Jaarverslag 2003 Biokas, verkorte versie

(1)

b o k a s

! ! "

# #

(2)

2

"

$ ! &''& ( $ ) * ) # # + ,&''-. / &''& 0 1 # 2 3 4 ! # " 5 3 ) *

(3)

#

# 6 $%& 7 %& 8 %' ! 9 - : ; < < :' :& - & ; 5 :< :< &< ! -6 - - ; ) -8 " -8 " 6: - 6 ; + 6-#$ % 6-- 7 ; # / 66 - 8 ; = 67 : 69

(4)

4

#

$ 7- , 2 &''-. 3 " / ( ! # ) * > ) * # 1 , . ! , !. , . % &''' 0 # &''& ) * &'' -10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 hectare

Areaal biologische glastuinbouw

2001 2002 2003

(5)

$

_&

, . , . > ? # > + # # @ A # &''' @ ) *A B : : $ # & $ & % -6 * / 2 7 8 5 : +## 9 +## # / & 3 5" C / < / / / - D E $ # :' + 6 ) ? :: % ) : ! / :& * & ) 2 :- 2 - = # :6 # 6 ) 2 :7 + : :'' F :8 > 2 :9 & > $4 + :< 5 # : $ / # :E $

(6)

6

&

+ -$% # # # 2 D + 8 $ > @ / / A! 0 0 # " & ' ' % ! * ! + # # $ # # 2 + :& " & ' %_,! # H @ :' " & ' ' ; &''6 /I / &''-+ # &''6 # " B • , . • > # , . • *

(7)

'

!

> # # # 2 A J H # 3 / 2 , - ! . ! @ A # &''' ! A B • G • H G • ) G • + G • # 5 GEWAS ONKRUIDEN MENS PARASITAIRE SCHIMMELS FYTOFAGE PLAGEN PREDATOREN STROOISEL EN GEWASRESTEN BODEMLEVEN VERTEERDERS NUTRIENTEN NITRIFICEERDERS VRUCHTWISSELING BEPERKTE-N-VOORZIENING NATUURLIJKE VIJANDEN ANORGANISCHE BEMESTING (N)PK COMPOST FYSISCHE SCHADE GROENBEMESTING THERMISCHE & MECHANISCHE

ONKRUIDBESTRIJDING VRUCHTWISSELING VERZORGING BODEM STIMULEREND VERSTOREND NATUURLIJKE MIDDELEN (Pyrethrum, Neem etc.)

VERTEERDE DIERLIJKE MEST ANTAGONISMEN

KLIMAAT

(8)

8

%

$

/ !

!

%

$%

$%0

> &''- D # # # D 0 ## D , . 2 D ## 0 &''- / 8 E 2 # # # # # ## # ## ; : # MM # ) * # &''- $ # ! # &''& 66F "/ # &''- # 76F , . + # # ## > "/ "/ + 7' :8& ) ; : ! MM , ? . , ? . 1 ! !! " ) ! 5 * ; ; &<-&:7 :7' 2 3 45 6 76 9: $ 6 $ $ :9-&77 :' 3 $ 4 535 ! () -&E 8E :'& 66 77 :7 &-6 68& :'7 :<' 4 4 , 5 7$2

(9)

D 2 9 <

> #

+=/ I : +=

# ,&''&.

,&''-.

I : ! += '/&7 &''& &''- #

? :B& 0 # 0 , . ## # 1 ! ## # # ## # ! # # # # # # # EC | 2002-2003 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 13-02-02 24-05-02 1-09-02 10-12-02 20-03-03 28-06-03 6-10-03 14-01-04 mS/cm 0-25 cm 25-50 cm N | 2002-2003 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 13-02-02 24-05-02 1-09-02 10-12-02 20-03-03 28-06-03 6-10-03 14-01-04 mmol/l 0-25 cm 25-50 cm

(10)

10

%

$%%

!

)

; ## &''- &: ## :& ## # ) * 2 # > , #. # < D # ## &''6 ## + 2 " ) + # 0 " B :9' " /: /: ₀ _/ &'' /: /: _! _" ( ## ? , ? . # $ I & # ( ) Teeltplan Produktie-schatting Database gewasopna me Berekeningen N P K behoefte Gewenste organische bemesting ………. Compost Stalmest Mineraalrijke mest Database meststoffen (Gehaltes, NO3/NH4, C/N initial age) Berekening Bulk aanvoer Vergelijking Normen Mestwet (170 kg N) AMvB BOOM Gegegevens bodem org. stof % N-min gehalte Historische bemesting (3 jaar)

Berekening netto N Minerali- satie Hoeveelheid Advies bemesting

(11)

* &''- 6 ; &''6 0 # 0 &''6

8

• Minder zware bemesting met organische meststoffen is voor veel bedrijven nog steeds voldoende om de bodem te verzorgen, terwijl de overschotten aan P kunnen worden teruggebracht

• Sommige bedrijven telen bij grote overschotten aan K, terwijl andere een negatieve K-balans laten zien

• Uit de mineralenbalansen blijkt dat de nalevering van stikstof door bodemorganische stof op biologische glastuinbouwbedrijven met een continue aanvoer van organische stof over een groot aantal jaren aanzienlijk kan zijn en soms zelfs bijna de helft van de gewasbehoefte kan dekken.

• Op veel bedrijven vinden we een hoge piek in NO3- concentratie aan het begin van de teelt die aandacht vraagt in een bemestingsstrategie.

(12)

12

%

$%%,

!

9

D # : # & D 0 )$%: ! & H # # ## &''-D 0 8 0 ! MM # ## , ! $ . ## B # # ; & # ; & D 0 : variant opbrengst paprika

groencompost stalmest fontana verenmeel patentkali groencompost verenmeel fontana patentkali aminosol (kg/m2)

* = VAM monterra monterra

1 223.750 313 1.250 13,8 2 100.000 313 123.750 1.250 13,7 3 100.000 500 375 2.000 1.500 14,0 4 100.000 1.488 8.963 688 13,7 5 30.000 531 500 2.125 2.000 13,9 6 100.000 * 500 500 2.000 2.000 13,4 Voorraadbemesting kg/ha Bijbemesting kg/ha

(13)

'

8 :- 9 ,; &. > # , 9 # . :: & :- 9 # # 6&9 # # 8&E " &''& &''- N # # I -# # O # # ## > # , &67 ". I - ; " " " & &''-; - "/ " ,"/ . ) ! 6 8 "/ 6 # 8 ! $ "/ # P # # 7 - : & &&6 8 :'' ! $ # /

Totaal en mineraal stikstof bemesting en gewasopname 7 bemestingsvarianten per variant 3 kolommen: kolom links: N-totaal kolom midden: N-mineraal beschikbaar kolom rechts: gewasopname

0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 1 2 3 4 5 6 7 kg/ha

planten einde teelt gew asafval vrucht vloeibaar bijbem. verenmeel bijbem. compost bijbem. vloeibare meststoffen verenmeel voorraad stalmest VAMcompost groencompost

(14)

14 ; - / # " ) , ? . # # :

8

• # ,"/ . • N / • = / , / ! $ . / • " ) # A &'' ? # " ) • 5 ## • P # Totaalbalans 1 2 3 4 5 6 7 (telersvariant)

224 ton 224 ton 100 ton 100 ton 30 ton 100 ton VAM- 78 ton

VAM-compost in 1x compost in 5x compost in 1x compost in 1x stalmest in 1x compost in 1x compost in 1x

bijbemesting bijbemesting bijbemesting bijbemesting bijbemesting bijbemesting bloedmeel als verenmeel verenmeel verenmeel fontana en verenmeel verenmeel voorraad

en patentkali aminosol en patentkali en patentkali geen bijbemesting

Opbrengst 13,8 13,7 14,0 13,7 13,9 13,4 11,2 Opname paprikagewas N 452 447 447 449 471 464 371 P 62 58 58 58 58 57 48 K 679 649 633 646 668 654 534 Bemestingsoverschot N-totaal 805 875 342 453 43 611 417 N-mineraal -75 -59 -51 60 -56 64 -10 P 157 147 45 58 39 134 96 K 203 120 237 320 280 439 -178 Bemestingsvarianten

(15)

) 0 ;!

!

-& D 0 K LA D > 0 2 0 5 - ## B + # ## # ## # :'' ? -' ? " , . ## # 0 0 # B - ,-7 ? , ,9' ? . - , . ,:'' ? . ,&'' ? . - , ?= . ,:'' ? . ,&'' ? . - , MM . # ; / D * I + = & ,: &'°= 9'F 3>=. , :E<&. , - & :.

(16)

16

'

I 6 # -# # , # . # ## # ## / ## I 6 ! / , ? . 6 / Totaal schimmels

Lage bemestingsniveau Hoge bemestingsniveau

Actieve schimmels

Lage bemestingsniveau Hoge bemestingsniveau

actieve schimmel biomassa

0 40 80 120 160 1-jan

15-jan 29-jan 12-feb 26-feb 12-mrt 26-_{mrt datum}

ugr am / gra m gro nd alleen hulpmeststof humuscompost 100 ton/ha groencompost 100 ton/ha stalmest 30 ton/ha range streefwaarden

totale schimmel biomassa

0 200 400 600 800 1000 1-jan

actieve schimmel biomassa

0 40 80 120 160 1-jan

totale schimmel biomassa

0 200 400 600 800 1000 1-jan

(17)

I 7 ! -/ MM

8

# ,# 7. ,= & . • > 0 # # • • / • :'' ? *I+ #

ontwikkeling bodemrespiratie

0 50 100 150 200 250 0 2 4 6 8 10 12 # weken na bemestingsdatum C -p ro du ct ie m g/ kg d ro ge g ro nd humuscompost hoog humuscompost laag groencompost hoog groencompost laag stalmest hoog stalmest laag geen organische mest

(18)

18

% /

!

<

!

%%

$=

!

!!

#% ) -& " + , , + , &''& &''- MM + : ' -F , ?. , $=. + & - ' :F : 'F , ?. + # -'' 2 #2 ( 2 , @ # 2 A, I*. 3 O &''- # / / 4& # 87 = 6 / :9' &'' 4& # &7 = 5 / / # D0 / # # # #2 # $ # =%/ " / 4& / # D 4& # &''6 D #

(19)

'

+ , ,/ 2. I # MM # 3 # + , ,Q 2. - < I + + , # 5 ! + + # + = $ P I # ! # #2 # # > += # / , I : 4& # O I : -'F E'F # / # # # ! # ,I :.

Reductie in overleving J2 (overlevingstoets)

Ziektewerend vermogen tegen Meloidogyne incognita

60 70 80 90 100

(20)

20 ! #2 # D # > 4& # # ## # 4& / $ 4& # &''6

8

• ; + , • 5 , • 5 + #2 / • * #

(21)

##%=

!

)

& ! ## + , , 0 ! # + # ## , # . B - * ,-7 ? . ,9' ? . - 5 ! ,:'' ? . ,&'' ? . - = ! ,:'' ? . ,&'' ? . - * + , ,

:6 ,:?6. &E ,:6?9. 6- ,&'?:'. &''-+ , , ! + , -'' / , # MM + , @ # + , , A , # ! 6''' 4& ; # D 0 '/:' + ; -; 2 D " D :7 &''-# MM 96 #

(22)

22

'

+ , ; & ,Q 2. ,/ 2. + + , + ; & , . / # ,Q 2. ,/ 2. + , ,E ? . , R-. -7 > -? > @ -*? > %%%7 > + : * ? 8 E $+ _{& 6} _-8 & * ? 9 : - ' 6-- 5 ? 8 E - 9 78 6 5 ? 9 < 6 - 77 7 = ? 9 E - - 66 8 = ? 9 6 - - 68 9 * 9 7 - 7 68 < I 8 8 - 6 7& $+₅ _# _, _{≤' '7.} > + , ,/ 2. ,; &. # + , ,Q 2. # H # @5 ? A! # @* ? A , ; -B 0, . @/$ A 0 @Q$ A &'' 4& :'' @Q$ A / , 9. ## " O @/$ A ; - # ,/$ . # # &'' 4& :'' ,Q$ . @5 ? A # # #

(23)

; - , . 0, . / #

,/$ . ,Q$ . 4& , , R-.

70 ?0 @

$+ _{* 7$ +}+ _{* 7$ +} _*%%% _%4+

: * ? - +

' - &'- & - E&

& * ? & ' < &'& & 6 :''

- 5 ? 9< & : &9< & 9 :'E

6 5 ? 667 - - 867 - - :-<

7 = ? :'9 : & -'9 - ' :-&

8 = ? -7 : 7 &-7 & ' <<

9 * :: : : &:: & 7 :''

< I ' ' ' &'' - ' ::7

1)_{Beginbesmetting Pi is uitgedrukt in aantal tweede-stadium-juvenielen J2 van M. incognita per 100 ml grond.} 2)_{Schaal 0 = geen knobbels; 1 = enkele kleine knobbeltjes, moeilijk vindbaar; 2 = kleine knobbeltjes, duidelijk zichtbaar;}

3 = enkele grotere knobbels; 4 = meer grote knobbels; 5, 6, 7 en 8: resp. knobbels op 25%, 50%, 75% en 90% van de wortels; 9 = knobbels op 100% van de wortels, plant gaat dood; 10 = knobbels op 100% van de wortels, nauwelijks wortels, plant is dood.

3)_{Gemiddelden in een kolom gevolgd door verschillende letters zijn significant verschillend (P≤0,05).}

O 0 F ## @= ? A # @5 ? A ; , 9. # ## # 2 O ; 6( # ' -' > # &' ; ; 6( # :7 ,; 6 . # &' : ! MM

(24)

24

; 6 (% &''- 4& , :''

## /

: ,:?6. & ,:6?9. - ,&'?:'. % :7?::?&''- /

, 0 ,'/:'. B. Wortelknobbelindex wki (0-10) H o o f d p a d ; # # 2 ## 2 # # H

8

• ## + , 5 • + ## ,

(25)

###%<

!

-& " -# 0 ! # # = -&''- ## # D = &''- -, + &''& ; &''& &''-

&'' -/ && =

'

&''- ## -, # ! ; 7( &''- ; 7 " &''& # 88F && &''& 7EF ,; 7(. ; # &''- -, ; E &''& :9 = &''- :E = #

(26)

26 # ; 7 - / , # = B # &''-(% ) 7 ( A$ !

B && &''& -' &''& :'

&''-5 :'<7 ,:''F. E:- ,<6F .$+ _{9&' ,88F .}

H <6- ,:''F. 77< ,88F . 6E7 ,7EF .

% )

B E &''- &9

&''-5 <<7 ,:''F. 867 ,9-F . H 8'' ,:''F. 7&8 ,<<F . !"≤ # $

8

• - # # •

(27)

-#"%0

>!

!

& B # 2

0 !

# S &''& &''- ; MM &9 ; 2 ; # # :EEE .

'

&''- &''& :7' :'' -6' :'' &9 &''- D * &''& &9 &''- E' &'' :'' D * D *)-/-'' I &9 &''- :987 :'' J + / # # O ; 2 , .

8

• ; ##

(28)

28

%%

!)

&''& ) * J A ; ; MM # # &''-0 # # ; # ## # ! • 3 , &''&. • # , . 0 & • 2 • 2 ## # #

: C D

!

# N T :7 N T $ N T # B • # • > # • • • • N T : N T &''6 D N T

(29)

'

! # # H > K L ## , . # ! 2 # # #

E;

!

& -## + / # 0 , +0 # &' 6' -' :' &'U= / / :8 < B &' &' Q 6 = &' Q :& &' + &' Q 6 I &' Q :& && &''-6 :' :7 = I &: :-8

(30)

30 :- &''- :<' -<' &6 < 6 # :8 7 &''- :8 &''6 :)) -H :& &' MM ## ,# :. ,+ . ,/ . ,# &. 0 50 100 150 200 250 300 350 400

Armadillidium vulgare Porcellionides pruinosus

ge m id de ld a an ta l geen duizendpoten 4 duizendpoten 12 duizendpoten 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450

Armadillidium vulgare Porcellionides pruinosus

ge m id de ld a an ta l geen duizendpoten 4 duizendpoten 12 duizendpoten I : +## &'

(31)

:)) + ## H # E8F # 7:F ,# - 6. MM ## 7'F # MM # ,# 6 7. y = 2.1672x + 21.671 R2_{= 0.9994} y = 0.9388x + 18.068 R2_{= 0.9955} 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 0 14 28 42 56 70 84 98 112 126 140 154 Tijd (dagen) ge m id de ld a an ta l p is se be dd en Armadillidium vulgare Porcellionides pruinosus simulatie I & &'U= 20 40 60 80 100 120 140 ge m id de ld p er ce nt ag e pi ss eb ed de n 6 weken 12 weken

(32)

32 ) ! !) # * # ## # # 2 ; / 5 # &''-+ 6 -7 > &7' B ,9' ? . = ,&'' ? . ,&'' ? . + I

'

= 2 * # ,# 8. # # ,# 8. 2 # , :. MM 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 0 50 200

dosering chitine (g/bak)

ge m id de ld p er ce nt ag e pi ss eb ed de n 6 weken 12 weken I 6 +## + #

(33)

; : ; 9 ,# / . : < = , . * , . , . : : : & : & & ' 8 ' & -& - ' : 8 6

8

• # # # 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500

feb mrt apr mei jun jul aug

week in 2003 aa nt al c ry pt os tig m at en p er li te r g ro nd standaard paprika stalmest paprika groencompost paprika humuscompost paprika standaard tomaat standaard aubergine I 8 2 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

feb mrt apr mei jun jul aug

week in 2003 aa nt al ro of m ijt en p er li te r g ro nd standaard paprika stalmest paprika groencompost paprika humuscompost paprika standaard tomaat standaard aubergine I 8 #

(34)

34

%%

-! ; 0 # ) * 0 $ & ! G # & • % • + • ) >

/ !

> # + # # / + $ # # # # # - & ; ## # : # + # 6 ; " *

(35)

I :B3 # +

1 !

!!

+ 8 # / > 2 2 $2 # 2 5 ## # -> # # # # 2

(

3

luis in paprika (bedrijf E)

ingez ette bes trijding en plaagontw ikkeling aan de hand v an logboekgegevens 0 2 4 6 8 10 1 5 9 ₁₃ ₁₇ ₂₁ ₂₅ ₂₉ ₃₃ ₃₇ ₄₁ w eek in ze t/m 2 0 1 2 3 4 5 lu is dr uk inzet/m2 luisdruk

(36)

36

% 1

-%%

$1

!

O &''& ,) &''&. > & > += # B • * ,R ## . • ,R ## 0 += : 7. # # > # += : 7 + ## # # MM # ,; :. # 2/ # ! 6 5 ! * & ! ! * & = = * & * 1 % #

(37)

$ # # 2 += # ! # , += : 7. / # # # ; # ,! &''&. # ; , ? &_. _# B / / = & %! %! %! 2 # # ,! 1) &'':. * + 6 # I* ' 9 :7 ,! &'''. I* & ' # :7 G ,! &''&. >

,! &'':G ! ! 5 &'''G ! &''-.

# %

+= &7

,# +=. +=

,! 1) &'':G !

(38)

38

'

"

)

# # , ? &_. _, _? &_. 6E- 9:8 / -: F 5 E<8 9&6 -8 F ! ::9< 977 78 F = 678 68& / : F * 1 # F # # , #. -: F , #. # # # 5 # , #. -8 F , #. ! # :: # += # # ! # , #. 78 F , #. ! # :' # += # # = # , #. : F , #. # 0 10 20 30 1 5 9 13 17 21 25 29 33 37 41 week ve rs ch il w at er gi ft (li te r w at er /m 2) 30 40 50 60 70 80 Sm aa k Verschil watergift Smaak ( 1 > # # ! + ( # " # , # :.

(39)

*

E 9 6 & 7 &9 &7 &:

/ 7& 79 79 9' 9- 8< 87 8< 89 5 68 6& 77 77 7E 7: 87 76 5 67 68 78 78 88 79 8& 79 ! 67 7' 8& 77 8E 7< 87 8' ! 7: 7' 8< 8' 9: 88 8E 86 = -< 7& 78 76 6< 6< 6E = 6: 77 78 78 7: 7' 7: 7& 6E 68 8' 7E 8- 78 8: 79 * 1 - # / * ! # 5 ! = - 6 & / # += -, 6 # :'. += # J / > ! ,8'. = ,7'. :'

9 april 7 mei 4 juni 2 juli 5 aug 27 aug 25 sept 21 okt _juni-oktgem

B 95 50 37 42 22 26 14 44 31

G standaard 50 19 35 9 24 17 29 22

G Plus 57 11 27 17 22 11 11 16

V standaard 52 27 30 16 68 11 48 33

(40)

40 += / * F :7 & : 89 -: 5 * ' 9 76 && 5 : 7 79 :8 ! * : ' 8' --! : 9 86 &6 = * : & 6E -6 = : 6 7: -7 * #1 += , ? . , ? . + # G F #

&

# # += ; > # > ## # ! ,! &'':. +

8

• += : 7 # # • > += ## 0 • ## • ! # = • # •

(41)

%%

1

*( > )- ( +

&

> D # # $ 2 # D ? #

(

# 2 ! $ / 2 , / 2 " . 21 I VV # , # B . 2 , /. > > # # H / # , . # J , . # + B > B • # # $ , # . , . • , . # • % , . # H

(42)

42

8

Foto: " 2 B • # , #. :E : : 9 + # @ A • $ # # + ## <'F , : 9 ' - . • O " , . -'F , # . 9'F , . D &F &F

(43)

%

/

!

:

%%

$<

! # &''' + #2 ! / / $ " & > &' -' F # -' F $ # # = &/ , :''' . @ &'/&7 F = &/ , ## . + ; / ,:' F &':'. $ A + / 1I , $ 5. # # " 5 &''6 # # #

8

• > • + #

(44)

44

%

5 / !

)7

!

&

> / A &''-% # / ## MM , . ( # &''6 # &''-3 !

'

"

8

• % # # # • ; &''6

(45)

5%

2 /

!

8 !!

&

5 O B A K L, &'''.

(

&''- B ♦ # / G ♦ # J G ♦ G ♦ G ♦ O " #G ♦ +) " 5 I G ♦ G ♦ O G ♦ K LG ♦ , I . G ♦ G ♦ # G ♦ ))

:)

)

" ## # ! ; ) H ! ) # ## # # , .

(46)

46 2 5 * 5 ,5" A. 5" A J # # D 5 # A # # # , &7/::/&''-. # # #

()

-! ,W 9'F. # " ; ; I $ ## # # # ; I ,+ 5 2 H . # , 0 . &''6 + # # ; I # "

8

• 3 " # 0 G • G • G • # # ; I 0 ##

(47)

$ &

!

)

5 3 , . 4 , !. = ) , . 5 3 , . = ) , . * * , . 3 = , . 5 $ , . 4 , . = , . % 3 , . * 3 , . = , . 4 5 , . % , . 3 ! , . % > , . 4 ) , . 3 , . $ % , . 0 , . % ,3O%. 4 , !. ; , !. I ,3 . > 8- 696: % > +!+" % ; - -EE< 3= *=> )3 4) 4 4 && 78<< 4X %*=> ; I ) % :6 -&-6 = ; ";+ I ,$ . * 8 68E9 5 * "" " 5 ! , . $ :7 7E6: $X !+ +" 5 = :: 68E9 %! * "" " 4 5 $ 7: 768: X= !+5>+ % 8 &86: 3 4" =)+% M 6' -&-9 = ! +% +%* 5 ! ) -< &89: ; " 3 4) $ $ &: :877 ) * 4 +) %* +