Anne Van Lancker
Column
Een Europese oproep voor volledige werkgelegenheid
Wie zijn oren en ogen open heeft, wordt er elke dag opnieuw mee geconfronteerd. Onze rijke landen in de Europese Unie zitten diep in de problemen. Veel meer dan de 20 miljoen of ficieel geregistreerde werklozen vinden geen betaald werk. In bepaalde regio's met hoge werkloosheid zit zelfs de helft van de jongeren zonder werk. Steeds meer langdurig werklozen hebben alle hoop opgegeven om nog ooit aan de slag te raken. Sociale uitsluiting is een maatschappelijk probleem geworden dat veel meer mensen raakt dan een handvol sukke laars. Er wordt gesneden in de verzorgingsstaat die het probleem van blijvende werkloosheid niet meer aankan; gemeenschappelijke dien sten die van levensbelang zijn voor de samen leving gaan in een destructieve spiraal achter uit, publieke investeringen dalen. Met Maastrichtnormen los je dat probleem niet op, integendeel. Want zelfs al blijf ik geloven dat gesaneerde overheidsfinanciën en de een heidsmunt op termijn zullen zorgen voor een stabiele basis voor economische groei met la gere rentevoeten en productiever kapitaal, toch maken de convergentie-inspanningen en stabi liteitspacten dat er nog voor een hele tijd te weinig geld zal zijn voor actief werkgelegen heidsbeleid, degelijke sociale bescherming en goede publieke diensten. Ik deel ook het voor uitgangsoptimisme niet van diegenen die voor spellen dat het na de realisatie van de econo mische en monetaire unie vanzelf beter zal gaan met de werkgelegenheid en het sociale be leid op Europees vlak.
Dat automatismen niet werken, bewijst Euro pa nu al sinds 1957. Sociale harmonisatie vloeit niet automatisch voort uit economische een * Anne Van Lancker is lid van het Europees Parlement.
making, net zomin als werkgelegenheid het lo gische gevolg is van economische groei of van de EMU. Sociale rechtvaardigheid veronderstelt
per definitie de samenleving vorm geven en de economie sturen. En dat doet de Europese Unie nog altijd niet.
De Europese Unie zit gevangen in de paradox van zijn eigen ontwikkeling. Het 'politieke project' van de Europese Unie draaide nooit rond sociale rechten van mensen, wel rond geld en business. De economische liberalise ring is een succes; overheidsinterventies wor den beperkt; er zijn nog weinig hinderpalen aan de eenmaking vanuit handelsperspectief. Tegelijkertijd betaalt de bevolking een hoge prijs omdat op sociaal vlak weinig gerealiseerd is, op cruciale terreinen aan de economie geen politieke grenzen opgelegd worden en de Europese solidariteit slecht georganiseerd is. Integendeel, door het ontbreken van elk beleid gericht op sociale en fiscale harmonisering, dreigt een echte rat-race op die terreinen te ontstaan tussen de lidstaten, die binnenkort niet alleen binnen een eengemaakte econo mische ruimte, maar bovendien ook binnen één muntunie opereren. Het bestaan van de Europese instellingen heeft de verwachtingen van meer politiek controle op de economie wel vergroot, maar haar beperkt democratisch ge halte ondergraaft compleet haar mogelijkhe den om politieke tegenmacht uit te bouwen. Het is al lang duidelijk dat nationale regerin gen alleen niet in staat zijn om de massale werkloosheid efficiënt aan te pakken. Daar voor is ook de Europese inzet nodig, maar die blijft uit.
Het ontbreekt nochtans niet aan goede
Column
en en plannen om de Europese Unie aan het werk te zetten. Van het Witboek van Delors, over de werkgelegenheidsstrategie van Essen tot het Vertrouwenspact van Commissievoor zitter Santer zijn de conclusies van wekenlange besprekingen in ronkende volzinnen neerge pend op ettelijke kilo’s papier. Niet dat er niets gebeurd is ondertussen.
Lidstaten schrijven meerjarenplannen voor werkgelegenheid, richten werkgelegenheidsco- mités op, bepalen prioriteiten. De Europese so ciale partners onderhandelen over flexibiliteit en arbeidsherverdeling. Maar ondanks alles blijven de concrete resultaten erg mager.
Geen overtuigend engagement voor Eu ropese investeringsmiddelen in infrastructuur, milieu, onderzoek of lokale werkgelegenheids- initiatieven. Geen Europees akkoord over recht op opleiding, inschakeling van langdurig werklozen of verkorting van de werktijd. Al evenmin een resolute keuze voor verschuiving van lasten op werk naar verbruik energie of milieu.
Het ontbreekt de Europese Unie niet alleen aan politieke wil, ze heeft ook de instrumenten niet om van werk een topprioriteit te maken. De Unie heeft geen uitdrukkelijke bevoegd heid voor werkgelegenheid. De vereiste unani miteit voor beslissingen over financiering van investeringen, belastingen of sociale zekerheid verlamt haar optreden. De enige democratisch verkozen Europese instelling, die de stem van het volk zou kunnen laten horen, heeft nauwe lijks wat in de melk te brokkelen.
Daaraan zou de Intergouvernementele Con ferentie een mouw moeten passen.
Maar de Conferentie trappelt ter plaatse. Er wordt voorlopig niet echt politiek onderhan deld. Het is ook allesbehalve zeker of in het Ver drag een antwoord zal geformuleerd worden op de echte politieke uitdagingen: prioriteit geven aan sociale rechten en werk. Zelfs al is de Bel gische regering nog altijd de beste leerling van de klas, zelfs al twijfel ik niet aan de Europese ambities van het Nederlandse Voorzitterschap, toch blijven Duitsland, Frankrijk en natuurlijk Groot-Brittannië het goede (slechte ?) weer in Europa bepalen. Ondertussen groeit bij de mensen het scepticisme en dreigt de fatale kortsluiting over de Europese beloften.
Het is dan ook de hoogste tijd om het debat te democratiseren, weg te halen uit de besloten kringen van diplomaten en toponderhande laars.
Over de Europese toekomst wordt nog altijd beslist door nationale regeringen. Nationale Parlementen mogen alleen ratificeren als alles in kannen en kruiken is. Het Europese Parle ment zelf staat buitenspel. Een groter democra tisch deficit kan men zich nauwelijks voorstel len. Dat Europese Parlement blijft nochtans ambitieus. Over de noodzaak van Europese in vesteringen is nog nauwelijks discussie. Lenin gen op de Europese kapitaalmarkt met garan ties van de Europese Investeringsbank en het Europese Investeringsfonds moeten geld doen werken in Europa. Iets minder animo, maar toch een progressieve meerderheid voor vermo gensbelastingen, heffingen op speculatieve ka- pitaalinkomsten en co2-energietaksen. Rocard krijgt het Parlement op zijn hand met een voor stel voor drastische werktijdverkorting en de Italianen breken met succes een lans voor de 'derde sector', de sociale economie. Terwijl de Scandinaviërs het Europese Parlement overtui gen dat loopbaankredieten niet alleen voor veel jobs zorgen, maar mensen de kans geven om zich voortdurend bij te scholen en om een menswaardiger gezins- en sociaal leven te leiden.
Er is geen enige zaligmakende toverformule om de werkloosheid op te lossen. Maar er zijn wel oplossingen voor de werkloosheid. En dat daar in de Europese Unie een meerderheid voor te vinden is, is ondertussen wel be wezen.
In de zomer van 1996 hebben wij een Europese oproep gelanceerd voor volledige werkgelegen heid. Wij zijn een groep Europarlementsleden van verschillende politieke partijen die willen samenwerken om werk boven op de politieke agenda te krijgen, zowel in de lidstaten als in de Europese Unie.
Onze oproep is ondertussen ondertekend door meer dan 160 Europarlementsleden, zo wat 500 Nationale Parlementsleden en een in drukwekkende reeks van belangrijke namen uit de vakbondswereld, sociale organisaties en wetenschappelijke instellingen.
We willen daarmee acties en discussies aan
Column
moedigen, in de parlementen, in politieke be wegingen en in de civiele maatschappij. Over de vierdagenweek, investeren in opleiding, in de verzorgingssector en buurtdiensten, herver delen van betaald en onbetaald werk, ...
De oproep komt op een cruciaal moment nu de Intergouvernementele Conferentie in juni
van dit jaar in het Verdrag van Amsterdam de toekomst van de Europese Unie moet bezege len.
Om te vermijden dat de Europese Unie de volgende twintig jaar moet leven met een Ver drag dat leidt naar een samenlevingsmodel waarvoor we niet gekozen hebben.
