd worden
van
de kennis van andere
Hetgeving
en controle moeten
vooral
opboU\o~endgebruikt
\o~orden.Men
re-ag
eer
d
e
positief
op
het voorstel
om ontwikkelingshulp
gelde
n
te
be-stemmen voor stages
van keurmeesters
of analisten
bij Nederlandse in
-stituten
.
c
.
De Minister
van
Binnenlandse
Zaken en
Arbeid
en
Sociale
Zaken,
de
heer H.S.S.D. Lourens. Deze verving de heer de Castro, Minister van
Economische Zaken
die \oTegens
familieomstandigheden
verhtnderd
\olas.
De
h
eer
Laurens benadrukt
e
dat zowel
locale
-
als
import praelukten
gecon-troleerd moet
e
n worden. Hij
wees op
de
juridische
probl
e
m
e
n wann
eer
afkeuring zou
plaats
vinden zonder
dat daarvoor
een
duidelijke wette
-lijk
e
b
as
is
aanwezig is en/of
zo
nder
dat er
wettelijk
erkende
keu-rings- en controle
methoden bestaan. Ook hij was
overtuigd
van
h
et
be
-lang
van
een goede
voedingsmiddel
e
nwetgeving.
3
.
7
Gesprek
met de heer F. van Wittm
a
rschen (vertegenwoordiging van
N
e
d
er
l
a
nd voor
ontwikkelingshulp)
De
h
eer
van Hittmarschen ben
a
drukt
e
dat
het
Bestuurscollege
mo
et
aan-geven of
m
e
n ontwikk
eli
ngshulp wil b
es
t
e
mmen voor
ondersteuning
van
h
et
voedingsmiddelen onderzoek.
D
e
ontwikkelingshulpgelden worden
ge-leidelijk
verminderd. Ook voor
s
ub
si
di
e
voor
het uit
ge
ven van
ee
n
con-s
ument
e
nblad met behulp van
ontwikkelingshulpfinanci~nmo
e
t h
e
t
Be-stuurscollege
voorstell
e
n do
e
n.
Er zijn wel
mogelijkhed
e
n
om via ont
-wikkelingssamenwerking
s
ta
ges
van
ambtenaren
(bv
.
van het Land
sla
bora-torium) bij Nederlandse
overhelelsinstituten
(bv. het RIKILT)
e
n
vi
.
ce
ver
sa
te bekostigen.
3
.
8
Persconferentie/Publiciteit rond
het bezoek
Bij
de persconferenti
e
op
d
e
voorlaat
s
te dag van ons bezoek war
e
n
ook
e
nig
e
leden van het b
est
uur v
a
n d
e
Fundashon
pa Konsumido
aa
nw
ezig
.
In
totaal
7 journ
a
listen plu
s
reporters van radio en
TV
\oTOonden de
confe-rentie bij. Na kort
e
inleidingen
door M
e
vr. Alcantara
e
n d
e
h
ere
n
Evert
sz
, Donia,
Schuttelaar en
H
e
rstel
spitste
de di
sc
u
ss
i
e
zich
toe
op
de b
e
hoefte
aan goede wetgeving
e
n
controle.
Mevr. Alcant
ara e
n
Hr. Donia \oT
e
rden nog
afzo
nderlijk
gefntervie\•ld. Bij
het TV journaal
om
20
uur kwam
en
Mevr. Alcantara
e
n Hr. Donia
u
itvoerig aan
het
woord.
De volgende dag besteedden radio
en
diverse dagbladen
ook aandac
l
\t
aan
het bezoek (bijlage 4)
.
In Nederland loTerd in het decembernummer van
Koopkracht
een
artikel
aan
de Curacaose
situatie
gewijd (bijlage
5)
.
Ook
in
de Volkskrant verscheen
een
kort bericht (bijlage 6)
.
l1
