De Paasexcursie naar het Bekken van Parijs, 2005

AFZETTINGEN WTKG26 _(2), 2005 5

Foto

Jan

Boes

De Paasexcursie

naar

het Bekken

van

_Parijs,

2005

Henk+Jan_van Vliet*

Barisseuse. Een klassieke

vindplaats.

Inderdaad:_een

on-dergroei

van orchideeënen

viooltjes

enverder half

ont-wortelde_en

_ondergraven,

eeuwenoude eikenenandere

hin-dernissen_voorbodemonderzoek.Direct voelde ik dat hier

veeltevindenmoest

_zijn.

De moed zonk_me

_bij

het zien

vanzoveel

_{noodzakelijk graafwerk,}

in de schoenenen een

grotemoeheid kwamoverme. Waarommoestik ’s och-tends in alle_vroegte inweer enwind

_ontberingen

door-staan,

terwijl

ik thuisnaarBachs Matthaeus had kunnen

luisteren

_(wat

toch ook aleen

gigantische inspanning is,

maar

geheel

opeen sofa kan

_{plaatsvinden)?}

_Gelukkig

kwam al binneneenhalfuur een

legergroene

heer

_langs

die_{naar onzeautorisation vroeg. Dit}zat

_volledig

mis. De

gedachte

dat ik weldra koffie in_een

_naburig

café _zou

drinken,

kikkerdeme op enik bedacht reeds welke ge-veinsde

_{verzuchtingen}

_van

_spijt

ik daarzou slaken. Een

deelnemer merkte echter op ’s manspethet woord

‘géo-logue’

open

ging

hem subtiel

_{manipuleren. Wij}

kwamen

helemaal uit Nederlandendat

lag

in hetNoorden,waar

wegeen fossielen

hadden,

maarwel veel koudweer en

regen. We woonden allemaal wel drie meter onder de

zeespiegel!

“Hij

doet

_zijn

werk, laat hem toch”,

riep

ik

nog,maarhetwasaltelaat. Deman,

waarschijnlijk

een

boswachter,

ging

zwichten. Waren erniet

toevallig

ook

nogdrie

gendarmes aangekomen,

dan had

hij

ons laten

graven. Numoest

hij

eendaad stellen. “We zouden

bijvoor-beeld de autorisation kunnengaan vragen

bij

de

proprié-taire_vanhet

_bos”,

_zo stelde

_hij

_voor. “Ik

gawel

mede”,

stelde ikvoor,maarik werd_{streng teruggewezen}door de Thans is afdoende bewezen dat het allemaal minder wordt

enalles alleennog maar meer

achteruitgaat.

Het aantal

vindplaatsen

in het Bekkenvan

Parijs

neemt

zienderogen

af. Het vinden_van fossielen _was

vroeger

eenvoudig.

Je hoefde slechts _eenbos vol aronskelken_enorchideeën uit

tezoeken,er een

spade

in de

grond

testeken _ende

Campa-nile’s

_lagen

voor het

_opscheppen.

Graven was niet_eens

nodig:

in allerlei kleine

_zandgroeven

kon

_{je ongestoord}

wandelendeen

complete

Lutetiencollectie oprapen. Sinds-dien is alleseenstuk

_{moeilijker geworden.}

Het dramavan

Ferme de TOrmewaarenkele WTKG-ers

_(die

slechts de

wetenschap

dienden)

hun

_gehele

voorraad

_uitgegraven

gruis,

dat wil zeggen minstens 75 zakkenmoesten

terug-storten, iseentraumavoor onze

gehele Vereniging

gewor-den. Deze excursie werd

_duidelijk

datmaar liefst vier

ontsluitingen

niet meer

toegankelijk

zijn.

Wat zich in

Ferme

afspeelde,

heeft zich in Auvers zelfs

bijna

herhaald.

Op

de

heenweg

naarde

camping

vanSt.Leu d’Esserent dedenwede

Guepelle bij

Survilliersaan, een

vindplaats

dieeen nieuwe

goudmijn

werd

_genoemd

ineen eerdere

aflevering

van

Afzettingen.

Dit iseen van

mijn

meest

ge-liefde

_{vindplaatsen: je}

hoeft niets anderstedoen danover

eenzandvlaktete

lopen

en

je

vindterde mooistefossielen,

gratis

en voorniets. De vondstenwarennu,

helaas!,

tame-lijk

teleurstellend.Grotere

_exemplaren

troffenwenietmeer

aan enallerlei

vrij algemene

soortenwarenslechts schaars

vertegenwoordigd.

Aanvankelijk

meendenwe dat een

ander

_{lid, gedreven}

door

_zelfzuchtige

_{hebberigheid,}

_ons

wasvoor geweestenalles had meegenomen.

Degene

die

we

verdachten,

ontkende uiteraard ’s avondsenbezwoer

dat

_hij

de

_vindplaats

niet hadbezocht, maar we

geloofden

hem niet. Later bleek echter

volgens

de

_webzijde

_(die

merkwaardig

genoeg Te Lutetien liberé’

heet),

een iets

andere reden:erwordt nietmeergegravenen de groeve

zal worden

_{dichtgegooid.}

Toch dientmen onsniette

voor-barig

van

paranoïdie

tebetichten:

_wij

staan bekendom

ons

voorzichtige,

zuivereen

weloverwogen oordeel,

want

nog geentwaalfuurnadien werdenonzevermoedensmeer

dan

_bevestigd

dat

_dergelijke

slechte

_dingen

toch

_gebeuren.

Barisseuse, zonderautorisation. UllySt.

_George,

naheel veel

_koffie.

Foto

Jan

Boes

AFZETTINGEN WTKG 26 (2), 2005 6

Foto

Jan

Boes

Penningmeester

die

_{mijn heimelijke bedoelingen}

aanvoel-de:

_{“jij blijft}

hier;ik ga wel.”

Nog

geen halfuur later kwam

hij teleurgesteld

terug.Ze

warenopeen

naburig

kasteel_ontvangendoor de

_eigenaar

van de

_omgevende

_landerijen,

lijfeigenen

en

dorpen.

In

eenfonkelende

spiegelzaal

zatdeze achtereenclavecimbel

temiddenvan

zijn geschilderde

voorvaderen. De

leger-groenemanhad

zijn

pet

afgedaan,

was

buigend

naarvoren

gelopen

enhad stamelend de situatie

uitgelegd,

De

eige-naar was

daarop

in woede ontstoken. We hadden hem

diep

beledigd

door hemvoor een fait

accompli

testellen. Dit

waren geen manieren

(“Ce

nesont _pas des

manières”).

Bovendien_washet

_{vorig jaar}

de laatste keer

geweestdat

hij

iemand

_toestemming

had verleend _er te _graven; het

betrof de directeur_{van een} Internationaal

Schelpenmu-seum.Een bediende had

daarop

eenbedankbriefvandeze

directeur

_gebracht

_en wat

toevallig:

het_waseenmedelid

onzer

Vereniging! Hij

wasonsinderdaad in 2004voor

ge-weest enhader

uitvoerig

bemonsterd.

Hij

had

_{prachtige dingen (“des coquilles}

trés belleset

rares”) gevonden

waarvoor

hij

de kasteelheer

uitvoerig

bedankte.

(Hieruit blijkt

inderdaad de zuiverheid

van

mijn

oordeel,dat niet wordt

ver-troebeld door

_{ongefundeerde}

achter-docht of

_paranoïde

denkbeelden.

Bo-vendien had ik ook al_eens in Toscane

meegemaakt

dat_een Italiaanse

collec-tioneur

_mij

trotseen foto had

getoond

met dezelfde_persoon

_erop).

De boswachter toondeons

daarop

een

groeve die opslechtseenpaarhonderd

metervan het

bosje lag. Aanvankelijk

meende ik

nog dat

bepaalde

Vereni-gingsleden

er

heimelijk

eerder hadden

gegravenendat de echt

rijkere

gedeel-ten van de

vindplaats

hier hadden

ge-legen,

maardat kon toch nietwaar

zijn:

zover hetoog

reikte,

strekte zich een

enorme,tientallenmeters

diepe

groeve uit. Zelfs de

_beoogde

personenzouden maanden

_nodig

hebben

_gehad,

dit uitte

graven.Bovendien werdenerblokken

metharde Lutetienkalk

uitgegraven

en

daar_warenalleen steenkemen inte

vin-den.

Inmiddels had ik kennis

gemaakt

met

eennieuw

echtpaar,

de schoonouders

vandezoonvan een

Verenigingslid. Hij

hadhen in Nederlandweten te enthou-siasmeren door onder_{meer een}

_zakje

Mistegruis

te _{geven. Ze zagen} er nog

fris_en

_opgewekt

uit. Ik kende deze

mis-selijke

truc heel

_goed:

eerst mensen

vriendelijk uitnodigen

eensmedete_{gaan op}excursie door

ze een

zakje

metdubbele

schelpjes

te_gevenendan

later,

alsze

gedemotiveerd

en

uitgeput zijn

vanhet

onverwachte,

zwarewerk,hun de verzamelde zakken

gruis aftroggelen.

(Zelfhad ik_zoook_{eens een}introducé

_meegetroond.

Alleen

doorzag hij

op hetmoment vanopperste

wanhoop mijn

bedoelingen.Temauwemood

kon de

_{daaropvolgende}

ruzie

worden

_bijgelegd,

_maar

_hij

vertikte het

_{mij zijn}

vondsten

afte staan.

Nog

steedstoont

hij

memet wreed genoegen

in december

_zijn

Kerststal die is

_opgesierd

mettalvan

Athleta's_en

_{Volutilithessen).}

Ully

St.

_{George. Opnieuw}

eenklassieke

vindplaats,

’s

Mid-dags,

nadatheel veel koffie de_ergstemoeheidhad

verdre-ven. Hiergeen

landschapsbehoedende

boswachters of anderszins. Hiermoestworden

_gewerkt.

_{De groep} verdeel-de zich_overtweekuilen_enmetmokersenhouwelenwerd

eenkeiharde kalk

versplinterd.

Een

_{prachtige laag,}

zowerd

win-AFZETTINGEN WTKG26 _(2), 2005 7

tersbuitentelatenstaanendaarnazouhetzeveneen

be-trekkelijk eenvoudig

zaak

zijn,

hoewel_eenhamer

natuur-lijk nodig

bleef.

_{Enig minpunt}

_wasdat de

wegom

onduide-lijke

redenen niet

_goed

was

geasfalteerd;

allerlei veronge-lukte _en

_uitgebrande

auto’s_van

_{onvoorzichtige}

verzame-laars stonden

_{rommelig langs}

de

weg.

Medelijdend

vroeg ik aan het eindvan de

dag

het nieuwe

_echtpaar

wat ze

ervanvonden- ‘heel leuk’

riepen

_{ze, maar ze}

riepen

het

netietstesnel enschel. Deman wastrouwens

rij-exami-nator.

Fercourt,de

_volgende

ochtend,weer zeervroeg,maargeen

regenen een zon die steeds beter zou gaan

schijnen.

Vanwege parkeerproblemen

was de groep

opnieuw

ver-deeldovertwee

vindplaatsen;

de andere helft

_ging

naar

Blaincourt. Reeds een eeuwwordenop dit

veldje

te

Fer-courtkuilen

_{gemaakt, volgestort}

enandere kuilen

aange-legd.

In

mijn eentje

zou ik nooit de moed hebben kunnen

opbrengen

hierte

gaan graven. De Secretaris brachtons

naar een

volgestorte

kuil. Het kostte drieuur omhet

puin

wegte

scheppen,

voordat het echte

graafwerk

kon

begin-nen. Meteen houweel werd de bodem bewerkten ema

kon het

_losgewerkte

materiaal met emmers naarboven

worden

_gebracht.

Aan het eindvande

_dag

wasde kuil

_3,5

meter

_{diep geworden,}

warende wandentotinstortenstoe

ondermijnd

en was het slechts

_mogelijk

de

_plaats

te

betreden viaeentouw.Het eruitnaarbovenklimmen lukte

demeestenniet zonder de

_hulp

vande

_{overige groepsleden.}

Een

_dieptepunt:

iedereen _wastot het uiterste_gegaan.Ik

trof de nieuw

_{geïntroduceerde}

vrouwschreiend

_bij

de kuil

aan. Haar

gelaat

was

doorgroefd

vanvele verse

rimpels

en

plooien

enhaarogenstonden

ingevallen

en

koortsig.

“Hetwashelemaal niet leukmeer”,

sprak

ze. Ze

overwo-gennaarhuistegaan.Ach,haddenze maar

mijn

waarschu-wingen

nietzo

lichtvaardig

in de wind

_geslagen!

Haarman

stond

_{amechtig hijgend}

_tegeneenboom

geleund.

Onswas

voorgehouden

dat

_je

wel 50

_Cypraea’s

in zo’n kuilzou

kunnenvinden,maar wehadden in de onderste

gedeelten

voornamelijk

Turritella’s

_gevonden.

Hetwas naal het werk

een

beetje

dramatische

_bevinding,

dat_wein_eenverkeerd

gedeelte

hadden gegraven.De

volgende dag

zou eenveel

rijker gedeelte

vande

schelpenlaag

door de tweedegroep

worden ontdekt. Deze

lag

dichter

_bij

de

weg enwas

gemakkelijk

tebemonsteren.

Dramatisch ook was het de

_{Penningmeester}

_{vergaan die}

naarAuvers sur 1’Oisewasgetogen.

Hij

werd al gewaar-schuwd door talvan borden die aangaven dat het terrein

privé eigendom

was. Aan het eind vande

_dag

was

zijn

wagen

volgeladen

metzakken

_gruis

en

hij

wildenet de laatsteemmersinladentoeneenwoedendeboer verscheen.

Discussiëren was

onmogelijk;

de

_{onbeschaafde,}

_weinig

wetenschappelijk ingestelde

manrukte deemmersuit

zijn

handen

wierp

deze in het

_struikgewas.

In

_{zijn razernij}

_zag

Foto

Jan

Boes

Foto

Jan

Boes

Foto

Jan

Boes

Foto

Jan

Boes

Links enrechtsboven: Fercourt.

AFZETTINGEN WTKG26 (2), 2005 8

Foto

Jan

Boes

hij

echter de zakken in deauto niet, noch bemerkte

_hij

hoe de

_{Penningmeester}

in het

_geheel

niet uit het veld

gesla-gen,

wegreed. Hij

had het merendeelvan

zijn

oogstkunnen behouden.

_Aangezien

voomoemde 75 zakken ookvanhem

warengeweest,zouhet verliesvan eentweede

lading

ver-moedelijk

eenfatale retraumatisatie hebben betekend. Nu

al zagenwetwee

dagen

nadit incident dat,ondanks de

afloop,

nieuwe

_{herbelevingen}

ennachtmerries hem toch

nog

dreigden

te

slopen. Overigens

wasdit de derde

vind-plaats

die is

_weggevaagd

vande kaart.

De derde

_dag

scheiddenwevande groep; deze

ging

naar Chaumont-en-Vexin,en

wij

vertrokkennaar Ferme de

TOrme als eerbetoonaan het drama dat zich hier had

afgespeeld.

Tweede doelwas om in de zandwandvan een

kleine

_ontsluiting

in eenakker nog wat Lutetien IV te

bemonsteren. Juist deze

_dag

leekeen

uitgelezen

kans.daar het forswasgaan regenen-

gendarmes blijven

dan thuis.

Ondanks

_{goede aanwijzingen}

redenwedrie keer verkeerd

voor de

vindplaats

werd bereikt. Daarwas... niets. Geen

bronzen ofmarmeren

beeldengroep

was

opgericht

terere

vande

ontdekking

dat Homo

_sapiens

reeds 43

_miljoen

jaar geleden

een groen

boordenknoopje

had

_gedragen.

Geen

_gedenksteen

herinnerdeaande

verspeelde

75 zakken

schelpengruis.

Maar ook: _{geen kleine}

_ontsluiting

ineen

akker.Ferme,c’est fermee. Na de

_{gehele omgeving}

te voet

tehebben

_afgezocht,

vondenwedemeest

waarschijnlijke

locatie. Ik kon

_aanwijzen

waarin de akker het Lutetien IV

dagzoomde

endaar vondenweook enkele Murexen. We

moesten concluderen dat de

_{zandafgraving}

was

geëgali-seerd. Hetwasde vierde

vindplaats

die

_voorgoed

verleden

tijd

is

_geworden.

’s

_Middags

trokkenwe naarBlaincourtwaar eenverlaten

groeve is. Bovenaan de

helling

iseen

rijke

Lutetienfauna

te

verzamelen,

die is

_losgekomen

uit verweerde kalksteen-brokken. We warendaar de

enigen.

Het nieuwe

_echtpaar

trof ik welnog ’s avonds op de

camping

aan.Erwasgeen

zinnig

woord meer mee te wisselen. Hun zakken

_gruis

hadden_zealaan een

bepaald Verenigingslid

weggegeven.

De laatste

dag zijn

weteruggegaannaarFercourtenhebben

daar

nogenkele zakken

gevuld. (Thuis

werd hierin toch nog

Cypraedia elegans

gevonden tijdens

het

_spoelen).

Concluderend_washet_eenexcursiemetveel

graafwerk,

maarhetwas de moeite waard. Er

zijn

zeer interessante

en

gevarieerde

vindplaatsen

bezocht. Hulde aan Stef

Mermuys

enHenk Mulder die deze rondreis door het

Eo-ceen hebben

georganiseerd.

Het

lijkt mij

alleen in een

groep

doenlijk, dergelijke

gatentegravenentoteen repre-sentatieve collectietekomen.

Maar de nieuwe introducéswarenal in alle stilte

vertrok-ken. Hetis

twijfelachtig

of_wehen ooit zullen wederzien. Zelfben ikmeinmiddelseenechte WTKG-er_gaanvoelen:

ik heb thuis nog 800

kg onuitgezocht,

fijn Miste-gruis,

een grotebak

_{gruis plus}

enkele niet

_uitgezeefde

zakken uit

_Fleury,

en een emmer

gruis

uit

_Pourcy.

Verder is_{er een}

kleine achterstandwatbetreft hetsorterenvan tanden uit

Egem,

determineer-en

impregneerwerk

vandiverse

jaren

enlocatiesentotsloteen

nijpend ruimtegebrek.

In deauto

had ik twaalf nieuwe zakken

_{gruis liggen.}

*_{Henk Jan}

van Vliet,A.Tasmanstraat41,

3531 GSUtrecht, email:

_{h.van.vliet@altrecht.nl of}

tpaymans@yahoo.

com