Schaarse energiegrondstoffen, het bedrijfsleven en de UT

(1)

Ir. Egbert van Hattem In opdracht van Vredesweek 2012 September 2012 Wetenschapswinkel UT

Grondstofconflicten

of duurzame energie

Symposium Vredesweek 19 september 2012

Kennisbijeenkomst over toenemende wereldwijde schaarste aan grondstoffen en oplossingen van Twentse bodem. Diverse experts geven stof tot denken en doen.

(2)

Symposium Vredesweek 2012

Enschede voor Vrede, Wetenschapswinkel UT, Natuur en Milieu Overijssel

1

I

NHOUDSOPGAVE

Voorwoord 2

Presentatie Jan Emmerzaal 5

Presentatie Joseph Wilde-Ramsing 15

Presentatie Thomas Hoppe 30

BIJLAGEN:

Poster Vredesweek 15 – 23 september 2012 40

Poster ‘Grondstofconflict of duurzame energie’

(3)

2 Voorwoord

Vlak voor de zomervakantie benaderde Jan Schaake mij. Jan en ik

kennen elkaar vanuit onze studententijd, best alweer een poosje geleden. Als algemeen secretaris van Kerk en Vrede wist hij mij en daarmee ook de Wetenschapswinkel van de Universiteit Twente vlot te vinden. In 2012 namelijk was het onderwerp van de jaarlijkse Landelijke Vredesweken (15-23 september) gewijd aan het thema van de internationale strijd om grondstoffen. De Ambassade voor Vrede

Enschede, wilde bekijken of men bij de invulling daarvan samenwerking kon vinden met de UT.

Steeds vaker zijn olie en andere schaarse, waardevolle materialen en mineralen, aanleiding tot internationale spanningen of zelfs regelrecht inzet van conflicten. Op de Universiteit Twente vindt op diverse gebieden onderzoek plaats dat direct of indirect gerelateerd is aan deze

problematiek, zoals: ontwikkeling van alternatieve energiebronnen, duurzame ontwikkeling van slimme materialen en alternatieven voor schaarse grondstoffen (zoals in de ICT), het verdelen van energiestromen afkomstig van diverse duurzame energiebronnen op bedrijfs-, wijk- of zelfs individueel woonniveau.

Behalve de technische kanten van de zaak is op de UT ook expertise aanwezig over bestuurskundige aspecten van internationale conflicten, het berekenen van ‘footprints’ van schaarse stoffen (met name water) en omgang met schaarse grondstoffen in ontwikkelingslanden (ITC).

Vanuit Natuur en Milieu Overijssel, sloot Paul Santman (Energie en Duurzaamheid) zich enthousiast aan bij de uitwerking van het idee tot een kennisbijeenkomst. Paul zag een goed aanknopingspunt voor

maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ook hierin speelt de UT een actieve rol waarvan de oprichting, eerder dit jaar, van het Green Energy Initiative Twente getuigt. De strategische onderzoeksthema’s worden hier gebundeld:

-

Energie uit biomassa

-

ICT en Smart Grids

-

Duurzame, geavanceerde materialen

(4)

3

De inspanningen van Jan, Paul en ik resulteerden uiteindelijk in een geslaagde kennisbijeenkomst, gehouden op woensdag 19 september

2012 onder de titel: Grondstofconflict of duurzame energie? Olie,

steenkool, goud en andere grondstoffen zijn vaak de oorzaak van conflict in plaats van een bron van welvaart en vrede. Welke rol spelen bedrijven, overheden en consumenten in Nederland hierin? Wat kunnen wij hier voor de mensen daar betekenen? Kan Twente vrede bieden?

Deze vraagstellingen werd benaderd vanuit drie uitdagende invalshoeken die elkaar bleken aan te vullen:

- Jan Emmerzaal: Directeur Green Energy Initiative Universiteit Twente, over de gebundelde onderzoeksinspanningen en visie op duurzame

energie van de UT.

- Joseph Wilde-Ramsing: SOMO (een onafhankelijke not-for-profit onderzoeks- en netwerkorganisatie die richt zich op duurzame

ontwikkeling; zowel sociaal, ecologisch als economisch) over de - vanuit het leefmilieu en sociale omstandigheden bezien - catastrofale

omstandigheden rondom kolen- en uraniummijnen.

- Thomas Hoppe: onderzoeker Universiteit Twente over het energielandschap en duurzame energieprojecten in Twente.

Na de pauze reageerden sprekers en publiek op enkele prikkelende

stellingen. Er ontstond een levendige discussie. Ook konden de bezoekers een schaalmodel in werking bekijken, waarbij houtsnippers via pyrolyse omgezet werden in bio-olie. Via deze Twentse vinding kunnen

(bijvoorbeeld) energiecentrales milieuvriendelijk worden bijgestookt. De avond heeft in ieder geval mijn blik op internationale

grondstofconflicten en de rol en verantwoordelijkheid van internationale maar zeker ook nationale politici hierin, verruimd en verdiept. De

urgentie van de problematiek is mij eens te meer duidelijk geworden, vooral door de indrukwekkende bijdrage van Joseph Wilde Ramsing. Regionale initiatieven en de onderzoeksinspanningen van de UT blijven de moeite waard maar – wat mij betreft – wel met meer bewustzijn van het grote internationale verhaal inclusief de scherpe randjes.

Egbert van Hattem

(5)

4

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

14

Twee studenten van de Universiteit Twente tonen een schaalmodel waarin houtsnippers via pyrolyse worden omgezet in bio-olie. Deze kan bijgestookt worden in elektriciteitscentrales.

(16)

(17)

(18)

(19)

(20)

(21)

(22)

(23)

(24)

(25)

(26)

(27)

(28)

(29)

(30)

(31)

(32)

(33)

(34)

(35)

(36)

(37)

(38)

(39)

38

Na de pauze reageerden sprekers en publiek op enkele prikkelende stellingen.

(40)

39

BIJLAGEN

(41)

(42)