Grondbewerkingsproeven Marknesse 1970 : jaarverslag 1970 van het grondbewerkingsproefve Pr Lov 7 op de "Dr. H.J. Lovinkhoeve" te Marknesse

R A P P O R T 7-1972

GRONDBEWERKINGSPROEVEN MARKNESSE 1970

J a a r v e r s l a g 1970 van het g r o n d b e w e r k i n g s p r o e f v e l d P r Lov 7 op de " D r . H, J . Lovinkhoeve" te M a r k n e s s e door C . VAN OUWERKERK en M . P O T 1972 I n s t i t u u t voor B o d e m v r u c h t b a a r h e i d , O o s t e r w e g 92, H a r e n ( G r . ) I n s t . B o d e m v r u c h t b a a r h e i d , R a p p . 7-1972

1. INLEIDING 3 2. GEWASSEN, BEMESTING, ONKRUID- EN

INSEKTEN-BESTRIJDING 4 3 . H E T P R O E F V E L D VASTEGRONDSTEELT/ RATIONELE

GRONDBEWERKING 7 3 . 1 G r o n d b e w e r k i n g , z a a i e n en poten 7

3 . 2 De s t r u c t u u r van de grond 8 3 . 3 De ontwikkeling van het gewas en de o p b r e n g s t 14

4 . H E T GRONDBEWERKINGSPROEFVELD 22

4 . 1 Grondbewerking 22 4 . 2 De s t r u c t u u r van de grond 22

4 . 3 De ontwikkeling van het gewas en de o p b r e n g s t 26

5. H E T P L O E G - EN S P I T D I E P T E P R O E F V E L D 31

5. 1 Grondbewerking 31 5 . 2 De s t r u c t u u r van de grond 31

5. 3 De ontwikkeling van h e t gewas en de o p b r e n g s t 34

6. CONCLUSIES 36 6. 1 Het w e e r in 1969/1970 36 6. 2 V a s t e g r o n d s t e e l t / r a t i o n e l e grondbewerking 36 6 . 3 V e r s c h i l l e n d e hoofdgrondbewerkingen 37 6 . 4 P l o e g - en s p i t d i e p t e n 38 6. 5 A l g e m e e n 39 BIJLAGEN F O T O ' S

Het g r o n d b e w e r k i n g s p r o e f v e l d op k a v e l S 38 van de Lovinkhoeve ( P r Lov 7) b e s t a a t uit d r i e gedeelten, n l . het proefveld v a s t e g r o n d s t e e l t / r a t i o n e l e . grondbewerking ( a k k e r s 18 t / m 23), het g r o n d b e w e r -kingsproefveld ( a k k e r s 24 t / m 39) en het p l o e g - en spitdiepteproef-veld ( a k k e r s 40 t / m 50) (zie p l a t t e g r o n d , bijlage 1).

Bij de a k k e r b o u w z o n d e r g r o n d b e w e r k i n g ( v a s t e -g r o n d s t e e l t ) n e e m t de c h e m i s c h e o n k r u i d b e s t r i j d i n -g een b e l a n -g r i j k e p l a a t s in. Door het telen van bodembedekkende g r o e n b e m e s t e r s w o r d t de grond tegen w e e r s i n v l o e d e n b e s c h e r m d . Om de invloed van de

g r o e n b e m e s t i n g en de bodembedekking na te gaan wordt op de objecten v a s t e g r o n d s t e e l t en r a t i o n e l e grondbewerking op de A-helft van h e t proefveld zoveel mogelijk en op de B-helft zo weinig mogelijk van een g r o e n b e m e s t e r / b o d e m b e d e k k e r gebruik g e m a a k t .

Bij de r a t i o n e l e g r o n d b e w e r k i n g wordt e r van uitgegaan dat de g e w a s s e n voor een optimale g r o e i een l o s s e r e grond e i s e n dan d o o r g a a n s door de t r a d i t i o n e l e grondbewerking tot stand w o r d t g e -b r a c h t . In de h e r f s t wordt dit o-bject n o r m a a l op w i n t e r v o o r geploegd. E r w o r d t g e t r a c h t in het v o o r j a a r in één bewerking een goed z a a i b e d te k r i j g e n en a l l e r l e i w e r k z a a m h e d e n te c o m b i n e r e n om het a a n t a l w e r k g a n g e n en d a a r m e e het a a n t a l s p o r e n zoveel mogelijk te b e p e r k e n .

Op h e t g r o n d b e w e r k i n g s p r o e f v e l d worden de hoofd -g r o n d b e w e r k i n -g e n ploe-gen, c u l t i v a t e r e n , spitten en stoppelploe-gen v e r g e l e k e n en wordt het effect van de stoppelbewerking b e s t u d e e r d .

Op het p l o e g - e n s p i t d i e p t e p r o e f v e l d w o r d t n a g e g a a n in h o e v e r r e de p l o e g - en spitdiepte van invloed zijn op de s t r u c t u u r van de g r o e i van het g e w a s .

Op het gehele proefveld w o r d t een v a s t e v r u c h t o p v o l g i n g m e t z e s g e w a s s e n gehandhaafd: e r w t e n s u i k e r b i e t e n z o m e r -g e r s t - v l a s + witte k l a v e r - a a r d a p p e l e n - w i n t e r t a r w e . Van deze z e s g e w a s s e n worden e r elk j a a r d r i e op het proefveld v e r b o u w d . In 1970 w a r e n dit: a a r d a p p e l e n (Bintje), z o m e r g e r s t (Delisa) en e r w t e n ( C e b e -co 5822). De v o o r v r u c h t kan op alle a k k e r s afgeleid w o r d e n uit de

v r u c h t o p v o l g i n g . S t i k s t o f b e m e s t i n g Z o m e r g e r s t E r w t e n A a r d a p p e l e n 9 m . 370 kg k a l k s a l p e t e r / h a 70 kg k a l k s a l p e t e r / h a

op a l l e a k k e r s zijn stikstoftrappen aangelegd volgens o n d e r s t a a n d s c h e m a (kg N / h a ) . fh

l

6 m 150 100 50 200 250 200 50 150 250 100 De a a r d a p p e l e n buiten de N t r a p p e n ontvingen 500 kg k a l k s a l p e -t e r (15, 5%)/ha. F o s f a a t b e m e s t i n g

A l l e g e w a s s e n 500 kg superfosfaat (19%)/ha. Voor e r w t e n en a a r d a p p e l e n w e r d deze b e m e s t i n g r e e d s in s e p t e m b e r 1969 over de stoppel toegediend; voor z o m e r g e r s t w e r d de superfosfaat in m a a r t 1970 g e s t r o o i d over b e v r o r e n grond.

K a l i b e m e s t i n g

Alleen op de a a r d a p p e l e n 250 kg k a l i (60%)/ha. Toegediend op 25 s e p t e m b e r 1969, na het r u i m e n van de v o o r v r u c h t v l a s .

G r o e n b e m e s t i n g

Op de a k k e r s 18A en 21A i s het bietenblad v e r s p r e i d blijven l i g gen r e s p . ondergeploegd, bij wijze van g r o e n b e m e s t i n g voor z o m e r -g e r s t .

Op de a k k e r s 19A en 22A is g r o e n b e m e s t i n g t o e g e p a s t m e t I t a l i -a -a n s r -a -a i g r -a s voor e r w t e n . Dit begin m e i 1969 cnder wintert-arwe g e z -a -a i d e g r a s ontving half s e p t e m b e r 300 kg k a l k s a l p e t e r / h a ; het heeft zich n a -dien op beide a k k e r s ontwikkeld tot een goed g e w a s .

Voor a a r d a p p e l e n w e r d eind m a a r t 1969 onder de v o o r v r u c h t v l a s witte k l a v e r g e z a a i d (ook op de B-helft van de a k k e r s 20 en 23). Na de g e b r u i k e l i j k e v e r s c h i l l e n in beginontwikkeling a l s gevolg van v e r s c h i l -len in s t a n d d i c h t h e i d van het v l a s , heeft de k l a v e r zich buitengewoon goed ontwikkeld.

O n k r u i d - e n i n s e k t e n b e s t r i j d i n g

In m e i - j u n i 1970 w e r d e n de e r w t e n g e r o l d , geschoffeld en gewied; de z o m e r g e r s t op a k k e r 18 w e r d op 11 m e i g e r o l d . De a a r d a p p e l e n w e r d e n a a n g e a a r d m e t de r i j e n f r e e s en m e t de hand n a g e w i e d .

«o

\l

r...

E

£

V

i

5

?

I

I

'i:i

IÏ:.

i:r

:ÏÏ:

:• O O < O - J «— LU C o LO O. < — o O t/> fM « -O • uf) c 0) -o 0) , £ hO • H X) G fO •F CO o ^ O CO • H hO O H O •p rd • H r H bO PU I

m e t half juni w e r d e n de a a r d a p p e l e n v r i j w e l wekelijks b e s p o t e n m e t M a n e b - t i n tegen P h y t o p h t h o r a ; op 1 s e p t e m b e r 1970 w e r d het loof dood-g e s p o t e n m e t DNC.

Een o v e r z i c h t van de w e e r s o m s t a n d i g h e d e n in het v e r s l a g -j a a r i s w e e r g e g e v e n in figuur 1. De z o m e r en ook de h e r f s t van 1969 zijn droog g e w e e s t , m e t u i t z o n d e r i n g van de tweede helft van a u g u s t u s . H i e r d o o r is e r weinig s t r u c t u u r b e d e r f door b e r i j d e n o p g e t r e d e n .

De h e r f s t g r o n d b e w e r k i n g kon onder i d e a l e o m s t a n d i g h e d e n p l a a t s vinden in de p e r i o d e 7 oktober tot 20 n o v e m b e r . De d r o g e , t a m e l i j k l o s s e g r o n d v i e l h i e r b i j op de a k k e r s w a a r s u i k e r b i e t e n en v l a s w a r e n v e r b o u w d , e r g fijn. De w i n t e r t a r w e s t o p p e l was z e e r s t e r k u i t g e d r o o g d en d a a r d o o r e r g h a r d geworden; de grond kwam h i e r bij het w i n t e r v o o r -ploegen v e e l g r o v e r te liggen.

Na een r e l a t i e f d r o g e w i n t e r m e t " k a l e " v o r s t in d e c e m b e r , j a n u -a r i en f e b r u -a r i volgde een v o o r j -a -a r d-at w e r d g e k e n m e r k t door een n -a t t e tweede helft van f e b r u a r i en een n a t t e e e r s t e helft van a p r i l . De m e e s t e a k k e r s konden dan ook p a s op 20 a p r i l w o r d e n i n g e z a a i d m e t e r w t e n en z o m e r g e r s t . Begin m e i w a r e n de o m s t a n d i g h e d e n i d e a a l voor het poot-k l a a r m a poot-k e n v o o r a a r d a p p e l e n .

De z e e r droge m a a n d e n m e i en juni v o r m d e n een s l e c h t e c o m b i -n a t i e m e t de l a t e s t a r t va-n a a r d a p p e l e -n , e r w t e -n e-n z o m e r g e r s t . P a s i-n j u l i , toen e r v e e l n e e r s l a g k w a m , is a l l e s goed gaan g r o e i e n . In a u g u s -t u s en s e p -t e m b e r w a r e n de w e e r s o m s -t a n d i g h e d e n in he-t a l g e m e e n z e e r gunstig v o o r de o o g s t w e r k z a a m h e d e n .

In I969/197O w e r d e n d i v e r s e w a a r n e m i n g e n gedaan en m e t i n g e n en bepalingen v e r r i c h t . De r e s u l t a t e n h i e r v a n worden in h e t nu volgende o v e r z i c h t p e r p r o e f v e l d g e d e e l t e b e s p r o k e n en t o e g e l i c h t . De c o n c l u s i e s van het o n d e r z o e k zijn in een a p a r t hoofdstuk aan het eind van het r a p -p o r t v e r m e l d .

3 . 1 G r o n d b e w e r k i n g , z a a i e n e n p o t e n Z o m e r g e r s t ( a k k e r s 18 en 21)

De v o o r v r u c h t s u i k e r b i e t e n w e r d begin oktober 1969 onder b i j -z o n d e r gunstige w e e r s o m s t a n d i g h e d e n g e r o o i d . De h i e r m e e g e p a a r d gaande, m e e s t a l i n t e n s i e v e " g r o n d b e w e r k i n g " bleef nu tot een m i n i -m u -m b e p e r k t .

Om de o o r s p r o n k e l i j k e proefopzet zo dicht mogelijk te b e n a d e r e n , bleef op de A-helft van deze a k k e r s het bietenblad liggen, t e r w i j l dit op de B-helft w e r d v e r w i j d e r d . Op a k k e r 18A is het bietenblad in de loop van de w i n t e r goed v e r t e e r d .

Op 3 n o v e m b e r w e r d a k k e r 21 (rationeel) onder gunstige w e e r s -o m s t a n d i g h e d e n -op w i n t e r v -o -o r gepl-oegd. Op 26 n -o v e m b e r w e r d a k k e r

18 ( v a s t e g r o n d s t e e l t ) in zijn geheel bespoten m e t G r a m o x o n e tegen o n k r u i d .

Hoewel de grond oppervlakkig eigenlijk nog te nat w a s , w e r d a k k e r 18 op 26 m a a r t 1970 i n g e z a a i d m e t de r u i g l a n d z a a i m a c h i n e . H i e r b i j w e r d e n de zaaisleufjes niet voldoende gedicht, zodat het zaad m e r e n d e e l s onvoldoende bedekt w a s . Bovendien w e r d door de z a a i s c h i j ven v e e l aanklevende grond m e e omhoog genomen en w e e r op het o p -p e r v l a k g e d e -p o n e e r d . H i e r d o o r en door h e t feit dat de z w a r e m a c h i n e de grond o n d e r de wielen s t e r k v e r s m e e r d e en v e r d i c h t t e , w e r d t u s s e n de s p o r e n een onregelmatige, e n i g s z i n s tonronde ligging van de grond v e r k r e g e n . De begin m e i ingezette C a m b r i d g e r o l bleek niet in s t a a t de

i n m i d d e l s t a m e l i j k s t e r k uitgedroogde grond w e e r aan te d r u k k e n . Door een natte p e r i o d e kon de a k k e r r a t i o n e l e g r o n d b e w e r k i n g pas 3 weken l a t e r (15 a p r i l ) worden ingezaaid m e t de c o m b i n a t i e s c h u d e g g e -z a a i m a c h i n e . H i e r b i j was het v o c h t g e h a l t e van de grond r e d e l i j k . E r w t e n ( a k k e r s 19 en 22)

De stoppel van de v o o r v r u c h t w i n t e r t a r w e w e r d h e r f s t 1969 enige m a l e n b e s p o t e n m e t 2 , 4 - D en G r a m o x o n e tegen o n k r u i d . Op a k k e r 22 B ( r a t i o n e e l ) heeft geen m e c h a n i s c h e stoppelbewerking p l a a t s gevonden.

Het o n d e r de w i n t e r t a r w e g e z a a i d e , goed ontwikkelde I t a l i a a n s r a a i -g r a s w e r d op 11 oktober dood-gespoten m e t G r a m o x o n e . Op 3 n o v e m b e r w e r d a k k e r 22 onder gunstige o m s t a n d i g h e d e n op w i n t e r v o o r geploegd.

Het i n z a a i e n van akker 19 ( v a s t e g r o n d s t e e l t ) geschiedde op dezelf-d e . dezelf-d a g a l s het i n z a a i e n van dezelf-de z o m e r g e r s t op a k k e r 18. Het r e s u l t a a t w a s v r i j w e l even slecht en ook h i e r had het nadien u i t g e v o e r d e r o l l e n onvoldoende effect. A k k e r 22 w e r d pas op 21 a p r i l ingezaaid m e t de c o m b i n a t i e s c h u d e g g e - z a a i m a c h i n e . Om een lichte k o r s t te b r e k e n w e r d h i e r begin m e i de C a m b r i d g e r o l m e t s u c c e s i n g e z e t .

A a r d a p p e l e n (akker 20 en 23)

Op 13 s e p t e m b e r 1969 w e r d alleen op a k k e r 23 (rationeel) g e s p o -ten m e t 2 , 4 - D tegen o n k r u i d . De goed ontwikkelde witte k l a v e r w e r d op 22 s e p t e m b e r op beide a k k e r s doodgespoten m e t W e e d a r o l . Z o n d e r voorafgaande b e w e r k i n g w e r d a k k e r 23 op 4 n o v e m b e r op w i n t e r v o o r geploegd.

s c h u d e g . A k k e r 23 w e r d in één w e r k g a n g p o o t k l a a r g e m a a k t en gepoot. A k k e r 20. w e r d e e r s t op 6 m e i twee m a a l geschudegd, w a a r n a op 8 m e i v o o r het poten nog een k e e r m o e s t worden geschudegd.

3 . 2 D e s t r u c t u u r v a n d e g r o n d

Op de a k k e r s 21 t / m 23 ( r a t i o n e e l ) w e r d begonnen m e t een v i s u -e l -e b -e o o r d -e l i n g v a n d -e w i n t -e r v o o r (tab-el 1),

TABEL 1, Visuele b e o o r d e l i n g van de w i n t e r v o o r op het object r a t i o n e -le grondbewerking (20 n o v e m b e r 1969)

V o o r v r . A k k e r A a n - K e - Bedek-sluiting ring king

Vlak- V e r k r u i - Ruw- A l g . legging m e l i n g heid i n d r . s u i k e r b . i i W . t a r w e u V l a s H 2 1 A B 2 2 A B 2 3 A B 9 9 7 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 7 9 9 9 9 9 6 6 8 7 * 5 * 4 -8 7 8

1

n 1

3Ï

8 Z o a l s r e e d s w e r d o p g e m e r k t w a r e n de o m s t a n d i g h e d e n h e r f s t I969 i d e a a l voor de oogst en voor het w i n t e r v o o r p l o e g e n , De k w a l i t e i t van h e t ploegwerk was dan ook in het a l g e m e e n u i t s t e k e n d . Op de akkers 21 en 23 m e t v o o r v r u c h t s u i k e r b i e t e n r e s p . v l a s w e r d de grond z e e r s t e r k v e r k r u i m e l d , zodat een z e e r g e r i n g e ruwheid w e r d v e r k r e g e n . De i e t s g e r i n g e r e v e r k r u i m e l i n g op a k k e r 23 kan w o r d e n t o e g e s c h r e v e n a a n de invloed van de witte k l a v e r . De w i n t e r t a r w e s t o p p e l was s t e r k u i t g e d r o o g d en h a r d , zodat de grond h i e r v e e l m i n d e r w e r d v e r k r u i m e l d

en t a m e l i j k ruw kwam te liggen. Op a k k e r 22A was de grondlegging wat o n r e g e l m a t i g e r dan op a k k e r 22B, w a a r s c h i j n l i j k een gevolg van het o n d e r p j o e g e n van I t a l i a a n s r a a i g r a s op e e r s t g e n o e m d e a k k e r .

Op 16 m a a r t w e r d g e c o n s t a t e e r d dat de w i n t e r v o o r w e l i s w a a r w e i -nig was v e r s l e m p t (gemiddeld o v e r beide akkerhelften) m a a r dat e r toch een duidelijke s a m e n h a n g was m e t de m a t e van v e r k r u i m e l i n g van de grond bij het w i n t e r v o o r p l o e g e n (tabel 2).

T A B E L 2. Mate van v e r s l e m p i n g (16 m a a r t 1970) A k k e r V o o r v r u c h t Ve r k r u i m e l i n g bij ploegen * V e r s l e m p i n g * * 21 22 23 s u i k e r b i e t e n w i n t e r t a r w e vlas+witte k l a v e r 9 6 8-7 + 8+

8-* Een h o g e r cijfer duidt op een s t e r k e r e v e r k r u i m e l i n g ** Een h o g e r cijfer duidt op een g e r i n g e r e v e r s l e m p i n g

D a a r beneden was de s t r u c t u u r op a k k e r 18 redelijk (vv. s u i k e r b i e t e n ) , op a k k e r 19 slecht en gelaagd (vv. w i n t e r t a r w e ) , op a k k e r 20 goed

(vv. v l a s ) . Op het object r a t i o n e l e grondbewerking w e r d de s t r u c t u u r van de nog op w i n t e r v o o r liggende bouwvoor op a l l e d r i e a k k e r s m e t "goed" b e o o r d e e l d .

Op 26 m e i 1970 w e r d op de a k k e r s 19 en 22 (erwten) een r i n g b e m o n s t e r i n g u i t g e v o e r d (tabel 3) en w e r d de c o n u s w e e r

-s t a n d bepaald (figuur 2). V e r -s c h i l l e n t u -s -s e n A - en B-helft w e r d e n d a a r b i j niet w a a r g e n o m e n , zodat v o l s t a a n kon worden m e t het v e r -m e l d e n van de over beide akkerhelften ge-middelde r e s u l t a t e n .

TABEL 3. G r o n d r w a t e r : l u c h t - v e r h o u d i n g e n op de a k k e r s m e t e r w t e n (26 m e i 1970).

A k k e r Object Laag Vol. % Gew. % w a t e r Vol. % lucht ( c m - m v ) p o r i ë n b e m , p F 2 , 0 b e m . p F 2, 0 Ï9 geen 5-10 4 9 , 4 1871 2 6 , 8 2 4 / 7 13/2. 13-18 5 1 , 1 2 0 , 1 2 7 , 0 2 4 , 8 15,7 4 9 , 4 5 1 , 1 58,8 5 3 , 6 18, 3 20, 1 2 2 , 6 2 2 , 2 2 6 , 8 2 7 , 0 2 7 , 4 26, 5 2 4 , 7 2 4 , 8 3 3 , 9 2 6 , 0 22 r a t 5-10 5 8 , 8 2 2 , 6 2 7 , 4 3 3 , 9 2 8 , 6 13-18 5 3 , 6 2 2 , 2 2 6 , 5 2 6 , 0 20,7 Op a k k e r 22 w e r d in de laag 5-10 c m een z e e r hoog p o r i ë n v o l u m e gevonden. W a a r s c h i j n l i j k is in deze laag een belangrijk gedeelte van het door de d r o o g t e na het z a a i e n v r i j w e l niet bezakte zaaibed a a n w e z i g . Ook in de laag 1318 cm was het p o r i ë n v o l u m e op deze a k k e r r e -latief hoog, zodat m a g worden a a n g e n o m e n dat de t o e s t a n d van de grond bij het z a a i k l a a r m a k e n op 21 a p r i l zodanig was dat de s c h u d -egge niet v e r d i c h t e n d heeft g e w e r k t .

Op a k k e r 19 was de s t r u c t u u r duidelijk s l e c h t e r dan op a k k e r 22. Dit schuilt niet z o z e e r in het p o r i ë n v o l u m e , dat ook op deze a k k e r op een behoorlijk niveau lag, a l s wel in het lage v o c h t g e h a l t e , w a a r d o o r de grond z e e r h a r d w a s . De v e r k r u i m e l b a a r h e i d van de grond w a s h i e r d o o r duidelijk g e r i n g e r (tabel 4 ) . Het grote v e r s c h i l in s t r u c t u u r t u s s e n beide a k k e r s komt ook duidelijk tot uiting in de c o n u s w e e r s t a n d (fi guur 2). T A B E L 4 . Visuele s t r u c t u u r b e o o r d e l i n g op de a k k e r s m e t e r w t e n (26 m e i 1970) A k k e r Object Laag S t r u c t u u r * V e r k r u i m e l b a a r h e i d * (cm-mv.) „__ 19 geen 0-10 W~~ ~ 10-20 5 7-22 rat 0-10 l \ 9 T 10-20

* Een h o g e r cijfer duidt op een b e t e r e s t r u c t u u r r e s p . een b e t e r e v e r k r u i m e l b a a r h e i d .

e r w t e n zomergerst 0 10 20 30 40 0 10 20 30 40 u 5 10 15 20 25 30 y j l l 1 II | H 1 1 | l l M| | \ geen 1 \ 1

1

\ \ rat \ • ! \

J

35 I— cm-mv 10 15 20 25 T;TI | M I i i n i I I I M I ] \ \ 30 -35 cm-mv rat aardappelen kg/cm2 0 10 20 30 40 j 11111111111111 1111 10 15 -20 rat 25 30 35 cm-mv geen F i g . 2. P r o e f v e l d v a s t g r o n d s t e e l t / r a t i o n e l e g r o n d

-bewerking PrLov 7. Conusweerstand op 2 6 mei 19 70.

Opm.: Conusweerstand op o b j e c t v a s t e g r o n d s t e e l t b i j z o m e r g e r s t 4-0 kg/cm^.

De s t e r k e uitdroging van de grond op het object v a s t e g r o n d s t e e l t m o e t w a a r s c h i j n l i j k v o o r een d e e l worden t o e g e s c h r e v e n aan een o n g e -h i n d e r d e v e r d a m p i n g en een onvoldoende c a p i l l a i r e n a l e v e r i n g van vocht uit de o n d e r g r o n d . K e n m e r k e n d is het v e r s c h i l in vochtgehalte t u s s e n de lagen 5-10 en 13-18 c m - m v , Op de geploegde a k k e r 22 i s a l l e e n het a l l e r b o v e n s t e laagje van de grond z o v e r u i t g e d r o o g d dat het r u l i s geworden, w a a r d o o r het a l s i s o l e r e n d e laag is gaan w e r k e n . H i e r vindt m e n dan ook een h o g e r vochtgehalte en geen v e r s c h i l l e n in v o c h t -g e h a l t e t u s s e n beide o n d e r z o c h t e la-gen van de bouwvoor. D a a r n a a s t k a n w o r d e n v e r o n d e r s t e l d dat de v o c h t o t t t t r e k k i n g - uit de bovenlaag van h e t object v a s t e g r o n d s t e e l t s t e r k e r is g e w e e s t door een g e r i n g e r e b e -w o r t e l i n g s d i e p t e , B e -w o r t e l i n g s o p n a m e n zijn e c h t e r niet v e r r i c h t « W a a r s c h i j n l i j k zullen beide m e c h a n i s m e n een r o l hebben g e s p e e l d .

Op a k k e r 18 ( z o m e r g e r s t ) was de grond op 26 m e i zo droog dat de c o n u s w e e r s t a n d niet g e m e t e n kon w o r d e n (< 40 k g / c m 2 ) . Ook h i e r w a s e r een duidelijk v e r s c h i l in vochtgehalte t u s s e n de lagen 5-10 c m en 13-18 c m ( 1 3 , 6 r e s p . 16,2 gew. %). Op de c o r r e sponde remie a k k e r 21 ( r a t i o n e e l ) was de c o n u s w e e r s t a n d duidelijk g r o t e r dan op a k k e r 22 ( e r w t e n ) , wat e v e n e e n s op een l a g e r vochtgehalte duidt; het v o c h t g e -h a l t e is -h i e r e c -h t e r niet b e p a a l d . Het v e r s c -h i l in v o c -h t g e -h a l t e t u s s e n de a k k e r s m e t z o m e r g e r s t en de a k k e r s m e t e r w t e n m o e t w o r d e n t o e -g e s c h r e v e n aan s t e r k e r e v o c h t o n t t r e k k i n -g door h e t op deze datum r e e d s v e e l f o r s e r e gewas z o m e r g e r s t .

Op de a k k e r s m e t a a r d a p p e l e n (20 en 23) w e r d de s t r u c t u u r van de l o s s e grond in de ruggen v i s u e e l b e o o r d e e l d . Op a k k e r 23 ( r a t i o n e e l ) b l e e k de s t r u c t u u r z e e r goed ( 8 j ) . Op a k k e r 20 w a r e n de ruggen g r o v e r en de kluiten s c h e r p e r ; de s t r u c t u u r w e r d h i e r m e t " g o e d " b e o o r -d e e l -d (7), Bene-den -de ruggen w a s -de c o n u s w e e r s t a n -d op h e t object v a s t e g r o n d s t e e l t duidelijk g r o t e r dan op het object r a t i o n e l e g r o n d b e -w e r k i n g (figuur 2),

Op 3 juni w e r d op de A-helft een n a d e r o n d e r z o e k i n g e s t e l d n a a r de k w a l i t e i t v a n d e a a r d a p p e l r u g g e n . Het blijkt (figuur 3) dat na een m a a l schudeggen op het object r a t i o n e l e g r o n d b e w e r k i n g een nog i e t s g r o t e r e rug w e r d v e r k r e g e n dan op het object v a s t e g r o n d s -t e e l -t na d r i e m a a l s c h u d e g g e n . He-t o p p e r v l a k van de d w a r s d o o r s n e d e ' b e d r o e g 620 r e s p . 595 c m , wat o v e r e e n k o m t m e t een laag l o s s e grond van 8, 3 r e s p . 8, 0 c m , w a n n e e r m e n zich de l o s s e grond van de ruggen e g a a l o v e r h e t o p p e r v l a k v e r s p r e i d denkt.

Op de geploegde grond w a s de helling van de zijkant van.de v a s t e o n d e r g r o n d s t e i l e r , wat e r op wijst dat de r i j e n f r e e s h i e r d i e p e r heeft g e w e r k t ( m i n d e r v a s t e g r o n d ) . De ruggen op h e t object v a s t e g r o n d s -t e e l -t w a r e n g r o v e r en aanvankelijk i e -t s m i n d e r d r o o g (-tabel 5).

Het i s i n t e r e s s a n t dat op 17 juni (aan het eind van de d r o o g t e p e -r i o d e ) de g -r o v e -r e -ruggen d -r o g e -r w a -r e n (tabel 6).

Ondanks de i s o l e r e n d e w e r k i n g van de v r i j w e l l u c h t d r o g e l o s s e grond van de ruggen w a s het v o c h t g e h a l t e van de o n d e r g r o n d t e r u g g e -lopen tot 12 à 15 gew. % beneden het vochtgehalte bij p F 2, 0 (vgl.

t a b e l 3), w e l een bewijs dat de d r o o g t e e x t r e e m i s g e w e e s t .

Op 9 s e p t e m b e r 1970 w e r d een r i n g b e m o n s t e r i n g u i t g e v o e r d op de a k k e r s 18 en 21 ( z o m e r g e r s t ) en (in het k a d e r van een a n d e r o n d e r -zoek) op de a k k e r s 19A, 28A en 3IA ( e r w t e n ) .

hoogte (cm) 20 10 0 _{//////?? ^y*//S/sS'v/;;;»sv77777?é • ^ r a t i o n e e l % ^ - _ _ ^^7777777 | 20 — r 80 60 80 breedte (cm) F i g . 3. D w a r s d o o r s n e d e van a a r d a p p e l r u g g e n op P r L o v 7 (3 juni 1970), T A B E L 5. A g g r e g a a t g r o o t t e v e r d e l i n g en vochtgehalte van a a r d a p p e l -ruggen (3 juni 1970). F r a c t i e (mm) > 6 0 60-40 4 0 - 2 0 20-10 10- 5 5-2, 5 < 2 , 5 * GAD A g g r e (% van geen -1,8 6 , 3 13,3 23, 6 11,2 4 3 , 8 7 , 5 g a a t g r o o t t e n droge grond) r a t i o n e e l -0 , 5 . 4 , 2 6 , 9 18,9 12,2 5 7 , 3 5 , 1 Vochtg (gew. geen 5 , 0 11,8 9 , 6 13,2 12,8 11,4 ** 11,8 ehalte %) r ationeel • -5 , 3 6 , 4 7 , 4 9 , 4 10,4 10, 5 ** 9 , 8 * G e m i d d e l d c a g g r e g a a t d i a m e t e r (mm)

T A B E L 6 . V o c h t g e h a l t e v a n a a r d a p p e l r u g g e n (17 j u n i 1 9 7 0 ) . A k k e r O b j e c t L a a g V o c h t g e h a l t e ( g e w . %) 20A g e e n l o s s e g r o n d 2, 8 o n d e r g r o n d 1 1 , 5 23A r a t i o n e e l l o s s e g r o n d 4 , 4 o n d e r g r o n d 1 4 , 7 T A B E L 7 . G r o n d : w a t e r : l u c h t - v e r h o u d i n g e n (9 s e p t e m b e r 1 9 7 0 ) . G e w a s A k k e r O b j e c t L a a g V o l . % G e w . % w a t e r V o l . % l u c h t ( c m - m v ) p o r i ë n b e m . p F 2 , 0 b e m . p F 2 , 0 z g 18A g+ 2 - 7 5 2 , 4 1 3 , 8 2 9 , 5 3 4 , 8 1 4 , 7 1 2 - 1 7 5 2 , 7 1 7 , 2 2 9 , 6 3 1 , 0 1 5 , 2 18B g - 2 - 7 4 8 , 7 1 8 , 4 2 7 , 3 2 3 , 5 1 1 , 2 1 2 - 1 7 4 8 , 5 1 9 , 6 2 6 , 8 2 1 , 4 1 1 , 5 21A r + 2 - 7 5 3 , 9 2 1 , 2 2 8 , 7 2 7 , 7 1 8 , 5 1 2 - 1 7 5 2 , 3 2 2 , 6 2 7 , 7 2 4 , 7 1 7 , 0 2 1 B r - 2 - 7 5 5 , 2 2 1 , 7 2 8 , 9 2 9 , 2 2 0 , 6 1 2 - 1 7 5 1 , 7 2 2 , 8 2 7 , 8 2 2 , 2 1 5 , 8 e r w t e n 19A g+ 2 - 7 5 2 , 3 1 3 , 9 2 8 , 3 3 4 , 6 1 6 , 2 1 2 - 1 7 5 2 , 0 1 6 , 9 2 8 , 0 3 0 , 2 1 5 , 9 2 2 - 2 7 5 3 , 8 2 3 , 1 3 0 , 9 2 5 , 3 1 5 , 6 28A p i - 2 - 7 5 2 , 6 1 9 , 9 2 6 , 9 2 7 , 4 1 8 , 5 1 2 - 1 7 5 1 , 8 2 1 , 2 2 6 , 3 2 4 , 4 1 7 , 9 2 2 - 2 7 5 0 , 4 2 2 , 8 2 6 , 0 2 0 , 1 1 5 , 9 31A s p - 2 - 7 5 3 , 1 2 0 , 2 2 6 , 7 2 7 , 8 1 9 , 6 1 2 - 1 7 5 2 , 5 2 2 , 6 2 7 , 4 2 3 , 7 1 7 , 7 2 2 - 2 7 5 1 , 3 2 3 , 9 2 6 , 9 2 0 , 1 1 6 , 2 O p a k k e r 21 ( r a t i o n e e l ) w a r e n e r v r i j w e l g e e n v e r s c h i l l e n t u s s e n A - h e l f t e n B - h e l f t v a n d e a k k e r . H e t p o r i ë n v o l u m e w a s r e l a t i e f h o o g , t e r w i j l ook h e t v o c h t g e h a l t e b i j p F 2 , 0 op e e n h o o g n i v e a u l a g . D i t l a a t s t e m o e t w o r d e n t o e g e s c h r e v e n a a n de v o o r a f g a a n d e l a n g e r e p e r i o d e m e t v e e l n e e r s l a g in j u l i en de e e r s t e h e l f t v a n a u g u s t u s . H e t v o c h t -g e h a l t e b i j b e m o n s t e r i n -g w a s v e e l l a -g e r d a n d a t b i j p F 2 e n o n -g e v e e r g e l i j k a a n d a t op 26 m e i o p a k k e r 22 ( v g l . t a b e l 3 ) . De i n v l o e d v a n d e d r o o g t e k o m t v o o r a l t o t u i t i n g i n h e t l a g e v o c h t -g e h a l t e v a n a k k e r 18 ( v a s t e -g r o n d s t e e l t ) . K a r a k t e r i s t i e k v o o r de w i j z e v a n u i t d r o g e n i s w e e r d a t de l a a g 2 - 7 c m d r o g e r i s d a n de l a a g 1 2 - 1 7 c m . D i t d o e t z i c h v o o r a l v o o r o p a k k e r 1 8 A , w a t a l s e e n i n v l o e d v a n h e t r e g e l m a t i g e en g o e d o n t w i k k e l d e g e w a s I t a l i a a n s r a a i g r a s k a n w o r d e n b e s c h o u w d . O p a k k e r 21 i s g e e n i n v l o e d v a n h e t g r a s m e r k -b a a r , w a a r s c h i j n l i j k o m d a t h e t z i c h h i e r o n d e r de v e e l z w a a r d e r e

d e k v r u c h t z o m e r g e r s t s l e c h t s m a t i g heeft ontwikkeld.

De u i t k o m s t e n voor a k k e r 19A ( e r w t e n ) , w a a r eveneens een z e e r goed ontwikkeld gewas I t a l i a a n s r a a i g r a s stond, s t e m m e n v r i j w e l o v e r een m e t die voor a k k e r 18A ( z o m e r g e r s t ) . Bij v e r g e l i j k i n g m e t de a k -k e r s 28A en 3IA, w a a r geen g r a s onder de e r w t e n was gezaaid, blij-kt dat de vochtgehalten van b e w e r k t e grond en van niet b e w e r k t e grond p a s beneden de bouwvoor w e e r aan e l k a a r gelijk w a r e n .

Op a k k e r 18A, evenals op a k k e r 19A, was h e t p o r i ë n v o l u m e hoog; het k w a m ongeveer o v e r e e n m e t dat van geploegde grond ( a k k e r 2 1 , 28 A, 3 IA). Dit zou er op kunnen wijzen dat de s t r u c t u u r zich h i e r o. i.V. de i n t e n s i e v e g r o e n b e m e s t i n g en de langdurige " r u s t " van de grond m e e r a a n h e t h e r s t e l l e n i s . E r dient e c h t e r te worden o p g e m e r k t dat bij b e -m o n s t e r e n van e x t r e e -m droge grond dikwijls te hoge p o r i ë n v o l u -m i n a w o r d e n gevonden-. Het is dus wel w a a r s c h i j n l i j k dat het v e r s c h i l in p o r i ë n v o l u m e ten gunste van het gedeelte m e t g r o e n b e m e s t i n g op a k k e r 18 k l e i n e r i s g e w e e s t dan de h i e r gevonden 4 v o l . %.

O v e r e e n k o m s t i g de v e r w a c h t i n g was de c o n u s w e e r s t a n d op a k k e r 21 v e e l l a g e r dan op a k k e r 18 en niet v e r s c h i l l e n d voor beide a k k e r g e d e e l t e n (figuur 4). Op a k k e r 18A was de c o n u s w e e r s t a n d w e d e r o m g r o -t e r dan 40 k g / c m ^ , op a k k e r 18B beduidend l a g e r . De invloed van h e -t l a g e r e vochtgehalte op a k k e r 18A heeft de invloed van het h o g e r e p o -r i ë n v o l u m e b l i j k b a a -r volledig o v e -r h e e -r s t .

Het v o c h t g e h a l t e bij p F 2 was op h e t object v a s t e g r o n d s t e e l t bij eenzelfde p o r i ë n v o l u m e duidelijk g r o t e r dan op het object r a t i o n e l e g r o n d b e w e r k i n g (figuur 5). Dit duidt e r o p dat bij eenzelfde t o t a a l p o -r i ë n v o l u m e de g-rond op h e t object v a s t e g -r o n d s t e e l t m e e -r fijne p o -r i ë n b e v a t . Deze indruk wordt nog v e r s t e r k t door het feit dat de afneming van het vochthoudend v e r m o g e n m e t afnemend p o r i ë n v o l u m e op het object v a s t e g r o n d s t e e l t s t e r k e r i s .

Het vochthoudend v e r m o g e n van de grond w e r d n a d e r b e s t u d e e r d door het bepalen van een gedeelte van de p F - c u r v e (fuguur 6). A k k e r 19 (26 mei) en a k k e r 18B (9 s e p t e m b e r ) v e r t o n e n het n o r m a l e beeld van een n i e t b e w e r k t e grond m e t een zoveel l a g e r p o r i ë n v o l u m e , dat hij op g e w i c h t s b a s i s m i n d e r w a t e r kan b e v a t t e n , m a a r j u i s t door zijn l a g e r e p o r i ë n v o l u m e een h o g e r v o l u m e p e r c e n t a g e w a t e r heeft, w a a r d o o r h e t l u c h t g e h a l t e e r l a g e r is dan op geploegde g r o n d . In de laag 13-18 c m van a k k e r 18A (9 s e p t e m b e r ) doet zich h e t t a m e l i j k z e l d z a a m geval v o o r van een a k k e r v a s t e g r o n d s t e e l t , w a a r v a n het p o r i ë n v o l u m e v r i j w e l gelijk is aan dat van geploegde g r o n d . Het blijkt dat h e t v o c h t g e -h a l t e op g e w i c -h t a b a s i s -h i e r duidelijk -h o g e r is dan op geploegde grond, wat a l l e e n te v e r k l a r e n is door een g r o t e r a a n d e e l van de fijne p o r i ë n in het t o t a l e p o r i ë n v o l u m e .

3.3. D e o n t w i k k e l i n g v a n het g e w a s en de o p b r e n g s t

De o p k o m s t d a t u m van de r e e d s op 26 m a a r t gezaaide e r w t e n en z o m e r g e r s t op de a k k e r s v a s t e g r o n d s t e e l t lag s l e c h t s een week tot 10 dagen e e r d e r dan op de 3 à 4 weken l a t e r g e z a a i d e a k k e r s r a t i o n e l e g r o n d b e w e r k i n g (tabel 8).

weerstand in k g / c m

10

15

20

25

30

35

cm-mv.

0 10 2C 1 r • • 1 . . . 3 " ' 2 l \ • v

-7.

I.

! T T

J

_x

• , ) 30 40

III

\ -

,ïl

-

l

lll

> m

V "'I

1 1

1 II

1

I

1 II

X II

i

ƒ

I 11

/ J u /

ƒ

J 11

f n

1 1]

J

1

f H

H

IJ

H II

[::::::::!

\

i m

IE

fir" , '*

Fig. 4-. Proefveld vastegrondsteelt/rationele gron'dbewe'r-king Pr.Lov 7. Conusweerstand op de akker met zomergerst

(9 september 1970) .

gew.% water bij pF 2.0 35 2 6 mei 1970 geen(19) 60 vol.*/« poriën

Fig. 5. Poriënvolume en vochtgehalte bij pF 2 , g op 26 mei en 9 september 1970 (laag 0-20 cm - m.v.)

pF 2.0 1.0 -26mei 1970 9 september 1970 S S 13-18cm 0 2.0 1.0 -5 -10cm

•v

13-18cm • . ; V 2 - 7 c m J pF 2.0 20 30 26mei 1970 40 50 20 30 40 gew.°/o water PV 9september 1970 40 50 vol.% water sverzadigingslijn PV»poriënvolume 18A-akker nummer

T A B E L 8. Datum van z a a i e n en opkomst Gewas Z o m e r g e r s t e r w t e n a a r d . A k k e r 18 21 19 22 20 23 Object geen r a t geen r a t geen r a t Datum van z a a i e n / p o t e n 26 m a a r t 15 a p r i l 26 m a a r t 21 a p r i l "X 8 m e i 6 m e i Datum van opkomst 20 a p r i l 1 m e i 1 m e i 7 m e i 27 m e i 26 m e i De o o r z a a k van de t r a g e opkomst op de a k k e r s 18 en 19 m o e t w o r d e n gezocht in de ongunstige w e e r s o m s t a n d i g h e d e n in a p r i l (veel r e g e n , lage t e m p e r a t u r e n ) . Men kan zich o v e r i g e n s afvragen of en in h o e v e r r e s t r u c t u u r b e d e r f bij het z a a i e n in de te n a t t e grond h i e r nog toe heeft b i j g e d r a g e n . In elk geval was op het object v a s t e g r o n d s t e e l t de opkomst van de e r w t e n op de w i e l s p o r e n z e e r s l e c h t . Bij de pas b e -gin m e i gepote a a r d a p p e l e n was e r v r i j w e l geen v e r s c h i l in de d a t u m van o p k o m s t .

De e r w t e n en de z o m e r g e r s t k r e g e n het al d i r e c t te kwaad door de l a n g d u r i g e droogte in m e i en juni, v o o r a l op het object v a s t e g r o n d s -t e e l -t , w a a r s l e c h -t s ondiep was gezaaid en w a a r de grond v e e l s -t e r k e r u i t d r o o g d e dan op de geploegde a k k e r s . H i e r w e r d e n de e r w t e n boven-dien v r i j w e l dagelijks bezocht door de wilie duiven, wat de dichtheid van stand niet ten goede k w a m . Op de a k k e r r a t i o n e l e g r o n d b e w e r k i n g , w a a r op n o r m a l e diepte was gezaaid en het zaad b e t e r w e r d bedekt, w a s de duivenschade v e e l g e r i n g e r .

Op de a k k e r v a s t e g r o n d s t e e l t kwamen de e r w t e n e e r d e r in bloei en r i j p t e n ze e e r d e r af. De s l e c h t e stand van de e r w t e n in a a n m e r k i n g genomen was de peulzetting goed. Ook de g e r s t r i j p t e op deze a k k e r s eer°der af. Op het object r a t i o n e l e grondbewerking bleef de ( l a a t g e -zaaide) g e r s t lang h a r d g r o e n van k l e u r . Tegen de oogst ging dit z w a r e gewas neiging tot doorhangen v e r t o n e n en kwam e r nogal wat d o o r w a s in. Op a l l e a k k e r s bleef het s t r o door de droogte e r g k o r t .

Ook de a a r d a p p e l e n hadden van de d r o o g t e te lijden; eind juni stonden ze v r i j w e l s t i l in g r o e i en p a s na de r e g e n van begin juli b e -gonnen ze de r i j e n te s l u i t e n . Als gevolg van de droogte tekenden de s t i k s t o f t r a p p e n zich v e e l m i n d e r duidelijk in h e t gewas af dan a n d e r e j a r e n . Door de p l o t s e l i n g e grote r e g e n v a l kwam e r half juli nogal wat d o o r w a s in de a a r d a p p e l e n . Het a f s t e r v e n van het loof na

dood-spuiten in begin s e p t e m b e r v e r l i e p z e e r t r a a g ; ook dit wijst e r o p dat de a a r d a p p e l e n pas l a a t in het s e i z o e n goed zijn gaan g r o e i e n .

De k o r r e l - en de s t r o - o p b r e n g s t van de z o m e r g e r s t w a r e n op het object v a s t e g r o n d s t e e l t rond 20% l a g e r dan op het object r a t i o -nele g r o n d b e w e r k i n g , w a a r een z e e r goede o p b r e n g s t w e r d v e r k r e g e n (tabel 9). De s t r o - o p b r e n g s t hing op alle a k k e r s r e c h t s t r e e k s s a m e n m e t de lengte van het s t r o .

TABEL 9. Opbrengst z o m e r g e r s t 1970 A k k e r Object K o r r e l Stro ds 1000-k. S t r o - K o r r e l : 84% ds k o r r e l gewicht lengte s t r o -( k g / a r e ) -(kg/are) -(%) -(g) -(cm) v e r h . 18A 18B 21A 21B g+ g-r + r-51,3 4 6 , 2 62 , 1 61,0 4 6 , 0 39,1 55,3 50,3 85,0 85,8 86,4 86,3 41,5 41,4 38,9 40,7 70 66 80 75 1,11 1, 18 1, 13 1,21 O p a k k e r 18 w a s h e t 1 0 0 0 k o r r e l g e w i c h t i e t s h o g e r , w a t o p e e n g e -r i n g e c o m p e n s a t i e z o u k u n n e n w i j z e n . De g -r o e n b e m e s t i n g h a d o p b e i d e o b j e c t e n e e n p o s i t i e v e i n v l o e d o p de s t r o - o p b r e n g s t , z o d a t de k o r r e l : s t r o - v e r h o u d i n g op de g e d e e l t e n m e t g r o e n b e m e s t i n g o n g u n s t i g e r w a s . E e n i n v l o e d v a n de g r o e n b e m e s t i n g o p de k o r r e l o p b r e n g s t w e r d a l l e e n o p a k k e r 18 g e c o n s t a t e e r d , w e l l i c h t s a m e n h a n g e n d m e t de v e e l b e t e r e s t r u c t u u r in de l a a g 1 3 - 1 8 c m v a n h e t g e d e e l t e m e t g r o e n b e m e s t i n g ( v g l . t a b e l 7 ) . W a a r s c h i j n l i j k a l s g e v o l g v a n g r o t e r e s c h a d e d o o r v o g e l v r a a t e n d r o o g t e w a s de k o r r e l o p b r e n g s t v a n de e r w t e n o p h e t o b j e c t v a s t e -g r o n d s t e e l t z e e r v e e l l a -g e r : op h e t -g e d e e l t e m e t -g r o e n b e m e s t i n -g 36%, o p h e t g e d e e l t e z o n d e r g r o e n b e m e s t i n g 22% ( t a b e l 1 0 ) . T A B E L 1 0 . O p b r e n g s t e r w t e n 1970 A k k e r O b j e c t K o r r e l 84% d s d s k o r r e l 1 0 0 0 - k . - g e w i c h t ( k g / a r e ) (%) (gK 19Ä" g+ 2476" 8278 259 19B g - 2 1 , 1 8 2 , 8 256 22A r + 1 3 8 , 4 8 1 , 1 252 2 2 B r - 2 7 , 0 82, 0 240 H e t g e h a l t e a a n d r o g e stof v a n d e k o r r e l v e r s c h i l d e n i e t . H e t 1 0 0 0 -k o r r e l g e w i c h t w a s o p h e t o b j e c t v a s t e g r o n d s t e e l t h o g e r , w a t w e e r op e e n z e k e r e c o m p e n s a t i e v o o r de s l e c h t e g r o e i w i j s t . De g r o e n b e m e s -t i n g l i j k -t e e n d u i d e l i j k e , p o s i -t i e v e i n v l o e d o p d e k o r r e l o p b r e n g s -t -t e h e b b e n g e h a d , v o o r a l o p h e t o b j e c t r a t i o n e l e g r o n d b e w e r k i n g . H i e r u i t z o u k u n n e n w o r d e n a f g e l e i d d a t de s t i k s t o f w e r k i n g v a n I t a l i a a n s r a a i -g r a s b i j o n d e r p l o e -g e n b e t e r i s d a n w a n n e e r h e t w o r d t -g e m u l c h d . H e t i s e c h t e r n i e t o n m o g e l i j k d a t d i t s l e c h t s e e n s c h i j n e f f e c t i s , d a t in w e r k e l i j k h e i d m o e t w o r d e n t o e g e s c h r e v e n a a n g r o t e r e d u i v e n s c h a d e o p d e v e r d e r v a n h e t k a v e l p a d g e l e g e n B - h e l f t . De k n o l o p b r e n g s t v a n d e a a r d a p p e 1 e n w a s op h e t o b j e c t v a s t e g r o n d s t e e l t z e e r v e e l l a g e r ( f i g u u r 7 ) . O p v a l l e n d i s de d u i d e l i j k h o -g e r e o p b r e n -g s t op a k k e r 2 0 B , w e l l i c h t s a m e n h a n -g e n d m e t e e n -g u n s t i -g e r v o c h t g e h a l t e . W e l i s w a a r z i j n h i e r g e e n g e g e v e n s o v e r v e r z a m e l d , m a a r z o n u e n d a n g e e f t d e r e a c t i e v a n de g e w a s s e n a a n l e i d i n g t o t de v e r o n

-totaal knollen (kg/are) 5 0 0 -23A 650 600 L-^ L-^ / ' ,-"\ _,20B geen ^20 A sortering (•/•) 1 0 0 r 50

ol—I

I

>50mm 35-50mm JL

I

< 3 5 m m 50 100 150 200 250 N (kg/ha)

Fig. 7. Proefveld vastegrondsteelt/rationele grond-bewerking PrLóv 7; opbrengst aardappelen 1970.

d e r s t e l l i n g d a t de B - h e l f t in d r o g e p e r i o d e n m i n d e r s t e r k u i t d r o o g t d a n d e A - h e l f t ( z i e I B - R a p p o r t 7 - 1 9 7 1 ) . De k u n s t m e s t s t i k s t o f ( t o e g e d i e n d op 12 m e i na h e t p o t e n ) h e e f t o p h e t o b j e c t v a s t e g r o n d s t e e l t v r i j w e l g e e n i n v l o e d g e h a d o p d e k n o l o p b r e n g s t , t e r w i j l op h e t o b j e c t r a t i o n e l e g r o n d b e w e r k i n g de s t i k s t o f r e a c t i e v e e l g e r i n g e r w a s d a n n o r m a a l . O p b e i d e o b j e c t e n h e e f t de d r o o g -t e p a r -t e n g e s p e e l d , m a a r v o o r a l o p h e -t o b j e c -t v a s -t e g r o n d s -t e e l -t , w a a r ook h e t p e r c e n t a g e d o o r w a s n o g v e e l g r o t e r w a s d a n op h e t o b j e c t r a -t i o n e l e g r o n d b e w e r k i n g ( c a . 69% r e s p . c a . 39%). De s o r t e r i n g w a s op h e t o b j e c t v a s t e g r o n d s t e e l t d u i d e l i j k f i j n e r ( f i g . 7 ) ; de k u n s t m e s t s t i k s t o f h a d h i e r o p s l e c h t s w e i n i g i n v l o e d . In h e t z e t m e e l g e h a l t e k w a m n o g w e l e e n s t i k s t o f i n v l o e d n a a r v o r e n ; d e z e w a s e c h t e r g e r i n g e r d a n n o r m a a l ( t a b e l 1 1 ) . T A B E L 1 1 . Z e t m e e l g e h a l t e c o n s u m p t i e a a r d a p p e l e n 1970 A k k e r O b j e c t ~Ö~ 50 100 Î5Ô 2ÖÖ 250 k g / h a N " 20A 2 0 B 23A 2 3 B g+ g -r + r -1 5 , 5 1 6 , 0 1 6 , 6 1 7 , 0 1 5 , 5 1 5 , 8 16, 0 16, 1 1 5 , 4 1 5 , 2 1 5 , 0 1 5 , 5 14, 8 1 4 , 8 1 4 , 4 1 4 , 6 14, 5 1 5 , 1 1 4 , 6 1 4 , 7 14, 6 1 4 , 7 1 4 , 4 14, 6

4 . H E T GRONDBEWERKINGSPROEFVELD 4 . 1 G r o n d b e w e r k i n g

Op de a k k e r s m e t v o o r v r u c h t v l a s w e r d de goed ontwikkelde witte k l a v e r op 13 s e p t e m b e r b e s p o t e n m e t 2 , 4 - D tegen o n k r u i d . Op 22 s e p t e m b e r w e r d de k l a v e r doodgespoten m e t W e e d a z o l . Het object s p i t t e n k r e e g op 14 oktober nog een e x t r a bespuiting m e t R e g l o n e . Een s t o p p e l b e w e r k i n g heeft niet p l a a t s gevonden, behoudens op het object c u l t i v a t e r e n , w a a r de k l a v e r z o d e w e r d g e f r e e s d .

Op de a k k e r s m e t v o o r v r u c h t w i n t e r t a r w e w e r d e n de objecten sp+ en pl+ twee m a a l g e c u l t i v a t e e r d . De objecten s p en p i w e r d e n b e -spoten m e t GramcKDne tegen o n k r u i d . Het object c u l t i v a t e r e n w e r d v i e r m a a l g e c u l t i v a t e r d , het object stoppelploegen w e r d e e n m a a l g e s t o p p e l -ploegd.

Op de a k k e r s m e t v o o r v r u c h t s u i k e r b i e t e n heeft geen s t o p p e l -b e w e r k i n g of stoppel-be spuiting p l a a t s gevonden.

Het stoppelploegen en c u l t i v a t e r e n ( l a a t s t e k e e r ) w e r d begin o k t o b e r u i t g e v o e r d , t e r w i j l het ploegen en spitten eind o k t o b e r , begin n o -v e m b e r p l a a t s -vond.

Op 20 a p r i l w e r d het z a a i b e d k l a a r g e m a a k t m e t de c u l t i v a t o r en w e r d e n e r w t e n en z o m e r g e r s t g e z a a i d . Voor a a r d a p p e l e n w e r d a l l e e n het z e e r ruwe object spitten een k e e r g e c u l t i v a t e r d , , voorafgaand aan h e t p o o t k l a a r m a k e n m e t de schudegge en h e t poten, dat op a l l e a k k e r s p l a a t s vond op 6 m e i .

4 . 2 D e s t r u c t u u r v a n d e g r o n d

Op 20 n o v e m b e r w e r d de w i n t e r v o o r v i s u e e l b e o o r d e e l d (tabel 12, 13 en 14).

TABEL 12. Visuele b e o o r d e l i n g van de w i n t e r v o o r op de a k k e r s m e t v o o r v r u c h t v l a s + witte k l a v e r (20 n o v e m b e r 1969). Object A a n s l u i - Kering B e d e k - Vlak- V e r k r u i - R u w - ' A l g .

ting king legging m e l i n g heid indruk sp - 4 4

pi 9 9 9 9

stpl 9 9 - 9 - 9

cult

-Alhoewel de d r o g e k l a v e r z o d e bij h e t spitten t a m e l i j k s t e r k w e r d v e r k r u i m e l d , liet de vlaklegging v e e l te w e n s e n o v e r , zodat een z e e r ruwe ligging w e r d v e r k r e g e n . Ook de bedekking van de witte k l a v e r w a s z e e r m a t i g . A l l e s bijeen was het g e l e v e r d e s p i t w e r k nauwelijks voldoende te n o e m e n .

Bij h e t ploegen w e r d de grond e v e n e e n s t a m e l i j k s t e r k v e r k r u i m e l d ; de grond kwam h i e r z e e r vlak te liggen. De ruwheid w e r d e c h -t e r nog a l s voldoende a a n g e m e r k -t , zoda-t de a l g e m e n e indruk z e e r goed w a s . Het stoppelploegen r e s u l t e e r d e in een z e e r s t e r k v e r k r u i

7 -\ 9 9 6+ 4 * 6 8+ 7

m e l d e , z e e r v l a k l i g g e n d e g r o n d m e t e e n t e g e r i n g e r u w h e i d ( s l e m p -g e v a a r i ) . D e b e d e k k i n -g v a n d e w i t t e k l a v e r w a s e c h t e r ook b i j d i t o n d i e p e p l o e g e n r u i m v o l d o e n d e . H e t v o o r a f gefreesde en d a a r n a t w e e m a a l g e c u l t i v a t e r d e o b j e c t c u l t i v a r e r e n w a s z e e r s t e r k v e r k r u i m e l d , d u i d e l i j k n a t t e r d a n d e g e -s p i t t e e n g e p l o e g d e a k k e r -s e n a l t a m e l i j k -s t e r k v e r -s l e m p t . T A B E L 1 3 . V i s u e l e b e o o r d e l i n g v a n de w i n t e r v o o r o p d e a k k e r s m e t v o o r v r u c h t w i n t e r t a r w e (20 n o v e m b e r 1 9 6 9 ) . O b j e c t s p + s p - . Pl+ p l -s t p l c u l t . A a n s t i n g -8 * 8 7 + l u i - K e r i n g -8+ 8 6 B e d e k -k i n g 5 5 8 7 + 5 * V l a k -l e g g i n g 5 * -5 8* 7 8* V e r k r u i -m e k i n g 5 5 * 7 + 6 8 R u w -h e i d 9 9+ 7 8 7 -A l g . i n d r u k 6 6 8 7 + 7 De d r o g e , h a r d e w i n t e r t a r w e s t o p p e l werd v e e l m i n d e r s t e r k v e r k r u i m e l d d a n h e t v l a s l a n d , w a a r d o o r e e n m i n d e r v l a k k e , r u w e r e w i n t e r -v o o r w e r d -v e r k r e g e n . O o k a a n s l u i t i n g , k e r i n g en b e d e k k i n g w a r e n h i e r m i n d e r g o e d , v o o r a l o p h e t o b j e c t s t o p p e l p l o e g e n . D e s t o p p e l b e w e r k i n g ( t w e e m a a l c u l t i v a t e r e n ) h a d o p h e t o b j e c t p l o e g e n e e n d u i d e l i j k p o s i t i e v e i n v l o e d o p d e k w a l i t e i t v a n h e t p l o e g -w e r k . O p h e t o b j e c t s p i t t e n h a d h e t v o o r a f g a a n d e c u l t i v a t e r e n g e e n e f f e c t . H e t o b j e c t c u l t i v a t e r e n w a s o n d a n k s v i e r k e e r c u l t i v a t e r e n b e l a n g r i j k m i n d e r v e r k r u i m e l d e n a a n m e r k e l i j k d r o g e r d a n o p h e t v l a s l a n d ; v e r s l e m p i n g w a s h i e r n i e t o p g e t r e d e n . T A B E L 1 4 . V i s u e l e b e o o r d e l i n g v a n d e w i n t e r v o o r o p d e a k k e r s m e t v o o r v r u c h t s u i k e r b i e t e n (20 n o v e m b e r 1 9 6 9 ) . O b j e c t A a n s l u i - K e r i n g B e d e k - V l a k - V e r k r u i - R u w - A l g . t i n g k i n g .. l e g g i n g m e l i n g h e i d i n d r u k sp p i stpl cult. -9 9 -9 9 - 8-9 9 -5 9 -9 -5 8+ 9 -9 + 6 5 7 - 8-7 + -Op de a k k e r s m e t v o o r v r u c h t s u i k e r b i e t e n w e r d op het object ploegen u i t s t e k e n d w e r k g e l e v e r d ; op het object s t o p p e l p l o e g e n w e r d de grond te s t e r k v e r k r u i m e l d en w e r d een te g e r i n g e ruwheid v e r -k r e g e n . Op het object spitten w a r e n v e r -k r u i m e l i n g en v l a -k l e g g i n g on-v o l d o e n d e , wat r e s u l t e e r d e in e e n z e e r hoge r u w h e i d . Het cijfer on-v o o r bedekking w a s ook bij spitten z e e r hoog, v o o r n a m e l i j k o m d a t h i e r

s l e c h t s weinig o o g s t r e s t e n a a n w e z i g w a r e n . Bij h e t e e n m a a l c u l t i v a -t e r e n w e r d op h e -t objec-t c u l -t i v a -t e r e n de grond s -t e r k v e r k r u i m e l d , m a a r toch n i e t in die m a t e a l s op de v o o r a f g e f r e e s d e v l a s a k k e r s .

Op 16 m a a r t 1970 w e r d de w i n t e r v o o r w e d e r o m b e o o r d e e l d . Daar-bij bleek dat e r in de w i n t e r 1969/1970 v r i j w e l geen v e r s l e m p i n g is op-g e t r e d e n , zodat de kwaliteit van de w i n t e r v o o r weiniop-g was v e r a n d e r d . De bedekking van de witte k l a v e r was op de objecten spitten en c u l t i v a te r e n onvoldoende; op dit l a a t s t e object was ook nogal wat onkruid a a n -w e z i g . De bedekking van de -w i n t e r t a r -w e s t o p p e l liet op de objecten spitten, stoppelploegen en c u l t i v a t e r e n te wensen o v e r .

De s t r u c t u u r van de nog op w i n t e r v o o r liggende bouwvoor w e r d in het a l g e m e e n m e t "goed" b e o o r d e e l d . Op het object c u l t i v a t e r e n w a s de s t r u c t u u r beneden ca 12 cm e c h t e r s l e c h t : de grond was h i e r dicht en g e l a a g d .

Op 26 m e i w e r d op de objecten stoppelploegen en c u l t i v a t e r e n b e -neden c a . 12 c m een duidelijk g r o t e r e c o n u s w e e r s t a n d gevonden dan op de objecten spitten en ploegen (figuur 8). De s t e r k e r e v o c h t

-onttrekking door r e e d s v e r d e r ontwikkelde g e w a s s e n m a n i f e s t e e r t zich in een g r o t e r e c o n u s w e e r s t a n d : z o m e r g e r s t > e r w t e n ) a a r d a p p e l e n .

Het is o p m e r k e l i j k dat thans bij de v i s u e l e s t r u c t u u r b e o o r d e l i n g geen v e r s c h i l l e n ten n a d e l e van de objecten stoppelploegen en c u l t i v a -t e r e n w e r d e n gevonden (-tabel 15). T A B E L 15. Visuele s t r u c t u u r b e o o r d e l i n g (26 m e i 1970). Gewas e r w t e n z o m e r g e r s t Object sp+ s p -pl+ p i -stpl c u l t . s p p i stpl cult. S t r u c t u u r * 0-10 7 7 -• 6 * 6 7 -6* 7 -7 7 7 10-20 6+ 6

H

5+ 6 , 6 6 6 6 6+ V e r k r u i m e 0 - 1 0 9 +

9i

9 9 9-i f

n

9 + 9 9 + 9 + i l b a a r h e i d * 1 0 - 2 0 8

f

8 | 8 8 8

ï

9 8Î

8Î

9 -* Een h o g e r cijfer betekent een b e t e r e s t r u c t u u r r e s p . een b e t e r e

v e r k r u i m e l b a a r h e i d .

Op a l l e a k k e r s was de s t r u c t u u r goed, v o o r a l bovenin de bouw-v o o r . Het hoge cijfer bouw-voor de bouw-v e r k r u i m e l b a a r h e i d wijst er wel op dat de v o c h t c o n d i t i e s z e e r gunstig w a r e n ; onder deze o m s t a n d i g h e d e n l a a t ook een s l e c h t e s t r u c t u u r zich van zijn b e s t e kant z i e n . Op de a k k e r s m e t e r w t e n w e r d een g e r i n g e p o s i t i e v e invloed van de s t o p p e l b e w e r -king g e c o n s t a t e e r d . De g e s p i t t e a k k e r s hadden h i e r in beide lagen een b e t e r e s t r u c t u u r dan de tot n o r m a l e diepte geploegde a k k e r s .

De s t r u c t u u r van de a a r d a p p e l r u g g e n w e r d op alle a k k e r s m e t " z e e r goed" b e o o r d e e l d (8-^).

T e r n a d e r e i n f o r m a t i e w e r d op enkele a k k e r s een r i n g b e m o n -s t e r i n g u i t g e v o e r d (tabel 16). De u i t k o m -s t e n v o o r de A-helft en de Bhelft k w a m e n v o o r de betreffende a k k e r s v r i j w e l m e t e l k a a r o v e r een; e r is d a a r o m v o l s t a a n m e t het v e r m e l d e n van de gemiddelde r e -s u l t a t e n p e r object.

O 10 20 30 60 5 10 15 20 25 30 35 ^ • i i _{T T T T ï 1 1 1 1 I f | f I •f}

4

»1

i

s > \ c u l t . «stpf, \ ;

ji

wil

i'-il :l

0 10 20 30 60 cm- mv 0 10 20 30 60 Mi 111111111 1 1 1 ' 1111 » cult. k.stpl' \ \ sp pi

cm-top van de rug

F i g . 8.. Grondbewerkingsproefveld PrLov 7 ; conusweer- • stand op 2 5 mei 1970.

TABEL 16. G r o n d : w a t e r : l u c h t - v e r h o u d i n g e n (26 m e i 1970). Gewas Object Laag Vol. % Gew. % w a t e r Vol. % lucht

(cm -mv) p o r i ë n b e m . p F 2 , 0 b e m . p F 2 , 0 e r w t e n p T 5-10 52, 8 22, 0 26, 8 2 5 , 0 18,9 13-18 5 1 , 2 2 3 , 8 2 7 , 0 20,7 15,9 c u l t . 5-10 5 4 , 4 2 1 , 0 2 5 , 9 28,7 2 2 , 8 13-18 5 1 , 1 2 1 , 8 2 5 , 1 2 2 , 4 18,2 z o m e r g e r s t pi 5-10 5 2 , 4 18,9 26,7 2 8 , 2 18,4 13-18 5 2 , 0 1 9 , 5 2 6 , 7 2 6 , 9 17,5 cult. 5-10 5 1 , 4 15,9 2 6 , 6 3 0 , 6 16,7 13-18 5 2 , 0 1 6 , 8 2 6 , 8 3 0 , 4 17,5 Het blijkt dat zich, behalve in het v o c h t g e h a l t e , geen duidelijke

v e r s c h i l l e n t u s s e n objecten v o o r d o e n . In o v e r e e n s t e m m i n g m e t het o n t w i k k e l i n g s s t a d i u m van de g e w a s s e n was het vochtgehalte op de a k -k e r s m e t z o m e r g e r s t duidelij-k l a g e r dan op de a -k -k e r s m e t e r w t e n .

Ontwikkeling en standdichtheid van de e r w t e n w a r e n op het object c u l t i v a t e r e n duidelijk s l e c h t e r dan op de geploegde a k k e r s . Ook h i e r w a s de grond e c h t e r niet geheel b e d e k t . Het l a g e r e vochtgehalte op het object c u l t i v a t e r e n z a l d a a r o m m o e t e n worden t o e g e s c h r e v e n aan een s t e r k e r r e c h t s t r e e k s e v e r d a m p i n g uit de grond.

Op de a k k e r s m e t z o m e r g e r s t w a r e n e r v r i j w e l geen v e r s c h i l l e n in standdichtheid en ontwikkeling t u s s e n de objecten ploegen en c u l t i -v a t e r e n . Het z e e r duidelijke -v e r s c h i l in -vochtgehalte t u s s e n beide objecten kan d a a r o m a l l e e n w o r d e n t o e g e s c h r e v e n aan een v e r s c h i l in b e w o r t e l i n g s d i e p t e . De v a s t e laag t u s s e n 15 en 25 cm diepte op het object c u l t i v a t e r e n (figuur 8) zal ongetwijfeld de b e w o r t e l i n g s d i e p t e hebben b e p e r k t , zodat de w o r t e l s op dit object voor hun v o c h t v o o r z i e n i n g v o o r n a m e l i j k op de bouwvoor zullen zijn a a n g e w e z e n . Op het o b j e c t ploegen kon de beworteling zich ongehinderd tot grote diepte u i t -strekken. B e w o r t e l i n g s o p n a m e n die d e z e v e r o n d e r s t e l l i n g zouden kunnen s t a v e n zijn e c h t e r niet v e r r i c h t .

4 . 3 O n t w i k k e l i n g e n o p b r e n g s t v a n d e g e w a s s e n De standdichtheid van de e r w t e n l i e t , a l s gevolg van duiven-schade en d r o o g t e s t e r k te wensen o v e r . Op h e t object ploegen was de standdichtheid nauwelijks a c c e p t a b e l , op de overige objecten z e e r s l e c h t . Op v e r s c h i l l e n d e objecten was de standdichtheid op de A-helft b e t e r dan op de B-helft, w a a r s c h i j n l i j k omdat de a c t i v i t e i t van de duiven zich v o o r a l c o n c e n t r e e r d e op de v e r van h e t k a v e l p a d gelegen B-helft. De ontwikkeling van dit gewas was eveneens s l e c h t , tot uiting k o m e n d in lage s t a n d c i j f e r s . Op de geploegde a k k e r s was de stand nog het m i n s t s l e c h t . Op 1 juni was e r nog weinig v e r s c h i l in stand t u s s e n A-helft en B-helft. Tegen het eind v a n de d r o o g t e p e r i o d e k w a m

e r e c h t e r een duidelijk v e r s c h i l in stand ten gunste van de A - h e l f t . Dit v e r s c h i l w e e r s p i e g e l t zich in de o p b r e n g s t e n (figuur 9 ) .

stand en dichtheid 8 1 - x B J •A 1st 25-6-70

J D 1-6-70

21 -korrel 8A%>ds (kg/are) 4 0 r -30 20 -10 A - h e l f t x—" B - h e l f t s p * sp- p l * _{p l -} stpl cult

Fig. 9. Grondbewerkingsproefveld PrLov 7; opbreng erwten 1970.

Gemiddeld was de o p b r e n g s t op de geploegde a k k e r s i e t s b e t e r dan op de g e s p i t t e . Van een duidelijke invloed van de stoppelbewerking is geen s p r a k e . Op het object stoppelploegen, m a a r v o o r a l op het object c u l t i v a t e r e n was de o p b r e n g s t beduidend l a g e r dan op de geploegde en g e s p i t t e a k k e r s . W a a r s c h i j n l i j k heeft het object c u l t i v a t e r e n e x t r a van de d r o o g t e te lijden gehad.

Het drogestofgehalte van de k o r r e l liep voor de v e r s c h i l l e n d e o b j e c t e n niet u i t e e n (bijlage 2). Het 1 0 0 0 k o r r e l g e w i c h t w a s , globaal g e

-s p r o k e n , po-sitief g e c o r r e l e e r d m e t de k o r r e l o p b r e n g -s t ; het w a -s op de A-helft s t e e d s h o g e r dan op de B-helft.

De v e r s c h i l l e n in standdichtheid w a r e n bij z o m e r g e r s t b e t r e k -kelijk g e r i n g . E v e n a l s bij de e r w t e n was de stand op de A-helft gemid-/ deld b e t e r dan op de B-helft. Dit v e r s c h i l komt ook in de o p b r e n g s t tot u i t i n g . Over de o o r z a a k t a s t e n we in het d u i s t e r .

De k o r r e l o p b r e n g s t (bijlage 3) lag voor de objecten s p i t t e n , c u l t i -v a t e r e n en stoppelploegen in dezelfde o r d e -van g r o o t t e ; op het object ploegen w a s de k o r r e l o p b r e n g s t c a . 8% l a g e r . De s t r o - o p b r e n g s t l i e p voor de objecten spitten en ploegen niet v e e l u i t e e n , m a a r was op de objecten stoppelploegen en c u l t i v a t e r e n c a . 13% l a g e r . G e c o m b i n e e r d m e t de duidelijk g r o t e r e s t r o - o p b r e n g s t (bijlage 3), wil dit zeggen dat h e t gewas op l a a t s t g e n o e m d e objecten ijL is o p g e g r o e i d . De k o r r e l : s t r o - v e r h o u d i n g was h i e r h e t g u n s t i g s t .

Bij a a r d a p p e l e n k w a m e n uit de s t a n d c i j f e r s van 12 juni geen v e r s c h i l l e n t u s s e n objecten n a a r v o r e n ; de s t i k s t o f r e a c t i e in het gewas w a s toen nog m i n i m a a l . A l l e e n h e t object c u l t i v a t e r e n bleef wat a c h t e r in ontwikkeling.

Op de objecten spitten, ploegen en stoppelploegen w e r d een o n g e v e e r gelijke o p b r e n g s t v e r k r e g e n (figuur 10). Op het object c u l t i v a t e -r e n lag het o p b -r e n g s t n i v e a u wat l a g e -r , w a a -r s c h i j n l i j k tengevolge van v o c h t g e b r e k . De s t i k s t o f r e a c t i e w a s op a l l e objecten g e r i n g .

H e t z e t m e e l g e h a l t e daalde op alle objecten in o n g e v e e r dezelfde m a t e m e t t o e n e m e n d e stikstofgift. De s t i k s t o f r e a c t i e w a s h i e r nog t a -m e l i j k s t e r k .

De s o r t e r i n g w e r d op a l l e objecten m e t t o e n e m e n d e stikstofgift wat g r o v e r (figuur 11). Op de objecten ploegen en spitten was de s o r t e r i n g duidelijk g r o v e r dan op de objecten stoppelploegen en c u l t i v a -t e r e n . He-t is wel w a a r s c h i j n l i j k da-t di-t w o r d -t v e r o o r z a a k -t door een g r o t e r v o c h t t e k o r t op l a a t s t g e n o e m d e o b j e c t e n . Het p e r c e n t a g e d o o r -was (tabel 17) bleek op deze objecten i n d e r d a a d duidelijk h o g e r dan op h e t object ploegen; het v a l t e c h t e r op dat ook op h e t object spitten een

z e e r hoog p e r c e n t a g e d o o r w a s v o o r k w a m . TABEL 17. D o o r w a s bij a a r d a p p e l e n Object G e m . % door was

sp 5 6 , 5 pi 3 7 , 0 stpl 5 0 , 3 cult 50, 1

v > - I _CM m u t u> l/> o 7 o CM O o o "~ o m o • o C-» CT) ^— C (U .H 0) a a al X} u 3 -' +-> K> bO C 0) ^ Q a o Q. — a. — ** 3 IA O. u) U • O < > o. *-» IA "5. *; Q. D IA U < < • • >

1

1 <t>l o \ \ \

\ °\ ^

c ^> "5 c ^ - * « j _ l_ n — o « ir> 'S

° z

CM O o o o O in o o o o O ^1 > O J CU X} H tu > -H D 0 U) M •H •Y U 0) 3 eu £ ) O Pi CD bO • H

> t* 8 Q. a. *t "ö CT» V O o. 2 Z o L. o. w o» c 'i* « w .O "O c o 1_ o» O) c o «• !

s 5

(VI * ^ CM O

8

O

S

o fi. / ^^ ^ J m CM o o CM o m o o o m

1

_o« o r~ cr> v -G O) 0) ft k (0 bO • H ' . O CO -1 o o LO m CM • H

5. H E T P L O E G - EN S P I T D I E P T E P R O E F V E L D 5.1 G r o n d b e w e r k i n g

Op de a k k e r s m e t v o o r v r u c h t s u i k e r b i e t e n heeft geen s t o p -p e l b e w e r k i n g -p l a a t s gevonden» Het w i n t e r v o o r -p l o e g e n vond -p l a a t s o-p 23, 27 en 28 o k t o b e r , het m a c h i n a a l spitten op 3 d e c e m b e r . Na k l a a r -m a k e n van het zaaibed -m e t de c u l t i v a t o r w e r d e n deze a k k e r s op 20 a p r i l

1970 i n g e z a a i d m e t z o m e r g e r s t ,

Op de a k k e r s m e t v o o r v r u c h t v l a s w e r d de onder h e t v l a s g e z a a i d e witte k l a v e r op 22 s e p t e m b e r doodgespoten m e t W e e d a z o l , Z o n -d e r v e r -d e r e bewerking w e r -d e n -deze a k k e r s op 23 en 27 oktober op wint e r v o o r geploegd. Op 6 m e i 1970 w e r d geschudegd en w e r d e n de a a r d -appelen gepoot.

Op de a k k e r s m e t v o o r v r u c h t w i n t e r t a r w e heeft a l l e e n een s t o p p e l b e s p u i t i n g p l a a t s gevonden: op 6 s e p t e m b e r m e t 2 , 4 - D , op 23 s e p t e m b e r m e t Gramaxcne, Het w i n t e r v o o r p l o e g e n vond p l a a t s op 27 o k t o b e r . Na k l a a r m a k e n van het z a a i b e d m e t de c u l t i v a t o r w e r d e n op 20 a p r i l 1970 e r w t e n g e z a a i d .

5 . 2 D e s t r u c t u u r v a n d e g r o n d

Op 20 n o v e m b e r 1969 w e r d de k w a l i t e i t van de w i n t e r v o o r b e o o r -deeld (tabel 18).

TABEL 18. Visuele b e o o r d e l i n g van de w i n t e r v o o r (20 n o v e m b e r 1969). V o o r - Object A a n - K e r i n g Bedek- Vlak- V e r k r u i - Ruw- A l g . v r u c h t s l u i - king l e g - m e l i n g heid indruk

ting , .ging S b s b v l a s + w . k l a v e w t O M D SpO SpM O r M D O M D 9 9 9 _ -8 8 8 -9

vi

7 9 9 9 :. 9 - 81-8+ 9 71 ' 2 7 9 9 9 4 4 9 81 8 9 71 ' 2 7 8 | 7 — ' 2 6 5 * 9 -8 7 9 8!

8Î

8 71

u

6 5 * 8 7

6i

6+ 6+ 6+

3

7 — _{' 2} 8 * 9 -7+ 7+

7i

7 * 7 +

H

8+ 8 -7 ^ ' 2 7 + 7 + 7

7±

7 9 8 8 -De k w a l i t e i t van het ploeg- en s p i t w e r k was op alle a k k e r s goed. Op de a k k e r s m e t . v o o r v r u c h t s u i k e r b i e t e n en v l a s n a m e n de vlaklegging en de v e r k r u i m e l i n g af, t e r w i j l de ruwheid t o e n a m , n a a r m a t e e r d i e p e r w a s geploegd. Bij h e t spitten w a r e n de v e r k r u i m e l i n g en ook de v l a k l e g -ging v e e l g e r i n g e r , zodat een v e e l r u w e r o p p e r v l a k w e r d v e r k r e g e n .

Opvallend is de slechte bedekking van het bietenblad op de gespitte a k -k e r s .

De d r o g e , h a r d e w i n t e r t a r w e s t o p p e l w e r d s l e c h t s m a t i g v e r k r u i -m e l d ; toch w e r d een goede vlaklegging v e r k r e g e n . De invloed van de ploegdiepte kwam h i e r v o o r n a m e l i j k tot uiting in een s l e c h t e r e a a n s l u i -ting, k e r i n g en stoppelbedekking n a a r m a t e d i e p e r w e r d geploegd.

In de w i n t e r 1969/1970 is e r v r i j w e l geen v e r s l e m p i n g o p g e t r e d e n , zodat h e t in t a b e l 18 gegeven beeld in het v o o r j a a r s l e c h t s weinig v e r -a n d e r d bleek te zijn. Op 27 m e i 1970 w e r d de s t r u c t u u r van de grond v i s u e e l b e o o r -d e e l -d (tabel 19) en w e r -d -de c o n u s w e e r s t a n -d bepaal-d op -de a k k e r s m e t z o m e r g e r s t en e r w t e n (figuur 12). T A B E L 19. Visuele s t r u c t u u r b e o o r d e l i n g (27 m e i 1970). Gewas Object S t r u c t u u r * 0-10

"6T~

10-20 V e r k r u i m e l b a a r h e i d * 0-10 10-20 zg O M D SpO SpM 6 * 6-6 6

8Î

9 9 8 8 e r w t e n O M D 6 6+ 6

il

8 8

Ik

8-* Een h o g e r cijfer betekent een b e t e r e s t r u c t u u r , r e s p . een b e t e r e v e r k r u i m e l b a a r h e i d .

Het blijkt dat de s t r u c t u u r op a l l e a k k e r s redelijk w a s , ook in de laag 10-20 c m . Het is opvallend dat t u s s e n objecten geen v e r s c h i l l e n in s t r u c t u u r w e r d e n gevonden, t e r w i j l u i t de c o n u s w e e r s t a n d duidelijke v e r s c h i l l e n n a a r v o r e n k o m e n .

Bij de e r w t e n was de invloed van de ploegdiepte op de c o n u s w e e r -stand duidelijk. Het valt e c h t e r op dat h e t object ondiep ploegen blijk-b a a r d i e p e r is blijk-b e w e r k t dan de blijk-bedoelde 12 c m . Bij de z o m e r g e r s t is het beeld m i n d e r duidelijk. Op het obj eet ondiep ploegen w a s de c o n u s w e e r s t a n d duidelijk g r o t e r dan op de objecten m a t i g diep en diep p l o e -gen, w a a r t u s s e n s l e c h t s weinig v e r s c h i l w a s . Ook h i e r blijkt d i e p e r te zijn geploegd dan de bedoelde 12 c m . Op de ondiep g e s p i t t e a k k e r w a s het v e r l o o p van de c o n u s w e e r s t a n d o n g e v e e r analoog aan dat op ondiep geploegde a k k e r . Dit betekent dat e r ook te diep is g e s p i t . Op het object m a t i g diep spitten w e r d op c a . 10 cm diepte een r e l a t i e f hoge , op c a . 22 cm diepte een relatief lage c o n u s w e e r s t a n d gevon-d e n . De o o r z a a k van gevon-dit afwijkengevon-d v e r l o o p i s niet bekengevon-d.

De a a r d a p p e l r u g g e n hadden op a l l e a k k e r s een goede s t r u c t u u r (8-2) m e t weinig k l u i t e n .

. zomergerst 0 10 20 30 40 0 ru i| 1111 | i m | n i i | erwten k g / c m * 0 20 30 40 50 0 | V M | l I I l | l l l l | | l ' l | 5 -25 30 .M \

Fig. 12. Ploeg- en spitdiepteproéfveld PrLov 7 Conusweerstand op 3 juni 1970.