Een onderzoek naar de oorzaak van het optreden van vuur bij fresia

H i ej

l,^v/ ut

y z. u

PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS TE NAALDWIJK

Een o n d e r z o e k n a a r de o o r z a a k van h e t o p t r e d e n van v u u r b i j f r e s i a

with CL AummaAy ;

An -investigation about the, cauàe ofi the occu?ie,nce ofa " v u u r " In $Sl2A<Ul

J.P.N.L. Roorda van Eysinga

Naaldwijk, oktober 1972 No. 5 W 1 9 7 2

I n t e r n Rapport Not fioft. publication

Inhoud 1 . inleid^ng 2. Proefopzet 3o Resultaten 3.1 Teeltgegevens 3.2 Grondonderzoek 3.3 Gewasonderzoek

3.*» Vuur;, Invloed t e e l t j c o r r e l a t i e s met grond-gewasonderzoek

k . Discussie Summoxy

Lï teratuur

B i j l a g e I Overzicht grondanalyses

3 .

1 . I n l e i d i n g

Vuur I s een kwaal d i e zeer algemeen b i j f r e s i a ' s optreedt;, zo algemeen dat de aanwezigheid van symptomen veelal a l s normaal wordt gezien» De kwaal wordt soms met zonnebrand aangeduid en met biadverbrandïng i n verband gebracht (Vlasveld,, 1971)= Voor een u i t v o e r i g e b e s c h r i j v i n g van de symptomen z i j verwezen naar De Brouwer & Van de Nes (1971)» F!uorovernaat door bemesting met t r i p e l s u p e r f o s f a a t gaf b i j f r e s i a symptomen (Roorda van Eys i nga , 1971)? d i e identiek z i j n aan dïes met vuur aangeduid.

D i t onderzoek heeft a ! s doel aan t e tonen dat vuur i n f e i t e f1uorovermaat i s .

2 . P r o e f o p z e t

Van 29 plaatsen i n het Zuidhollands Glasd i s t n c t en êên buiten d i t gebied werden t i e n f r e s i a planten verzameld» een bijbehorend grondmonster genomen

(0-25 cm) en een aantal teeltgegevens genoteerd.

Aan de planten werden de volgende metingen v e r r i c h t :

lengte van a l l e bladeren, lengte van de bladrand d i e door vuur i s aan­ g e t a s t . H i e r u i t i s berekend het percentage van de aangetaste bladrand °

a, aangetaste bladrand i n cm t o t a l e bladlengte i n em x 2

Indien d i t getal met 20 wordt vermenigvuldigd k r i j g t men het " vuu r c s j f e r " , de mate van aantasting zoals De Brouwer S Van de Nes ( I 9 7 l) s , d i e gebruikten.

De planten werden daarna i n boven™ en ondergronds gewas verdeeld en i n verse- en droge toestand gewogen. De droge monsters z i j n op f l u o r ge­ analyseerd volgens Verl00 S Cottenie (1970).

De grondmonsters z i j n onderzocht volgens het v o l l e d i g rountine onderzoek van Het P r o e f s t a t i o n t e Naaldwijk en op gehalte aan 1 uturn ( < 2 mu).

Verder z i j n de monsters onderzocht op gehalte aan i n water oplosbaar f l u o r ( e x t r a c t i e 1;5? volgens Verîoo S Cottenie, 1969) en op gehalte aan l a b i e l f l u o r (grond schudden i n water met ionenuïtwisselbaar9 volgens Larsen S

Wïddowsons 1969). D i t l a a t s t e onderzoek vond plaats op het levington Research Station t e Ipswich, Engeland.

3. Re s u l t a t e n

3 . 1

T2

De monsters z i j n verzameld i n de periode 2k augustus t o t 9 septembe 1970, De volgende v a r i ë t e i t e n waren i n het onderzoek betrokken :

Golden Yellow (7 x ) ; Whîte Swan (4 x ) ;

Golden Glow, Pimpernel en Snow Queen (3 x ) ; Golden Melody ( 2 x ) ; en

Au r o r a , B a l l e r i n a , Blauwe Wimpel, Mozart, Oranje Favourîet, Royal Gold, Sonate en Zaaïgeel ( 1 x ) „

De plantdata 1ïepen u i t e e n van medio a p r i l t o t 20 j u l i » B i j ruim de h e l f t van het t o t a a l aantal plaatsen van bemonstering, waren de f r e s i a ' s gesitueerd i n een kas, waarvan de glasbedekking — soms ook de gevels — geheel o f g e d e e l t e l i j k was verwijderd. Twee monsters z i j n afkomstig van een p l a a t s waarop een rolkas zou kunnen worden gerold, één monster i s van het v r i j e veld afkomstig» Negen monsters kwamen u i t warnehuizen o f serres, d i e van a l l e glas waren voorzien. Voor grondsoort z i j verwezen naar b i j l a g e I ,

3.2 GftondondeAzoe.k

De b e l a n g r i j k s t e grondanalyseeijfers z i j n i n b i j l a g e I opgenomen» Het verband tussen beide fluorgehalten en de overige a n a l y s e c i j f e r s werd bestudeerd, de c o r r e l a t i e c o ë f f i e i enten z i j n i n tabel 1 weer­ gegeven »

5 >

Tabel 1 Cor r e l a t î e c o ë f f ï c î ë n t voor het verband tussen de gehalten aan ïn water oplosbaar f l u o r en aan l a b i e l f l u o r enerzijds en de overige a n a l y s e c i j f e r s anderzijds

Bepali ng F-water Labiel F

Organische s t o f Organic matteA 0 ,62 0,68+ +

CaC03 0,23 0,56+ +

pH-water 0,24 0,46+

Lutum ( 2 mu) Clay 0,47+ + 0,30

Fe-Morgan + PO < r O 0,65+ + Al-Morgan 0,24 0,61+ + Na Cl ChloftideA 0,44+ 0,21

Gloeirest Tot&l Aalt 0,30 0,15

N-water 0,15 0,09 P-water 0,06 0,17 K-water 0,08 0,12 Mg-Morgan 0,50+ + 0 , 3 5( + ) 0,58+ + Mg-water 0,50+ + 0 , 3 5( + ) 0,29 F-water - 0,71_{+ +}

Table 1 Cowieùvtloncoefâicient faon. the relation between wateA rotable fiZuofiim (F-water) and labile tfluoAine

( l a b i e l

F

Van a l l e cor r e l a t î e c o ë f f î c i ë n t e n was d i e voor het verband tussen

F-water en l a b i e l F het g r o o t s t . D i t verband i s i n Figuur 1 g e ï l l u s t r e e r d . Tot aan 35 ppm l a b i e l f l u o r i s het verband ongeveer r e c h t l i j n i g en

6 „ o 3 O LA OJ ro -Q </) O CL o r0 5 _o -d" c fD C <D i_ O Z3 # «O _(ü c <u "O 05 C O 0) u 4-» O) fU a> -C CD 0) O O) u "U +J <D a> x: T3 c Q_ (1) O t/1 V) E D Q_ 4-» Q_ -o a) c "O fü o — _Q Q) u JÛ <D > ""—' O r^\

«

#

Figuur 2

50

-Labiel PPm

Verband tussen pH-water ,en (ppm F op de droge grond) l a b i e l f1uor gehalte & 2 0 O 1 0

r

8 „ Figuur 3 Verband tussen het percentage organische s t o f en het

gehalte aan l a b i e l f l u o r (ppm op de droge grond)

Labiel F 50 -i PPm

*

/

\

•

the c.onte.nt oft Zahlte, faluofiine. (ppm othe. d/cied &OÂJ.)

—i 2 0 %

L_ 03 (0 _Q en O CL O L. <D •M 05 2 c c f0 <0 +-> r— 03 -C 0) CT 4-J a> -C c a) E 3 4~> 3 /«—s "O <D c o> o OJ L. •M CT> C a) <D o en L. o a) &_ CL ~D •M (D a> "D _c û. c O <D 10 </) _E D Q_ •M a. XJ C nj u -O O u 3 a) 0— > M— -=r 3 3 O) O

Een opmerkelijk verband ook i s dat tussen de pH-water en l a b i e l

f l u o r , zie f i g u u r 2„ D i t verband werd wiskundig zeer betrouwbaar vastge­ s t e l d , De l i g g i n g van de punten i n deze f i g u u r suggereert dat b i j pH 6,7 een hoog o f laag f l u o r g e h a l t e mogelijk i s , maar dat b i j pH 1 , b a l l e e n een laag f l u o r g e h a l t e zal worden gevonden,, Een d u i d e l i j k verband tussen pH en f l u o r g e h a l t e werd eerder door Larsen & Widdowson (1971) vastgesteld»

De c o r r e l a t i e d i e tussen organische s t o f en l a b i e l f l u o r werd gevonden ( z i e f i g u u r 3) kan g e d e e l t e l i j k worden verklaard u i t de pH-ïnvloed» De monsters aangeduid met de nummers 7 , 8 , 9 en 19 hadden een r e l a t i e f

laag gehalte aan organische s t o f en een hoge pH en dus — althans volgens de suggestie u i t f i g u u r 2 — weinig l a b i e l fluor-, Indien deze veronder­ s t e l l i n g j u i s t i s moet worden gesteld dat b i j een gehalte aan Organische s t o f beneden 12% het gehalte aan l a b i e l f l u o r s t e r k kan f l u c t u e r e n en geen verband vertoont met het gehalte aan organische s t o f . De venïge gronden hadden een hoog gehalte aan l a b i e l f l u o r , wel z i j h i e r b i j

aangetekend dat deze gronden ook nogal wat s l i b bevatten (minimaal 8,6% 1 uturn).

Een verband tussen lutum en f l u o r g e h a l t e moet volgens de l i t e r a t u u r ( z i e Roorda van Eysinga, 1971) worden verwacht. D i t verband werd voor

wateroplosbaar f l u o r inderdaad gevonden, hoewel geTl1ustreerd ( z i e f i g u u r 4) de c o r r e l a t i e weinig overtuigend i s .

S, 5 GmaAond&izoek

Zoals eerder i s vermeld i s het gewicht van het boven- en onder­

grondse gewas, i n verse- en gedroogde toestand bepaald» Overeenkomstig de verwachting was er een d u i d e l i j k e invloed van de plantdatum op het gewicht van de bovengrondse- en ondergrondse plantedelenc Vroeger planten gaf een g r o t e r gewicht. Ook het percentage droge s t o f van het ondergrondse gewas werd door de plantdatum beïnvloed, z i e f i g u u r 5 .

Een vroegere plantdatum gaf een hoger percentage droge s t o f . Opgemerkt z i j h i e r b i j dat de uitgeplante k n o l , b i j u i t g r o e i van het gewas, ten gronde gaat en eerst i n de loop van het seizoen een nieuwe knol en kralen worden gevormd. U i t f i g u u r 5 k r i j g t men de indruk dat het percentage droge s t o f i n de nieuwe knol pas op gaat lopen indien deze voldoende ver i s ontwikkeld.

De gewasmonsters z i j n op f l u o r onderzocht vol gens Verioo & Cottenïe

(1970). Het f l u o r g e h a l t e i n het ondergrondse deel'van de planten vertoond onderling weinig v e r s c h i l . Het laagste, r e s p e c t i e v e l i j k hoogste gehalte was 0,6 ppm en 3,6 ppm F op de droge s t o f . Er werd geen verband met één van beide f1uorgehalten i n de grond, o f met het f l u o r g e h a l t e i n het bovengronds gewas gevonden»

De fluorgehalten van het bovengrondse deel van de planten lagen verder u i t e e n , d i t i s g e ï l l u s t r e e r d i n de f i g u r e n 6 en 7 .

Eén monster ( n r . 30) had i n v e r g e l i j k i n g met de andere een bijzonder hoog f l u o r g e h a l t e i n gewas, z i e f i g u u r 6 o f f i g u u r 7 . Omdat er ondanks ï j v e r i zoeken geen enkele reden was d i t monster geheel buiten beschouwing t e l a t e n , z i j n de c o r r e l a t i e c o ë f f i c i ë n t e n voor de r e l a t i e f l u o r i n grond en i n gewas, berekend mét en zonder gebruikmaking van de gegevens van monsterplaats 30, z i e tabel 2.

a> CD o L. ' "O 03 CT) fD 4-» C a) o u _{a) °M} Û--C O 4-J •— <u 5 -c a) CD D_ O tf) _{l_} E a> D > 4-J CO c "D fD 4-» > C m a> & ~o <D 5 C <D ru cn > m "O "D _{0) C} O O _u > CD C U o- a> -o a> c ci o LfN D D CT § ÏZ„ E D 4J fö "D _4-J C fO

©

#

#

13, 36,4 f Figuur 6„ Verband tussen het gehalte aan i n water ^

oplosbaar f l u o r en het f l u o r g e h a l t e i n bovengronds gewas (ppm F op de droge grond, r e s p e c t i e v e l i j k droge s t o f . ) F-gewas ppm

6

•

®

•

•

«

•

•

fiZuLOJtócm-h\ the. 60-Lt and fiotiage. ^luoJtine. Ifjpm F on dn.y &OAJ^ tiupzcMvel-y dfiy mattex)

36,4

F-gewas ppm

Figuur t . Het verband tussen het nehs'te aan iabi e l e f l u o r i n de grond en het -fluorgehalte î n bovencironds gewas (oom F o p de d r o g e g r o n d ,

r e s p e c t i e v e l i j k d r o g e s t o f ) .

20 30 40 50 ppm

l a b i e l F

¥<LQUJI2, 7. Rzlation fcet' 'een lahÂJ.p fituofUne.

and foliage. ^luo/Une. (pprr, F on dxij

1 5 ,

Tabel 2 Cor r e l a t i e c o ë f f i c i ë n t e n voor het verband tussen het i n water oplosbaar f l u o r g e h a l t e o f l a b i e l f l u o r g e h a l t e

i n de grond enerzijds en het f l u o r g e h a l t e i n het bovengrondse deel van het gewas anderzijds

Aanta1

waarnem i n- F-water Labiel F gen

Met inbegrip n r . 30 -inaludtd n = 30 0 ,z»3+ 0,39+ Zonder n r „ 30 wJXhout n = 29 0,3*t 0,61+ +

Table. 2 CafüizlatlonaoeifilcÂenti, faon the relation between the filuonlne. detexmtnatlonA In &oil and the Rollage faluonlne

Het buiten beschouwing l a t e n van het extreme monster h e e f t ten aanzien van de r e l a t i e met F-water geen verbetering gebracht. De bepaling van l a b i e l f l u o r gaf mogelijk een wat betere a a n s l u i t i n g b i j het f l u o r g e h a l t e i n gewas dan d i e van i n water oplosbaar f l u o r ,

3 , 4 Vua/i, Invloed teelt, aonAelatie met gtiond- en gewaóondeAzoek

De mate van optreden van vuur wordt weergegeven a l s percentage van de bladrand, dat ïs aangetast» De c i j f e r s liepen uiteen van 0,3% t o t 15,2%0 De plantdatum had een betrouwbare invloed op het percentage aangetaste bladrand. Ook het gewicht van het bovengrondse gewas, i n verse en droge toestand h i e l d verband met de mate van aantasting, maar zoals eerder i s opgemerkt was het gewicht ook met de plantdatum gecorreleerd. Tabel 3 geeft de c o r r e l a t ï e c o ë f f ï c i ë n t e n »

16 o

Tabel 3 Correlatïecoëffïcïënten voor het verband tussen enkele

waarnemingen enerzijds en het percentage aangetaste bladrand anderzijds ( n = 30 )

r

Plantdatum 0,57 Plantdate.

Plantgewi c h t , vers 0 , h h+ F/ieJ>h plantw&ight

P1antgewî c h t , droog 0,52 ++ Dry plantwelght

F-water 0,18

Labiel F 0,10

F i n gewas 0,18 foliage F

log (10 x ppm F gewas) 0,17

Table. 3 ConAeZationcoe^tcieniA loft the relation between Aome d&teAmination&

on && one, 64.de and percentage. o^.lea.£ 6c.on.cri on in*, otheA &ide

*n= 30

Zoals u i t de gegevens i n tabel 3 vermeld b l i j k t w e r d e r g e e n De

trouwbare gevonden tussen aantasting en f l u o r g e h a l t e i n grond o f gewaSo Omdat de plantdatum een grote invloed h a d i s nog g e t r a c h t

betere c i j f e r s t e k r i j g e n voor hetverband aantasting - f l u o r g e h a l t e , door op plantdatum t e corrigeren,Inderdaad gaf d i t enige verbetering, maar bes l i s t nog onvoldoende : de c o r r e l a t i e c o ë f f i c i ë n t voor log (10 x ppm F gewas) steeg t o t 0,27= Ook b i j deze berekeningen nam monsterplaats 30 een bijzonder p l a a t s i n ,

4 - D i s c u s s i e

Helaas i s het met d i t onderzoek n i e t gelukt aan t e tonen dat vuur b i j

f r e s i a î n f.ei t e f 1 uorovermaat î s Het f a l e n kan g e d e e l t e l i j k aan het v e r s c h i l i n plantdatum worden toegeschreven, mogelijk ook i s het v e r s c h i l i n gevoeligheid tussen de verschillende c u l t i v a r s , i n het onderzoek betrokken, van invloed geweest,

Het f e i t , dat de c o r r e l a t i e vuur - f l u o r g e h a l t e i n gewas n i e t s i g n i f i c a n t werd aangetroffen, b e w i j s t u i t e r a a r d n i e t dat f l u o r n i e t de oorzaak van het optreden van vuur zou kunnen z i j n . Andere factoren, b i j v , verdamping

1 7

o f voedïngstoestand van het gewas kunnen storend op d i t verband hebben ingewerkte Hoopvol, voor een eventueel volgend onderzoek, îs het dat na plantdatum en gewicht van de planten» het f l u o r g e h a l t e ïn grond en gewas nog enige c o r r e l a t i e vertoonde met het aantastingspercentage,

i e t s wat van de overige grondanalyses b e s l i s t n i e t kan worden gezegd. De beperkte hoeveelheid gedroogd plantenmateriaal l i e t n i e t toe dat het gewas u i t v o e r i g e r werd geanalyseerd»

Ac.knowle.dg m&nt

The. authoh. ib much indebted to Wi< iflJLddomon ofi the Living ton RebeaAch Station, Ipbwcch, U.K., who bo kindly analysed the boil bampleb ^on hxbiZe ßluoA..

The. authoft. wij>heA> to thank albo Wi„J„van Ha&fifi who cooperated in collecting the & ampler and nowaday abb-ibt in a Dutch technical aid pH.ogna.rn on tobacco g/iowtng in Jamaica.

Vuur (= {ire) is a leal -bc.on.ch, sometimes called sunburn,and

thought to be connected with an excessive transpiration, A detailed description oI the problem is given by Ve Brouwen è Van de Mes I the summary o& this publication is given in Appendix II,

Under commercial conditions hardly any or no cAop at all can be fiound without " v u u r "

Fluonlne excess, induced by fertilisation oft triple superphosphate, gave the same symptom. The objective ofi this investigation was to prove that "vuur" is in lad {luonlne excess.

Plants and soil. were sampled firom 30 places, mostly firom glass­ houses, Irom which the rootf was often removed,

it b 3.1 Plantdate varied from if: m^.\ile o£ Ap

various cuJjtlvahs ij)zre involved,

3.2 Figures for waten, soluble fluorine and labile fluorine weAe correlated ( fig, 1) , It is assumed from fig, 2 that at pH

about 6,7 high and low labile F figures can be expected, while at pH 7,4 only low figures one to be found, If this assumption is tAue than the labile fluorine can be different il the per-centage of oAganic matten, in the soil is loweA than 121- The p e a t y s o i l s w i t h h i g h l a b i l e F c o n t e n t c o n t a i n e d a t l e a s t 8,6% clay, The correlation between F and clay was not

c o n v i n c i n g , s e e f i g , 4»

3 . 3 E a r l i e r p l a n t i n g gave a highen, w e i g h t o f b o t h aeAial and

subaerlal pant of the plant, and also a higheA dAy matteA content in the subaerlal pant,

One sample ( n r . 30) had a much higheA fluonine-content in the aenial pant of the plant than the othens* Correlation between

f o l i a g e and s o i l f l u o r i n e w e r e c a l c u l a t e d w i t h and w i t h o u t n r, 3 0 included ( table 1), There was a relation between the fluorine contents of the soil and foliage fluorine. Perhaps labile F is somewhat better in this respect than wateA soluble F, 3o4 P l a n t d a t e and p l a n t w e i g h t , m u t u a l l y c o r r e l a t e d , weAe a l s o

correlated with the percentage of leaf margin scorched ( " v u u r " ) ,

1 9 «

4» KT> th&ie. U)OA no ótgnlfitcant coAAeZcutlon beMvzen tfo&iage.

filaofiine. and peAce.nta.gz o{ &c.on.che.d mcuigln, the. p/ioofi that "vuur" aj> ^laonlne. axc&ó-ó l& not g<we.n~

Lï teratuur

Brouwer, Wa;M,Th.Jode & A,G„A,van de Nes : Factoren d i e het vuur b i j f r e s i a beïnvloeden. Gewasbescherming 2 (1971) 67 ~ 73.

Larsen, S, & A,E, Widdowson : Soi) f1uorîne

J „ Soi1 , S e i . 22 (1971) 210 - 221 ,

Roorda van Eysïnga, J,P,N,L» :

F I u o r v e r g i f t i g i n g b i j f r e s i a door gebruik van t r i p e l s u p e r f o s f a a t ; een voorlopige mededeling

B e d r i j f s o n t w i k k e l i n g , EdoTuinbouw, 2 (1971) ^9 ~ 51»

Roorda van Eysïnga, J,P,N,L, :

De opneming door planten van f l u o r u i t de grond» Een l i t e r a t u u r s t u d i e , Haren-Gr, 1B-Rapp. 3 (1972) 51 pp, ook :

Proef s ta - Groenten F r u i t t , Glas, Naaldwijk, I nformat iereeks N.- <3

Verloo, M, & A, Cotten i e :

Het gebruik van de specifieke f l u o r i d e electrode voor de bepaling van f l u o r i n bodemextracteno

Meded, R i j k s f a c . Landbouwwetensch, Gent 3^ (1969) 137 " 152,

Verloo, M, & A. Cottenie :

Bepaling van f l u o r i d e n i n plantmateriaal met de specifieke f l u o r i d e electrode,

Meded, R i j k s f a c , Landbouwwetensch, Gent 35 (1970) 291 ~ 299,

Vlasveld, W„P,N. (redacteur) :

Gids voor zi ek ten - en o n k r u î d b e s t r i j d î n g ïn de tuinbouw. M i n i s t e r i e van Landbouw en V i s s e r i j 36 ed» 1971» 27^ pp»

2 0

B i j l a g e H - Appendix I I

Wa„M0Th0J„ de Brouwer en A„G„A0 van de Nes : Factoren d i e het vuur b î j f r e s î a beïnvloeden Factons alßecÄlng red leal scorch In Freeólas, Gewaieschermï ng 2 (1971) Nr» 3

Summary

V acta M allecting red leal scorch In ? reeslas

From 1953 until 1964 an Investigation was carnled out Into the occurence ol red leal scorch In freeslas, also known as lire I Some

ol the. lactors Involved were Indentllled, but Is was not possible then to reproduce the symptom by artificial means. However, since Roorda

van Eyslngai 1971) succeeded in doing this, It seemed useful to publish the previous research work still, especially as the results ol the

two projects aJie complimentary,

following a description ol the -symptom, the cause ol the Incidence ol teal scorch Is discussed. Until 1955 It was thought that the disease was caused by a lungus, but It proved to be a physiological disorder. Warm, dUty weather favours leal scorch. Measures taken to decrease excessive transpiration by the crop reduced the Incidence oft lea{, scorch,

Methods oft prevention mentioned are • adequate provision oI soil

moisture, shading oft the crop during warm spells and overhead Irrigation at critical times. There Is a wide variation In varietal sensitivity.

11

B i j l a g e 1 Overzicht van de grondsoort en enkele girondana 1 yse-c i j f e r s , alsmede de plaats van herkomst

Appe.ncUx ï Smvey ofi the A oil types, a oil analyt>lt> ffIgu/ieó and the. place, o $ o-tigln, Involved In the Investigation

Object- Plaats van her- Grondsoort Organï- CaCO, pH- Lutum F- Labiel

nummer komst sehe 0 water 0 water F

_ . # = > { • > , 'Q> 4> ... s t o f % 'O 'O ppm ppm 1 Naaldwijk zand 6,3 0,1 6,3 7,2 3,4 34 2 Naaldwijk zand 5,5 0,7 6,4 2,7 3,0 27 3 Naaidwi j k zand 5,0 0,3 6,4 3,0 4,5 37 4 Naaldwijk zand 3,4 0,1 6,1 _M 3,8 31 5 Naaldwijk zand 7,0 0,9 6,7 4,0 2,3 28 6 Naaldwijk zand 5,2 1,7 7,0 3,9 1 ,2 21 7 Naa1dwij k zand 3,2 1,2 7,4 4,2 1,3 12 8 1 s-Gravenzande zeer l i c h t e 6,2 7,4 7,3 9,2 2,3 13 1 s-Gravenzande zavel 6,2 7,4 7,3 9,2 2,3 13 9 1 s-Gravenzande i dem 5,9 7,3 7,3 9,1 2,2 13 10 Kerkdriel zand i ge _{r i v i e r k l e i 11,0 2,2} 6,7 15,6 3,3 26 11 Naa1dwi j k zand 7,5 2,6 6,5 5,7 2,0 20 12 Naaldwijk zand 7,1 3,1 6,4 7,8 1,7 16 13 1s-Gravenzande zand 5,1 3,3 6,8 7,8 2,9 19 14 "s-Gravenzande zand 7,8 1,9 6,6 6,7 5,0 27 15 1s-Gravenzande zand 7,8 2,5 6,6 7,4 4,6 22 16 Maasdijk zeer l i c h t e zavel 9,8 2,1 6,8 9,4 5,2 34 17 Maasd ï j k î dem 9 , 7 2,0 7,0 9,4 5,0 27 18 Maasd î j k i dem 7,3 3,1 6,8 9,4 2,0 15 19 Maasd î j k ï d em h , 7 2,2 7,1 8,5 3,4 17 20 Maasd i jk 1 i c h t e zavel 7,7 2,4 6,8 12,8 4,2 33 21 Maasd ï j k zeer 1 i chte

zavel 7,6 2,1 6,8 10,7 3,9 32

22 Maàsd i jk ï dem 8 , 1 2,3 6,8 10,8 4,9 36

23 Maasd i jk zand 8 , 1 1,8 6,8 _7,5 2,6 21

24 MaasdIjk zeer 1 ï chte

zavel 8 , 1 2,5 6,9 11,1 _M 25

25 Stompwi j k humus r i j _{1ichte zavel} ke

9,7 1,9 6,8 9,4 6,4 35

26 Stompwî j k ï dem 10,0 1,8 6,6 8,6 6,3 40

27 Stompwi j k I dem 15,0 0,8 6,6 8,8 5,9 47

28 S tompw i j k ï dem 12,5 0,5 6,7 9,4 4,2 51

29 Stompwijk î dem 13,5 0,5 6,6 10,2 3,6 47

30 Delfgauw ven îge _{zavel 20,0}

2,9 6,7 20,4 6,8 44

Un, Place. Soll Ofiganic Clay Labile