W eid ev o ge lb es ch er m in g 9 5 D e l aa ts te ti jd w o rd t d e d is cu ss ie o ve r d e t o ek o m st va n h et w eid ev o g elb eh ee r i n N ed er la n d s ch er p er . R ec en t o n d er -zo ek s ch u d d e o n s w ak k er . O n d an k s v ee l i n sp an n in g en h o lt d e G ru tto st an d a ch te ru it (A lte n b u rg & W ym en g a, 2 0 0 0 ; T eu n is se n & S o ld aa t, 2 0 0 5 ) e n h et b ela n g rijk st e b e-h ee rin st ru m en t v an d e l aa ts te d ec en n ia , d e b eh ee rs o ve r-ee n k o m st , b lij k t n ie t v o ld o en d e t e w er k en (K le ijn et a l., 20 01 ). I n e n ke le m ed ia w er d re ce n t g ep le it v o o r h et cr eë re n va n g ro te g eb ie d en m et e en h o o g w at er p eil w aa r d e w eid e-vo g el s v o o ro p s ta an (H et te m a, 2 0 0 4 ; B er en d se , 2 0 0 5 a; 2 0 0 5 b ). A an d e a n d er e k an t k lin k t h et p le id o o i v o o r e en u ite rs te in sp an n in g o m ru im te vo o r w eid ev o g els b in n en d e m o d er n e l an d b o u w – m et la ag w at er – te h o u d en (M elm an , 2 0 0 5 ). W at is n u d e b es te b es ch er m in g ss tr at eg ie ?
Ec
o
lo
gi
sc
h
e
ve
rs
ch
ill
en
W eid ev o g els o o rte n st ell en ve rs ch ill en d e e is en a an h et w a-te rp eil . E r z ijn o p d it p u n t t w ee g ro ep en te o n d er sc h eid en . A an d e e n e k an t d e g ro ep v an d e a lg em en e e n k rit is ch e so o rte n : d e G ru tto g ro ep m et s o o rte n a ls K u ife en d , K ra k -ee n d , K ie vit , S ch o le k st er , T u re lu u r e n G ru tto . A an d e a n -d er e k an t d e K em p h aa n g ro ep v an z ee r k rit is ch e s o o rte n : K em p h aa n , W at er sn ip , Z o m er ta lin g . H et o n d er sc h eid is g eb as ee rd o p h u n e co lo g is ch e k ie sk eu rig h eid . K ijk je d aa r n aa r d an b lijk t d at e en h o o g w at er p eil n ie t a lti jd n o d ig is : w el v o o r d e ze er k rit is ch e so o rt en v an d e K em p h aa n -g ro ep , n ie t v o o r d e G ru tto g ro ep . D e s o o rte n v an d e K em p h aa n g ro ep v er k ie ze n m o er as sig g ra sla n d a ls v es tig in g sh ab ita t e n c o n d iti es d ie n ie t m ee r ve re n ig b aa r z ijn m et d e m o d er n e l an d b o u w . D ez e s o o rte n zij n d an o o k v rij w el u it h et g ew o n e b o er en la n d ve rd w en en en re st er en n o g v o o rn am eli jk in re se rv at en (O o st er ve ld & B o s, 2 0 0 4 ; S ch ar rin g a, 2 0 0 3 ). V o o r h et b eh o u d v an d ez e so o rte n in N ed er la n d z ijn w el g eb ie d en m et e en h o o g w a-te rp eil n o d ig , n ie t a lle en in h et v ro eg e v o o rja ar m aa r o o k la te r, in m ei en ju n i, o m d at z e z ic h re la tie f l aa t v es tig en . D e e n ig e p le kk en w aa r d at ka n , z ijn n atu u rg eb ie d en (w eid e-vo g elr es er va te n ). T er ec h t f o rm u le er t h et R ijk in h aa r n a-tio n al e w ei d ev o g el st ra te g ie a ls a m b iti e v o o r d ez e g ro ep so o rte n e en o p p er vla k te va n 3 0. 00 0 h a g ra sla n d m et h o o g p eil . G ru tto p o p u la tie s e n o o k d e T u re lu u r k u n n en e ch te r f lo re -re n b ij i n d e l an d b o u w g an g b ar e w at er p eil en , b ij d ie p er e d ro o g le g g in g . D at o n d er b o u w en w e m et v o o rb ee ld en u it d e p ra k tij k e n h et o n d er zo ek .G
ru
tt
o
d
ic
h
th
ed
en
b
ij
la
ag
p
ei
l
W e v in d en s in d s j aa r e n d ag G ru tto d ic h th ed en tu ss en d e 15 e n 5 0 b ro ed p ar en p er 10 0 h a i n b o er en g eb ie d en m et e en d ro o gl eg gi n g v an ci rc a 8 0-10 0 c m (e en sl o o tp eil va n 8 0-10 0 cm b en ed en m aa iv eld ). D e d u id eli jk ste vo or b ee ld en z ijn z e-ve n g eb ie d en in F rie sla n d m et w eid ev o g elm o za ïe k b eh ee r o p o p p er vla kt es g ro te r d an 10 0 h a ( Te rw an et a l., 2 00 3; B o e-re n n at u u r 2 0 0 2 -2 0 0 5 ). O o k in m ee rd er e F rie se w eid ev o -ge lre se rv at en m et ee n d ro o gl eg gi n g t u ss en 5 0 e n 8 0 c m k o -m en s ta b ie l h o g e g ru tto d ic h th ed en vo o r. P as b ij e en s lo o t-E R N S T O O S T E R V E L D , W I B E A L T E N B U R G & E D D Y W Y M E N G A D rs . E .B . O os te rv el d A lte n b u rg & W ym en g a ec o lo g is ch o n de r-zo ek , P o st b u s 3 2 , 9 2 6 9 Z R Ve en w o ud en e.o o st er ve ld @ alt w ym .n l D rs . W . A lte n bu rg A & W e co lo -g is ch o n de rz o ek In g. E . W ym en ga A & W e co lo -g is ch o n de rz o ekTo
ek
o
m
st
w
ei
d
ev
o
g
el
b
es
ch
er
m
in
g
B
ij
h
o
o
g
e
n
b
ij
la
a
g
F
o
ru
m
H et g aa t b er g af w aa rt s m et d e w ei de vo ge ls ta n d in N ed er la n d e n in te rn at io n aa l h o lt d e g ru tt o a ch te ru it . B eh ee rs -o ve re en ko m st en w er ke n o n vo ld o en de . H o e m o et h et n u v er de r? I s d e en ig e re dd in g h et c re ë re n v an g ro te g eb ie de n m et h o o g w at er p ei l? N aa r o n ze m en in g la at d ez e st ra te g ie k an se n o n b en u t e n is z e ze lfs ri sk an t. Vo o r d e G ru tt o lig ge n n o g g o ed e m o ge lij kh ed en o p h et re g u lie re b o er en la n d. E en p le id o o i v o o r de g ro o ts t m o ge lij ke a m b it ie . Fo to N ie ls G ill is se n w w w .m ira tio .n l Grutto's in confli ct, Yersek e M oer , Zeelan d . "Deze Grutto's vech ten om een d rassi g stuk weilan d in een wei d evog elr eser-vaat. In d er g elijk e reservaten is h et n og lu cr ati ef om je als Grutto d ruk te m ak en om een stukje gr on d , m aar h ebben de G ru tt o 's b u it en d e re se rv at en n og iets om voor te vech ten?"La n d sc h ap 2 3 (2 ) 9 6 pei l l ag er d an 8 0 c m b en ed en m aa iv el d z ijn d e a an ta lle n b ro ed en d e K ie vit en , G ru tto 's e n T u re lu u rs si gn ifi ca n t la ge r (3 0 -5 0 % ). G u ld em o n d et a l. ( 19 9 5 ) v o n d en d at b ij o n d er -zo ek a an w at er p eil e n n es tb es ch er m in g o p v ee n g ro n d in W at er la n d (N o o rd -H o lla n d ). H et e ffe ct v an w at er p eil is in d at o n d er zo ek a p ar t g ea n al ys ee rd b in n en v er sc h ill en d e ca te g o rie ën v an g ra sl an d g eb ru ik si n te n si te it. O ve r e en p er io d e va n te n m in st e t ie n ja ar w er d en m et n es tb es ch er -m in g e n a an g ep as t b eh ee r ( b ij s lo o tp eil en to t 8 0 c m b en e-d en m aa iv eld ) g ru tto d ic h th ed en in st an d g eh o u d en tu ss en d e 4 0 e n 1 0 0 n es te n p er 1 0 0 h a. M u st er s e t a l. (1 9 8 6 ) h eb -b en o p p o ld er n iv ea u d e f ac to re n g ea n aly se er d d ie d e d ic h t-h eid va n w eid ev o ge ls b ep ale n . B ij c o rr ec tie vo o r v er sc h ill en in g ra sla n d b eh ee r v o n d en z e g ee n z elf st an d ig e ffe ct v an w at er p eil o p h et v o o rk o m en v an d e m ee r a lg em en e s o o r-te n , i n clu sie f G ru tto e n T u re lu u r. U it e en a n aly se v an h et ag ra ris ch w eid ev o g elm o za ïe kb eh ee r o p g eb ie d ss ch aa l ( b ij g an g b ar e l an d b o u w p eil en ) b lijk t d at d e a an ta lle n S ch o le k-ste rs , T u re lu u rs e n K ie vit en o ve r d e p er io d e 2 00 0-20 05 ja ar -lijk s m et 6 -7 % to en am en , d ie va n d e G ru tto sc h o m m eld en zo n d er d u id eli jk e t re n d (O os te rv eld 2 00 6a ). D ez e r es u lta te n o n d er sc h eid en z ic h p o sit ie f v an d e F rie se e n d e l an d eli jk e tr en d u it r es p ec tie ve lijk h et W eid ev o g elm ee tn et F rie sla n d en h et la n d el ijk w ei d ev o g el m ee tn et v an S O V O N /C B S . I n F rie sla n d e n la n d eli jk n am en d e v ie r s o o rte n in d ez elf d e p er io d e j aa rli jk s m et 2 -9 % a f. D ez e a rg um en te n le id en to t d e c on clu sie d at vo or d e G ru tto -g ro ep b ij e en d ro o g le g g in g to t e en d ie p te v an c irc a 8 0 c m n ie t h et w at er p eil s ec , m aa r a n d er e f ac to re n s tu re n d z ijn vo o r d e a an ta ls o n tw ik k el in g . E en h o o g w at er p ei l i s o p zi ch ze lf ge en o n m isb ar e v oo rw aa rd e vo o r ( h et h an d h av en va n ) h o g e b ro ed d ic h th ed en .
B
eh
ee
r
st
u
re
n
d
W at is v o o r d e G ru tto g ro ep d an w el d e s tu re n d e f ac to r? W aa rs ch ijn lij k is d at h et b eh ee r. M o za ïe k b eh ee r h ee ft als b el an g rijk st e c o m p o n en t d at d o o r a an g ep as t m aa ie n e n w eid en v o ld o en d e l an g g ra s w o rd t a an g eb o d en g ed u re n -d e d e h el e b ro ed - e n k u ik en p er io d e. E en a an ta l a u te u rs (W ym en g a, 19 9 7 ; S ch ek k er m an & M ü sk en s, 2 0 0 0 ; K le ef -st ra , 2 0 0 6 ) g ee ft aa n d at te v ro eg e n g ro o ts ch ali g m aa ie nW
at
er
p
ei
l n
ie
t
k
ri
ti
sc
h
H et w at er p ei l i s vo o r G ru tt o ’s en T u re lu u rs w ell ic h t n ie t kr iti sc h , o m da t er o p v o ch th o ud en de b o de m s (k le i, kle i o p v ee n , v ee n ) o ve ra l i n la ag te s, g re p p els e n s lo o tk an -te n w el vo ch tig e p le kk en z ijn w aa r g ef o er ag ee rd k an w o rd en . O o k als la te r i n h et v o o rja ar d e ve rd am p in g t o e-n ee m t. A f e n t o e ee n b u itj e is w aa rs ch ijn lij k ge n o eg vo o r v o ld o en de v o ch tig h ei d v an d e b o ve n st e b o de m la ag , w aa rd o o r o p d ez e p le kk en re ge n w o rm en d ic h t aa n d e o p p er vla kt e b lij ve n . D o o r d ie v o ch tig h ei d b lij ft d e b o de m b o ve n d ie n z ac h t ge n o eg v o o r n aa r w o rm en b o re n de s n a-ve ls . N at u u rli jk , o o k in re se rv at en z ijn d ez e p le kk en a an w ez ig en o ve r h et a lg em ee n in g ro te re m at e. B o ve n d ie n is h et w at er p ei l d aa r v aa k h o ge r m et v o o rja ar sp ei le n v an 0 -4 0 cm b en ed en m aa iv eld . B ij de rg eli jk h o ge p ei le n g ed ije n G ru tt o 's o o k h ee l g o ed . D e g ru tt o d ic h th ed en in re se rv a-te n z ijn in v ee l g ev all en h et h o o g st v an a lle s o o rt en w ei de vo ge lg eb ie de n ( zie o .a . O o st er ve ld & B o s, 2 0 0 4 ). M aa r o o k vo o r r es er va te n h o ud en w e va st a an o n ze e er -de r g et ro kk en c o n clu sie : n ie t h et h o ge p ei l z elf li jk t de b ep ale n de fa ct o r, m aa r h et b eh ee r. Ee n re de n d at w ei de vo ge lg eb ie de n e n h o o g w at er p ei l va ak in é é n a de m w o rd en g en o em d, is w ell ic h t da t in vr o eg er o n de rz o ek ( b ijv o o rb ee ld B ei n te m a & V an d en B er g h , 1 9 7 6 ; 1 9 7 7 ), n ie t alt ijd o n de rs ch ei d is g em aa kt tu ss en w at er p ei l e n d aa rm ee s am en h an ge n de fa ct o re n als la at m aa ie n ( ve rg eli jk J o n g sm a & V an S tri en , 1 9 8 3 ). D aa rd o o r b le ef o n de rb eli ch t w at d e in vlo ed v an d eW eid ev o ge lb es ch er m in g 9 7 d o o rs la g g ev en d is vo o r h et (b ep er kt e) b ro ed su cc es . O ve ri-ge n s l ijk t d e l aa ts te ja re n p re d ati e i n b ete ke n is to e t e n em en , m aa r d at is e en a n d er e d is cu ss ie .
G
ru
tt
o
o
p
g
ro
te
s
ch
aa
l
D e s lo o tp eil en w aa rb ij h o g e g ru tto d ic h th ed en o p b o er en -la n d g ec o n st at ee rd z ijn , la te n h o o g p ro d u ct ie ve la n d b o u w to e. D it o p en t h et p er sp ec tie f d at G ru tto ’s e n T u re lu u rs o o k o p h et m o d er n e b o er en la n d in re d eli jk e a an ta lle n te b eh o u d en z ijn . W ij h ec h te n d aa r z o ve el b ela n g a an o m d at N ed er la n d w at b et re ft d e G ru tto e en g ro te v er an tw o o rd e-lij k h ei d h ee ft. V an d e G ru tto (L im os a l im os a l im os a) h er -W eid ev o ge lm o za ïe kb eh ee r b es ta at o n de r m ee r u it m aa tre ge le n a ls n es t-b es ch er m in g , c reë re n v an p la sd ra s te rre in de le n (fo to ’s 1 e n 5 ), ex te n sie f st an dw eid en , m aa ie n va n af m ei in m aa itr ap p en (fo to ’s 2 e n 4 ), la te n st aa n v an v lu ch ts tro ke n en u itg es te ld m aa ie n t o t in ju n i ( fo to 3 ). Fo to ’s Er n st O os te rv el d 1 3 2 4 5La n d sc h ap 2 3 (2 ) 9 8 ber g t N ed er la n d c irc a 3 5 % v an d e w er eld b ro ed p o p u la tie (S tr o u d et a l., 2 0 0 4 ). V o lg en s d e l aa ts te s ch at tin g en v er -to o n t d e so o rt o p w er el d sc h aa l e en a ch te ru itg an g v an 3 0 % (1 9 9 0 -2 0 0 0 ). D ez e t re ed t m et n am e o p in d e k er n -p o p u la tie s i n N ed er la n d e n R u sl an d (B ir d L ife In te rn a-tio n al, 2 0 0 4 ). D e I U C N c la ss ifi ce er t d e G ru tto in m id d els als b ed re ig d o p m o n d ia le s ch aa l. D aa ro m v in d en w ij h et ris k an t o m v o o r d e t o ek o m st a lle en in te z et te n o p g ro te g eb ie d en m et e en h o o g w at er p ei l. In d e p ra k tij k z al d ie st ra te g ie n am eli jk m aa r b ep er k t m o g eli jk z ijn . G eb ie d en m et e en h o o g w at er p eil z u lle n a ls n at u u rg eb ie d m o et en w o rd en in g er ic h t. I n e en b ela n g rijk e w eid ev o g el-p ro vin cie a ls F rie sla n d is h et a an k o p en va n z o ’n g ro o t o p -p er vla k te (e xt ra ) n at u u r, w aa ro p e en su b st an tie el d ee l v an d e h u id ig e p o p u la tie te re ch t k an , e en il lu sie . D e g ro n d is te d u u r e n d e p o lit ie k e w il te k le in v o o r a an k o o p e n b e-h ee r. B o ve n d ie n st elt d e h u id ig e t o es ta n d in d e w eid ev o ge l-re se rv at en o n s n ie t g er u st . I n ve el g ev all en d o en z ic h d aa r zo ve el p ro b le m en v o o r d at d e w ei d ev o g el s e r e ve n h ar d ac h te ru it g aa n a ls o p h et re g u lie re b o er en la n d (O o ste rv eld & B o s, 2 0 0 4 ). E r i s i n n o g al w at te rr ein en s p ra k e v an e en te v er d o o rg ez et te e xt en si ve rin g e n b eh ee r ‘ vo lg en s h et sp o o rb o ek je ’, m et a ls re su lta at ve rz u rin g , v er ru ig in g e n te w ei n ig b ro ed su cc es . D o o r d e n at u u rb eh ee ro rg an is at ie s zij n b ijv o o rb ee ld in F rie sla n d re ce n t w el ‘o p k rik ac tie s’ in g an g g ez et (O o ste rv eld , 2 00 6c ), m aa r h et m o et n o g b lijk en w at d ez e g aa n o p le ve re n . D ez e a rg u m en te n , p lu s h et fe it d at d e G ru tto p ro b le m at ie k v o o ra l e en b eh ee rk w es tie is , p le ite n e rv o o r d e m o g eli jk h ed en o p h et b o er en la n d m ax i-m aa l t e b en u tte n . D e a m b iti e u it d e n at io n ale w eid ev o g el-st ra te g ie o m d e G ru tto o p 2 50 .0 00 h a t e b eh o u d en is d an w el m in im aa l. G aa n w e b ij w ijz e v an re k en vo o rb ee ld u it va n h et b eh o u d in g eb ie d en m et e en d ic h th ei d v an 6 b ro ed p ar en o f m ee r p er 1 0 0 h a ( k la ss eg re n s G ru tto k aa rt va n N ed er la n d , w w w .g ru tto .n l), d an p ra te n w e a l o ve r zo ’n 3 2 5 .0 0 0 h a.
Pe
rs
p
ec
ti
ef
o
p
b
o
er
en
la
n
d
v
er
st
er
ke
n
B o er en la n d is d u s v o lg en s o n s n o d ig o m d e G ru tto te b e-sc h er m en . M aa r o m d at m o g el ijk te m ak en m o et en w el all e z eil en w o rd en b ijg ez et . O p vo ld o en d e g ro te sc h aa l z al ee n k w ali ta tie f g o ed m o za ïe k b eh ee r g er ea lis ee rd m o et en w or d en m et vo ld oe n d e o p gr oe im og eli jk h ed en vo or G ru tto -k u ik en s. H ie r g eld t e en vo o rb eh o u d . U it d e r es u lta te n va n ‘N ed er la n d G ru tto la n d ’ b lij k t d at d e p u lle n m o g eli jk e en st ru ct u re el te k o rt a an vo ed se l h eb b en (S ch ek k er m an et a l., 20 05 ). M o m en te el w o rd t o n d er zo ch t o f d it t e m ak en h ee ft m et h et m o d er n e g ra sla n d . V o lw as se n G ru tto 's (e n a n d er e w o rm en et er s u it d e g ro ep ) k u n n en g o ed g ed ije n o p h et m o d er n e b o er en la n d (O o st er ve ld , 2 0 0 6 b ). V o o r d e p u l-le n is d at n o g d e v ra ag . O p b as is v an d e u itk o m st en v an h et p u lle n vo ed se lo n d er zo ek e n d e v o o rtg an g v an h et o p -sc h al in g sp ro ce s v an h et m o za ïe k b eh ee r, m o et en w e d e p er sp ec tie ve n w ell ic h t b ijs te lle n . U it d e t eg en va lle n d e r es u lta te n v an b eh ee rs o ve re en k o m -st en e n d e e er st e r es u lta te n v an h et a g ra ris ch m o za ïe k b e-h ee r l er en w e, d at e r o p g eb ie d ss ch aa l g ew er k t m o et w o r-d en (O os te rv eld , 2 00 6a ). O m h et tij vo or d e G ru tto te k er en , is d e k eu ze v o o r d e r es te re n d e k er n g eb ie d en a ls v er tr ek -p u n t h et m ee st e ff ec tie f. M et h et g er ee d k o m en v an d e G ru tt o . F o to J aa p Sc h el vi s, w w w .s ax ifr ag a. n lW eid ev o ge lb es ch er m in g 9 9