Bepaling van totaal - koper in grond met atoomabsorptie spectrofotometrie

I N S T I T U U T V O O R B O D E M V R U C H T B A A R H E I D

R A P P O R T 12-1972

BEPALING VAN T O T A A L - K O P E R IN GROND M E T A T O O M A B S O R P T I E S P E C T R O F O T O M E T R I E with a s u m m a r y :

T o t a l - c o p p e r d e t e r m i n a t i o n in soil with the aid of a t o m i c a b s o r p t i o n s p e c t r o p h o t o m e t r y d o o r B . D . . 3ALRAADJSING 1972 I n s t i t u u t v o o r B o d e m v r u c h t b a a r h e i d , O o s t e r w e g 92, H a r e n ( G r . ) I n s t . B o d e m v r u c h t b a a r h e i d , R a p p . 12-1972

INHOUD INLEIDING 3 De c o l o r i m e t r i s c h e b e p a l i n g s m e t h o d e 3 A t o o m a b s o r p t i e s p e c t r o f o t o m e t r i e 4 PROCEDURE 5 Meting 5 M e e t g e g e v e n s 5 R E S U L T A T E N EN DISCUSSIE 6 Ontsluiting & S t o r i n g e n ° M e e t b e r e i k 8 R e p r o d u c e e r b a a r h e i d van de m e t i n g e n 8 R e p r o d u c e e r b a a r h e i d van de bepaling 9 R e c o v e r y p r o e v e n 9 V e r g e l i j k i n g k o p e r g e h a l t e n in grond m e t a t o o m a b s o r p t i e 9 en c o l o r i m e t r i e CONCLUSIE 11 SUMMARY 12 LITERATUUR 13 AANHANGSEL: Bepaling van k o p e r in grond m e t a t o o m a b s o r p t i e - 14

s p e c t r o f o t o m e t r i e

INLEIDING

De a l g e m e e n t o e g e p a s t e c o l o r i m e t r i s c h e m e t h o d e voor de b e p a -ling van totaal k o p e r in grond laat een v e r s n e l l i n g van de a n a l y s e niet toe door de g r o t e b e w e r k e l i j k h e i d van d e z e m e t h o d e , w a a r d o o r e r aan de s t e e d s t o e n e m e n d e v r a a g n a a r g r o n d a n a l y s e n op k o p e r m e t m o e i t e kan w o r d e n voldaan. Bovendien is deze m e t h o d e , v o o r a l bij t o e p a s s i n g op g e c o n t a m i n e e r d e r i v i e r s l i b m o n s t e r s gevoelig voor s t o r i n g e n .

A a n g e z i e n de wens bestond o m o v e r een snelle en b e t r o u w b a r e m e t h o d e te b e s c h i k k e n en gezien de goede e r v a r i n g e n van a n d e r e o n d e r z o e k e r s m e t a t o o m a b s o r p t i e in a n d e r e m a t e r i a l e n dan grond, w e r d b e -sloten de b r u i k b a a r h e i d van a t o o m a b s o r p t i e voor de bepaling van t o t a a l k o p e r in grond te o n d e r z o e k e n .

De r e s u l t a t e n van dit o n d e r z o e k w o r d e n in dit r a p p o r t b e s p r o k e n . D e c o l o r i m e t r i s c h e b e p a l i n g s m e t h o d e

Koper in grond- en g e w a s m o n s t e r s w o r d t m e e s t a l b e p a a l d m e t de c a r b a m a a t m e t h o d e . Deze bepaling v e r l o o p t globaal a l s volgt: Het m o n s t e r wordt nat of droog v e r a s t . De natte v e r a s s i n g ( d e s t r u c t i e ) l e v e r t een d e s t r u a a t op, de d r o g e v e r a s s i n g een as die in 25% HCl w o r d t opgenomen. Het d e s t r u a a t / e x t r a c t wordt m e t a m m o n i a g e n e u t r a l i s e e r d en m e t een bufferoplossing op pH 9, 0 g e b r a c h t . Een o p l o s s i n g van nat r i u m d i e nat h y l d i nat h i o c a r b a m a a nat (DDC) wordnat natoegevoegd, w a a r b i j een g e e l -b r u i n n e e r s l a g van m e t a a l c a r -b a m a t e n o n t s t a a t . D e z e m e t a a l c o m p l e x e n

zijn goed o p l o s b a a r in v e r s c h i l l e n d e o r g a n i s c h e o p l o s m i d d e l e n . Het o n t s t a n e n e e r s l a g wordt in t e t r a c h l o o r k o o l s t o f opgenomen. De t e t r a -laag wordt afgescheiden in een tweede s c h e i t r e c h t e r en m e t 2% a m m o n i a u i t g e w a s s e n , t e r v e r w i j d e r i n g van m a n g a a n . De t e t r a l a a g wordt na af-scheiding in de s p e c t r o f o t o m e t e r g e m e t e n bij 430 nm.

S t o r i n g e n b i j d e c o l o r i m e t r i s c h e k o p e r b e p a 1 i n g . Het c a r b a m a a t r e a g e n s (DDC) is niet u i t s l u i t e n d gevoelig voor k o p e r .

O v e r een groot p H - t r a j e c t (pH 3-9) v o r m t DDG complexen m e t A g , Hg, F e , Bi, Mn, Co, Ni, P b , Sn, Cd en Zn. Van deze m e t a l e n s t o r e n Hg, A g , P b , Sn, Cd en Zn de k o p e r b e p a l i n g niet o m d a t hun D D C c o m p l e xen k l e u r l o o s zijn. I J z e r geeft m e t DDC een d o n k e r b r u i n z w a r t g e -k l e u r d c o m p l e x . Bij pH 9 en d a a r b o v e n r e a g e e r t i j z e r e c h t e r niet m e t DDC, zodat de k o p e r b e p a l i n g bij pH 9, 0 u i t g e v o e r d kan w o r d e n . De c o m p l e x e n van Ni, Co en Bi l o s s e n m e t een g r o e n e k l e u r op i n de t e t r a en s t o r e n de k o p e r b e p a l i n g . Volgens Reith (1947) is de m o l e c u -l a i r e extinctiecoefficient van de N i - , C o - en B i - D D C - c o m p -l e x e n s l e c h t s 3-5% van die van het k o p e r - D D C - c o m p l e x ,

Bij de in "gewone" grond o p t r e d e n d e verhouding t u s s e n de g e -h a l t e n van deze m e t a l e n i s dus geen s t o r i n g te v e r w a c -h t e n . In -h e t s t e r k g e c o n t a m i n e e r d e r i v i e r s l i b liggen de verhoudingen m i n d e r gun-s t i g , en kan enige gun-s t o r i n g v e r w a c h t w o r d e n . Mangaan k o m t in d e z e r i v i e r s l i b m o n s t e r s in z e e r hoge c o n c e n t r a t i e s v o o r , en kan een a n d e -r e s t o -r i n g v e -r o o -r z a k e n . Het m a n g a a n - D D C - c o m p l e x is in t e t -r a m i l i e u p a a r s r o o d g e k l e u r d . Bij niet al te hoge c o n c e n t r a t i e s kan deze k l e u r m e t 2% a m m o n i a u i t g e w a s s e n worden zonder een s t o r i n g te v e r o o r z a k e n . Bij deze u i t w a s s i n g wordt ook een eventueel o p t r e d e n d e t r o e b e -ling in de t e t r a l a a g , v e r o o r z a a k t door s p o r e n i j z e r v e r w i j d e r d . Sandell (I959) toonde e c h t e r aan dat bij aanwezigheid van h o g e r e m a n g a a n c o n c e n t r a t i e s 510% van het k o p e r niet in de t e t r a c h l o o r k o o l s t o f f a s e t e -r e c h t k o m t en v e -r l o -r e n g a a t .

De v e r m e l d e s t u r i n g s m o g e l i j k h e d e n , en de o m s l a c h t i g e en tijd-rovende a n a l y s e g a n g w a r e n aanleiding een a n d e r e m e t h o d e voor de bepaling van k o p e r te zoeken.

A t o o m a b s o r p t i e s p e c t r o f o t o m e t r i e

In een r a p p o r t o v e r de t o t a a l - z i n k b e p a l i n g in grond ( B a l r a a d j s i n g , I972) w o r d e n de p r i n c i p e s en de v o o r - en nadelen van de m e t h o d e r e e d s u i t v o e r i g e r b e h a n d e l d .

PROCEDURE

Een volledig a n a l y s e v o o r s c h r i f t voor de bepaling van k o p e r in grond m e t a t o o m a b s o r p t i e s p e c t r o f o t o m e t r i e w o r d t gegeven in h e t a a n h a n g s e l .

In een d e s t r u c t i e k o l f van 250 m l wordt 1 g grond g e d e s t r u e e r d m e t 20 m l F l e i s c h m a n n z u u r 1:1. A l s na de d e s t r u c t i e de o p l o s s i n g n i e t h e l e m a a l k l e u r l o o s i s , kan de d e s t r u c t i e worden voltooid m e t enkele d r u p p e l s 70% p e r c h l o o r z u u r . Het d e s t r u a a t w o r d t m e t 20 m l g e d e m i n e r a l i s e e r d w a t e r g e d u r e n d e enkele m i n u t e n gekookt. Na af-koelen w o r d t h e t d e s t r u a a t m e t g e d e m i n e r a l i s e e r d w a t e r o v e r g e s p o e l d in een m a a t k o l f van 200 m l , De kolf w o r d t aangevuld en g e m e n g d . De inhoud w o r d t g e f i l t r e e r d o v e r een vouwfilter in een d r o g e e r l e n m e y e r van 300 m l .

M e t i n g

H e t h e l d e r e d e s t r u a a t w o r d t r e c h t s t r e e k s v e r s t o v e n in de v l a m van de a t o o m a b s o r p t i e s p e c t r o f o t o m e t e r . De r e s u l t a t e n w o r d e n b e r e k e n d door de m e t i n g e n te v e r g e l i j k e n m e t die van een s t a n d a a r d r e e k s . Deze i s b e r e i d uit k o p e r s u l f a a t p . a . , w a a r a a n 5 v o l u m e p r o c e n t e n z w a v e l z u u r is t o e g e v o e g d . M e e t g e g e v e n s A p p a r a a t : T e c h t r o n A A - 1 0 0 . L a m p : k c p a r - h o l l e - k a t h o d e l a m p ; 5 mA; v e r s t e r k i n g 1. Golflengte: 324,7 n m . B r a n d e r : l a m i n a i r e b r a n d e r m e t één s p l e e t , 10 cm l a n g . G a s m e n g s e l : a c e t y l e e n - l u c h t .

Gevoeligheid bij 1% a b s o r p t i e : 0, 1 ppm Cu (in de m e e t o p l o s s i n g ) . I n s t e l l i n g en o p t i m a l i s e r i n g van g a s m e n g s e l , b r a n d e r h o o g t e , e n z . volgens aanwijzingen van de f a b r i k a n t .

R E S U L T A T E N EN DISCUSSIE

O n t s l u i t i n g

Voor de bepaling van het t o t a a l - k o p e r g e h a l t e van de grond wordt h e t m o n s t e r of volledig g e d e s t r u e e r d m e t z w a v e l z u u r - s a l p e t e r z c : " 1:1, of in de moffeloven v e r a s t bij 450 C, w a a r n a de a s in 25% HCl w o r d t o p -g e n o m e n . De d e s t r u c t i e m e t zwavel z u u r - s a l p e t e r zuur v e r d i e n t de voor-k e u r o m d a t volgens Oosting (1958) bij de v e r a s s i n g v e r l i e z e n voor-kunnen o p t r e d e n . Het is mogelijk deze v e r l i e z e n te v e r m i j d e n door bij nog l a -g e r e t e m p e r a t u u r te v e r a s s e n , m a a r het -g e v a a r b e s t a a t dan dat uit h e t onvolledig v e r a s t e m o n s t e r het k o p e r niet voor 100% w o r d t t e r u g g e wonnen«, Bij de natte d e s t r u c t i e t r e d e n geen v e r l i e z e n o p . Bij h e t o n -d e r z o e k is -dus s t e e -d s -de n a t t e -d e s t r u c t i e t o e g e p a s t .

Of a l h e t in h e t m o n s t e r a a n w e z i g e k o p e r in o p l o s s i n g v e r k r e g e n w o r d t , i s g e c o n t r o l e e r d m e t een g e h e e l onafhankelijke a n a l y s e m e t h o d e , de a c t i v e r i n g s a n a l y s e . Deze w e r d u i t g e v o e r d door het I n t e r u n i v e r -s i t a i r R e a c t o r I n -s t i t u u t te Delft, Uit de r e -s u l t a t e n blijkt dat e r geen s y s t e m a t i s c h e n i v e a u v e r s c h i l l e n t a s s e n deze b e p a l i n g s t e c h n i e k e n o p -t r e d e n . S t o r i n g e n Z w a v e l z u u r De invloed van h e t in h e t v e r d u n d e d e s t r u a a t a a n w e z i g e z w a v e l z u u r ( m a x i m a a l 5 v o l u m e p r o c e n t ) is o n d e r z o c h t door een s t a n d a a r d r e e k s m e t en z o n d e r toevoeging van z w a v e l z u u r te m e t e n (fig. 1). E r blijkt geen v e r s c h i l op te t r e d e n . In de p r a k t i j k w o r d t toch 5 v o l u m e p r o c e n t z w a v e l z u u r a a n de s t a n d a a r d m e e t o p l o s s i n g e n toegevoegd om de fys i fys c h e o m fys t a n d i g h e d e n in de m e e t o p l o fys fys i n g en die de v e r fys t u i v i n g z o u -den kunnen b e ï n v l o e d e n , z o a l s s o o r t e l i j k gewicht en v i s c o s i t e i t zo gelijk m o g e l i j k te h o u d e n .

extinctie

0,700

r

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9 10

ppm Cu

F i g . 1. I j k g r a f i e k voor k o p e r . De s t a n d a a r d is b e r e i d uit C u S O . . • r e e k s zonder H_SO . . O r e e k s m e t 5 m l H - S O . per 100 m l . M e t a a l i o n e n e n z u u r r e s t e n

De invloed van de in grond m e e s t v o o r k o m e n d e b e s t a n d d e l e n op de m e e t r e s u l t a t e n is o n d e r z o c h t door aan een s t a n d a a r d o p l o s s i n g van k o p e r (4 ppm) 1000 ppm toe te voegen van een o p l o s b a a r zout w a a r i n : K, Na, Ca, Mg, Zn, Co, C r , F e , Mn, P O . , S 04 > NO- of C l . Van

geen van deze ionen werd een s t o r i n g w a a r g e n o m e n . De combinatie van a l deze ionen in deze c o n c e n t r a t i e in één oplossing gaf evenmin afwijkende r e s u l t a t e n .

Bij v l a m f o t o m e t r i s c h e technieken wordt vaak s t o r i n g o n d e r v o n -den bij een bepaalde combinatie van de o v e r i g e bestanddelen van het m o n s t e r , het zg. m a t r i x e f f e c t . Dit m a t r i x e f f e c t wordt opgeheven door de desbetreffende bestanddelen van de m o n s t e r s in hun g e m i d d e l -de c o n c e n t r a t i e aan -de s t a n d a a r d o p l o s s i n g toe te voegen. Ook m e t een op deze wijze g e c o m p e n s e e r d e s t a n d a a r d w e r d e n w e e r dezelfde m e e t -r e s u l t a t e n v e -r k -r e g e n .

8

^•iochler (1965) vond o v e r e e n k o m s t i g onze r e s u l t a t e n geen s t o r i n -gen bij de k o p e r b e p a l i n g door C a , Mg, Na, Cl, S O . , P O . , N O , en F

(250 ppm in de m e e t o p l o s s i n g ) . Hij gebruikte e c h t e r een h e t e r e v l a m : a c e t y l e e n - z u u r s t o f »

Volgens J o n e s (1965) kan fosfaat bij hoge c o n c e n t r a t i e s een v e r -laging van de a b s o r p t i e van k o p e r v e r o o r z a k e n . Hij heft de s t o r i n g op door aan de m e e t o p l o s s i n g S t r o n t i u m c h l o r i d e toe te voegen«, Wij vonden e c h t e r in h e t geheel geen f o s f a a t s t o r i n g (tot 1000 ppm o n d e r z o c h t ) .

U r e en B e r r o w (1970) vinden in ED T A - e x t r a c t e n van grond geen s t o r i n g e n , ook niet van P O . en Al tot 1000 ppm A l in de meetvloeistof« R a m a k r i s h n a et a l , (1967) vinden een s t o r i n g door s i l i c i u m . Zij heffen de s t o r i n g op door EDTA toe te voegen* Wij v e r w a c h t e n geen s t o -r i n g doo-r s i l i c a a t o m d a t bij de natte d e s t -r u c t i e de g-rond m e t s t e -r k z u u r w o r d t gekookt, w a a r b i j k i e z e l z u u r v r i j w e l volledig n e e r s l a a t .

R e s u m e r e n d blijkt k o p e r in g r o n d d e s t r u a t e n s t o r i n g s v r i j b e p a a l d te kunnen worden«

M e e t b e r e i k

H e t m e e t b e r e i k is bij de opgegeven p r o c e d u r e en golflengte 0, 0 5 - 1 0 , 0 ppm in de m e e t v l o e i s t o f , o v e r e e n k o m e n d e m e t 10-200 ppm Cu in h e t g r o n d m o n s t e r , Boven 10 ppm i s de k o p e r i j k l i j n n i e t r e c h t . Deze af-wijking boven 10 ppm w e r d ook gevonden door S p r a g u e en Slavin (1964) en Cooke (1969).

Moeten h o g e r e c o n c e n t r a t i e s g e m e t e n w o r d e n , dan kan m e n of een m i n d e r gevoelige r e s o n a n t i e l i j n s e l e c t e r e n ( 3 2 7 , 4 nm) of de o p l o s sing v e r d u n n e n . I n s t r u m e n t e n die u i t g e r u s t zijn m e t een z g . c u r v e c o r -r e c t o -r m a k e n het m o g e l i j k , z o n d e -r tot deze m a a t -r e g e l e n o v e -r te gaan, h o g e r e c o n c e n t r a t i e s te m e t e n , In fig„ 1 w o r d t een ijklijn w e e r g e g e v e n .

R e p r o d u c e e r b a a r h e i d v a n d e m e t i n g

Twee s t a n d a a r d m o n s t e r s , m e t resp-, een laag en een hoog k o p e r g e h a l t e w e r d e n tien m a a l g e m e t e n om de r e p r o d u c e e r b a a r h e i d van de m e t i n g v a s t te s t e l l e n (tabel I ) . T u s s e n de m e t i n g e n zijn a l l e i n s t e l b a r e functies

TABEL I, R e p r o d u c e e r b a a r h e i d van de m e t i n g e n Aflezingen m o n s t e r I Aflezingen m o n s t e r II (1 ppm Cu) (4 ppm Cu) 0, 065 0,063 0,067 0, 064 0, 065 0,066 0,065 0,066 0,065 0,064 0,278 0,278 0,281 0,279 0,280 0,280 0,279 0,276 0,280 0, 278 G e m i d d e l d e 0, 065 + 0, 0003 0, 279 + 0, 0014 R e l . s t a n d a a r d a f w . 0, 5% 0, 5%

a l s golflengte, nulpunt, s t r o o m s t e r k t e van de l a m p , e n z . opnieuw i n -g e s t e l d . De r e p r o d u c e e r b a a r h e i d van de m e t i n -g blijkt b i j z o n d e r -goed te zijn.

R e p r o d u c e e r b a a r h e i d v a n d e b e p a l i n g

Door v e r g e l i j k i n g van de m e e t r e s u l t a t e n van s t a n d a a r d g r o n d m o n s t e r s , die bij i e d e r e s e r i e routinebepalingen w o r d e n meebepaaldj, kan de r e -p r o d u c e e r b a a r h e i d van de gehele b e -p a l i n g , inclusief de o n t s l u i t i n g , w o r d e n v a s t g e s t e l d . Uit 40 bepalingen w e r d een gemiddelde van 151 + 6 ug C u / g b e r e k e n d , m e t een r e l a t i e v e standaardafwijking van 3 , 3 % .

R e c o v e r y p r o e v e n

De b e t r o u w b a a r h e i d van de b e p a l i n g s m e t h o d e is ook g e t o e t s t door a a n g r o n d m o n s t e r s vóór de d e s t r u c t i e bekende hoeveelheden k o p e r toe te voegen, en te m e t e n of deze toevoegingen kwantitatief w o r d e n t e r u g -gevonden. In t a b e l II s t a a n de r e s u l t a t e n v e r m e l d : A l h e t toegevoegde k o p e r w o r d t t e r u g g e v o n d e n , e r t r e d e n geen v e r l i e z e n o p .

V e r g e l i j k i n g k o p e r g e h a 11 e n i n g r o n d m e t a t o o m a b -s o r p t i e e n c o l o r i r n e t r i e .

10

T A B E L II. R e c o v e r y van aan de grond toegevoegde k o p e r s t a n d a a r d o p -l o s s i n g e n

O m s c h r i j v i n g ppm Cu ppm Cu ppm Cu Teruggevonden bepaald toegevoegd teruggevonden in % van t o e

-gevoegd

102 100 100

b e t r o u w b a r e metingen van t o t a a l k o p e r in grond kunnen worden v e r -r i c h t . Van v e e l belang is e c h t e -r of e -r geen s y s t e m a t i s c h e v e -r s c h i l l e n in het niveau van de m e t i n g e n v e r g e l e k e n m e t de c o l o r i m e t r i s c h e m e t i n g e n o p t r e d e n . In een groot a a n t a l m o n s t e r s is het k o p e r g e h a l t e volgens beide methoden b e p a a l d . Een deel van de r e s u l t a t e n is w e e r

-gegeven in tabel III. De o v e r e e n k o m s t t u s s e n de op beide wijzen bepaalde gehalten is goed»

TABEL, III. Vergelijking k o p e r g e h a l t e n in g r o n d m o n s t e r s

m on s te r id. id. + 50 ug C u id. + 100 ug C u id. + 200 u g C u 302 300 352 401 500 50 100 200 51 100 199 M o n s t e r n o . / jaar 368/1969 369/1969 370/1969 372/1969 374/1969 376/1969 378/1969 386/1969 437/1957 440/1957 A t , absorp. ppm Cu 210 213 226 210 240 190 223 13 20 22 Colorim. ppm Cu 210 215 218 206 241 194 216 13 20 21 Monster-no/jaar 371/1969 373/1969 375/1969 384/1969 382/1969 381/1969 377/1969 380/1969 383/1969 441/1957 At.absorp. ppm Cu 257 223 220 110 153 163 183 197 147 22 Colorim. ppm Cu 247 216 218 110 151 169 188 201 149 22

11

CONCLUSIE

Met a t o o m a b s o r p t i e is een snelle en b e t r o u w b a r e bepaling van k o p e r in grond m o g e l i j k . De bepaling wordt niet g e s t o o r d door de b e s t a n d d e l e n van het g r o n d d e s t r u a a t of van het d e s t r u c t i e m i d d e l . Het is niet nood-z a k e l i j k de s t a n d a a r d o p l o s s i n g e n te c o m p e n s e r e n m e t b e s t a n d d e l e n van het m o n s t e r . Met a c t i v e r i n g s a n a l y s e is gebleken dat bij de t o e g e -p a s t e o n t s l u i t i n g s m e t h o d e geen s i g n i f i c a n t e f r a c t i e s van het m o n s t e r aan de bepaling onttrokken blijven.

12

SUMMARY

T o t a l - c o p p e r d e t e r m i n a t i o n i n s o i l w i t h t h e a i d of a t o m i c a b s o r p t i o n s p e c t r o p h o t o m e t r y

A r a p i d and a c c u r a t e method for the d e t e r m i n a t i o n of copper in soil i s d i s c u s s e d . The m e t h o d i s free of i n t e r f e r e n c e s and is l e s s l a b o u r i o n s in c o m p a r i s o n with the c o l o r i m e t r i c m e t h o d .

The c o p p e r of the soil s a m p l e i s brought into solution by d i g e s t i o n with c o n c e n t r a t e d H?S O . , HNO- and H C I O . . The a c i d s r e m a i n i n g in

the s a m p l e solution after the digestion do not affect the m e a s u r e m e n t . The r e s u l t s obtained with this m e t h o d a r e in good a g r e e m e n t with those found by the c o l o r i m e t r i c m e t h o d .

13

LITERATUUR

B a l r a a d j s i n g , B . D . , 1972. Bepaling van t o t a a l - z i n k in grond m e t a t o o m a b s o r p t i e s p e c t r o f o t o m e t r i e . I n s t . B o d e m v r u c h t b a a r h e i d , R a p p . 11-1972.

B i e s c h l e r , D. G, , 1965. D e t e r m i n a t i o n of t r a c e c o p p e r , lead, z i n c , c a d m i u m , n i c k e l , and i r o n in i n d u s t r i a l w a s t e w a t e r s by a t o m i c a b s o r p t i o n s p e c t r o m e t r y after ion exchange c o n c e n t r a t i o n on D o w e x A - 1 . A n a l . C h e m . 37: 1054-1055.

Cooke, P . , 1969. A t o m i c a b s o r p t i o n s p e c t r o p h o t o m e t r y , 2nd ef. Pye U n i c a m , C a m b r i d g e .

F a r r a r , B . , 1965. D e t e r m i n a t i o n of copper and zinc in o r e s a m p l e s and l e a d - b a s e a l l o y s . A t . A b s o r p t i o n N e w s l e t t . 4: 3 2 5 - 3 2 7 . J o n e s , A . H . , 1965, A n a l y s i s of g l a s s and c e r a m i c frit by a t o m i c

a b s o r p t i o n s p e c t r o p h o t o m e t r y . A n a l . C h e m . 37: 1761-1762. Koch, O . G . und K o c h D e d i c , G . A . , 1964. Handbuch d e r S p u r e n a n a

-l y s e . S p r i n g e r , B e r -l i n .

Oosting, M. , 1958. Enige beschouwingen in v e r b a n d m e t de bepaling van s p o r e n e l e m e n t e n in o r g a n i s c h m a t e r i a a l . M e d e d . A n a l . I n s t . T . N . O . 5 8 - 1 . R a m a k r i s h n a , T. V, , Robinson, J . W . and W e s t , P . W . , 1967. D e t e r -m i n a t i o n of c o p p e r , c a d -m i u -m and zinc by a t o -m i c a b s o r p t i o n s p e c t r o s c o p y . A n a l . C h i m . A c t a 37: 2 0 - 2 6 . Reith, J . F . , 1947. De k o p e r b e p a l i n g in p l a n t a a r d i g m a t e r i a a l m e t d i e t h y l d i t h i o c a r b a m a a t . C h e m . Weekbl. 4 3 : 1 0 6 - 1 0 8 . Sandell, E . B . , 1959. C o l o r i m e t r i c d e t e r m i n a t i o n of t r a c e s of m e t a l s , 3rd éd. I n t e r s c i e n c e , New York, N. Y.

S p r a g u e , S, and Slavin, W. , 1964. The d e t e r m i n a t i o n of c o p p e r , n i c k e l , cobalt, m a n g a n e s e and m a g n e s i u m i n i r o n s and s t e e l s

by a t o m i c a b s o r p t i o n s p e c t r o p h o t o m e t r y . A t . A b s o r p t i o n N e w s -l e t t . No. 23: 8 - 1 3 .

U r e , A . M . and B e r r o w , M. L . , 1970. A n a l y s i s of EDTA e x t r a c t s of s o i l s for c o p p e r , zinc and m a n g a n e s e by a t o m i c a b s o r p t i o n spec-t r o p h o spec-t o m e spec-t r y wispec-th a m e c h a n i c a l l y s e p a r a spec-t e d f l a m e . A n a l . C h i m . A c t a 52: 2 4 7 - 2 5 7 .

14

AANHANGSEL

B e p a l i n g v a n k o p e r i n g r o n d m e t a t o o m a b s o r p t i e s p e c -t r o f o -t o m e -t r i e

In een platbodem d e s t r u c t i e k o l f van 250 m l wordt 1 g g r o n d m o n s t e r a f g e -wogen. H i e r a a n wordt toegevoegd 20 m l F l e i s c h m a n n z u u r (gelijke Vo-l u m i n a g e c o n c . z w a v e Vo-l z u u r en s a Vo-l p e t e r z u u r ) . De grond w o r d t h i e r goed m e e bevochtigd. De kolf wordt Gp een e l e c t r i s c h e kookplaat g e p l a a t s t en m a t i g v e r h i t (bij Inventumkookplaat: stand 2). A l s e r witte n e v e l s b e -ginnen te ontwijken w o r d t de kolf van de v e r w a r m i n g s p l a a t gehaald om af te k o e l e n . Uit een d r u p p e l f l e s wordt nu g e c o n c . s a l p e t e r z u u r b i j g e -d r u p p e l -d en -de kolf wor-dt w e e r op -de plaat g e p l a a t s t . Dit wor-dt zo vaak he h e r h a a l d tot de d e s t r u c t i e volledig i s . Het d e s t r u a a t is dan m e l k a c h t i g wit. Uit een d r u p p e l f l e s worden vijf d r u p p e l s g e c o n c . H C I O , bij g e d r u p -p e l d . De kolf wordt w e e r v e r h i t tot e r w e e r witte S O , - n e v e l s ontwijken. Deze n a - d e s t r u c t i e wordt nog twee k e e r h e r h a a l d .

De kolf w o r d t nu volledig afgekoeld. Het d e s t r u a a t w o r d t na t o e -voegen van 20 m l g e d e m i n e r a l i s e e r d w a t e r g e d u r e n d e enkele m i n u t e n gekookt. Het afgekoelde d e s t r u a a t wordt o v e r g e s p o e l d m e t g e d e m i n e r a -l i s e e r d w a t e r in een maatko-lf van 200 m -l . De maatko-lf w o r d t aangevu-ld e en g e m e n g d . De inhoud van de maatkolf w o r d t g e f i l t r e e r d over een

vouwfilter (bijv. MN 640 D) in een d r o g e e r l e n m e y e r van 300 m l .

De e x t r a c t e n w o r d e n r e c h t s t r e e k s g e m e t e n in de a t o o m a b s o r p t i e -s p e c t r o f o t o m e t e r . De r e -s u l t a t e n w o r d e n v e r g e l e k e n m e t de a f l e z i n g e n van de s t a n d a a r d r e e k s .

V- •. - - ; r1 •" ••< •y v F n d e s t a •••:. .1 a . i r d r e e k s

De s t a n d a a r d r e e k s loopt van 0 tot 10 ppm Cu, en w o r d t b e r e i d door

p i p e t t e r e n van de gewenste h o e v e e l h e d e n k o p e r s t a n d a a r d o p l o s s i n g , die 100 u g / m l bevat, in m a a t k o l v e n van 100 m l . De m a a t k o l v e n w o r d e n

v o o r de helft aangevuld; 5 m l g e c o n c . z w a v e l z u u r w o r d t toegevoegd, en na afkoelen w o r d t de kolf aangevuld en g e m e n g d . De k o p e r s t a n

-15

d a a r d o p l o s s i n g van lOOug/ml w o r d t b e r e i d uit een s t e r k e r e oplossing van 10 m g C u / m l .

In een maatkolf van 100 m l w o r d t in g e d e m i n e r a l i s e e r d w a t e r 3,9295 g C u S O , . 5H~0 p . a . M e r c k , of o v e r e e n k o m s t i g e kwaliteit opge-l o s t . T e r c o n s e r v e r i n g w o r d e n enkeopge-le d r u p p e opge-l s g e c o n c . s a opge-l p e t e r z u u r toegevoegd. De maatkolf wordt v e r v o l g e n s aangevuld en g e m e n g d .

De s t a n d a a r d r e e k s en de verdunde s t a n d a a r d o p l o s s i n g van 100 Jig/ml w o r d e n bij i e d e r e s e r i e m e t i n g e n v e r s b e r e i d . De g e c o n c . s t a n -d a a r -d oplossing i s , m i t s op een koele -donkere p l a a t s b e w a a r -d , enige m a a n d e n h o u d b a a r .