Instituut voor Media en Informatie Management
Analyse van Website Optimalisatie
De verhoging van de effectiviteit en gebruiksvriendelijkheid van EGZonline
Scriptie (2
eversie)
Jeroen de Boer, studentnummer 500504167
1
elezer
Peter Bosma
2
elezer
Harold Pflug
Instituut voor Media en Informatie Management
Analyse van Website Optimalisatie
De verhoging van de effectiviteit en gebruiksvriendelijkheid van EGZonline
Scriptie
Dit onderzoek, deze scriptie is mijn afstudeeropdracht voor mijn opleiding Redactie en Mediaproductie aan de Hogeschool van Amsterdam. Na een periode van
langstuderen is het de hoogste tijd om deze opleiding af te ronden. Met dit onderzoek wil ik laten zien dat ik beschik over de kennis die nodig is om websites te toetsen en te verbeteren.
Dit rapport is bedoeld voor de websitebeheerder van EGZonline en het bestuur van de Evangelische Gemeente Zutphen. Door dit onderzoek te lezen zullen zij inzicht krijgen in wat de gebruikers over de website denken, hoe de website zich verhoudt tot andere website, kortom: wat er aan de website verbeterd kan worden.
De oude website van de EGZ is direct aangepast na het verkrijgen van het advies. De website waarop dit rapport is gebaseerd, is te vinden in de bijlagen.
Ik ben dankbaar voor de hulp die ik gekregen heb tijdens het uitvoeren van het onderzoek. In het bijzonder wil ik Jaap Kolenberg en Berend Reitsma bedanken voor het meedenken tijdens de vergaderingen over EGZonline. De grote groep
respondenten en proefpersonen wil ik hartelijk danken voor hun medewerking. Tot slot bedank ik mijn docent-begeleider, Peter Bosma voor de begeleiding tijdens dit onderzoek.
Managementsamenvatting 9
1 Inleiding 11
1.1 Aanleiding van het onderzoek 11
1.2 Doelstelling 11
1.3 Probleemstelling 12
1.4 Opbouw van het rapport 12
1.5 De oude en de nieuwe website van de EGZ 12
2 Methoden en technieken 13 2.1 Onderzoeksontwerp 13 2.2 Werkwijze 13 2.3 Analysemethode 16 2.4 Begripsafbakening 16 3 Interne analyse 17
3.1 Evangelische Gemeente Zutphen (opdrachtgever) 17
3.2 EGZonline 17
3.3 De intenties van EGZonline 18
3.4 Andere media binnen de EGZ 18
4 Doelgroepanalyse 22
5 Best Practices van kerkelijke websites 23
5.1 Categorieën 23
5.2 EGZonline 25
5.3 Leef Zutphen 27
5.4 Evangelische Gemeente Zeewolde 29
5.5 Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda 31
5.6 Conclusie 33
6 Gebruiksvriendelijkheid EGZonline 37
6.1 Beschrijving usability-test 37
6.2 Gebruikersprofielen van proefpersonen 38
6.3 Uitslagen usability-test 39
6.4 Conclusie 43
7 De wensen van de gebruikers van EGZonline 44
7.1 Verloop van de dataverzameling 44
7.2 Resultaten van de enquête 44
7.3 Conclusie 50
8 Samenvatting van de resultaten onderzoeksmethoden 51
8.1 Usability-test 51
9.2 Best-practice onderzoek 53
9.3 Andere media 53
9.4 De intenties van EGZonline 54
10 Adviesrapport EGZonline 55 10.1 Structuur 55 10.2 Informatieaanbod 56 10.3 Opmaak en vormgeving 57 10.4 Navigatie 58 10.5 Interactie 58
10.6 Content Management System 59
10.7 Voorstellen vervolgonderzoek 59
Evaluatie 60
Literatuurlijst 62
Bijlage I: Enquêteformulier 64
Bijlage II: Screenshots EGZonline 67
Bijlage III: Plan van Aanpak 71
Bijlage IV: Mail ter goedkeuring van het Plan van Aanpak 81 Bijlage V: Feedbackformulier opdrachtgever 82
Managementsamenvatting
Dit onderzoek is gestart om te ontdekken waarin EGZonline zal moeten veranderen om een doeltreffender medium te worden. De doelstelling luidt als volgt: ‘Inzicht brengen in de mankementen van de website van de EGZ en de mogelijkheden om hier verbetering in aan te brengen, advies te geven over het toepassen van deze verbeteringen in de vorm van een adviesrapport.’
De onderzoeksvraag is: Hoe kan de website van de EGZ doeltreffend, aantrekkelijk en gebruiksvriendelijk worden gemaakt voor zowel de leden als de bezoekers van de website?
In het onderzoek is op de volgende aspecten gelet: structuur, informatieaanbod, opmaak en vormgeving, navigatie, en interactie. Deze aspecten geven inzicht in de gebruiksvriendelijkheid van een website.
Er is op verschillende manieren onderzocht wat er aan de website mankeert. In het best-practice onderzoek is EGZonline vergeleken met websites van andere kerken.
In de usability-test is de website getest door vijf gebruikers van de website een scenario te laten doorlopen.
Door de enquête is inzicht verkregen in de ervaringen van de gebruikers van de website. Ook is door de enquête duidelijk geworden hoe de gebruikers over de website denken en wat hun wensen zijn.
Het advies valt uiteen in de eerder genoemde categorieën, hieronder de belangrijkste punten uit het adviesrapport:
Structuur
De structuur van de website moet duidelijk zijn, alle categorieën moeten in één blik zichtbaar zijn. Er is een advies gegeven omtrent de navigatiestructuur.
Informatieaanbod
De teksten op de website moeten kort, duidelijk en actueel zijn. Opmaak en vormgeving
Over de gehele website moet het zelfde lettertype worden gebruikt. Afbeeldingen moeten telkens op dezelfde manier worden geplaatst: met voldoende witruimte ten opzichte van de tekst. Gebruik afbeeldingen met mate en zorg dat ze een aanvulling zijn.
Navigatie
Het aantal menukoppen moet worden teruggebracht. De links moeten worden gecategoriseerd. De pagina’s moeten een logische ordening krijgen.
Interactie
Door middel van het contactformulier moet iedere taakgroep te benaderen zijn. De andere media binnen de EGZ moeten op de website eenvoudig te bereiken zijn. Verder wordt geadviseerd om gebruik te maken van een eenvoudiger systeem. Zo kunnen meer mensen de last van het onderhoud op zich nemen.
Abstract
This study was initiated to discover which EGZonline will need to change to a more effective website. The objective is as follows: "Understanding marketing shortcomings of EGZonline and find opportunities to bring improvement."
The research question is : How can EGZonline be made effective, attractive and user-friendly for both members and visitors to the site ?
The study is considering the following aspects: structure, information supply, layout and design, navigation and interaction. These aspects provide insight into the usability of a website.
There has been done research in different ways, to find out what is wrong with the website.
In the best-practice research, EGZonline was compared to websites of other churches.
In the usability test, EGZonline was tested by five users of the website, by running through a scenario.
The survey provides insight into the experiences of the users of the website. It also became clear what the users think about the website and what their needs are. The advice can be labeled in the aforesaid categories, below the main points of the advisory :
Structure
The structure of the website should be clear , all classes must be visible at a glance . There is given an opinion on the navigation structure
Information
The texts on the website should be short , clear and up to date . Layout and design
Across the site the same font must be used. Images should be placed in each case in the same way: with sufficient white space between the text and the image. Use images sparingly and make sure they are complementary.
Navigation
The number of menu headers should be reduced. The links should be categorized. The pages should have a logical order.
Interaction
Each task force should be easily approached. The other media within the EGZ have to be easily accessible.
In addition, it is recommended to make use of a simpler CMS. That way the website can be maintained by several people
1
Inleiding
Een goede website is meer dan alleen een locatie op internet. Een goede website is met een reden gemaakt en is gecreëerd met een zeker doel.
EGZonline, de website van de Evangelische Gemeente Zutphen is kort gezegd opgezet met het doel om de leden van de gemeente van informatie te voorzien, en daarnaast mensen die niet bekend zijn met de gemeente, te informeren. Er is bewust gekozen om de website alleen te gebruiken om te informeren. EGZonline heeft hier een duidelijk doel voor ogen. Maar of deze doelen gehaald worden is nooit
onderzocht. Wat gebeurt er met de bezoekers van de website? Heeft de website aantrekkingskracht of juist niet? Een beknopte media-enquête in de EGZ heeft uitgewezen dat EGZonline een niet veel gebruikt medium is. Dit onderzoek zal aantonen in welke mate deze website in staat is haar doelen te verwezenlijken. Met de uitkomst van dit onderzoek kan de website verbeterd worden.
1.1
Aanleiding van het onderzoek
De Evangelische Gemeente Zutphen is een kerkgemeente die gebruik maakt van verschillende media. Zo wordt er bijvoorbeeld gebruik gemaakt van een digitale nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend magazine en natuurlijk een website: EGZonline.
Uit een kleinschalige enquête over de media binnen de Evangelische Gemeente Zutphen (de Oude) is gebleken dat EGZonline overduidelijk het minst gebruikte medium binnen de gemeente was. Dit is vreemd, omdat websites over het algemeen sneller en toegankelijker zijn dan andere media. Dit onderzoek is gestart om te ontdekken waarin de huidige website zal moeten veranderen om gebruiksvriendelijker te worden. Een logisch gevolg van verbeteringen in gebruiksvriendelijkheid is dat de website als medium vaker en meer zal worden gebruikt, het aantal unieke bezoekers zal dus stijgen en omdat gebruikers hun doel sneller en gemakkelijker bereiken zal ook de bezoekfrequentie toenemen.
1.2
Doelstelling
‘Inzicht brengen in de mankementen van de website van de EGZ en de mogelijkheden om hier verbetering in aan te brengen, advies te geven over het toepassen van deze verbeteringen in de vorm van een adviesrapport.’
Of een website werkt naar de wens en de verwachting van de bezoekers heeft te maken met persoonlijke voorkeur, maar ook met wat de bezoekers gewend zijn. Stel dat een bezoeker ‘verwend’ is met gebruiksvriendelijke, overzichtelijke en
aantrekkelijke websites. Dan zal deze bezoeker snel geneigd zijn een website weg te klikken wanneer deze niet aan deze criteria voldoet. In dit onderzoek wordt aandacht besteed aan hoe andere Nederlandse kerkelijke websites (best practices) in elkaar zitten, en wordt EGZonline met deze websites vergeleken. Ook wordt EGZonline afgezet tegen de andere media van de Evangelische Gemeente Zutphen. De mate van gebruiksvriendelijkheid wordt gemeten aan de hand van de zogehete ‘usability-test’. Tot slot worden de wensen en de bevindingen van de vaste bezoekers onderzocht. Al deze onderzoeksfragmenten komen samen tot het antwoord op de probleemstelling.
1.3
Probleemstelling
Hoe kan de website van de EGZ doeltreffend, aantrekkelijk en gebruiksvriendelijk worden gemaakt voor zowel de leden als de bezoekers van de website?
Deze vraag loopt als rode draad door dit onderzoek. Iedere deelvraag zal een deel van deze probleemstelling beantwoorden. Aan het einde van dit onderzoek wordt deze beantwoord.
1.4
Opbouw van het rapport
De eerste hoofdstukken informeren over het onderzoek. In hoofdstuk 2 worden de methoden en technieken besproken en verantwoord, zowel met betrekking tot het onderzoek als tot de analysemethode. Ook worden begrippen die in dit onderzoek zijn gebruikt, nader toegelicht. Dit hoofdstuk mag worden gezien als handleiding voor de lezers van dit rapport. Hoofdstuk 3 bevat de interne analyse. Dit hoofdstuk geeft een overzicht van informatie over de opdrachtgever. Hoofdstuk 4 is de doelgroepanalyse. De doelgroep wordt in dit hoofdstuk beschreven. Tot zover de hoofdstukken over het onderzoek zelf.
Hoofdstuk 5 geeft een overzicht van de verschillen en overeenkomsten tussen EGZonline en andere Nederlandse kerkelijke websites, de zogehete best practices. In hoofdstuk 6 staat de gebruiksvriendelijkheid van EGZonline beschreven. Deze is getoetst door middel van de usability-test. In hoofdstuk 7 staan de wensen van de gebruikers van EGZonline centraal. Deze wensen zijn opgemaakt aan de hand van de enquête-uitslagen. In hoofdstuk 8 worden de resultaten van de onderzoeksmethoden samengevat en overzichtelijk beschreven. Hoofdstuk 9 geeft een conclusie van het gehele onderzoek, en in hoofdstuk 10 staat het daadwerkelijke adviesrapport.
1.5
De oude en de nieuwe website van de EGZ
Op basis van de bevindingen van dit onderzoek is een adviesrapport ontstaan. Dit adviesrapport is door de EGZ ter harte genomen. De adviezen zijn voor een groot deel reeds doorgevoerd. De oude website, waar dit onderzoek en adviesrapport op is gestoeld, is terug te vinden in de bijlagen.
2
Methoden en technieken
In dit hoofdstuk worden de verschillende onderzoeksmethoden en –technieken beschreven en
verantwoord. Om te zien hoe de website van de EGZ zich verhoudt tot andere kerkelijke websites, is het best practice onderzoek gedaan. De wensen van de bezoekers zijn gepeild door middel van een enquête, en om inzage te krijgen in hoe gebruiksvriendelijk de website is, heeft er een usability-test plaatsgevonden. De methoden en technieken staan uitgebreid in dit hoofdstuk beschreven. In de hoofdstukken over de onderzoeksmethoden wordt naar dit hoofdstuk verwezen.
2.1
Onderzoeksontwerp
Het onderzoeksontwerp valt uiteen in de volgende vragen: Hoe wordt de onderzoeksvraag beantwoord? Welke methoden worden er gebruikt? Wie zijn er bij het onderzoek betrokken? (Verhoeven, 2003)
Hoe wordt de onderzoeksvraag beantwoord?
De onderzoeksvraag (de probleemstelling) wordt beantwoord door het uitoefenen van de verschillende onderzoeksvormen. Door de resultaten hiervan uit te werken tot een conclusie en daar een advies op te baseren, worden de verbeteringen die voor de website gedaan kunnen worden in kaart gebracht. Welke methoden worden er gebruikt?
Er worden in het onderzoek drie verschillende onderzoeksmethoden gebruikt: best practice-onderzoek, een usability-onderzoek, en een enquête. Na het uitvoeren van de verschillende onderzoeksvormen worden de gegevens verzameld. Vervolgens zullen deze worden geanalyseerd en worden verwerkt tot een rapportage.
Wie zijn er bij het onderzoek betrokken?
Omdat het onderzoek gedaan wordt over de website van de EGZ, is besloten om de onderzoeksgroep te beperken tot leden en bezoekers van de EGZ.
2.2
Werkwijze
De werkwijze die is gehanteerd tijdens de verschillende vormen van onderzoek staan in dit hoofdstuk beschreven. Bij de hoofdstukken waar de betreffende onderzoeken worden beschreven, wordt verwezen naar dit hoofdstuk.
2.2.1 Best practice onderzoek
In dit onderzoek worden enkele best practices van de website van de EGZ behandeld. De best practices zijn kerkelijke websites die ogenschijnlijk doeltreffender, aantrekkelijker en gebruiksvriendelijker zijn. In de best practices is een website van een plaatselijke kerkgemeente in Zutphen gebruikt (Leef Zutphen), maar ook de website van een Evangelische Gemeente van een andere stad komt aan bod (Evangelische Gemeente Zeewolde). Ik heb voor deze websites gekozen omdat deze evangelische kerkgemeenschappen raakvlakken hebben met de Evangelische Gemeente Zutphen. Jaarlijks worden er awards (de Webfish Award) uitgereikt aan christelijke websites. De aangemelde websites worden door bezoekers van de website en de deskundige jury beoordeeld op de volgende criteria: concept, inhoud, vormgeving, techniek en gebruiksvriendelijkheid. De uitslag wordt bekend gemaakt, en de jury reikt de awards uit aan de winnaars. Er worden ook awards uitgereikt aan de beste kerkelijke websites, een vroegere winnaar van deze award is ook opgenomen in de best practices (Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda).
Tussen EGZonline en haar best practices zijn veel verschillen te benoemen. Er is gekeken naar structuur, informatieaanbod, opmaak en vormgeving, en navigatie. Deze indicatoren maken deel uit van de Internet Scorecard (Smits & Bisschop, 2011). De manier van toetsen verschilt echter per onderwerp, omdat de methode van de Internet Scorecard niet op alle vlakken toereikend is. De Internet Scorecard gebruikt nuttige checklists, maar deze zijn in vergelijking met andere methoden, in sommige categorieën summier gebleven (zie bijvoorbeeld informatieaanbod en opmaak/vormgeving). Bij de betreffende categorieën is daarom gekozen voor methoden die meer uitgebreide checklists hanteren.
Om het overzicht te bewaren zijn EGZonline en haar best practices één voor één getoetst op alle categorieën. In de samenvattende paragraaf (5.6) worden de resultaten met elkaar vergeleken. De best practices zijn:
- Leef Zutphen (www.leefzutphen.nl)
- Evangelische Gemeente Zeewolde (www.evangelischegemeente.nl) - Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda (www.noorderlichtbreda.nl)
2.2.2 Enquête
In de enquête is gebruik gemaakt van verschillende schalen. Er is gebruik gemaakt van de tienpuntsschaal, een gebruikelijke manier om aan te geven in welke mate de respondent tevreden is over de gevraagde punten. Daarnaast is ook gebruik gemaakt van de Likertschaal. De vragen waarin deze schaal is gebruikt worden gevolgd door een beperkt aantal antwoorden waarin een duidelijke volgorde is te herkennen. Zo kan de schaal bijvoorbeeld oplopen van ‘onprettig’ naar ‘zeer prettig’. Tot slot zijn er enkele open vragen en worden er een aantal multiple choice vragen gesteld.
De enquêtes zijn ‘face-to-face’ afgenomen. Dat betekent dat de respondenten persoonlijk zijn benaderd en ondervraagd. Een nadeel van dit surveytype is dat het in verhouding tot andere werkwijzen veel tijd kost om de gegevens in te voeren, maar deze methode heeft ook verschillende voordelen:
- De respondent is minder snel geneigd om ‘zomaar’ wat in te vullen, de enquêtes zullen dus serieuzer worden ingevuld dan in het geval van andere surveytypen.
- De respondent heeft de mogelijkheid vragen te stellen bij eventuele onduidelijkheden in de enquête. - Omdat mensen door persoonlijk aangesproken te worden sneller toestemmen aan deelname aan een enquête is het aantal deelnemers verhoudingsgewijs groter.
Na het afnemen van de 51 enquêtes zijn deze één voor één gedigitaliseerd en ingevoerd in het programma Excel. Er zijn diagrammen en grafieken gemaakt van de resultaten, de open vragen werden apart verwerkt. Categorieën
De enquête is toegespitst op de beleving en de wensen van de gebruikers van EGZonline. Er is gebruik gemaakt van een twintigtal vragen, onderverdeeld in zes categorieën:
- In de categorie ‘profiel’ wordt een profiel van de respondent geschetst.
- In de categorie ‘interactie’ wordt simpelweg de vraag gesteld of de respondent de website interactief genoeg vindt. Daarna volgt de vraag wat de respondent mist met betrekking tot de interactie.
- In de categorie ‘informatieaanbod’ wordt gevraagd naar de kwaliteit van het informatieaanbod. - In de categorie ‘opmaak en vormgeving’ wordt het uiterlijk van de website en de opmaak van de tekst getoetst.
- In de categorie ‘intentie’ geeft de respondent aan of deze zich uitgenodigd voelde de website nog eens te bezoeken.
- In de categorie ‘navigatie’ wordt onderzocht wat de beleving van de respondent is met betrekking tot de navigatiestructuur.
(zie de bijlagen voor een exemplaar van de enquête)
Respondenten
De EGZ heeft ongeveer 120 leden, met daarnaast een groep van terugkerende niet-leden, bestaand uit ongeveer 50 mensen. 90 leden hebben zich op de website van de EGZ geregistreerd. In deze enquête worden alleen gebruikers van de website betrokken, omdat het voor iemand anders niet mogelijk is om de vragen te beantwoorden. De enquête zal worden afgenomen onder de 90 gebruikers van de website. Om de benodigde respons te berekenen is gebruik gemaakt van een formule. Deze formule zorgt ervoor dat met zekerheid gesteld kan worden dat de resultaten van de enquête valide zijn
(Allesovermarktonderzoek.nl). De formule (voor eindige populatie) luidt als volgt: n>= N x z ² x p(1-p)
z ² x p(1-p) + (N-1) x F ²
n = het aantal benodigde respondenten.
z = de standaardafwijking bij een bepaald betrouwbaarheidspercentage. Bij 95% betrouwbaarheid geldt het getal 1,96.
N = de grootte van de populatie, in dit geval dus 90.
p = de kans dat iemand een bepaald antwoord geeft (in de meeste gevallen 50%) F = de foutmarge (7%).
De formule komt er dus als volgt uit te zien: 90 x 1,96 ² x 50% (0,5) = 49,235 1,96 ² x 50%(0,5) + (90-1) x 49%
Afgerond naar boven is het aantal respondenten 50. Deze respons is behaald.
Het doel van de enquête is het vaststellen van een bezoekersprofiel, het onderzoeken van
bezoekreden(en), het vaststellen van de bezoekfrequentie en de mate van (on)tevredenheid met betrekking tot het informatieaanbod, de overzichtelijkheid en de navigatiestructuur. De resultaten zijn
generaliseerbaar. Er is geen reden om aan te nemen dat het gemiddelde van de uitslagen van de groep respondenten afwijkt van de groep mensen die niet deelneemt aan het onderzoek.
2.2.3 Usabilitytest
De usabilitytest wordt in dit onderzoek gebruikt om de gebruiksvriendelijkheid van EGZonline te toetsen. Er worden vijf deelnemers uitgenodigd om een scenario te doorlopen. De deelnemers krijgen opdrachten (zoals bijvoorbeeld het opzoeken van informatie, het contact zoeken via het contactformulier, etc.). De deelnemers wordt gevraagd zo veel mogelijk hardop te denken. Op deze manier wordt de
(on)gebruiksvriendelijkheid van de website zichtbaar (Smits & Bisschop, 2011). De usability-test bestaat uit verschillende fasen:
1. Voordat het daadwerkelijke testen begint krijgt de respondent de tijd om aan de situatie te wennen. In het kort worden de behoeften, wensen en verwachtingen van de respondent met betrekking tot de website besproken. Ook wordt de respondent uitgelegd hoe het onderzoek
gedaan zal worden, zodat de deelnemer weet wat hij of zij mag verwachten (zie de volgende punten). 2. Vervolgens zal getracht worden het surfgedrag vast te leggen. De deelnemer wordt gevraagd om – aan de hand van vooraf geschreven scenario’s – de website te gebruiken, zoals hij of zij dat thuis ook zou doen. Als de respondent het thuis zou opgeven en de website weg zou klikken, wordt in
dit geval door gegaan naar het volgende punt in het scenario. Het is namelijk de bedoeling om een zo reëel mogelijk beeld te schetsen van hoe gebruikers EGZonline ervaren. De respondent wordt gevraagd zo veel mogelijk hardop te denken. Dit wordt opgenomen, tezamen met de vragen en opmerkingen van de respondent. Ook worden de cursorbewegingen digitaal vastgelegd.
Hiervoor wordt het programma Camtasia Studio 8 gebruikt. Achteraf kan nauwkeurig worden bekeken hoe snel de respondent het scenario doorloopt, aan de hand van cursorbewegingen kan worden afgelezen waar de deelnemer bepaalde informatie als eerst zou zoeken.
3. Na afloop bespreken de interviewer en de deelnemer samen het klikpad en de sterke en zwakke punten in de gebruikerservaring, en zijn de resultaten klaar om ingevoerd te worden. Deze worden ter vergelijking in tabellen geplaatst.
2.3
Analysemethode
Er is in dit onderzoek gebruik gemaakt van zowel de kwantitatieve als de kwalitatieve analysemethode. Bij het kwantitatieve onderzoek (de enquête) zijn de resultaten omgezet in tabellen en diagrammen, om een zo duidelijk mogelijke weergave te geven van de uitslagen van het onderzoek. Bij het kwalitatieve onderzoek zijn de resultaten beschreven, met een enkele tabel ter illustratie.
2.4
Begripsafbakening
In de onderstaande lijst staan de begrippen in die in dit onderzoek zijn gebruikt, met daar achter de definitie.
Informatieaanbod
De manier waarop de informatie op een website is gepresenteerd. Gekeken wordt naar hoeveelheid en overzicht (plaatsing van de kern van de boodschap en gelaagdheid van tekst), en naar zowel
contentkwaliteit en contentactualiteit (Smits & Bisschop, 2009) Intentie
De mate waarin een bezoeker geneigd is de website in de toekomst nogmaals te bezoeken. Interactie
De mate waarin een bezoeker/gebruiker de mogelijkheid heeft om interactief betrokken te zijn bij de website. (Smits & Bisschop, 2009)
Navigatie
De wijze waarop bezoekers door de beschikbare pagina’s op de website kunnen surfen. (Smits & Bisschop, 2009)
Opmaak/vormgeving
Het uiterlijk van de website: inbegrepen zijn lay-out en de manier waarop de tekst is geplaatst. (CreArtions, 2010)
Structuur
De terugkerende elementen waaruit een website – en de verschillende pagina’s op deze website – bestaat. (van Driel, 2005)
3
Interne analyse
3.1
Evangelische Gemeente Zutphen (opdrachtgever)
De Evangelische Gemeente Zutphen is een christelijke gemeente in de stad Zutphen. Evangelisch betekent ‘in overeenstemming met het Evangelie’. Het woord Evangelie betekent letterlijk ‘de blijde boodschap’. De EGZ is een groep mensen die Jezus heeft leren kennen en wil volgen. Dat betekent in praktische zin vooral omzien naar anderen. Met dat doel is de EGZ zes dagen per week geopend. Zondag voor de eredienst, en maandag tot en met vrijdag om steun en gezelligheid te bieden aan iedereen die dat nodig heeft.
De EGZ is ontstaan in 1983 en is gehuisvest in de Emmanuelkerk, oorspronkelijk een Rooms Katholieke kerk.
3.2
EGZonline
3.2.1 Techniek
EGZonline is de website van de EGZ. Deze was in het begin (tussen 2000 en 2002) direct in HTML opgemaakt. In 2007 heeft Walter de Zwart, een lid van de EGZ, de website omgezet naar CMS. Op die manier zou het gemakkelijker worden om de website aan te passen en bij te werken. Hij maakte daarbij gebruik van het systeem van Joomla.
3.2.2 Doel
Het doel dat op het moment van vernieuwing voor de website werd gesteld is ‘informatie verschaffen aan leden en het presenteren van de gemeente aan de buitenwereld’. Dit doel wordt echter wel aangescherpt na enkele vergaderingen, zoals is te zien in hoofdstuk 3.3: de intenties van EGZonline.
3.2.3 Statistiek
Uit de hele gemeente hebben in totaal 92 mensen een inlogcode aangevraagd waarmee ze kunnen inloggen op het ledengedeelte van de website. Gemiddeld loggen er minder dan 10 leden per maand in. Over bezoekersaantallen is helaas niets te zeggen omdat Joomla niet automatisch de clicks en bezoekers registreert. Dit is natuurlijk wel in te stellen, bijvoorbeeld in combinatie met Google Analytics. De websitebeheerder van EGZonline heeft dit echter niet gedaan.
Een jaar na de lancering van de vernieuwde website is een enquête afgenomen. Van de geënquêteerden bezoekt 13,6% de site wekelijks, en 22,7% maandelijks, 24,2% eens per kwartaal, en 39,4% nooit. 27,7% van de respondenten geeft te kennen dat zij inloggen (de Oude, 2012).
3.3
De intenties van EGZonline
De intenties van een website. Wat de bedoeling en de intentie is van een persoon – de maker van een website of ander product – is vaak wel duidelijk. Maar wat is de reden dat een website in gebruik genomen wordt, met andere woorden: Wat is het doel? In hoofdstuk 3.4 zijn de oude en eventuele nieuwe media besproken. In dit hoofdstuk komen deze opnieuw ter sprake.
3.3.1 De huidige intenties van EGZonline
Jarenlang heeft de website van de EGZ maar één doel gehad: het verstrekken van informatie. Informatie in de breedste zin van het woord: van nieuwsberichten tot visiestukken, van foto’s die in de gemeente waren gemaakt tot de adressen van gemeenteleden. EGZonline is voornamelijk toegespitst op de mensen die al met de gemeente bekend zijn. Er is een gedeelte op de website waar een groep van 90 leden kan inloggen om toegang te krijgen tot bijvoorbeeld de adressenlijst en foto’s. Er wordt aandacht besteed aan de informatieverstrekking naar de leden van de gemeente.
3.3.2 De nieuwe intenties van EGZonline
Nu de knoop is doorgehakt om een nieuwe website in het leven te roepen, hoort daar natuurlijk ook een nieuwe visie bij. Een nieuw doel, nieuwe intenties. Er zijn verschillende vergaderingen geweest om de toekomst van de nieuwe website voor de EGZ, te bespreken. Deze vergaderingen werden bijgewoond door Jaap Kolenberg (website bouwer), Berend Reitsma (voor contact met oudsten en bestuur) en Jeroen de Boer. De vraag wat het doel van de nieuwe site zou moeten worden werd tijdens deze bijeenkomsten al snel de hoofdvraag. Na enkele keren uitgebreid gesproken te hebben, zijn de intenties van de nieuwe website samen te brengen tot drie hoofdpunten:
EGZonline als visitekaartje
Zoals te lezen in hoofdstuk 3.4 beschikt de EGZ over diverse media. Natuurlijk hebben deze media het doel om te informeren, maar niet zozeer alleen binnen de gemeente. Het is ook belangrijk om een boodschap uit te dragen en een correct beeld te schetsen van waar de EGZ voor staat. Kerkmagazine Eigenwijz wordt met grote regelmaat meegegeven aan bezoekers, zodat ze een aandenken hebben en kunnen zien wat er actueel binnen de gemeente speelt. En zo zou de website ook moeten werken: als een toegankelijke bron van informatie voor mensen van buitenaf. Bezoekers van de website moeten kunnen zien wat ze van de EGZ kunnen verwachten, de website moet dit ook uitstralen. Sociale media zoals Twitter en Facebook kunnen ervoor zorgen dat dit visitekaartje onder een groter publiek kan worden gezien.
Informatie bieden aan mensen die nog niet bekend zijn met de EGZ
Naast een goede uitstraling en het geven van een kijkje in de gemeente moeten bezoekers ook de
mogelijkheid hebben om het een en ander te weten te komen. Het is de bedoeling dat EGZonline kort en bondig weergeeft wat de bezoekers over de gemeente willen weten. Dus geen ellenlange pagina’s met statuten en visies, kort en bondig is het streven. De aangeboden informatie zal op deze manier toegankelijk zijn voor bezoekers.
EGZonline als intern medium
Bewust als laatst wordt genoemd dat EGZonline ook zal gaan dienen als intern medium. Het
terugluisteren van preken, het bekijken van foto’s, het bekijken van actualiteiten en de agenda, het inzien van de adressenlijst. Allemaal functies van de huidige website die natuurlijk niet verloren hoeven te gaan. Het is goed om de website ook intern te gebruiken, maar het is belangrijk om deze mogelijkheid
ondergeschikt te maken aan de eerste twee intenties. Zo doet zich de kans voor om EGZonline toegankelijk te maken, maar ook te houden voor mensen buiten de EGZ.
3.3.3 Conclusie
De intenties van de maker van een website hangen niet altijd samen met de intenties, het doel van de website. De nadruk van de intenties van EGZonline lagen in het begin op het gebruik als intern medium. Door de jaren heen is gebleken dat de website op die manier niet representatief is naar de buitenwereld. De website krijgt dus nieuwe doelen: het zijn van een visitekaartje en informatie bieden aan mensen die nog niet bekend zijn met de EGZ. Als secundair doel heeft EGZonline in de toekomst het gebruik als intern medium.
3.4
Andere media binnen de EGZ
Op welke wijze kan het gebruik van een ander medium binnen de EGZ bijdragen aan de doeltreffendheid van de EGZ-website? Er wordt onderzocht welke media de EGZ op dit moment gebruikt, en welke media ingezet zouden kunnen worden om als toegevoegde waarde voor de website te dienen. 3.4.1 Het huidige media-aanbod van de EGZ
Het media-aanbod van de EGZ is op dit moment stabiel. Eens in de zoveel tijd komt er vanuit de kerkgemeenschap een initiatief om een nieuw medium in te zetten, maar het gebeurt niet vaak dat het betreffende medium ‘ingeburgerd’ en in gebruik genomen wordt. Zo is er bijvoorbeeld een Twitter-account, een Facebook-groep en een forum aangemaakt, waar tot op de dag van vandaag geen tot weinig gebruik van wordt gemaakt. In dit hoofdstuk worden de media behandeld die door de EGZ succesvol ingezet worden.
EGZmail
De EGZmail is een digitale nieuwsbrief die eens per week verschijnt. Iedere maandag krijgt de
nieuwsbriefabonnee een overzicht van actualiteiten, oproepen, mededelingen en de activiteiten die in die week plaats zullen vinden. De EGZmail wordt ingezet om op korte termijn informatie te verschaffen aan de leden van de EGZ en wordt wekelijks naar 138 mensen gestuurd, waarvan 72% de mail vaak tot altijd leest. (de Oude, 2011)
Op dit moment is er nog geen samenwerking tussen de EGZmail en de website van de EGZ, behalve dat een bezoeker van de website zich kan inschrijven voor de EGZmail. De EGZmail zou de website kunnen versterken door korte teksten te publiceren, en naar de website door te verwijzen voor verdieping. Het is mogelijk om via de website te abonneren op deze nieuwsbrief. Voor nieuwe abonnees is het fijn als er op de nieuwe website ook een archief van de EGZmail komt te staan.
Eigenwijz
De Eigenwijz is het magazine van de EGZ. De Eigenwijz verschijnt elf keer per jaar (in de
vakantieperiode wordt er één editie overgeslagen), met een oplage van 150 tot 200 stuks. Een editie van de Eigenwijz telt 20 pagina’s (inclusief omslag). Het magazine wordt ingezet als medium om verslag uit te brengen van activiteiten uit het verleden, maar ook om activiteiten aan te kondigen die in de daarop volgende maand plaatsvinden. Daarnaast biedt het magazine vermaak en diepgang. Van de leden van de EGZ leest maarliefst 85% de Eigenwijz, waarvan 62% van kaft tot kaft. (de Oude, 2011)
Tussen de Eigenwijz en de website van de EGZ is geen samenwerking. De Eigenwijz zou korte artikelen kunnen plaatsen en de lezer door verwijzen naar de website voor verdieping. De ruimte binnen het magazine is beperkt, terwijl op de website plaats genoeg is voor artikelen. Op de huidige website is het mogelijk contact op te nemen met de redactie van Eigenwijz. Een mogelijkheid om edities van Eigenwijz te bekijken is er nog niet.
Mededelingen vanaf de kansel
De oudste van dienst (persoon die de dienst leidt en aankondigt) verzamelt de mededelingen vanaf de kansel: het programma van de komende week, bijzondere en persoonlijke mededelingen. Een aantal mededelingen worden op het scherm (de beamer) getoond: de naam van de spreker en van de koster, en het weekprogramma. Soms heeft een gemeentelid een mededeling: aankondiging van een speciale collecte, of een verslag van een bijzondere activiteit. Op het scherm wordt ook het adres van de website getoond. 3.4.2 Mogelijkheden voor nieuwe media
Er zijn verschillende mogelijkheden met betrekking tot het inzetten van nieuwe media binnen de EGZ. Naast bovengenoemde media in te zetten is het mogelijk om de website op andere fronten te versterken, zoals ook te zien is bij de best practices (hoofdstuk 5). In dit hoofdstuk komen de meest gebruikte (sociale) media van dit moment ter sprake.
Twitter is een voorbeeld van een microblog, en is één van de meest populaire online sociale netwerken van dit moment. Typerend voor het medium is dat de gebruiker alleen korte berichten (140 tekens) kan plaatsen. Als eigenaar van een account is het mogelijk om korte berichten (tweets) te delen met je volgers. Twitter wordt door veel mensen gebruikt en heeft vele mogelijkheden. Zo is het mogelijk om Twitter te synchroniseren met een telefoon, een weblog, en meer. Op de eerste plaats voorziet het de gebruikers snel, kort en krachtig in hun informatiebehoefte. Doordat mensen de geplaatste berichten kunnen doorsturen naar hun eigen netwerk, word je (als persoon of organisatie) ook zichtbaar bij je tweedegraads netwerk. Op die manier is het mogelijk je netwerk gemakkelijk uit te breiden.
Op dit moment heeft de website van de EGZ een button die linkt naar Twitter. Dit is echter een persoonlijk profiel, en dus niet van de EGZ zelf. Hierdoor mist de Twitter-button haar doel. Facebook
Facebook is een sociaalnetwerk site. Met 7% van de gehele wereldbevolking als gebruiker is dit het meest gebruikte sociale netwerk ter wereld. Net zoals bij Twitter is het hoofddoel informatie te delen met contacten. Het is sneller en gemakkelijker om informatie via Facebook te delen met geïnteresseerden, dan een nieuwsbrief uit te sturen. Evenals Twitter heeft Facebook een hefboomeffect op je sociale netwerk. De contacten van je contacten hebben namelijk ook de mogelijkheid om kennis met je te maken. Er is een Facebook-groep die de naam van de EGZ draagt. Er is echter nog geen EGZ-account op Facebook. Dit betekent dat leden onderling kunnen communiceren, maar dat er vanuit de organisatie niet via Facebook gecommuniceerd wordt.
Really Simple Syndication (RSS)
Really Simple Syndication (RSS) is een niet vaak gebruikt medium, in vergelijking met de toegankelijke sociale netwerksites, toch is het een oplossing voor velen. Met RSS houdt in dat je met behulp van software een abonnement neemt op een website naar keuze. Als een website vernieuwt, krijgt de RSS-gebruiker automatisch de nieuwe artikelen of berichten die op de website zijn verschenen. Zo hoeft de gebruiker niet met regelmaat naar de website te surfen om te kijken of er nieuws is, maar komt het nieuws naar de gebruiker.
RSS is handig voor de online profilering van de EGZ. Wanneer op de website RSS wordt aangeboden, krijgen bezoekers de mogelijkheid om een abonnement te nemen op alles wat op EGZonline verschijnt. Door het gebruik van RSS worden mensen direct op de hoogte gebracht van updates.
3.4.3 Conclusie
De EGZ heeft diverse media in gebruik: de EGZmail, de Eigenwijz, mededelingen vanaf de kansel en natuurlijk de website: EGZonline. Er zijn verschillende mogelijkheden met betrekking tot het invoeren van andere media. Het gebruik van andere (sociale) media zou de werking van de reeds bestaande media kunnen versterken. Voorbeelden van (nog) niet gebruikte media zijn Twitter, Facebook en RSS.
4
Doelgroepanalyse
EGZonline heeft twee verschillende doelgroepen: mensen binnen de gemeente en mensen buiten de gemeente. In dit onderzoek wordt in gegaan op de doelgroep binnen de gemeente.
In het kader van het onderzoek naar EGZonline is een enquête afgenomen (zie hoofdstuk 7). Naast de ervaringen en wensen met betrekking tot de website is ook de doelgroep onderzocht. Zoals te zien op onderstaand diagram is niemand van de respondenten jonger dan 18 jaar. Toch is de doelgroep verdeeld over alle leeftijden – EGZonline probeert niet een bepaalde leeftijdscategorie meer aan te spreken dan een andere. Dit betekent dat de website geschikt moet zijn voor alle leeftijden, en dus niet te ingewikkeld mag zijn.
In het hoofdstuk over de wensen van de gebruikers van EGZonline staat een uitgebreider gebruikersprofiel, opgesteld aan de hand van de enquête-uitslag.
19% 20% 14% 16% 25% 6%
Leeftijd
18-24 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar5
Best practices van kerkelijke websites
In dit hoofdstuk worden enkele best practices van de website van de EGZ behandeld. De best practices zijn kerkelijke websites die ogenschijnlijk doeltreffender, aantrekkelijker en gebruiksvriendelijker zijn. In de best practices is een website van een plaatselijke kerkgemeente in Zutphen gebruikt (Leef Zutphen), maar ook de website van een Evangelische Gemeente van een andere stad komt aan bod (Evangelische Gemeente Zeewolde). Er is voor deze websites gekozen omdat deze evangelische kerkgemeenschappen raakvlakken hebben met de Evangelische Gemeente Zutphen. Jaarlijks worden er awards (de Webfish Award) uitgereikt aan christelijke websites. De aangemelde websites worden door bezoekers van de website en de deskundige jury beoordeeld op de volgende criteria: concept, inhoud, vormgeving, techniek en gebruiksvriendelijkheid. De uitslag wordt bekend gemaakt, en de jury reikt de awards uit aan de winnaars. Er worden ook awards uitgereikt aan de beste kerkelijke websites, een vroegere winnaar van deze award is ook opgenomen in de best practices (Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda). Een uitgebreide beschrijving van de werkwijze die bij dit onderzoek is gehanteerd is terug te vinden in hoofdstuk 2.2, ‘Methoden en technieken’.
De best practices zijn:
- Leef Zutphen (www.leefzutphen.nl)
- Evangelische Gemeente Zeewolde (www.evangelischegemeente.nl) - Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda (www.noorderlichtbreda.nl)
Eerst worden de categorieën waarop de websites worden getoetst besproken. Dan wordt EGZonline onderworpen aan de checklists van het best practice-onderzoek, vervolgens de websites van de best practices. In het laatste deel van dit hoofdstuk wordt EGZonline vergeleken met de best practices.
5.1
Categorieën
Structuur
Voor het toetsen van de structuur van de websites wordt gebruik gemaakt van de vragenlijst voor het beoordelen van de kwaliteit van websites met betrekking tot structuur, volgens van Driel (2005). Er worden er zes vragen met betrekking tot de structuur beantwoord:
- Komt de navigatiestructuur op de homepage terug op de andere webpagina’s? - Is de navigatiestructuur zichtbaar zonder te scrollen?
- Bestaat de navigatiestructuur uit tekst en/of pictogrammen? - Blijft de navigatiebalk na klikken op dezelfde plaats staan? - Is na klikken de informatie zichtbaar of moet je veel scrollen? - Weet je na klikken waar je je precies bevindt?
Informatieaanbod
Het informatieaanbod (de content) is een succesfactor. Het kan een website maken of breken. Om erachter te komen hoe het met de kwaliteit van teksten gesteld is, zijn er twee indicatoren: contentkwaliteit en contentactualiteit. Wat betreft de kwaliteit zijn de volgende vragen belangrijk (Smits & Bisschop, 2011). - Zijn de teksten kort en krachtig geschreven (zowel de lengte van de zinnen alsmede de lengte van de tekst als geheel)?
Gevaerts (2000) beweert dat teksten op het web het prettigst leesbaar zijn wanneer deze bestaan uit drie of vier alinea’s van niet meer dan vijf regels. Per website wordt bekeken of aan deze norm wordt voldaan. - Zijn de teksten ‘scanbaar’? (met andere woorden: is de lezer in staat om voor hem of haar belangrijke punten snel te vinden, zonder de gehele tekst te lezen?)
- Wordt er gebruik gemaakt van korte alinea’s met informatieve kopregels? - Staat de kern van de boodschap aan het begin van de tekst?
- Wordt er gebruik gemaakt van opsommingen (bullets)?
- Is de tekst gelaagd? (op het hoogste niveau kort en krachtig en pas op diepere niveaus uitgebreider) Als het gaat om de contentactualiteit wordt het lastiger. Dan hangt het namelijk af van de gewenste bezoekfrequentie van de bezoeker, de houdbaarheid van de informatie en de zichtbaarheid van de actualiteit (op welke plaats de informatie te zien is).
Opmaak en vormgeving
De opmaak en de vormgeving vormen tezamen het uiterlijk van de website. De opmaak heeft te maken met de manier waarop de tekst wordt weergegeven, terwijl de vormgeving duidt op het uiterlijk van de website in een bredere zin. Om te controleren hoe het met de opmaak en vormgeving is gesteld, is er een vragenlijst (CreArtions multimediadesign, 2010) samengesteld:
- Heeft de homepage hetzelfde ontwerp en indeling als de rest van de website? - Wordt er een schreefloos lettertype gebruikt?
- Is er een duidelijk herkenbaar logo (bij voorkeur links bovenaan) aanwezig op de site? - Is er voldoende witruimte tussen tekst en afbeeldingen?
- Zijn de pagina’s goed werkend in verschillende browsers (Internet Explorer (IE), Firefox, Safari, (Google) Chrome)?
Navigatie
De navigatie van een website is kort gezegd het menu van de website: je kunt ermee naar de
(hoofd)onderdelen van de website navigeren. Een navigatiestructuur kan zowel goed (geordend, prettig in het gebruik) als minder goed (rommelig en onpraktisch) zijn. Om onderscheid te kunnen maken tussen een goede en een minder goede navigatiestructuur, is een vragenlijst (CreArtions multimediadesign, 2010) samengesteld:
- Is het main navigatiemenu duidelijk zichtbaar op elke pagina van de website? - Bestaat het main navigatiemenu uit niet meer dan negen pijlers?
- Verwijzen de hyperlinks uit het navigatiemenu naar de juiste pagina’s? - Zijn de links logisch gesorteerd?
5.2
EGZonline
5.2.1 Structuur
De structuur van EGZonline wordt gekenmerkt door een verticale menubalk waarin vele hyperlinks staan verwerkt. Er is tevens sprake van een horizontale menubalk, bovenin beeld. Deze valt echter in eerste instantie niet op door de plaatsing van een banner en de header van de website. Aan de rechterkant is een blok aangebracht met de mogelijkheid om de kerkgemeenschap te volgen op Twitter, het forum en ‘nieuwtjes’.
De menubalken en het blok aan de rechterkant komen terug op iedere pagina op de website.
Om de volledige navigatiestructuur te overzien moet de gebruiker omlaag scrollen. Het blok in het menu om contact te zoeken is daardoor niet in één oogopslag zichtbaar.
De navigatiestructuur bestaat voornamelijk uit tekst. Van pictogrammen wordt alleen gebruik gemaakt in het blok aan de rechterzijde.
De navigatiebalk blijft op dezelfde locatie staan nadat de gebruiker erop klikt. Sommige kopjes bestaan uit meerdere subpagina’s. Hierdoor verschuift de navigatiebalk logischerwijs.
Wanneer de gebruiker een hyperlink uit een menubalk aanklikt is de informatie in de meeste gevallen op dezelfde pagina zichtbaar zonder te moeten scrollen. Er zijn uitzonderingen, zie bijvoorbeeld het kopje ‘Waar staan we voor?’.
Na het klikken op een hyperlink is direct duidelijk waar de gebruiker zich bevindt. Boven iedere pagina staat een vetgedrukte kop met de titel van de pagina, die uiteraard correspondeert met de titel van de hyperlink.
5.2.2 Informatieaanbod Contentkwaliteit
De meeste teksten op EGZonline zijn van zichzelf kort en zonder scrollen zichtbaar. De alinea’s bestaan over het algemeen uit meer dan vijf regels, en een groot aantal pagina’s bestaat uit meer dan vijf alinea’s. Zie als voorbeeld het kopje ‘Waar staan we voor?’. Hier worden meningen van oudsten en de visies met betrekking tot verschillende onderwerpen breed uitgemeten. Hier treft de gebruiker dus enorme lappen tekst aan. Over de hele website treft de gebruiker ook veel lange (ketting)zinnen aan (zie: de Bijbel in één jaar). Dit kost de gebruiker meer moeite om te lezen, wat het risico met zich meebrengt dat de bezoeker afhaakt.
Omdat er op de website van EGZonline veel teksten staan die geen gebruik maken van tussenkoppen en korte alinea’s, is de tekst op de site over het algemeen gezien niet erg goed scanbaar.
Er wordt op sommige pagina’s gebruik gemaakt van korte alinea’s en sprekende kopregels, maar lang niet overal.
Bij de teksten wordt in vrijwel alle gevallen direct aangegeven wat de kernboodschap is. Waar mogelijk wordt er gebruik gemaakt van bullets, wat het overzicht ten goede komt.
De teksten zijn niet gelaagd. Bij de lange teksten die op de website zijn gepubliceerd is geen onderscheid aangebracht tussen de kern en de verdieping.
Contentactualiteit
De teksten op de website van EGZonline zijn stukken die pas worden aangepast wanneer er iets verandert met betrekking tot de gepubliceerde teksten. Verder staan op de homepage de berichten die recent zijn, zoals nieuws en evenementen. Aan deze berichten is te zien dat de website niet vaak wordt ververst: er bevinden zich aankondigingen van evenementen die al geweest zijn.
5.2.3 Opmaak en vormgeving
De website van de EGZ heeft op iedere pagina hetzelfde ontwerp en dezelfde indeling als op de homepage.
Er is overal gebruik gemaakt van een schreefloos lettertype. Toch valt het op dat zowel het lettertype als de grootte niet overal gelijk zijn. De koppen zijn op sommige pagina’s groter dan op de andere, en er wordt gewisseld tussen Tahoma en Helvetica.
Het logo van de EGZ is duidelijk te zien op de website, hoewel hij niet helemaal netjes aan de linkerkant is geplaatst.
Tussen tekst en afbeeldingen is vaak niet genoeg witruimte. Ook is duidelijk te zien dat de ruimte tussen tekst en afbeeldingen niet op iedere pagina gelijk is.
De pagina’s zijn goed werkend in zowel Internet Explorer, Firefox, Safari en Google Chrome. 5.2.4 Navigatie
Het main navigatiemenu is duidelijk zichtbaar op elke pagina van de website.
Het main navigatiemenu bestaat uit meer dan negen pijlers. Het zijn er zestien, wat er teveel zijn om het overzicht te kunnen behouden.
De hyperlinks uit het navigatiemenu verwijzen allemaal naar de pagina’s die genoemd zijn in de desbetreffende titels.
De links in het navigatiemenu zijn geenszins gesorteerd. Bijna alle hyperlinks staan onder het kopje ‘Inhoudelijke zaken’.
Er is een duidelijk en herkenbaar logo, maar deze maakt deel uit van de header en is niet gekoppeld aan een link naar de homepage. Om vanaf een pagina naar de homepage te komen moet de gebruiker klikken op de hyperlink ‘Startpagina’.
5.3
Leef! Zutphen
5.3.1 Structuur
In tegenstelling tot EGZonline heeft de website van Leef Zutphen alleen een menubalk aan de onder- en bovenzijde van de site. Ook is er een drietal buttons die ‘hangt’ boven de menubalk aan de onderkant. Omdat er links en rechts geen vaste elementen zijn is het tekstvlak vrij breed.
De menubalken en de genoemde buttons bevinden zich op iedere pagina van de website.
Wanneer de gebruiker de homepage van Leef Zutphen bezoekt, zal hij of zij moeten scrollen om de volledige pagina te kunnen zien, wat een overeenkomst is met EGZonline. In dit geval is echter de gehele menustructuur wél zonder te scrollen zichtbaar.
De navigatiestructuur bestaat uit zowel tekst als pictogrammen. Links worden vaker met afbeeldingen aangeduid dan bij EGZonline, wat de website drukker, maar wel aantrekkelijker maakt.
De navigatiebalk verschuift na het klikken niet, net zoals dat bij EGZonline het geval is. Omdat de website van Leef Zutphen ook gebruik maakt van een menubalk aan de onderzijde, verschuift deze wel na het wisselen tussen verschillende pagina’s.
Leef Zutphen heeft een website waarop veel gebruik wordt gemaakt van kaders, beeldmateriaal en witruimte. Dit biedt weliswaar overzicht, maar heeft wel als resultaat dat de gebruiker bij praktisch iedere pagina moet scrollen om alle informatie te kunnen zien. Bij EGZonline is dit ook het geval.
5.3.2 Informatieaanbod Contentkwaliteit
De zinnen op de website van Leef Zutphen zijn helder en kort geformuleerd. Er wordt gebruik gemaakt van korte alinea’s. De teksten zijn per onderwerp ook niet erg lang, er worden per pagina echter meerdere onderwerpen besproken. Dit heeft als resultaat dat de gebruiker veel moet scrollen.
De aangeboden teksten zijn kort, bondig, en worden afgescheiden door tussenkopjes. Hierdoor is de gebruiker goed in staat de tekst te scannen.
De website van Leef Zutphen maakt gebruik van informatieve kopregels en korte alinea’s. Op sommige pagina’s wordt het echter wat vaak gebruikt, waardoor het zijn kracht verliest. Waar tussenkopjes en bondige teksten normaal voor overzicht zorgen, werkt het op sommige pagina’s averechts (zie: Cursussen & Activiteiten en Veel gestelde vragen)
Bij vrijwel iedere tekst is na de eerste paar regels al duidelijk waar het over gaat.
Er wordt op de website gebruik gemaakt van bullets, soms ietwat te veelvuldig, waardoor het – net zoals bij de tussenkopjes – zijn kracht verliest (zie: Cursussen & Activiteiten).
De teksten zijn niet gelaagd. In de meeste gevallen is het ook niet nodig om onderscheid te maken tussen tekst en verdieping, omdat de teksten op de website over het algemeen kort zijn.
Contentactualiteit
De contentactualiteit van de website van Leef Zutphen is in orde. De artikelen die niet actueel zijn en niet met regelmaat worden ververst, staan niet op de homepage, maar elders op de website, waar ze dienen als archief. De homepage is gevuld met een agenda, de laatste video, de laatste preek en enkele
5.3.3 Opmaak en vormgeving
De website van Leef Zutphen heeft op iedere pagina dezelfde indeling als op de homepage.
Er wordt gebruik gemaakt van een schreefloos lettertype. Ook wordt op de website één en hetzelfde lettertype gehanteerd.
Het logo van Leef Zutphen is duidelijk en gepositioneerd in de linkerhoek.
De witruimte tussen de tekst en de foto’s varieert. Op sommige plaatsen is er zichtbaar onvoldoende ruimte tussen de tekst en de foto’s (zie: Veelgestelde vragen)
De website van Leef Zutphen is goed werkend in Internet Explorer, Firefox, Safari en Google Chrome. 5.3.4 Navigatie
Het main navigatiemenu is duidelijk zichtbaar op elke pagina van de website.
Het main navigatiemenu bestaat uit acht pijlers, waardoor het overzicht binnen het navigatiemenu bewaard blijft.
Alle hyperlinks uit het navigatiemenu verwijzen naar de juiste pagina’s.
De links binnen de navigatiestructuur zijn logisch gesorteerd, er zijn acht rubrieken waarbinnen de links zijn geplaatst.
Het logo in de linker bovenhoek is duidelijk en herkenbaar. Ook is dit logo gekoppeld aan een link naar de homepage.
5.4
Evangelische Gemeente Zeewolde
5.4.1 Structuur
Wat opvalt aan de website van Evangelische Gemeente Zeewolde is dat er sprake is van veel overzicht. Er wordt gebruik gemaakt van een horizontale menubalk bovenin beeld. Op de homepage staan blokken die leiden tot actuele rubrieken (EGZ actueel, Agenda, Media beluisteren), en onderaan de website vindt de bezoeker een overzicht van manieren om in contact te komen met de Evangelische Gemeente Zeewolde, die staan echter in de horizontale menubalk ook, onder het kopje ‘Contact’.
Aan de rechterzijde bevindt zich een blok waarin zich een agenda en een welkomstwoord bevinden. In tegenstelling tot de website van EGZonline komt alleen de horizontale menubalk terug op iedere pagina, de verticale menubalk (die overigens niet op de homepage aanwezig is) verandert per pagina. Ook de inhoud van het blok aan de rechterzijde is veranderlijk. Zo benut iedere pagina afzonderlijk alle beschikbare ruimte, in tegenstelling tot de website van EGZonline, waar de content van deze blokken statisch is.
De navigatiestructuur is volledig zichtbaar zonder te scrollen. De gehele homepage is niet in één keer te zien, maar veel hoeft de gebruiker niet te scrollen.
In de navigatiestructuur van de website van Evangelische Gemeente Zeewolde wordt vrijwel alleen gebruik gemaakt van tekst, op de homepage wordt de navigatie beheerst door beeld (pictogrammen). De navigatiebalk (boven) blijft na klikken op dezelfde plaats staan. Per pagina verschijnt er een nieuwe, verticale navigatiebalk, aangepast op de betreffende pagina.
Op vrijwel alle pagina’s moet de gebruiker scrollen om alles te lezen, maar er bevinden zich geen buitengewoon lange pagina’s op de website.
In tegenstelling tot de pagina van EGZonline corresponderen de titels bovenaan de pagina’s niet met de kopjes in de menustructuur. Hierdoor zou het zo kunnen zijn dat de gebruiker niet direct ziet waar hij zich bevindt.
5.4.2 Informatieaanbod Contentkwaliteit
Net zoals bij EGZonline zijn de teksten over het algemeen bondig geschreven, wat met het oog op gebruiksvriendelijkheid een vereiste is. De alinea’s zijn in de meeste gevallen korter dan bij EGZonline. Zoals er op EGZonline uitzonderingen zijn, zijn die ook hier aanwezig (zie: Een relatie). In verband met de gelaagdheid in de teksten zijn lange teksten in dit geval niet bezwaarlijk.
In tegenstelling tot het merendeel van de teksten op EGZonline, zijn de teksten goed scanbaar. Er is sprake van weinig tekst per pagina, korte zinnen en tussenkopjes.
De alinea’s zijn kort en gemakkelijk en snel te lezen. Er wordt gewerkt met tussenkopjes, al zeggen die niet altijd rechtstreeks waar het op staat.
De kern van de boodschap wordt steeds aan het begin gepresenteerd, zo is de gebruiker in staat direct te begrijpen waar de tekst over gaat.
Om het overzicht en leesgemak van de bezoeker te bewaren, zijn de teksten die lang zijn gelaagd. De kernboodschap van de tekst wordt in de eerste alinea aangedragen, en hierna volgen alinea’s met verdieping. Zo is extra informatie niet direct storend.
Contentactualiteit
Zoals bij alle websites is de homepage voorbehouden aan actuele zaken: Een agenda en een actualiteitenrubriek staan centraal in beeld. Er zijn ook pagina’s op de rest van de website die met regelmaat worden ververst (activiteiten, nieuws en media).
5.4.3 Opmaak en vormgeving
De indeling van de pagina’s op de website van Evangelische Gemeente Zeewolde komt overeen met die van de homepage.
Er wordt gebruik gemaakt van een schreefloos lettertype
Het logo is duidelijk herkenbaar en geplaatst in de linker bovenhoek. De witruimte tussen tekst en afbeeldingen is goed en symmetrisch.
De website werkt goed in Internet Explorer, Firefox, Safari en Google Chrome. 5.4.4 Navigatie
Het main navigatiemenu is duidelijk zichtbaar op elke pagina van de website.
Het main navigatiemenu bestaat uit zeven pijlers. Een bezoeker zal dus uit zo min mogelijk verschillende hyperlinks hoeven kiezen.
Alle hyperlinks uit het navigatiemenu verwijzen naar de pagina’s waarnaar ze zijn genoemd. De links zijn onderverdeeld in categorieën en zijn dus op een logische manier gesorteerd. Het logo in de linker bovenhoek is gekoppeld aan een link naar de homepage.
5.5
Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda
5.5.1 Structuur
De website van de Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda heeft een horizontale menubalk, zoals gebruikelijk bovenaan de website. Onderaan bevindt zich een balk met mogelijkheden om de
kerkgemeente door middel van sociale media te benaderen (Twitter, Facebook, RSS).
De navigatiestructuur die te zien is op de homepage komt terug op iedere ander pagina, de balk voor sociale media incluis.
De volledige navigatiestructuur is zonder scrollen te zien, behalve de balk die zich onderaan bevindt. De maker van de website heeft niet erg zijn best gedaan om ruimte te besparen: de header is enorm, en er wordt gebruik gemaakt van grote kaders en lettertypen.
De menubalk bovenaan maakt alleen gebruik van tekst, de menubalk onderaan de pagina maakt gebruik van pictogrammen.
Als de gebruiker van pagina wisselt blijven de beide menubalken op dezelfde plaats.
Op vrijwel iedere pagina is scrollen noodzakelijk om alle tekst te kunnen lezen. Dit heeft echter niet te maken met de hoeveelheid informatie, maar met de grootte van de letters en de omliggende kaders. Na het aanklikken van een pagina, staat bovenaan de betreffende pagina een titel die correspondeert met de titel van de menukop. De gebruiker weet dus waar hij zich bevindt.
5.5.2 Informatieaanbod Contentkwaliteit
Op de website van Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda staan weinig teksten gepresenteerd. Het kleine aantal teksten op de website is echter lang. Vrijwel alle teksten op de website tellen een klein aantal regels per alinea, maar iedere tekst telt meer dan vijf alinea’s. Op de homepage staan korte inleidende teksten waarbij de gebruiker de keuze kan maken om verder te lezen (link: ‘Lees verder’). Op de andere pagina’s op de website zijn de teksten langer.
De teksten op de website zijn goed scanbaar.
Waar de website van EGZonline op sommige pagina’s te kort schiet, maakt de website van Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda op alle pagina’s gebruik van korte alinea’s en informatieve kopregels. De kernboodschap wordt in alle gevallen aan het begin aangeduid.
Waar mogelijk wordt in de teksten gebruik gemaakt van opsommingen.
De teksten zijn gelaagd. In de meeste gevallen zijn de teksten zo kort dat gelaagdheid niet nodig is, maar op de homepage wordt gebruik gemaakt van korte teksten, met een link naar de volledige tekst.
Contentactualiteit
De informatie die wordt aangeboden op de website van Noorderlicht Breda is relevant en actueel, er zijn geen artikelen aangetroffen waarvan de datum al is verstreken.
5.5.3 Opmaak en vormgeving
De indeling van de pagina’s op de website van Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda komt overeen met die van de homepage.
Er wordt gebruik gemaakt van een schreefloos lettertype.
Het logo van de Protestantse Gemeente Noorderlicht Breda is verwerkt in de header. Boven de header bevindt zich de link naar de homepage, verwerkt in de menubalk.
Tussen tekst en afbeeldingen bevindt zich voldoende witruimte.
De website werkt goed in Internet Explorer, Firefox en Safari. In de Google Chrome-browser zijn de Twitter-berichten op de homepage niet zichtbaar.
5.5.4 Navigatie
Het main navigatiemenu bevindt zich op elke pagina helemaal bovenaan, en is dus te allen tijde duidelijk zichtbaar.
Het main navigatiemenu bestaat uit zes verschillende pijlers.
Alle hyperlinks uit het navigatiemenu zijn correct, ze verwijzen naar de pagina’s waarmee ze zijn aangeduid.
De links zijn gecategoriseerd, en zijn dus op een logische manier gesorteerd.
Er is een duidelijk en herkenbaar logo verwerkt in de header, maar deze is helaas niet gekoppeld aan een link naar de homepage.
5.6
Conclusie
EGZonline is op verschillende manieren vergeleken met de best practices. De uitkomst van dit onderzoek staat in deze paragraaf. Puntsgewijs staat aangegeven waarin de website van de EGZ verschilt van de andere websites. In de tabellen bij de categorieën wordt (indien mogelijk) door middel van + en – aangegeven hoe de websites scoren op de gestelde vragen.
EGZonline verschilt in de volgende opzichten van de best practices: 5.6.1 Structuur
Opmerkelijk is dat EGZonline zowel horizontale als verticale navigatie heeft. Hierdoor is een gebruiker in feite ‘dubbel’ aan het zoeken. Er moeten twee navigatiebalken nagezocht worden. Ook is de complete structuur niet zonder scrollen zichtbaar.
EGZonline Leef Zutphen Evangelische Gem. Zeewolde Noorderlicht Breda Navigatiestructuur komt terug op andere pagina’s
+
+
+
+
Structuur zichtbaar zonder scrollen–
+
+
+
Gebruik pictogrammen–
+
+
+
Balk op dezelfde plaats na klikken+
+
+
+
Informatie zichtbaar zonder scrollen–
–
+
–
Duidelijkheid van waar men zich bevindt+
+
–
+
Totaal aantal pluspunten
3
5
5
5
Figuur 1: weergave van de verschillen tussen EGZonline en de best practices met betrekking tot structuur.
5.6.2 Informatieaanbod
De kwaliteit van de content op EGZonline is niet goed, de teksten zijn vaak niet prettig leesbaar in verband met kettingzinnen, het ontbreken van tussenkopjes en in vergelijking weinig gebruik van alinea's. De actualiteit van de content op EGZonline is ook beneden peil: er wordt niet vaak iets nieuws geplaatst en er bevinden zich aankondigingen van evenementen die al geweest zijn.
EGZonline Leef Zutphen Evangelische Gem. Zeewolde Noorderlicht Breda Kort en krachtig geschreven teksten
–
+
–
–
Scanbaarheid teksten–
+
+
+
Korte alinea’s/ kopregels+
+
+
+
Kern aan het begin van de tekst
+
+
+
+
Opsommingen+
+
+
+
Gelaagdheid in de tekst–
–
+
+
Contentactualiteit–
+
+
+
Totaal aantal pluspunten3
6
6
6
Figuur 2: weergave van de verschillen tussen EGZonline en de best practices met betrekking tot informatieaanbod.
5.6.3 Opmaak en vormgeving
In de teksten op EGZonline is het lettertype en de grootte van de letters niet overal gelijk. De witruimte om afbeeldingen is niet voldoende en niet per stuk gelijk. Dit oogt slordig en staat niet professioneel.
EGZonline Leef Zutphen Evangelische Gem. Zeewolde Noorderlicht Breda Gelijk ontwerp
+
+
+
+
(Schreefloos) lettertype+
+
+
+
Herkenbaar logo+
+
+
+
Voldoende witruimte–
–
+
+
Ondersteund door alle browsers+
+
+
+
Totaal aantal pluspunten4
4
5
5
Figuur 3: weergave van de verschillen tussen EGZonline en de best practices met betrekking tot opmaak en vormgeving.
5.6.4 Navigatie
Het aantal kopjes/categorieën is bij EGZonline aanzienlijk hoger dan bij de best practices. De richtlijn is een maximum van negen pijlers, EGZonline heeft er zestien. Het logo is niet gekoppeld aan de homepage, en de links op de linkpagina zijn niet gesorteerd.
EGZonline
Leef Zutphen
Evangelische
Gem. Zeewolde
Noorderlicht
Breda
Zichtbaarheid
navigatiemenu
+
+
+
+
Aantal pijlers in
het menu
–
+
+
+
Juistheid
hyperlinks
+
+
+
+
Ordening links
–
+
+
+
Logo gekoppeld
–
+
+
–
Totaal aantal
pluspunten
2
5
5
4
Figuur 4: weergave van de verschillen tussen EGZonline en de best practices met betrekking tot de navigatie.
6
Gebruiksvriendelijkheid EGZonline
Gebruiksvriendelijkheid (of: usability) is belangrijk. Als een website niet prettig in gebruik is, zullen bezoekers niet snel bereid zijn hun bezoek te herhalen. Sterker nog: de kans is groot dat een bezoeker al tijdens het (eerste) bezoek afhaakt en zijn heil ergens anders zoekt. Jakob Nielsen, de bekendste usability-consultant zegt het volgende:
“Studies of user behavior on the web find a low tolerance for difficult designs or slow sites. People don’t want to wait. And they don’t want to learn how to use a homepage. There’s no such thing as a training class or a manual for a website. People have to be able to grasp the functioning of the site immediately after scanning the homepage – for a few seconds at most.” Hier slaat Nielsen de spijker op z’n kop: het internet is een snel medium, en internetgebruikers zijn snel verwend met snelle, gebruiksvriendelijke websites. Wanneer een bezoeker merkt dat hetgeen hij of zij zoekt niet binnen enkele klikken te vinden is, zal de bezoeker in kwestie zijn heil ergens anders zoeken. Met andere woorden: gebruiksvriendelijkheid is voor een website essentieel, want mensen nemen doorgaans niet de tijd en de moeite om er achter te komen hoe een website werkt.
6.1
Beschrijving usability-test
In deze paragraaf wordt de usability-test besproken. In hoofdstuk 2.2 is een uitgebreide beschrijving te vinden van de methode die in dit onderzoek is gebruikt.
6.1.1 Doel
De gebruiksvriendelijkheid van websites is te testen middels observatie. Er wordt een vijftal deelnemers getest die scenario’s doorlopen. De deelnemers krijgen de opdracht om acties uit te voeren op de website (zoals het zoeken van informatie, het versturen van een contactformulier, etc.), terwijl zij hardop denken. De verwachtingen en bedenkingen van de deelnemers worden vastgelegd. Zo wordt de
gebruiksvriendelijkheid van de website zichtbaar, maar ook het surfgedrag van de bezoekers van de site. 6.1.2 Proefpersonen
De proefpersonen worden geselecteerd door een profiel samen te stellen waaraan het proefpersoon moet voldoen. Het profiel ziet er als volgt uit:
- Leeftijd: 18-65 jaar
- Lid van de Evangelische Gemeente Zutphen - Zich ingeschreven hebben op de website
Bij de afgenomen enquête werd aan de respondenten gevraagd of zij deel willen nemen aan de usability-test. Voor het ontdekken van de minpunten van een website zijn gemiddeld 5 tot 8 deelnemers nodig. De zwakke plekken zijn dan over het algemeen wel ontdekt, het is in elk geval genoeg om tachtig procent van de usability gebreken te achterhalen (Smits & Bisschop, 2011)
6.1.4 Scenario
- Stuur een bericht naar de oudstenraad (navigatie, interactie)
- Keer terug naar de homepage (navigatie, het visuele ontwerp: opmaak) - Beluister een preek (navigatie, interactie)
- Stuur een bericht naar de webmaster (navigatie, interactie)
