Kringloop: Basiskennisbundel Beweiding

(1)

16. Kringloop

Samenstellers: Bert Philipsen en Agnes van den Pol-van Dasselaar November 2018

(2)

Weiden met kringloop wijzer?

Blij met een koe in de wei?

Bert Philipsen, zomer 2017 FrAJK

(3)

(4)

Beoordeling van kengetallen II

De KLW en Weidegang projecten:

Wat is een goed KringloopWijzer resultaat?

1. Hoeveel weidegras gaat er echt in de koeien?

2. Niet BEX voordeel, maar de werkelijke excretie telt

1. Stikstof excretie per ton melk

2. Fosfaat excretie per ton melk

3. Het totaal bedrijf en de bodem telt net zo zwaar als

BEX

1. Opbrengst grasland (kg ds per ha)

2. Fosfaatbenutting van de bodem (%)

(5)

(6)

KLW en weiden? I



Weten hoeveel weidegras je voert of wilt voeren



Voor de BEX (excretie en voordeel tov norm ureum)

●

Gaat om Ruw eiwit < 160

●

En om P lager dan 4 per kg ds



Te veel P in krachtvoer = duurder voer en hogere

excretie.

(7)

KLW en weiden? II



Voor een beter BEP (Bodembenutting)

●

Oogst van kg ds en P

●

...uitgroeien van kuilgras en weidegras

●

Lagere verliezen



Goed grasland



Veel weiden in herfst; lager forfait en hogere RE en P.

(8)

Bij het dagelijks gras en

ruwvoermanagement?



VEM/P



Ruw As per kg ds. In verband met VEM gehalte.



Ruw eiwit sturen en balanceren

●

Stuur je gras met mais?

●

Stuur je gras met gras?



Hogere opbrengst goed voor bijna alles...

(9)

Excretie



Een melkveebedrijf met een hogere efficiëntie zal bij

dezelfde hoeveelheid melkproductie een lagere excretie van stikstof en fosfaat hebben dan een bedrijf met een lagere efficiëntie.



Fosfaatexcretie (kg) per ton geproduceerde melk

(10)

Totale kringloop



Omdat het in de kringloop op een melkveebedrijf naast

de productie van melk ook gaat om de opbrengst en benutting van de mineralen op het land zijn er nog

andere indicatoren van belang om hier meer inzicht in te verkrijgen. Omdat het hierbij gaat om de totale

opbrengst van het land en om het benutten van de toegediende bemesting, is gekozen voor de volgende twee indicatoren:



Opbrengst grasland (kg ds per jaar)

(11)

Wat is een goede KringloopWijzer?

• Goede benutting mineralen

• Lage excretie(benutting veestapel)

(12)

Excretie

Bedrijf 1

• 10.000 kg/koe

• 12.000 kg ds/ha

• BEX N(%) 11%

• BEX P(%) 10%

Bedrijf 2

• 10.000 kg/koe

• 12.000 kg ds/ha

• BEX N(%) 2%

• BEX P(%) 6%

(13)

Excretie

Bedrijf 1

• Ureum 27

• JV/10 mk 7

Bedrijf 2

• Ureum 20

• JV/10 mk 4

• 15,6 kg N/ton

• 5,2 kg fosfaat/ton

• 14,5 kg N/ton

• 4,9 kg fosfaat/ton

(14)

(15)

(16)

Weidegang in de KringloopWijzer

10000 12000 14000 16000 18000 20000 22000 24000 10 12 14 16 18 20 22 24 zonder weidegang met weidegang (>720 uur/jaar) Intensiteit kg melk/ha Ex cr eti e N /t o n m el k

(17)

Weidegang in de KringloopWijzer

10000 12000 14000 16000 18000 20000 22000 15 16 17 18 19 20 21 zonder weidegang Polynomial (zonder weide-gang) met weidegang (>720 uur/jaar) Polynomial (met weidegang (>720 uur/jaar)) Intensiteit (kg melk/ha) Ex cr eti e N /t o n m el k

(18)

Weidegang in de KringloopWijzer

10000 12000 14000 16000 18000 20000 22000 15 16 16 17 17 18 18 19 19 20 20 zonder weidegang Polynomial (zonder weidegang) met weidegang (>720 uur/jaar) Polynomial (met weidegang (>720 uur/jaar)) Intensiteit (kg melk/ha) Ex cr eti e N /t o n m el k

(19)

Weidegang in de KringloopWijzer

8000 10000 12000 14000 16000 18000 20000 22000 24000 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5 8.0 zonder weidegang Polynomial (zonder weide-gang) met weidegang (>720 uur/jaar) Polynomial (met weidegang (>720 uur/jaar)) Intensiteit (kg melk/ha) Ex cr eti e fo sf aa t/ to n m el k

(20)

Weidegang in de KringloopWijzer

10000 12000 14000 16000 18000 20000 22000 5.0 5.2 5.4 5.6 5.8 6.0 6.2 6.4 6.6 6.8 7.0 zonder weidegang Polynomial (zonder weidegang) met weidegang (>720 uur/jaar) Polynomial (met weidegang (>720 uur/jaar))

meer dan 1000 uur weidegang Intensiteit (kg melk/ha) Ex cr eti e fo sf aa t/ to n m el k

(21)

Weidegang in de KringloopWijzer

10000 12000 14000 16000 18000 20000 22000 24000 3.9 4.9 5.9 6.9 7.9 8.9 zonder wei-degang met weidegang (>720 uur/jaar) Intensiteit kg melk/ha Ex cr eti e P/ to n m el k

(22)

(23)

(24)

Grasopbrengst en weidegang

10000 12000 14000 16000 18000 20000 22000 24000 10,000 10,500 11,000 11,500 12,000 12,500 13,000 13,500 zonder wei-degang Polynomial (zonder wei-degang) met weidegang (>720 uur/jaar) Polynomial (met weidegang (>720 uur/jaar)) Intensiteit (kg melk/ha) d ro ge s to f/ h a ( kg )

(25)

Grasland opbrengst

Bedrijf 1 (geen

weidegang)

• 50 ha grasland

• 12.000 kg ds/ha

• 11.944 KVEM/ha

• Eindvoorraad gras:

179.850 kg ds

Bedrijf 2 (wel

weidegang)

• 50 ha grasland

• 11.530 kg ds/ha

• 11.344 KVEM/ha

• Eindvoorraad gras?

• Eindvoorraad gras:

179.850 kg ds

(26)

7500 9500 11500 13500 15500 17500 19500 21500 23500 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 zonder weidegang met weidegang (>720 uur/jaar) Intensiteit kg melk/ha Fo sf aa to p b re n gs t (k g /h a)

(27)

(28)

Conclusies

Excretie

• Weidegang niet gerelateerd aan hogere excretie in de

KringloopWijzer!!!!!

• Tot 1000 uur weidegang gemiddeld zelfs lagere excretie

• Spreiding is enorm

(29)

Conclusies

Bodembenutting

• Opbrengst weidegras niet hetzelfde als opbrengst kuilgras

(kuilgras moet de koe nog in)

• Goed grasland management is essentieel voor goede

bodembenutting

• Aankoop voer gaat ten koste van benutting eigen ruwvoer

(30)

Wat valt er te halen?

Hoeveel ruwvoer moet er van een ha komen met welk gehalte voor een goede BedrijfsEigen P-norm?

8500 kg ds * 3,70 g P is 72 kg P₂O₅ 10000 kg ds * 4,15 g P is 95 kg P₂O₅ 12000 kg ds * 3,70 g P is 102 kg P₂O₅ 12000 kg ds * 4,15 g P is 114 kg P₂O₅

(31)

Wat is een goede KringloopWijzer?



Goede benutting mineralen

● (en geen Bex-voordeel)



Lage excretie

● (benutting veestapel)



Hoge opbrengsten

● (bodembenutting)



Prima te combineren beweiden

● (Eigenlijk niets bijzonders)

31

Fosfaatexcretie per ton melk. Studie KLW 2759 bedrijven

(32)

(33)

Produc tievoor waarde

Maatschap

pelijk

-

Weidegang

?

-

Fosfaatbank

?

Wetgeving

- Verantwoorde

groei

melkveehouderi

j

- Voer-mest

contracten

Grond

Spagaat tussen regelgeving en praktijk?

Gebouwen Veestapel Grond Fosfaat Arbeid

Grond

Ruwvoer

Productievoorwaard

e

(34)

O B Z S

1 Netto kVEM-productie 100

108

119

125

2 Verlies conserv. en voederen 0% 0% 5% 20%

2 Verlies beweiding en oogst 20% 14% 7% 5%

3 Netto kVEM-benutting 100 109 121 108

beperken

uitschakele n

Grond

(35)

Grond

Eigen ruwvoer verwaarden

Uitgangspunten € ct per kg ds Vers gras 5,0 Graskuil Eigen teelt 11,0 Aankoop 8,4 Verkoop 7,0 Mais Eigen teelt 7,0 Aankoop 15,4 Verkoop 15,4 Krachtvoer 26,5

(36)

Me

lk

Eigen voer:

Kg droge stof per hectare gras Kg droge stof per hectare mais

Rantsoen (eigen): Gras (5ct) Graskuil (11ct) Maiskuil (7ct) Rantsoen (aankoop): Krachtvoer (26,5ct) Overig (19ct) Kuil (8,4ct) Mais (15,4ct) Veestapel: Melkproductie /Gehaltes JV/10 mk Voerbehoefte Ver_koo p ru wv oer 7ct gra sku_il 15 c_{t m} ais Voerwinst/ha: Melkgeld/hectare = kg melk/ha * melkprijs • Minus voerkosten • Plus verkoop voer

Grond

(37)

Grond

Eigen ruwvoer verwaarden – Voerwinst per hectare

(38)

Grond

Eigen ruwvoer verwaarden – Voerwinst per hectare

+ en – 400 euro/ha

Bron data: Vruchtbare Kringlopen Achterhoek, Overijssel en Noord Nederland

Goede opbrengst en benutting

(39)

Voerwinst per kg fosfaat

(40)

Bodemvruchtbaarheid

(41)

Ammoniak

(42)

(43)

(44)

(45)

Weidegang en ammoniak

Effect meer uren en/of meer dagen weiden

4 scenario’s voor een pilotbedrijf

(46)

Ammoniakemissie

op

veenweidebedrijven

13-12-2016

Emissiebepaling per

bedrijf

Kringloopwijzer

(47)

(48)

(49)

(50)

(51)

Doelstelling 25% reductie

Uitgangssituatie 3537 kg NH3

25% = 884 kg

(52)

(53)

Analyse op basis van 5200

kringloopwijzers

2013-2015

(54)

(55)

Melkveebedrijven

12.500-17.500 kg/ha

25%

laag

50%

mid

25%

hoog

Gem.

Aantal bedrijven

72

143

72

287 NH3 (kg per ton melk)

3.8

4.7

5.8

4.7 NH3 (kg per ha )

58.0

70.7

83.2

70.6

(56)

Melkveebedrijven

12.500-17.500 kg/ha

25%

laag

50%

mid

25%

hoog

Kg melk per ha

15305

15068

14411

jv/10koe

6.6

6.7

6.9 Kg melk per koe

8308

8080

7857

re/kVEM rantsoen

173

175

181

(57)

RANTSOEN

25%

laag

50%

mid

25%

hoog

VEM rantsoen

953

951

945 RE rantsoen

165

167

171 re/kVEM rantsoen

173

175

181 rantsoen%versgras

15

12

14 rantsoen%graskuil

41

44

48 rantsoen%maïskuil

15

12

8 rantsoen%overig rv + bijprod

5

6

6 rantsoen%krachtvoer

24

25

24

(58)

GEHALTEN VOER

25%

laag

50%

mid

25%

hoog

re vers gras rantsoen

212

213

213 VEM graskuil_rantsoen

875

877

872 re graskuil_rantsoen

170

174

177 re/kVEM graskuil_rantsoen

194

198

202 VEM krachtvoer_rantsoen

956

958

960 re krachtvoer_rantsoen

169

168

163 re/kVEM krachtvoer_rantsoen

177

176

170 re/kVEM maiskuil_rantsoen

74

76

75

(59)

Koeien & Kansen is een samenwerkingsverband van 16 melkveehouders, proefbedrijf De Marke, Wageningen UR en adviesdiensten. De resultaten vindt u op: www.koeienenkansen.nl

Koeien & Kansen vertegenwoordigt de Nederlandse inbreng in het EU-Interregproject DAIRYMAN (

www.interregdairyman.eu)

Beweiden en nitraat;

een

ongemakkelijke

combinatie?

(60)

(61)

Maar....

Een urineplek in de wei bevat een plons

stikstof van meer dan 1000 kg N per ha

(62)

Dit probleem

Is groter als urineplekken elkaar

overlappen...

Oplossing >> geleikmatig verdelen

beweiding

(63)

Dit probleem

Temeer naarmate het rantsoen in de

weideperiode eiwitrijker is

Oplossing >> pas het rantsoen van

bijvoeding aan...

(64)

Dit probleem

Is groter als urineplekken later in het jaar

uitgescheiden worden

Oplossing:



Begin meteen met beweiden in het voorjaar



Beweid in de voorzomer intensiever dan in het

naajaar

(65)

Speelt dit overal?

Zeker niet!

Droge zandgrond is verreweg het gevoeligst

De balans tussen verschillende voordelen

en nadelen van intensief en lang beweiden

is ook niet overal hetzelfde.

(66)

Ervaringen de

Marke

Beperkt beweiden volgens een systeem van

nauwkeurig omweiden



Beweiden draagt 30 mg per l bij aan

nitraatuitspoeling op grassland



Maar op deze zeer gevoelige grond is

beweiding wel mogelijk zonder overschrijding

van 50 mg per liter uitspoeling op bedrijfsniveau

(67)

Waarnemingen in

andere onderzoeken

Veelal een verhoging van de

nitraatuitspoeling

Maar niet altijd!

Dit geeft aan: de omgeving, de

omstandigheden, de methode: het maakt

uit!

(68)

Suggestie

Beweiden heeft op veel plekken voordelen,

heeft ook verschillende voordelen

Maar ga er niet zonder meer van uit dat

meer beweiden overal beter is!

Adviseer op gevoelige plekken over

verantwoord beweiden:



Goede grasopname (niet alleen uitscheiden)



Goed system: daar is de weidecoach meester

in!

(69)

Minder

najaarsbeweiding is

lastig

Wat doe ik met de herfstsnede?



Zoek oplossingen. Er zijn mogelijkheden



Grasdrogen

(70)

De veehouderij

loopt steeds weer

klem op

waterkwaliteit

Met veel nadelen voor regelgeving

Een adviseur die zijn klant een dienst

bewijst houdt hier ook rekening mee

(71)

Koeien & Kansen is een samenwerkingsverband van 16 melkveehouders, proefbedrijf De Marke, Wageningen UR en adviesdiensten.

De resultaten vindt u op: www.koeienenkansen.nl

Broeikasgassen en

weidegang

Praktijkschool voor Beweiding 13 september 2017

Gerjan Hilhorst

(72)

Wat zijn effecten van

broeikasgassen?

• Stijging van de gemiddelde

temperatuur, zachte winters

• Vaker weersextremen:

langdurige droogte,

neerslagpieken, hittegolven

• Zeespiegelstijging: verzilting in de

kustgebieden

(73)

Wat betekent dat voor de

veehouderij?

• Meer kans op (nieuwe) ziekten en plagen

• Vaker hittestress bij dieren

• Verandering in gewasproductie door ozon, CO

₂

, droogte,

warmte, verandering groeiseizoen (netto effect is nog niet

bekend)

• Veranderingen in marktprijzen door klimaatverandering

elders in de wereld; zowel voor melk, vlees als veevoer

(74)

DANGER CO

₂

W

Het zwarte

schaap?

(75)

Welke broeikasgasemissies zijn

er?

Methaan (CH

₄

)

• bij de vertering van voer in de pens van de koe

• bij de opslag en vergisting van mest

Lachgas (N

₂

O)

• bij de bemesting van bijv. gras en mais

• bij de opslag van mest

• bij de productie van kunstmest

Kooldioxide (CO

₂

)

• bij processen die energie uit brandstoffen gebruiken

• bij de afbraak van organische stof uit de bodem

• er kan ook CO

₂

worden vastgelegd in de bodem

Alles wordt omgerekend naar CO2-equivalenten

28 keer krachtiger dan CO2

(76)

Bron broeikasgassen

(77)

Broeikasgassen (kg CO

₂

-eq/kg

FPCM)

WEL beweiding GEEN beweiding 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 off-farm energie lachgas methaan

(78)

Maatregelen verminderen

emissie

(79)

Verlagen lachgasemissie

• _{Verlagen N-stroom door het bedrijf}

• Minder eiwit rantsoen (bijvoeding)

• Minder jongvee

• Verlagen N jaargift

• _{Minder najaarsbeweiding}

• Verhogen N-werking meststoffen

• N-binding vlinderbloemigen

(80)

Verlagen methaanemissie

• _{Verlagen van C-stroom door het bedrijf}

• Beperken voerbehoefte

• Minder jongvee

• Verhogen melkproductie

• _{Verhogen verteerbaarheid weide- en kuilgras}

• Optimaliseren rantsoen/beweiding

• _{Meer zetmeel in het rantsoen (MKS)}

• Methaanarm krachtvoer

• Mestvergisting

(81)

Voerefficiëntie en

methaanemissie

(82)

Verlagen emissie

broeikasgassen

• _{Bewustwording van de behaalde resultaten}

• Verhogen voerefficiëntie (goed voermanagement)

• Verhogen melkproductie

• Verlagen aantal stuks jongvee/veevervanging

• Energie/kwaliteit rantsoen

• Individuele aanpak afhankelijk van:

• Grondsoort

• Gewasteelt

(83)

Sluiten van de kringloop is de

eerste stap voor verlaging

broeikasgasemissie!

(84)

Deze diaserie is samengesteld in het kader van het project WURKS-beweiding door Wageningen

Livestock Research. Onze dank gaat uit naar allen die materiaal aangeleverd hebben voor deze dia’s. De samenstellers hebben hun uiterste best gedaan om juiste en actuele informatie te plaatsen. Wageningen Livestock Research aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade

voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van het getoonde onderzoek of de toepassing van de adviezen.