Vochtproblemen in een woning te Etten-Leur
Citation for published version (APA):
Vos, H. (1989). Vochtproblemen in een woning te Etten-Leur. (TU Eindhoven. Fac. Bouwkunde : publicaties Bouwkundewinkel). Bouwkundewinkel.
Document status and date: Gepubliceerd: 01/01/1989
Document Version:
Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record
Please check the document version of this publication:
• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website.
• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.
• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers.
Link to publication
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.
If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:
www.tue.nl/taverne Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us at: openaccess@tue.nl
providing details and we will investigate your claim.
BOUWKUNDE-WINKEL EINDHOVEN
Vochtproblemen
een woning te
Etten-Leur.
•In
Een onderzoek door : Hans Vos TUE - 241448
met begeleiding van: ir. B.G. Wolfs
mede dank aan ir. H.L. Schellen
en de medewerkers van de Bouwkundewinkel.
Eindhoven mei 1989
De Bouwkundewinkel is een van de acht Wetenschapswinkels aan de
Technische Universiteit Eindhoven. Dit onderzoekis gedaan in het
kader van het projectwerk bij de faculteit Bouwkunde. vakgroep
BFA.
De TUE aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade aan personen
of zaken die voortvloeit uit de toepassing. of het gebruik van
resultaten van het verrichte onderzoek, behoudens in geval van
opzet. grove schuld of grove nalatigheid van de TUE of de
Samenvatting.
Het veer U Iiggende rapport is de weergave van een onderzoek naar de oorzaak van vochtproblemen in een hoekwoning te Etten-Leur.
In deze woning bestonden klachten over schimmelvorming aan de
onderrand van de kopgevel.
Er zijn in deze woning gedurende twee perioden metingen gedaan
naar de temperatuur en de Iuchtvochtigheid. Na verwerking van de
gegevens bleek dat deze woning in een gebruikeIijke klimaatkiasse
in te delen valt en dat de vochtproductie eveneens normaal te
noemen is. WeI ligt de ventilatie enigzins aan de Iage kant, maar
dit kan niet de hoofdoorzaak zijn van de aangetroffen problemen.
Uit aanvullende berekeningen is dan ook gebleken dat de oorzaak
in de constructie te vinden is, nl. een funderingskoudebrug. - Er
dient hier vermeld te worden dat voor de berekeningen gebruik
gemaakt is van het computerprogramma KOBRU 86 dat ontwikkeld is
aan de Universiteit van Leuven.
-Teneinde de problemen te verhelpen zijn er tenslotte
aan-bevelingen gedaan om deze koudebrug te isoleren en tegelijk ZlJn
er enige aandachtspunten met betrekking tot de ventilatie
:irWJ..9..~p~
.
Hoofdstuk pag. l . 2. 3. 4. 5. 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 7. 8. Samenvatting Inhoudsopgave Inleiding Situatiebeschrijving Probleemstelling Gebruikte apparatuurToegepaste formules (en verklaring symbolen)
Beschrijving onderzoek indeling in klimaatklasse bouwvocht optrekkend vocht doorslaand vocht condensatievocht
vochtproductie door bewoning ventilatie vochtige kruipruimte bouwfouten Conclusies en aanbevelingen Geraadpleegde literatuur Bijlagen.
A
timH.
1 2 3 4 5 6 7 8 8 8 9 12 12 13 13 14 16schimmelvorming aan de onderrand van de in grauwe plekken die bij regenachtig weer De problemen zijn begonnen in een hoek in
1. Inleiding.
In augustus 1988 kwam bij de wetenschapswinkel van de faculteit
Bouwkunde een aanvraag binnen betreffende schimmelproblemen in
een hoekwoning te Etten-Leur.
In het Kader van projectwerk bij de vakgroep BFA is een onderzoek ingesteld naar de oorzaken van dit probleem.
De klachten betreffen
kopgevel, dit uit zich ernstiger zouden zijn. de achterkamer.
Op de bovenverdieping zijn geen klachten.
Naar aanleiding van de klachten is een huurverhoging door de
bewoners, de familie Van Gils, geweigerd. Zij werden door de
Huurcommissie, wegens schimmelvorming buiten hun schuld om, in
het gelijk gesteld. De verhuurder heeft daarop deze uitpraak
aangevochten.
De familie Van Gils heeft op haar beurt (via de rechtskundige
dienst van de FNV) de Bouwkundewinkel ingeschakeld met de vraag
om een onderzoeksrapport.
In de periode oktober/november '88 zijn er door de
Bouwkundewinkel metingen verricht, deze metingen ZlJn, eveneens
gedurende een maand, door mij in februari/maart '89 herhaald.
2. Situatie beschrijving.
De woning van de familie Van Gils ligt aan Beiaard 234 te
Etten-Leur. Het is een kopwoning van een rijtje eensgezinswoningen uit
1973. De orientatie van de voorgevel is op het noorden gericht. Algemeen.
De woning is uitgevoerd zonder kruipruimte, de begane grond vloer
ligt dus direct op de grond. Van deze grond wordt een leemlaag
op geringe diepte vermoed. De woning is voorzien van centrale
verwarming. De spouwmuur is niet geisoleerd. Voor tekeningen verwijs ik naar bijlage A. Woonkamer met open keuken.
Aan de voorzijde van de woonkamer zit een vast raam en een groot
uitzetraam, dat volgens de bewoners 's ochtends " een half uurtje
openstaat". Boven dit raam zit een ventilatieschuifje, dat echter
voor een groot gedeelte achter de opgetrokken luxaflex
schuilgaat.
Aan de achterzijde van de woonkamer zit een groot vast raam, in
de aangrenzende open keuken zit boven de deur een klepraampje. De
geiser in de keuken heeft geen eigen afvoer, boven het
gasfornuis is een afzuigkap aanwezig. Ais er gekookt wordt staat
altijd het klepraampje open. Gezinssamenstelling.
Het gezin bestaat uit drie personen, het echtpaar Van
waarvan in het algemeen de vrouw overdag thuis is, en hun
van 24 jaar, niet de hele dag thuis.
Gils, zoon Waarnemingen.
De vochtplekken ZlJn als vuile plekken te zien. Voor zover
waarneembaar zijn er achter de kasten geen natte of
schimmelplekken. Er zijn ten aanzien van de kasten zelf ook geen
klachten over bijv. vochtige of klamme tijdschriften, die hierin
o.a. liggen.
Aanvankelijk werd de werking van het ventilatiekanaal in het
toilet (dat grenst aan de hoek onder de trap) betwijfeld,
metingen hebben aangetoond dat dit aan de eisen voldoet (zie ook
6.0 beschrijving onderzoek) .
Aan de buitengevel zijn geen aanwijzingen die op optrekkend vocht duiden.
3. Probleemstelling.
De familie Van Gils klaagt over schimmelvorming langs de
onderrand van de kopgevel. met name in de hoeken; onder de trap
en in de hoek met de achtergevel. In deze laatste hoek zijn de
schimmelproblemen ook begonnen als grauwe plekken op de wand.
Dergelijke plekken beginnen nu ook te ontstaan op de muur aan de
achterzijde tussen het raam en de keukendeur. eveneens aan de
onderkant van de wand.
De problemen beperken zich tot de begane grond. op de verdieping
zijn geen klachten.
fig. 1 Schets van de binnenzijde kopgevel. gestippeld zijn de
schimmelplekken. "'0,
-
'. ...
,.
:'.':.~..
..
J
!n
R
I
7 t ,0. - "- .... 0, •• . :...
".'" .". ,.
~...
'. .... ".. " .c:::=====~.i l=======H'i'
j-==-==-==--=-::::l1'
IVoor zover bekend treden in de overige woningen geen problemen
op.
4. Gebruikte apparatuur.
Bij de metingen is gebruik gemaakt van de volgende apparatuur:
1. thermohygrograaf (Thies)
2. infraroodthermometer (Horiba)
3. testotherm
4. ventilatiedebietmeter (Wallac met bijbehorende Venturi) 1. Thermohygrograaf
Dit is een zelfregistrerend apparaat, dat de luchtvochtigheid en
de luchttemperatuur meet en uitzet tegen de tijd.
De nauwkeurigheid van het apparaat is 1
a
2 ·C en is afhankelijkvan de afsteling en de vervuiling van het apparaat. De meting van
de relatieve vochtigheid is minder nauwkeurig, hiervoor was een
aanvullende meting noodzakelijk. De gevonden waarden zijn
hiervoor gecorrigeerd.
2. Infraroodthermometer
De infraroodthermometer meet de warmte door gebruik te maken van
het gegeven dat een materiaal meer infrarode straling uitzendt
naarmate het warmer is. De infraroodthermometer is gebruikt voor
het meten van wand-oppervlaktetemperaturen. 3. Testotherm
Met de testotherm kan zowel de temperatuur als de relatieve
vochtigheid gemeten worden. De temperatuur wordt gemeten met een
warmtegevoelige weerstand en de luchtvochtigheid met behulp van
een condensator.
4. Ventilatiedebietmeter
Met deze apparaten - een sensor, waar lucht langs
verbonden met een afleeseenheid en een soort trechter
luchtstroom door geleid wordt kan een luchtstroom
worden. Deze apparatuur is gebruikt voor een meting
ventilatiekanaal in het toilet.
stroomt, waar de gemeten
aan het
5. Toegepaste formules en verklaring van enkele symbolen.
Ps ... a *(b + T )An met a 288,68 Pa.
100 b 1,098
n 8,02
(lit. 4)
Pd ~ * RV/100 met relatieve vochtigheid in % (lit. 4)
Pi - Ee ... G*Rd*T n*V 1 CIaX .. ~ / Rd*T C ... RV * ClaX /100 (zie 6.6 ventilatie) met T in Kelvin Rd ... 462 J/kg*K (lit. 1)
(zie 6.5 condensatie) (lit. 1, 6)
verklaring van enkele symbolen.
Ps is de verzadigingsdampdruk in Pa.
De maximale hoeveelheid vocht die lucht van een bepaalde
temperatuur kan bevatten.
Pdis de partiele dampdruk in Pa.
De hoeveelheid vocht die de lucht bevat.
RV is de relatieve vochtigheid in %
De RV geeft een mate van verzadiging aan, zegt echter niets
over de hoeveelheid vocht in de lucht. n is het ventilatievoud per uur.
Het aantal keren dat de volledige inhoud van een vertrek
wordt ververst wordt het ventilatievoud genoemd. C is de waterdampconcentratie in g/m3.
De waterdampconcentratie is een maat voor de hoeveelheid
vocht in de lucht.
is de maximale waterdampconcentratie bij een
temperatuur in g/m3.
7 is de temperatuurfactor van een constructie.
Zie hiervoor verder 6.5 .
bepaalde
6.0 Beschrijving onderzoek.
Het onderzoek bestond in feite uit twee delen. allereerst ZlJn er
gedurende twee perioden van een maand metingen verricht naar het
verloop van de temperatuur en de relatieve vochtigheid in de
woning. Deze metingen worden bij voorkeur verricht in koude
jaargetijden zodat de verschillen tussen binnen en buiten zich
het duidelijkst aftekenen en de meetresultaten zodoende het meest zeggen. Door middel van deze metingen wordt een inzicht verkregen
in het binnenklimaat van de woning.
Gedurende de eerste periode. oktober/ november '88, heeft er een
meter (nr. 13) op de kast in de woonkamer gestaan en een (nr. 5)
op een kast in de keuken. Gedurende de tweede periode. februari/
maart '89. heeft er wederom een op de kast in de woonkamer
gestaan (nr. 1) en een op een slaapkamer op de eerste verdieping
(nr. 2).
Daarnaast zijn er bij de verschillende bezoeken aan de woning
metingen uitgevoerd aan de wand om de oppervlakte-temperatuur te
bepalen. Ook is er nog een meting uitgevoerd aan het
ventilatiekanaal in het toilet. Hiervan werd de werking
betwijfeld. Dit bleek echter in orde te zijn; de ventilatie in
een toilet dient (lit. 5) 25 m3/h te bedragen. gemeten werd een
debiet van 30 m3/h.
Na verwerking van de meetgegevens en de buitengegevens. afkomstig
van het KNMI-station Gilze-Rijen (bijl. B en
C).
heb ik de woningin een klimaatklasse ingedeeld en ben daarna de volgende lijst
van mogelijke oorzaken van vochtproblemen langsgelopen. 1. bouwvocht
2. optrekkend vocht
3. condensatievocht
4. vochtproductie door bewoning 5. ventilatie
6. doorslaand vocht 7. vochtige kruipruimte 8. bouwfouten
Op de volgende pagina 6a is in fig. 2a en 2b het dampdrukverloop
over de twee meetperioden weergegeven.
dampspanninlsverloop
periode
okt/nov.1988
1600 . - - - . , 1360I - - - T \ - - - + - - M - - - I ... 1120I---i:~~-.Q_----IM,--~:.
.
----~r_+--_1 ,.
.
, ~ ; ~ r"', • f ' " ~ : : : . ' \ :~ " : : ~ \, : ~ f '. 880 I---..;~...-~r---.;..:--- ...'L·...~,----f:----1 ~ I', I t ' , " I , I i : \ : ~:\! \
(\
f
\
f
- : ' \ ' , I • : ~ It : 640t---~:~-.,It_---~,-+----t •, I• ,• ,f·
·
• ,I' ,• •, ,.
"
\ I:
\/
~ ~' , 26 1 10 20 25 datun- - woonkam - - - ketJ<en ..._... buiten
dampspanningsverloop
per/odefeb./mrt
1989
1600r - - - ,
1360I - - - J r - - - " " " ' " " : " ' " - - - I 1120t---I-4I--H-n4----rc::I----!,'-i,...----1! \,.,
6 .. ~ r' , • I , ,·
\ :~
m
~,~\::
880J-...--~T-+f+\~5_-;---~+-~!:'---.;.:-f ~ ,'\ t/ : ~' I : ' , I: • ~, ,I~:~:, , . ' ~I ./:• ~• , , \ , . , ' # ' • '. "'.:::
~"
'. ", '-... : '': ~:..
\ l ' · ...~ \ / , ' ", .. ' ~# 640t---...:...---t
7 15 25 1 8 datun6.1 Indeling in klimaatklasse.
Om het binnenklimaat van een woning te kunnen beoordelen is er
een indeling in klimaatklassen gemaakt (lit. 1). De meeste
woningen liggen in klimaatklasse II.
Over de meetperiode oktober is de gemiddelde buitentemperatuur en
het gemiddelde dampdrukverschil (Pd) tussen binnen en buiten
berekend (bijlage E). Hiermee ligt ae woning OP de grens tussen
klasse II en III. dit is de onderstaande grafiek met een punt
aangegeven.
Over de periode februari is hetzelfde gedaan. hiermee valt de
woning in klimaatklasse II. zie eveneens de grafiek.
Een andere methode baseert zich niet aIleen op de
luchtvochtig-heid, dit keer uitgedrukt in de waterdampconcentratie C. maar
betrekt ook de binnenluchttemperatuur erbij. De temperatuur heeft
immers ook invloed op het condensatierisico (lit. 9). De methode
geeft aan of de woning zich in een veilig klimaat bevindt of
niet. uitgaande van de kans op condensatie tegen een aanwezige
koudebrug met bekende temperatuurfactor. Voor oktober gelden de volgende uitkomsten
gem. binnentemp.: gem. C-verschil : gem. buitentemp.: gem. Pd-verschi I: 20 ·C 2,2 g/m3 6,6 ·C 335 Pa.
dit betekent een
] veilig klimaat.
] di tklasse IIbetekent k I imaat-
a
III. Voor februari gelden de volgende uitkomstengem. gem. gem. gem. binnentemp. : C-verschi I : bui tentemp . : Pd-verschi I : 18.6 • C 1,67 g/m3 6.3 ·C 260 Pa.
dit betekent een
] veilig klimaat.
] dit betekent klimaat-klasse II.
Samenvattend kan gezegd worden dat de woning van de familie Van
Gils een normaal binnenklimaat bezit.
fig. 3
worden. ( 1it.en 4 1 resp. 9)Grafieken
waarmee de klimaatklasse bepaald kan
OaftOladtull.,.,1(""11,,,, 7 ,,~----+-hH-I---~ i i I I •20:c--:---'-,!-J-T-'-L,;,-.---.-,<5----i :c-c.l9"""l-I o I'I i II
,
. I i I Ii I I i I I , I ! _~ L ~t-+
H-t+·
+
Lj-
+H-0 ' I 1 ' , j ' ~ 1 I' I CII I I, I I I 0 II I ' I 1 0 II I I I!...
' , I I IlL 1 I! I --\ ' ! I ~ I 1 -~ I+
, . I 1-..
i I' I I I I 700 )00 to 10 100 200 500 &00 1100 100 o -10 -5 '0 '5 20 ttUtt.l"lt.",p.'.,,,,,,I·elDampdrukverseh1IIen tussen b1nnen· en bu1tenk11maat 1n relatie tot de buitentemperatuur.
6.2 Bouwvocht.
Het bouwen gaat gepaard met nogal wat waterverbruik, zodat de
woning de eerste twee jaren na de oplevering een verhoogde
vochtconcentratie bezit. Aangezien de woning al 15 jaar oud is,
is bouwvocht als mogelijke oorzaak zeer onwaarschijnlijk. 6.3 Optrekkend vocht.
Optrekkend vocht is vocht dat door de constructie - meestal de
fundering - opgenomen wordt als gevolg van aanraking met een
natte of vochtige ondergrond en door capillaire werking van het
materiaal naar boven wordt getransporteerd. Het optrekkend vocht
uit zich vlak boven het vloerniveau aan de oppervlakken van de
wanden.
Aangezien aan de buitenzijde van de gevel geen aanwijzingen
bestonden voor optrekkend vocht ben ik niet verder op dit gebied
gaan zoeken. Naar aanleiding van de waarnemingen werd de
oplossing in een bouwfout of in het bewonersgedrag gezocht, zeker
n.a.v. de doorsnede-tekeningen die een voorbeeld van een
koudebrug te zien gaven.
Toch kan optrekkend vocht nog niet geheel uitgesloten worden als
(mede-)oorzaak, zou hiervoor aanleiding zijn dan dient dit nog
door middel van een apart onderzoek bekeken te worden. (zie in
dit verband ook de opmerking over de vermeende leemlaag in
hoofdstuk 2.)
Dit onderzoek valt echter niet meer onder het zogenaamde
niet-destructieve onderzoek, met andere woorden, er zullen stenen uit
de buitengevel genomen moeten worden om in het laboratorium
onderzocht te kunnen worden. 6.4 Doorslaand vocht.
De spouw in een spouwmuur dient te voorkomen dat regenwater door
horizontaal vochttransport naar binnen "doorslaat". In de spouw
dient het regenwater door middel van ventilatie (als waterdamp)
en/of door open stootvoegen (als water) afgevoerd te worden.
Stootvoegen of ventilatieroosters die verstopt zitten,
specieproppen, verkeerde details, mortel- of steenresten tussen
de spouwbladen kunnen een vochtbrug doen ontstaan waarlangs
vochttransport kan plaatsvinden.
Dergelijke bouwfouten kunnen met een spouwinspectie opgespoord
worden.
Uit de correspondentie (bijl. H) maak ik op dat de spouw al eens
is gecontroleerd, dit is echter niet inwendig gebeurd, zodat er
hierover geen harde conclusies getrokken kunnen worden.
Doorslaand vocht acht ik dan ook niet uitgesloten als (mede-)
oorzaak maar vooralsnog staat het niet op de eerste plaats. Zou
hiertoe aanleiding bestaan dan dient ook dit punt een nader
onderzoek te ondergaan. Hiervoor is dan een controle in de spouw
noodzake I ij k .
6.5 Condensatievocht.
Lucht bevat altijd een hoeveelheid vocht, des te hoger de
temperatuur des te meer vocht deze lucht kan bevatten. Als er
bijvoorbeeld aan een wandoppervlak een lagere temperatuur heerst
dan in de aangrenzende ruimte zelf, dan is er kans op condensatie
en betekent dit in ieder geval dat de lucht aan de wand een
hogere graad van verzadiging bezit, er heerst een andere
relatieve vochtigheid. Beduidend lagere temperaturen, t.o.v. de
kamertemperatuur, komen voor aan koudebruggen. - Koudebruggen
zijn constructieonderdelen die een lagere warmteweerstand hebben
dan de hen omringende delen.- Het zou dus zo kunnen zijn dat de
problemen, die zich voordoen aan de onderrand van de kopgevel,
het gevolg zijn van de koudebrug die gevormd wordt door de
aansluiting fundering-vloer-gevel.
Een koudebrug is te karakteriseren met een temperatuurfactor
met Toi de oppervlakte temperatuur
Ti de binnentemperatuur
Te de buitentemperatuur
Constructies met een ~< 0,70 zijn te omschrijven als kritische
koudebruggen. Bij de bezoeken aan de woning op 26 okt., 7 feb. en
16 mrt. zijn metingen uitgevoerd aan de wand.
Om hieruit een ~ te kunnen bepalen is het nodig dat er
stationaire omstandigheden heersen. En dat is nu juist niet het
geval en dus het probleem bij dergelijke metingen. De
buitentemperatuur varieert gedurende de dag (en nacht) sterk en
in geval van nachtverlaging van de thermostaat, zoals dat hier
werd toegepast, varieert de binnentemperatuur ook aanzienIijk.
Voor Te heb ik de gemiddelde buitentemperatuur aangehouden,
aangezien koudebruggen zich zeer traag aanpassen aan veranderende
omstandigheden. Uit deze berekeningen kwamen grote spreidingen
tevoorschijn, de ~ varieerde per meting tussen de 0,45 en de 0,75
ais ik de eerste meting die zeer extreme waarden als 0,14 tot
0,33 te zien gaf even buiten beschouwing Iaat.
Hierop heb ik voor verschillende waarden van ~ het verloop van de
relatieve vochtigheid aan het wandoppperviak bekeken. Het gaat er
immers om om te kijken of er aan het oppervlak van de koudebrug
een klimaat heerst dat schimmeis gunstig gezind is. De Iiteratuur
geeft hiervoor uiteenlopende waarden varierend van 70 tot 95 %
relatieve vochtigheid. Ik heb hiervoor ais grens 85 % RV
aangehouden (zie lit. 10). Deze omstandigheden dienen dan
gedurende Iangere tijd op te treden.
Ook dit verioop gaf me geen duidelijk beeld (zie de afbeeidingen
op de volgende pagina), de onzekerheid over de temperatuurfactor
was nog te groot. Prof. Lichtveld zegt in een recent artikel ook
goede aannames ZlJn gedaan (lit. 9).
Voor deze berekening is gebruik gemaakt van het computerprogramma
KOBRU 86. Door de constructie hierin in te voeren kunnen
verschillende omstandigheden zoals binnen- en buitentemperatuur,
weI ofgeen isolatie uitgeprobeerd worden. Het programma rekent de hierbij behorende temperatuurverdeling uit.
Zodoende is de temperatuurfactorop
r=
0,63 bepaald.De aansluitingvan de fundering met de gevel is dus te karakteriseren als een
kritische koudebrug, Volgens KOBRU zal er bij voldoende koude
buitenomstandigheden condensatie plaatsvinden inde hoek achter de plint (bijl."F).
Samenvattend kan gezegdworden dat hoewel deomstandigheden tijdens de meetperioden niet van dien aardgeweest zijn dat er condensatie optrad, hetduidelijk is dat de koudebrug een risico in zich houdt
met betrekking tot schimmelvorming en eenmaal gevestigd nemen ze
vaak ook met minder ideale omstandigheden genoegen.
Het verdient dan ook aanbeveling deze koudebrug te isoleren.
Hiervoor ZlJn verschillende methoden zoals spoouwisolatie,
binnenisolatie of buitenisolatie of een combinatie van deze
mogelijkheden. Hiervan is buitenisolatie het eenvoudigst uit te
voeren terwijl het goede resultaten levert. Binnenisolatie is in
het algemeen eenniet afdoende maatregel. (Zieverder 7. Conclusies
en aanbevelingen en bijlage F.)
>a:
RY aan wand (t-O.4S)
periOde Okr./'!cw 1988
100 . . - - - ,
60
40
20
RoY aan wand (t-O.6S)
per/ode okt./nov. 1988 100r---~ 60 60 40 20 10 20 25 dan..m
RY aan wand (t-O.4S)
per/ode feo./mrt 1989 lOa
r - - - ,
/I
A 1\ ! 60 40 20RY aan wand (t-O.6S)
penooe feoJir:,..r.. 1989 100) , . . - - - , 40 20 datun 25 6 11
6.6 Vochtproductie door bewoning.
Bewoners produceren gedurende een dag zowel direct als indirect
vocht.Directe vochtbronnen zijn activiteiten als koken, wassen,
douchen, dweilen, planten water geven en het gebruik van een
geiser zonder afvoer (zoals hier het geval is). Ademen en
transpireren vallen onder de indirecte vochtbronnen.
Door middel van een enqu~te heb ik geprobeerd inzicht te krijgen
in het woongedrag van de familie Van Gils. Een week lang is deze
enqu~te ingevuld (bijl. G).
Om
de resultaten om te zetten in getallen heb ik gebruik gemaaktvan waarden zoals deze in de literatuur genoemd worden (lit. 1).
activiteit koken afwassen planten dwei len douchen bewoning vochtproductie (kg/etmaal) 1,3 1,4 0,3 0,7 0,8 1,6 + 6,1 kg/etm.
=
0,25 kg/h.In vergelijking met waarden uit de literatuur is dit een vrij
normale vochtproductie (lit. 6). 6.7 Ventilatie.
Met behulp van van een ruimte de formule Pi
-een vochtbalans berekend worden.
P
= G*Rd*le n*V
kan het benodigde ventilatievoud
De vochtbalans wordt gegeven door (lit. 1) waarin p.
d
RdT
j n V- Fe
:het dampdrukverschil tussen binnen en buiten is,:de vochtproductie in kg/h.,
:de gasconstante (- 462 J/kg*K)
:de woonkamertemperatuur in K (hier 20
·e)
:het ventilatievoud (l/h)
:het volume van de woonkamer en keuken (hier 100 m3)
5) vraagt voor
in totoaal 150 dampspannings-op n-= 1,30, dit
Voor het dampspanningsverschil gebruik ik de waarde uit de
meetperiode oktober, nl. 335 Pa.
335 = 0,25 * 462
*
293 hieruit voIgt dat n= 1,01.n
*
100Dit komt overeen met 100 m3/h. De NEN 1087 (lit.
een keuken in open verbinding met een woonkamer
m3/h. Voor de meetperiode februari geldt een
verschil van 260 Pa., het ventilatievoud komt dan komt dus overeen met 130 m3/h.
Het berekende ventilatievoud ligt dus lager dan het gevraagde
ventilatievoud van n- 1,5, om dit ventilatievoud te halen is de
eis dat er per gevraagde m3/s een opening van 1 m2 aanwezig is.
Voor 150 m3/h (150/360
=
0,042 m3/s) komt dit dus neer op 0,042m2 ventilatieopening. Dit is een schuif van 60
mm
hoog over eenlengte van 700
mm.
De ventilatieschuif in de voorgevel moet hierongeveer aan voldoen,deze is echter niet door ons opgemeten. Wel
werd, zoals reeds eerder is opgemerkt, gezien dat de schuif
mogelijk in zijn werking belemmerd wordt doordat hij verscholen
zit achter de jalouzieen wanneer deze geheel opgetrokken zijn.
Het klepraampje aan de achterzijde voldoet in ieder geval weI. Een ander punt is hoe de ventilatie door de Kamer verdeeld wordt.
Langs de kopgevel staat enig meubilair wat een goede circulatie
langs de onderrand van de wand en in de hoeken mogelijk in de weg
staat. Als door de inrichting een betere circulatie
bewerk-stelligd kan worden dan heeft dit weer invloed op het klimaat aan
de koudebrug. Er is overigens in de woonkamer niet aan
luchtstromen gemeten, het vermoeden is gestoeld op waarnemingen
ter plaatse.
Samenvattend kan gezegd worden dat een aanpassing van het
ventilatiegedrag wenselijk is. Dat dit ventilatiegedrag geen
hoofdoorzaak van de problemen is blijkt uit de hierboven gevonden waarden van n en uit het gevonden klimaat in paragraaf 6.1.
Overigens verdient het aanbeveling de geiser in de keuken van een
eigen afvoer te voorzien dit zal de vochtproductie binnenshuis
verminderen, volgens de NEN 1078 zijn de huidige
ventilatievoorzieningen onvoldoende. 6.8 Vochtige kruipruimte.
Kruipruimten die een vochtige bodem hebben of regelrnatig blank
staan hebben een zeer hoge luchtvochtigheid. Hierdoor ontstaat
een dampdrukverschil met de rest van de woning. Bij een open
verbinding kan vocht dan de woning binnen.
In de woning in Etten-Leur is de begane grond vloer direct op de
grond gelegd, er is geen kruipruirnte aanwezig. 6.9 Bouwfouten.
Verschillende vochtproblemen kunnen ontstaan door bouwfouten,
zoals deze in de voorgaande paragrafen genoernd zijn. Puin in de
spouw, open verbindingen naar een kruipruirnte en koudebruggen
zijn voorbeelden van dergelijke bouwfouten.
7.
Conclusies en aanbevelingen.
Naar aanleiding van het hiervoor beschreven onderzoek zijn de
volgende conclusies te trekken :
1. De aansluiting van de gevel met de fundering is een
kritische koudebrug gebleken. Hierdoor zullen aan de
binnenzijde van de kopgevel zodanig lage temperaturen op
kunnen treden dat er een gunstig klimaat geschapen wordt
voor schimmelvorming. Deze koudebrug is (met de voorbehouden
gemaakt in 6.3 en 6.4) aan te wijzen als de hoofdoorzaak van
de optredende problemen. Het verdient aanbeveling deze
koudebrug te isoleren, bijvoorbeeld door middel van
buitenisolatie. Hieronder is een afbeelding weergegeven van
een dergelijke oplossing. Hiervan is ook in bijlage F een
rekenvoorbeeld gemaakt. Voor andere mogelijkheden verwijs ik
naar "Na-isolatie van veel voorkomende koudebruggen", lit.
2.
2. Het ventilatievoud ligt aan de lage kant, zoals uit de
berekeningen blijkt. Aangezien de woning te omschrijven is
als een met een normaal, veilig binnenklimaat is dit niet
aan te voeren als een oorzaak van de schimmelproblemen.
Toch verdient het aanbeveling om het ventilatiegedrag aan te passen en dan met name langs de binnenzijde van de kopgevel.
Het vermoeden bestaat dat de huidige inrichting als een
soort isolatiebuffer werkt en de strook langs de onderrand
van de wand niet genoeg geventileerd wordt. denk hierbij ook
aan de hoek onder de trap. Wat betreft de voorzijde van de
woonkamer. het schuifje is in oppervlak weI voldoende maar
het dient in zijn werking natuurlijk niet belemmerd te
worden.
Verder valt het sowieso aan te bevelen de geiser van een
eigen afvoer te voorzien.
3. In dit verslag is gesproken over schimmelproblemen, het
verdient aanbeveling om door deskundigen in het laboratorium
vast te laten stellen om welke soort het hier gaat, met
andere woorden, wat zit er precies op de wand? Het advies
de schimmels definitief te verwijderen kan hier al gegeven
worden, de manier waarop zal na de schimmelvaststelling het
best bepaald kunnen worden.
fig. 6 Een voorbeeld van een buitenisolatie (uit lit. 2).
- ilsbestcement
. waterslag schum aanbrengen,lod<lt er nlet op kiln worden gestail n
8. Geraadpleegde literatuur.
1. Vochtproblemen in bestaande woningen, ir. R.P.J. van Hees,
SBR 151, 1986
2. Na-isolatie van veel voorkomende koudebruggen, W. Bassie
e.a., Stafbureau Nationaal Isolatie Programma, 1987
3. Aanpak van vochtproblemen in woningen, VROM, 1987
4. DIN 4108, deel 5, 1981
5. NEN 1087, ventilatie van woongebouwen, 1975
6. Een realistischer beoordeling van koudebruggen, prof. ir.
W.J. LichtveId, Bouwwereld 82 no. 4, 21 feb. 1986
7. Vocht en bewonersgedrag, ir. P. Huijbregts, Bouwwereld 82
no.9, 2 mei 1986
8. Vocht, ontmoeting tussen bouw- en wooncultuur, prof. ir.
W.J. Lichtveld, Bouwwereld 82 no. 3, 7 feb. 1986
9. Schimmels, mijten en het Bouwbesluit, ir. W.J. LichtveId,
Bouwwereld 85 no. 7, 31 mrt. 1989
10. Schimmelgroei als gevolg van vocht, ir. J.A. Pleysier,
Bouwwereld 82 no. 3, 7 feb. 1986
11. Eigenschappen van bouw- en isolatiematerialen, SBR 9 tweede
druk, 1971
12. Warmte en vocht, dr. ir. M.H. de Wit, collegedictaat TUE,
1988
Bijlagen.
A tekeningen van de woning, plattegrond en funderingsdetails
B
C
KNMI-gegevens over de periode 25.10.88 KNMI-gegevens over de periode 07.02.89
25.11.88 08.03.89
D meetstrookjes uit de thermohygrografen
E meetgegevens uit de woonkamer, keuken en slaapkamer over de
beide perioden
F resultaten van de KOBRU 86 berekeningen voor zowel de
huidige situatie als de gedane aanbeveling
G enqu@te
BEl A A R 0 Bij lage A. woonkamer hal 4 81 300 keuken
o
HI-_...:1~8.=..0_--'~r- ----..:3~8::..!.7H
begane grand
~.c;.4W.-:-~~ _ - - ---4. - . " • .-" - "".-\ " i I I 'I' \ , m...~~3mc-?'o- I I ~y.r;::s:::DClE
,
.(,
..
: ,~,
..
_-_
...
~-- - ~-~ IJ
QlI ,,~ I """"~""""'''-....;:';''1'-1r.>~rCL.. ~ 70-:' --"I~...c.'C~~..-:-rt ,Ak\c~ .~.. I : I .II I , _P"":'.;"""o& • '&Q.o.. __ ~.~.-I I ! !,
~~"""'W3' ---~-::::::::::::;; I i --=="-~"Tr.,ra..: --It!' f~kl~IO
Bi jlage B.
DaggeliddeJden telp. en R.V.,oktober/navelber
====================================================== datu. telp. R.V. Ps Pd C okt. 25 12.1 97 1413 1371 10.41 26 12.5 80 1451 1161 8.80 27 14.6 69 1663 1147 8.64 28 11.3 86 1340 1153 8.78 29 6.2 83 949 788 6.11 30 4.3 84 831 698 5.45 31 6.0 86 936 805 6.25 nov. 1 7.9 85 10b7 907 6.99 2 6.8 81 989 801 6.20 3 1.2 78 667 520 4.10 4 1.2 65 667 433 3.42 5 0.3 76 625 475 3.7b 6 4.2 91 826 751 5.87 7 3.b 99 791 784 6.13 8 6.1 71 943 669 5.19 9 9.5 79 1189 939 7.20 10 13.1 89 1509 1343 10.1b 11 13.6 95 1559 1481 11.1B 12 12.5 98 1451 1422 10.78 13 9.1 80 1157 926 7.10 14 B.7 91 112b 1025 7.87 15 8.4 94 1104 1037 7.98 16 7.1 93 1010 939 7.2b 17 6.2 93 949 8B3 b.84 18 9.8 84 1213 1019 7.80 19 5.3 89 892 794 6.17 20 1.9 95 701 bbb 5.24 21 -1.1 81 564 457 3.63 22 0.6 90 638 574 4.54 23 b.b 97 976 947 7.33 24 7.1 96 1010 970 7.49 25 7.0 93 1003 933 7.21
Alle telperaturen in gr.C, RV in %, dalpdrukken in Pa. Naterdalpconcentratie C in g/13.
Bijlage C.
Dagge.iddelden telp. en R.V •• februariflaart
==:=========================================:========= datul teap. R.V. Ps Pd C feb. 7 9.2 86 1165 1002 7.68 8 5.5 90 904 814 6.33 9 4.0 89 814 725 5.66 10 5.1 80 879 704 5.48 11 5.5 90 904 814 6.33 12 6.1 92 943 867 6.73 13 4.8 90 861 775 6.04 14 5.7 76 917 697 5.41 15 7.3 92 1024 942 7.27 16 3.3 85 775 659 5.16 17 3.3 86 775 666 5.22 18 11.0 92 1314 1209 9.21 19 12.1 90 1413 1272 9.66 20 6.7 87 983 855 6.62 21 3.6 82 791 649 5.08 22 4.6 84 849 713 5.56 'l1 4.7 86 855 735 5.73
..
'" 24 4.6 85 849 722 5.63 25 6.0 84 936 786 6.10 26 4.8 82 861 706 5.50 27 4.5 89 843 750 5.85 28 4.2 92 B26 760 5.93 art. 1 6.2 93 949 883 6.84 2 7.0 93 1003 933 7.21 3 7.9 95 1067 1013 7.81 4 9.2 89 I1b5 1037 7.95 5 11.3 90 1340 1206 9.18 6 11.9 75 1395 1046 7.95 7 9.3 91 1173 1067 B.18 8 5.6 84 911 765 5.94AIle telperaturen in gr.t, RV in X, dalpdrukken in Pa. Naterdalpconcentratie in g/13.
I ! : I I , , I i
II
Ii
_ . , _ , I I I .0\:6
C '£ c:: C C' -~~I l-t' ex: c 2 - \-. .. l .\
' I ' I " j : .-I' '\"
-\--r
C ;, ' \ . "4,' I I '\ " '... -'\
.\
...\ \ '.--_.- ' . \ -. """",. '. __ . . __ L _' _. , \ -i . I \ . , I I _ . j ' , I . .. . '.\- ' ... ..\__: \ . 2(1 ,
\ . I I \ . .. \\
,..
\ b:l Ie' 11J~I?
I1~
.. 1.1 1'- 16 17 ... , I ;:.)- - .,) ! - )--/~
..!
J8<..!)_1_9t~
.29 -/
2' ..I.'P.1
..
2.3'L.2.4_J.2.5. I 26 I 27 28, IJ. , j , . • \I'. ' .L
I . I: t ' n · · I .--I -_
_
.f -L . .-.;.J'....
;~~:.:-
''-
t'--I''''
'j-I.- ._--/
~
.. _.
~.-
i .. / ... : / ..-:.L:_.-i--!...--f..~_
...
J._ .._j
~/) ~
'/ ... , ... stt :, ....
J •I..~
/....
:_~"
i',
f'. ! . ;---/- --
<b 1. _ . , ...1. ...i . , .' ' / .I ' .
I i . . "
'r' _.
"-!'~~r""
(-/ ..
"C.,!; 0.J._.j~
1I':
--I, ",
.~.-!:
/_.
!'-.JI;,:>~~-~·r-··--l--·----:_j··-·-'!·:"-·!_"·-... i
•.•
i)
··r
·.1,. ,.
I·'i·'·
rl~TT
..
!
,.G
...
~
•..• /"; I.,
_:Ch .'.~
..'iT ....
i···, ''')'
I;
-r-i-t-f--
j
, , , ;_ _ 4 _ _ • __• ~. ~ "'j' .. , \ ---. \ '., . l I . I , "1 • I . j .
_::c '
,~./
I I . , . ~ . ' -._-
....---- .---"-
..
,-." - ------
....
.
'. I 1 J! I i i . 'i ;
i
II
I , I ! J r, • i ./ \ -. 1 _ - - J . ' . I I I • I , ! ;'
~L~/·
. : II,
.... n ' 1 . 1,..., , ~1 . 17 . 1.~ . 1,1 . 1!) 16 . __... _._ .. _- . __ .. .. ... ,. __. __._._ . __ ... _... .. . ~ 1 . , ./
,"/
. ! . I . 'JI-BUlage E.
&eliddelde Maarden, leetperiode okt./nov. 1988
=============================================================================================================
dalpdruk verschil C-verschi 1
Moonkaler keuken buiten bi - bu Moonkalerbuiten bi - bu
datull telp. gel Pd gel. telp. gel Pd gel. telp. gel Pd gel. Mnk-bui keu-bui C gel. C gel.
26 20.0 1407 20.0 1412 12.5 1161 246 252 10.39 8.80 I.59 27 21.0 1468 19.8 1432 14.6 1147 320 285 10.80 8.64 2.17 28 20.3 1416 19.3 1326 11.3 1153 263 173 10.45 8.78 1.68 29 19.8 1227 19.3 1189 6.2 788 440 401 9.07 6.11 2.97 30 19.8 1135 19.0 1084 4.3 698 436 386 8.39 5.45 2.94 31 20.3 1184 19.3 1149 6.0 805 379 344 8.74 6.25 2.49 1 19.8 1224 19.3 1199 7.9 907 317 292 9.05 6.99 2.06 2 19.3 1119 18.5 1073 6.8 801 318 272 8.29 6.20 2.09 3 19.8 979 19.3 985 1.2 520 459 465 7.24 4.10 3.13 4 19.8 948 19.3 952 1.2 433 515 519 7.01 3.42 3.59 5 20.5 991 19.8 980 0.3 475 517 505 7.31 3.76 3.55 6 20.3 1084 19.5 1054 4.2 751 333 303 8.00 5.87 2.13 7 20.0 1080 19.5 1083 3.6 784 296 299 7.98 6.13 1.84 8 19.5 1060 19.0 1028 b.I 669 391 358 7.84 5.19 2.65 9 20.0 1202 19.3 1159 9.5 939 263 220 8.88 7.20 1.69 10 20.0 1336 19.5 1328 13.1 1343 -7 -15 9.87 10.16 -0.29 11 20.8 1534 20.0 1440 13.6 1481 53 -41 II. 31 11.18 0.12 12 20.3 1505 19.5 1411 12.5 1422 84 -11 11.11 10.78 0.33 13 19.8 1311 19.5 1266 9.1 926 386 340 9.70 7.10 2.59 14 19.5 1285 19.0 1234 8.7 1025 261 209 9.51 7.87 1.64 15 19.8 1314 19.3 1264 8.4 1037 276 227 9.71 7.98 I.73 16 19.5 1278 19.3 1254 7.1 939 339 315 9.46 7.26 2.20 17 20.3 1307 19.8 1268 6.2 883 424 385 9.65 6.84 2.80 18 20.3 l"f"<"'-..J 19.5 1264 9.8 1019 304 245 9.77 7.80 1.97 19 20.3 1252 19.5 1214 5.3 794 459 420 9.24 6.17 3.07 20 20.0 1124 19.5 1098 1.9 666 458 432 8.30 5.24 3.06 21 20.3 1054 19.8 1022 -1.1 457 597 565 7.78 3.63 4.14 22 19.8 1107 19.3 1097 0.6 574 533 5?'l~... 8.19 4.54 3.64 23 19.8 1191 19.3 1154 6.6 947 244 208 8.81 7.33 1.48 24 20.0 1194 19.5 1184 7.1 970 225 214 8.82 7.49 I.33 25 19.8 1201 19.3 1167 7.0 933 268 235 8.88 7.21 1.67
geliddeld dalpdruk verschil geliddelde buitentelperatuur Mas in deze periode 6.6 gr.C. Mnk-bui : 335 geliddelde Moonkalertelp. Mas keu-bui : 301 in deze periode 20 gr.C. AIle telperaturen in ~, dalpdrukken in Pa., Materdalpconc. in g/13.
vervoig bijlage E.
6ellOdeide Naarden, leetperiode feb./lrt. 1989
==:==========================================================================================================
dalpdruk verschil C-verschi 1 1I00nkaier slaapkaaer buiten bi - bu lIoonkalerbuiten bi - bu datull telp. gel Pd gel. telp. gel Pd gel. telp. gel Pd gel. Nnk-bui slHui Cgel. Cget.
feb. 7 18.8 1052 17.3 1024 9.2 1002 50 22 7.80 7.68 0.12 8 17.5 971 16.8 993 5.5 814 157 179 7.23 6.33 0.91 9 18.0 969 17.5 992 4.0 725 244 267 7.21 5.66 1. 55 10 18.0 995 16.8 925 5. 1 704 292 221 7.40 5.48 1. 93 11 18.3 1043 17.5 1000 5.5 814 229 186 7.75 6.33 1.42 12 18.3 1089 16.0 921 6.1 867 221 54 8.09 6.73 1. 36 13 18.3 1016 14.5 843 4.8 775 241 68 7.55 6.04 1.51 14 20.0 1122 15.0 870 5.7 697 425 173 8.29 5.41 2.8B 15 19.8 1193 15.8 958 7.3 942 251 16 8.82 7.27 1.55 16 18.8 1109 14.8 856 3.3 659 451 198 8.23 5.16 3.07 17 20.5 1194 14.8 832 3.3 666 527 165 8.80 5.22 3.58 18 18.5 1244 16.3 1054 11.0 1209 35 -155 9.24 9.21 0.02 19 19.8 1365 17.0 1202 12. 1 1272 94 -70 10.10 9.66 0.44 20 20.5 1194 16.8 1117 6.7 855 339 262 8.80 6.62 2.19 21 19.0 1005 16.5 996 3.6 649 356 347 7.45 5.08 2.37 22 18.0 991 15.0 896 4.6 713 278 IB3 7.37 5.56 1. 81 23 18.5 974 15.3 928 4.7 735 238 192 7.23 5.73 1.50 24 17.0 930 14.8 890 4.6 722 209 168 6.94 5.63 1.32 25 17.5 936 15.5 916 6.0 786 149 130 6.97 6.10 0.B7 26 18.0 974 14.8 848 4.8 706 268 142 7.25 5.50 1. 75 27 19.0 1116 14.0 808 4.5 750 365 57 8.27 5.85 2.42 28 18.5 1110 14.0 840 4.2 760 350 80 8.24 5.93 2.31 Irt. 1 19.0 1179 14.3 903 6.2 883 296 20 8.74 6.84 1.90 2 18.8 1160 7.0 933 227 8.60 7.21 1. 39 3 18.5 1195 7.9 1013 182 8.88 7.81 1.07 4 18.3 1342 9.2 1037 306 9.98 7.95 2.02 5 18.0 1314 11.3 1206 107 9.77 9.18 0.59 6 18.8 1346 11. 9 1046 300 9.99 7.95 2.04 7 18.0 1272 9.3 1067 205 9.46 8.18 1. 28 8 17.5 1172 5.6 765 407 8.73 5.94 2.79
geliddeid dalpdruk verschil geliddelde buitentelperatuur lias in deze periode 6.3 gr.C. link -bui : 260 geliddelde 1I00nkalertelp. slk-bui : 126 lias in deze periode 18.6 gr.C. AIle telperaturen in gr.C, dalpdrukken in Pa.,lIaterdalpconc. in g/13.
Bijlage F. Hier is de temperatuurverdeling in de huidige
constructie weergegeven bij T - O·C en
1 -
20 ·C.Voor de overgangsweerstand langs de p1int is ~ - 0.2 m2K/W
genomen. In een hoek ligt deze weerstand nog hoger en zullen de
oppervlaktetemperaturen dus nog lager liggen.
Getekend zijn de isothermen (lijnen van gelijke temperatuur). De
oppervlaktetemperatuur bij de pijl is 12.7·C dat houdt in dat
bij een binnenluchtvochtigheid RV
>
63 % condensatie op zaltreden. Bij deze binnen- buiten- en plinttemperatuur is 7 - 0.63.
De temperatuur op 1 m. onder maaiveld is op 10 ·C gesteld.
I
' II
tl;i~ji)
II "iii~i!~;iijIi
1-' I1/
~~ii
II~
II
L... .: lb ' -ill~:~~m
L ' iI U\N''T_. III~i;m
II
~ I:)'~r\c..a" I, - I.
I!
mill::II
~
l
'.! I I~l'.!'II& i
iI!!~i;:::Ii~ I'
1
'-
i
II
~:imi
i
~...
il!
~.'.::.:.:.:i:.
!
II'~.!
II IIII:'!'", , II I, 'I'jill:,:"
I
,p.t-
III
~!f:J1II' ~
-I
I ,11~,::'''r.I
!-
llll~ w:'i'i~ ./ .., ~ ! V!W,'I!d~ ! ,,; . --~ --_ _---_._
_--
___
.. _---..._-_ _--__-_
_..- - ----_..-'. .--' ..._.__...•..._.__
...•_..__ _ - ..-_
.•...---_..-.. , ..•.._-_ _-_•..._ _._.._ •..••..•...••....•...•.••...•_. .. ..•.. --_ _•....•._. .-...•_ -_ __._....•._... ·..···._··..•····R···..__···.R _... . ..1 L_._I.._.._ _.J ..• ._.._._ .J __._ L _.._..__J ..j_J...LI.!JJJ:.:J.Ll./.!.L...L_._L...__.._...L. _ _L_M _ ..1 .l _~::: ::..::~:..::..~ :::~~~:::.;._'..1Hier is de temperatuurverdeling bij Te ~ -10 ·C getekend.
plinttemperatuur komt dan op 9.7 ·C. Duidelijk is te zien dat
fundering de "koude naar zich toetrekt". de isothermen buigen
balk binnen. ~ - 0.63 bij deze temperaturen.
de de de . _ - .._ r'" .._-_.... r···..··· -,-1"'.•_•... ···T" ' j
'j
I-I
I-,
I
i
.~-1
d tnj ---. ~'-_.__ - - - - ._- - - -- •• - _.• w_ ---..1~j • I ...-.--.---....1 'j -... . . - - - . - - . . I'I
"'. ...•. --_ --- - - . -I__
,.~:~~~W,~J
__
J_:~~,
__
:~=~~~~~~~~-;lj
... j _ /' _. ''''j' ···_·T···_··· I I ~, '"' j;;. I I-i i-f !-I I I ! r- .I"-'~'~""" I··· II
Li
I
r
i
II
l-I ~.Hier is de fundering opnieuw getekend. maar dan met een buitenisolatiepakket ( 0.026 W/rnK. dikte 50 rom.).
Te - 0 ·C en
i -
20 ·C. Bij de pijl heerst nu een temperatuur van1~.8 ·C wat inhoudt dat de RV
>
72 % moet zijn wil er condensatieoptreden. Voor deze constructie met isolatie is
r -
0.74.Bij T - -10 ·C is de plinttemperatuur 13.1 ·C.
DUidelijk is te zien dat het isolatiepakket het grootste deel van het temperatuurverschil voor zijn rekening neemt.
... .i... ...
-_._-_
... . . . f i _• • • • • • _•• ._ •• _ _ •••i. _.. _ _ _1 _._ _ _. __..__...1•...._ _...•....•__ _•....I t.•.f.!.U.,.I:.!.l.L~.LU L._...!._ _.._!__ _ _ .1...•_ __...•....•....•••.1._•..._._ _._•._ .1._ _ ~~-r"'-'-'-''''''''-'''''''''''''''''''''''-'''''''''''''-- , _ '1'... .. ·· ..T •..·· -,-r..·i1T't'!!'ITI·j·j ,.,: ,.. ", -.'1" , _._ j _... ..T · - · · ·,· ·,'
I
~T~~:~:
Hi
,
1_ I'11\~~i
II
~
III~r~:II!
~II
I
II I".:;; II~
i ~\-~ !i!m::~,il~ bt~t"~ rr
!!I~!!:"'!~"1
I I!
I~!h;,I!~ 'I i I'I~;I";I!~I
1'111~~m
II
~
I L , ..~,." ...r, ...1I'.
!'1·/Ii',I,f:Iij~l!.i.~
.. :I[f.. IIi,d:i;,"1'~ I
!
IHj~i::
Ilf!
"'I
i
!
I''.I~'Pi1IIII I .. .. .. _ _... .. -... _..' .. ','i ' , "'j.. '''' - .., - ..- - .._ -4 I I·.. .. _ - - - ..- ..-.... ." L.. ~.._ __..i ..-... i I
i
- -
_.- -"
",
'''1' I -- ---..- - - -.-..-- - ; .i. _... . fi• • • • • •". I ..1 !BiHage G.
ENQUETE NAAR VOCHTPRODUCTIE DOOR BENONING.
====:=============================================================== dag 2 3 4 5 b 7 therlostaatstand 20 20 20 20 20 20 20 ACTiVITEITEN ---• vaahiassen 3 3 3 4 3 2 2 • handllas • KoHie / thee 3 3 3 2 3 2 4 • dlleilen 1 • ralen lIassen (binnen)
• planten lIater ? : nee nee nee ja, 21. nee nee nee
aanllezlge pers. 2 2 3 3 ~ 3 3 ,) VENTILATIE
---•
I:eukenraal ja ja ja ja ja ja jaBijlage H.
In deze bijlage is een deel van de correspondentie over het
geschil opgenomen. Ik heb hieruit geselecteerd wat voor het
onderzoek het meest relevant is geweest. met andere woorden. die
documenten die de meeste technische informatie bevatten.
De volgorde is chronologisch. achtereenvolgens treft U enkele
brieven van de verhuurder aan de huurder aan. waarna de uitspraak van de Huurcommissie voIgt met het bijbehorende rapport. Tot slot
de brief aan het Kantongerecht waarin door de verhuurder bezwaar
Meeus·de Koepel Beheer bv t-bS:Ous 323-1 4800 DE Breoa '/Jd:emS:raa: 1 Te1efoo"cent ra,e 076 2~,5' l ' '1 Te'e, :'~273 Postg;ro '1,24014 ABt-./ 5:' 03 '9869 AM=lO4400 :, 7 50? Hande'sreg:Sle r Breda27796
"
1\4:EEUS
L. van Gil s Beiaard 234 4876 CR ETTEN-LEUR 255371 '-?:-~.•. -;'-~ 9 juni 1987Onderwerp: de woning Beiaard 234 te Etten-Leur.
Betreft: bezwaarschrift huurverhoging per 1 juli 1987. Geachte huurder/huurster,
Hiermede bevestigen wij U de ontvangst van Uw bezwaarschrift tegen de huurverhoging p~r 1 juli 1987 van de woning Beiaard 234 te Etten-Leur. Gaarne willen wij als volgt op Uw klachten reageren:
- op
7
mei 1987 is de F~. Huybregts tesamen met de Heer P. Muller van onze Technische Dienst terplaatse komen kijken naar Uw klachten betreffende doorslaande muren;terplaatse bleek, dat er enkele dakpannen kapot waren en
dat het lood van de zalinggoat achter de schoorsteen op diverse plaatsen gescheurd was.
Met U werd overeengekomen, dat het vorenstaande gerepareerd zou worden en dat er een schimmeldodend preparaat en schimmelwerende muurverf ge-leverd zou gaan warden voar de zwart-uitqeslagen muren;
op 3 juni j.l. is de Fa. Huybregts bij U aan de deur geweest om diverse zaken binnenshuis uit te voeren (a.a. 66k betere afstell ing van het keukenblok); omdat U niet thuis was, werd een kaartje in de brievenbus gedeponeerd, met het verzoek, om een afspraak voor de uitvoering van de werkzaamheden te willen maken;
op 4 juni j.l. heeft de Fa. Huybregts terplaatse op het dak de nodige reparaties verricht;
op grond van het vorenstaande zijn wij van mening, dat Uw klachten, niet geheel terecht zijn en dat de nog aanwezige klachten binnenkort tot het verleden zullen behoren;
wij willen U adviseren ons per omgaande schriftelijk mede te delen, dat U Uw bezwaarschrift tegen de huurverhoging per 1 juli 1987 intrekt. In afwachting van Uw reactie, verblijven wij,
hoogachtend, MeeDs/de Koepel
Va" toepaSSlng IlJn de voorwaarden en taneven va" de NVM g€OeDO'\eero blJ de recntbanken Aa"Doeolnge~ gescnoeoe~vrlJblqvend
Meeus·de Koepel Beheer bv ~_,l:JuS'3234 48C'c DE B'eaa \\fI,:l?rnS"aa: 1 TeieIOO'1·:e'll 'ale ':]76 2~ 5~ ~, •I Tel", S~273 PoSt9"O 11 ... 014 ABN 520319bf" AM~.O 4~CJCJ 5 7~Cj7 Hande,sre~'stl?f S'e:la 277
9'-"
~EEUS
8e·a~ae:;.j::· R. Grasveld 255371 24 augustus 19R7 L. van Gils Beiaard 234 4876 CR ETTEN-LEUROnderwerp: de woning Beiaard 234 te Etten-Leur. Betreft: bezwaarschrift tegen de huurverhoging per
Geachte Heer van Gils,
juli 1987.
Naar aanleiding van het telefonisch onderhoud van heden-morgen delen wij U mede, dat wij tijdig veer 23 september a.s. Uw bezwaarschrift
tegen de huurverhoging per 1 jul i 1987 van de woning Beiaard 234 te Etten-Leur in behandel ing zullen geven bij de Huur-Commissie te Goes. Onze Technische Dienst is diverse malen terplaatse naar Uw vochtpro-blemen komen kijken.
Bij controle van de spouwmuur is geen optrekkend vocht waargenomen, daar de spouwmuur kurkdroog was.
Uw woning is gebouwd op een funderingsplaat, die direkt op de vaste grond Iigt; er is derhalve geen kruipruimte onder UW woning en er staat 66k geen water onder Uw woning.
Wij hebben diverse wonin~ij U in de buurt bezocht om te kijken of er sprake was van vochtoverlast, hetgeen niet het geval was.
Naar onze mening wordt de vochtoverlast niet veroorzaakt door een bouwkundig gebrek.
De Heer R. Grasveld zal binnenkort telefonisch een afspraak maken om terplaatse te komen kijken.
Vertrouwende Uhiermede voldoende te hebben geinformeerd, verblijven wij ,
hoogachtend,
Meeus/de Koepel Beheer B.V.
Va~ toeoass1ngz"n de voorwaarcJen en laneven van oe NV,"" gedepOf"lE!efd bll de rechlbanke'1 Aa'lD.ea,ngen geset"lIeae'1 vn,bi,!ve'ld
~.
, BOO R e o M I S S I E in bet ressort Zeve ergen
Zaaknuamer:87Z1117 V~r~~urder of diens ge~3c~~igde Mee~s:je Koepe: Beheer BV Willemstraat 1 4811 AH BREDA H~ur5er L. van Gils B~iaard 234 4876 CR ETTEN LEUR
UITSPRAAK (artikel 25 Buurprijzenvet voonruiate)
betreffende de woonruimte Beiaard 234 te Etten Leur
De huurcommissie heeft op 18 september 1987 een verzoek ontvangen, als bedoeld in artikel 20, eerste lid van de HUURPRIJZENWET WOONRUIMTE, tot het doen van een uitspraak over de redelijkheid van een voorstel tot wijziging van de
huurprijs van bovengenoemde woonruimte, van f 567,82 met 2% tot f 579,18 per maand met ingang van 1 juli 1987.
Het verzoek is ter zitting, waarvoor partijen schriftelijk zijn uitgenodigd, behandeld op 22 februari 1988 in
tegenwoordigheid van:
huurder Dhr. en Mw. van Gils
verhuurder: vertegenwoordigd door R. Grasveld
De commissie heeft bij haar overwegingen al datgene betrokken dat haar bekend is en dat relevant is in het onderhavige geschil.
Dit betekent dat zowel het rapport van onderzoek als eventuele verklaringen van partijen ter zitting als
eventuele ter zake doende correspondentie zijn meegewogen.
De secretaris heeft aan de commissie een rapport van onder-zoek overgelegd, waarvan aan partijen een afschrift is toe-gezonden. De inhoud van dit rapport wordt als hier ingevoegd beschouwd.
De huurcommissie heeft ter zitting vastgesteld dat door partijen ten aanzien van het voorstel, de bezwaar-mogelijkheden en de wettelijke termijnen genoegzaam is voldaan aan de vormvoorschriften, neergelegd in artikel 19 en verder van de Huurprijzenwet woonruimte, zodat verzoeker ontvankelijk is.
BiZ!!'i
Van huurderszljde werd verklaard dat er wei veel wordt gedaan,
maar dat het vochtprobleem blijft. Hij is het niet eens met
verhuurder dat meer ventilatie zai leiden tot het opheffen van de
s chi m'lIe : 'J0 r min 9 •
~an ~~rh~~rde:szijd~ w~r~ ee~ nad~r~ ~~~:ic~ti~~ ge;even ~p de
o~~~:~G~e~ a~~ies ~~c: ~e~~JJrj~=. Vo:?e,s 7~r~u~r~er die~t
:e d~~r h~~r:er :~ ~~r2:~ a:~:e~ s~hri::e:ijk aangevoerde
bez~are~ tege~ h~: i~ s~jing z~jnje voorstel tot huurverhoging
r:=htten z:ch te;en dc~r hJ~rde: ~et name genoemde tekortkomingen
i~ de tecnnis=he sta:: van de woo~ruimte.
De commissie hanteert ten aanzien van de beoordeling van het
voorliggende verzoek het vermoeden van redelijkheid waar het gaat
om de k~aliteit in punten van de woonruimte, daar deze geen
onderwer? van geschil tussen partijen vormt.
Dit impl:ceert dat ook de vcorgestelde trendmatige huurverhoging
een vermoeden van redelijkheid draagt en de huurcommissie zich
u:ts:u::e~d bezighoudt met de vraag of de voorgestelde
huu:.e:hogi~g ?e: de voorgestelde ingangsdatum in rekening mag
w~rJe~ ge=rach:, gele: op de techniscne staat waarin de
woonrui~te verkeert.
De c~m~issie is van mening dat h~urder weliswaar d.m.v.
ventila:ie de vocnthuishoud:ng in zijn woning kan belnvloeden,
~~ch ~~ he~ voorlig?ende geval acht de commissie het niet
aa~neme:ijK dat de sc~immelvorming, zoals die zich manifesteert
aa, de ei~dge7elm~ur i~ de woon~arner verwijtbaar is aan de
huurder. Hier~it vloeit voort dat de klacht wellicht is te wijten
aa, je cOls~ructie van de woning, waarbij ook het feit dat de
wo~ing is voorzie~ van eer. o?e, ~eJken met daarin een geijser
z0 ~d e r afOJ0 e r, van in'; 10 e d 1sop de v0c h t h u ish0 u din g i n de
wO:"ling.
De commissie komt derhalve tot de conclusie dat een huurverhoging
eerst redelijk is nadat de oorzaa~ van de ernstige
sc~immelvorming in de woonkamer aan het binnenspouwblad van de
Op grond van t vorenstaande en met inachtneng van het
bepaalde in de HUURPRIJZE~WET WOONRUI~TE en de WET OP DE
HUURCOMMISSIES doet de eommissie de volgende
o I T S P R A A K
~e~ ~~~rs:e: ~:~ ~i~ :~g~~~ ·J3~ j~ h~J~p~~js ~a~. ~ 56-,82
pe: ~~=~d me~ 2~ t~~ f 5~9,'3 per maa~d met ingang van'
j~:: i9S- is we:iswaar redeliJ~, doch deze huurpcijs mag
~ie~ in re~e~i~g wcrje~ gebrach~, zolang de eerder in
deze uitspraa~ ge~oe~ce gebre~en niet blijkens een op
verzoe~ ~an de verh~urder door de huurcommissie gedane
ui~spraak zijn opgeheven, dan met 1ngang van de eerste
van de maand volgend op de opheffing van die gehreken.
2. Indien geen der partijen zieh binnen twee aaanden na
verzending van deze uitspraak tot de kantonrechter
wend~ met een sehriftelijk en met redenen omkleed
verzoek de huurprijs vast te stellen, worden zij geacht
o~eree~ko~stig deze uitspraak overeenstemming te
heo!:le:"l bereli<t.
3. Af5chrif~ van dit besluit wordt gezonden aan:
- huurcer en verhuurder
het co::ege van Burgemeester en Wethouders in de
be~reffenje gemeente
- de :nspec~eur van de volkshuis~esting in de
desbe~reffende provincie
- de ~inister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening
en Mllie:Jbeheer
Aldus gedaan te Zevenbergen op 22 februari 1988 door:
J.W. Mijnsbergen, voorzitter
en S.J. Everaers en N. postma, leden.
De voorzitter,
.
/
/ " , , /.
\a-..-"'" I, : ..., ..,'//>~~-;
'/ ", ,/' I ' ,..Mi:jnsbergen)-
-, i l ' IDATUM VERZENDING: Jr·,.. ...,0_' ( '"~ , ....1"IU!TS?RAAK van de HUURCOMMISSIE (artikel 25 Huurprijzenwet
lwoonruimte) betreffende Beiaard 234
lte Etten Leur ,zijnde een zelfstandige
lwoonruimte in de gemeente Etten Leur
.r::.if':'.:l~:'5traat 15 .pi)' '1 Z ~')r:S ~1~!»llq91. "erhU1Jrd'?r of diens q~'"\ac~tiar:e ~e,e'?r 3" ~ville:"straat 1 4q " 1\~ ~t!~T)A • ..,1: ~ : : ~
~PPO~T - - ~etrei( \(i'lq t')t ~lt'
redelij~~ Ld van de ~uUr?rij5
'~ij7.ichn; artiltel 20, eerste
1ii ~~n ~~ 5uur~rij~~nwet
''''?O!''lru i"'1te.
!''I3t\l~ ':>i\t'I3"11S': ver ?'oel<.'5::!;ri ft
lq se~te~~er lOP7 t!uur~er
L. v~n r,i 1s
Beiaard '234
4q7~ r.~ ~T7t:.:·i L';;'JR
3etreft de zelf5tandi~ewoonrui,te Beiaard 234 te ~tte~ Leur
~ou''''jaar: CO::l,!lex no.: '~.7 3139
Aard v~n de ~(')onrui~te: XX~/eii\deengezinswoning
o vriistaan~e waning
f) hoe!<·.mnirn
'.'~,)~;EL \.rs";"~L;r~~)=::t:
~at~~ van 'Joorstel 20 ~ei 1qa7
~ude huur~r. f 567,92 maand sedert:
1\antal ~unten 176
'Jerhoqing 2%
'Jie'.l'we hUUr?L f c;7q,1~ n.",. <!I.Lv. 1 juli 1<:l~'7
o Hatgebou'" b.1 ./le etaqe
o ver1ie~inq flatoehouw:
o du~lexw')nina ~ene~en/boven
~r.:'TI'mI\lr;::::'i ~t,?'.:)r)~c,:;:n
(zie eventueel bijlagen\
geldende huurpr. f 567,82
sedert: 1 juli 1986
inqangsd. huurovereenk.
TECRNISCHE STAAT V~'J O~ ~UI~~ Ibezwaargronden huur1er) Aan het binnenspouwblad van de eindgevelmuur komt in de woon-Kamer net boven de vloer over heel de lengte ernstige schimmel-vorming voor, waarschijnlijk is dit het gevolg van de koude-brug die de funderingspaat van de woning vormt, deze plaat ligt direkt : op de vaste grond.
De verhuurder zal zorg dragen voor een funderings detail om een en Ander toe te lichten.
Door de verhuurder zijn enkele dakpannen vernieuwd en is het load: van de zaling goot achter de schoorsteen nagezien op lekkage. Oak heeft men de spouwmuur ter plaatse van de vloerplaat op de begane-grond nagezien. Verhuurder is van mening dat hiermee vol-doende aandacht aan de klacht is geschonken, en er geen sprake
is van een bouwkundig gebrek maar dat de huurders hun ventilatie
gedrag moeten aanpassen waarna de klachten zullen verdwijnen.
gemeld bij verh.
Ja. D1\1"J" O~'J,\;'i:;: 23 december 1987 tt1.,PP')~'T':;T]'1: J •H. Videler :schriftelij k :gemeB ja/nee :d .d.
r,:::SP~Or<::'l "tE~ WjTJ~I)t:.:~:dhr. en mw. van Gils
MHus·de Koapel Bah••r bv Postbus 3234 4800 DE Breda Willemslraat1 Telefoon076·25 51 11 Telex 54273 Telefax076·21 5905 Poslbank11240 . ABN 5203 19869 AMRO 440057507
Behandeld door R. Grasveld Telefoon 255371 (rechtstreeksl Kantongerecht te Zevenbergen Post bus 58 4760 AB ZEVENBERGEN Dalum 10 juni 1988
..
' ,...
~--Edelachtbare Vrouwe, edelachtbare Heer,
Onderwerp: de woonruimte Beiaard 234 te Etten-Leur.
In bijlagen doen wij U toekomen een copie van de uitspraak d.d. 22 februari 1988 van de Huur-Commissie in het ressort Zevenbergen, met als datum van ·verzending 12 april 1988, inzake vaststelling van de redelijkheid van het
voorstel tot huurprijswijziging per 1 juli 1987 met betrekking tot de woning Beiaard 234 te Etten-Leur.
Mede namens eigenaar van bove~genoemdc woonruimte, Delta Lloyd Vastgoed, kunnen wij ons met de uitspraak van de Huur-Commissie niet verenigen en wensen wij hiertegen bezwaar aan te tekenen.
Ons bezwaar tegen voornoemde uitspraak richt zich tegen het feit, dat de Huur-Commissie het voorstel tot huurprijswijziging per 1 juli 1987 niet redelijk verklaart op grond van ernstige schimmelvorming in de woonkamer aan het binnen-spouwblad van de eindgevelmuur.
Ons 'bezwaar richt zich op het navolgende:
In bijlagen ontvangt U een copie van de aanzegging van de huurverhoging per 1 juli 1987, het bezwaarschrift van huurder tegen vorengenoemde huur-verhoging. alsmede een drie-tal copieen van onze brieven aan huurder d.d. 9 juni 1987, 21 augustus 1987 en 24 augustus 1987, als reactie op het
bezwaarschrift van huurder, naar welke inhoud wij U gaarne verwijzen. - Sedert het ontstaan van de schimmelvorming in de woonkamer hebben wij diverse onderzoeken doen uitvoeren naar de oorzaak van het probleem. De spouwmuur is diverse malen gecontroleerd op mankementen, alsmede het dak (ter hoogte van de spouwmuur) op mogelijke lekkages.
Ons inziens is door ons het nodige gedaan om het probleem op te sporen. - Op 17 februari 1988 werden er door ons nbg meting en verricht met de
na-volgende resul taten:
-relatieve vochtigheid 52%,
- tijdstip van onderzoek: 11.15 uur, - temperatuur intern 21,lo~., ~~ - dauwpunttemperatuur
+
10 C.~,- Daarnaast werd nog een rapportage gemaakt van de navolgende ongunstige faktoren, die het gedrag van de woonkamer-wand beinvloeden:
- geen natuurlijke ventilatie (afzuigkap geplaatst op ventilatie-kanaal); de geiser in de keuken heeft derhalve geen afvoer; de keuken heeft een open verbinding met de woonkamer.
- verbrede vensterbanken, waardoor juiste warmte-circulatie gestoord wordt.
Van toepassing zijndevoorwaarden en talleven
van deNVM. gedeooneerdbijderectltbanken. Aanbiedingen gescnleden vrilbhjvend
-2-• • • • • • _• • 0 ·
-us
- tegelvloer in de gehele woonkamer.
- stucwerk op wanden (vochtopnemend vermogen).
- kasten voor de wand, welke als isolatie werken; wand kan niet aangewarmd worden; stilstaande lucht achter de kast. - vee1 planten (geen hoofdzaak, maar weI optelpunt).
huidige bewoners/huurders, de familie van Gils, wonen sedert 1974 in vorengenoemde woning; sedert enkele jaren hebben zij pas last van de schimmelvormng in de woonkamer.
- Sedert het ontstaan van de schimmelvorming hebben huurders geen onder-houd gepleegd om het probleem tegen te gaan, dan weI te verhelpen; huurdeis zijn van mening, dat het.ontstane probleem niet aan hen ligt; derhalve is de schimmelvorming aIleen maar erger geworden.
- Helaas is niet te overzien of er door huurders voldoende en doelmatig wordt geventileerd; er zal in ieder geval meer dan normaal geventileerd moeten worden, daar de woonkamer een open verbinding heeft met de keuken en daarnaast de natuurlijke ventilatie in het keukengedeelte is afgesloten
(de afzuigkap isop het ventilatie-kanaal geplaatst).
- De Huur-Commissie schuift de oorzaak van de schimmelvorming (in haar uit-spraak) naar de verhuurder/eigenaar door te stellen, dat de klacht ~~~!~~~E
is te wijten aan de constructie van de woning.
Maar daarnaast is zij weI van mening, dat huurder d.m.v. ventilatie de vochthuishouding in zijn woning kan beinvloeden en dat een geijser zonder afvoer in de open keuken van invloed is op de vochthuishouding in de , woning; wij delen deze mening en stellen, dat dit de oorzaken van de
schimmelvorming zijn.
- Voor de goede orde doen wij U bijgaand nog toekomen een drie-tal copieen van de plattegrond van de begane grond van betreffende woning, een tekening van de fundering-tekening en een doorsnede-tekening.
Op grond van het vorenstaande zijn wij van rnening, dat de schimmelvorming in de woonkarner te wijten is aan het gedrag van huurder, waardoor de huurprijs-aan9assing per 1 juli 1987 als redelijk dient te worden beschouwd.
Wij willen
U,
Edelachtbare, verzoeken·de huurprijs van de woonruirnte Beiaard 234 te Etten-Leur per. 1 juli 1987 vastOte stellen.Bijlagen: - copie huurverhoging per 1 juli 1987, - copie bezwaarschrift huurder,
- copieen van onze brieven d.d. 9 juni, 21 en 24 augustus 1987, - verzoekschrift Huur-Commissie d.d. 8 september 1987,
- rapport van onderzoek Huur-Commissie, - drie-tal tekeningen,
- copie uitspraak Huur-Commissie
Hoogachtend,
Lijst van errata behorend bij het Bouwkundewinkeirapport
"Vochtproblemen in een woning te Etten-Leur" geschreven door
H. Vos.
bIz 7: Vervang de grafieken door onderstaande.
'.0.7 I
I
•
I ~ct
.
,
•
t::: \ z ~ ~ I g,,!
f
I 1iI
!
"iI
I 11 I 5 6°
iC:-C.I~-I 0 0 - -00 0 0 ..j 0 III -0,
-0 -I 0 I 0 0 , 100 so 40 so 70 70 10 o .n! '0 15 70 au.'."'."',.r.'"",.f·e.Dampdrukversch111en tussen b1nnen- en bultenkllmaat 1n relatle tot de bu1tentemperatuur.
De donker aangegeven zone is klimaatklasse II
biz 11. Toevoegen: t
=
~=
temperatuurfactor.bIz 12. Ret dampspanningsverschil. gebruikt in 6.7 Ventilatie. is
het gemiddelde dampspanningverschil berekend over de meetperiode oktober.
