Spel tussen amusement en kunst - de verbeelding van cultuur in games

(1)

Proefschrift Spel tussen amusement en

kunst:

de verbeelding van cultuur in games

(2)

School of Communication & Media

Spel tussen amusement en kunst: de verbeelding van cultuur in games Motivatie:

1. Het games-zijn-(geen)-kunst-debat 2. Ludologie-narratologiedebat

3. Tegengestelde opvattingen over rol & functie van games

4. Aanname: entertainment-gamers spelen puur voor fun, blijven aan de oppervlakte (niet geïnteresseerd in 'diepere lagen’)

(3)

Onderzoeksvraag: kunnen videogames – via gamenarratie enerzijds en/of via spelaspecten anderzijds – aanzetten tot betekenisgeving, verbeelding en

reflectie? Zo ja, hoe? Deelvragen:

• _{Welke vormen van verbeelding spelen een rol bij het gamen?} • _{Wordt die verbeelding vooral gestimuleerd door:}

de gameverhalen?

of door de gameplay en de game mechanics?

• _{kunnen games aanzetten tot een artistieke ervaring?}

(4)

School of Communication & Media 10- 03-2013

Jef Folkerts

Enkele aannames uit de theorie

• _{Betekenisgeving en verbeelding zijn mentale processen}

• _{Een bijzondere vorm van verbeelding is de artistieke ervaring}

• _{De kunstervaring kenmerkt zich door nabootsing van betekenisprocessen} (mimesis)

In deze studie onderscheid ik:

• _{Verbeelding van de handeling (entertainmentervaring)} • _{Verbeelding van bewustzijn (artistieke ervaring)}

(5)

Jef Folkerts

Entertainmentervaring

• _{We worden meegenomen door het spel, gegrepen door de}

actie

• _{We vergeten alles om ons heen}

• _{We gaan deel uitmaken van de voorstelling}

• _{We vergeten dat we met een representatie te maken} hebben

(6)

Jef Folkerts 10- 03-2013

Kunstervaring

• _{Begint als entertainmentervaring (verbeelding van de handeling), maar} afwijking stimuleert verbeelding van bewustzijn/betekenisproces:

 Kunstenaar verwerkt persoonlijke visie op leven in tastbare, zichtbare vorm (beeld, schilderij, toneelstuk, roman)

 Kunstwerk: particuliere verbeelding van (aspect van) het leven/de wereld  Er komen, al dan niet opzettelijk, opvattingen van de

kunstenaar in het werk terecht

(7)

Jef Folkerts 10- 03-2013

Game analyse:

Mainstream entertainment games: Bioshock, Fable II & Heavy Rain

Indie-games: Braid & The Path

Onderscheid in aspecten die verbeelding en reflectie stimuleren:

• _{game play & game mechanics}_{(procedurele retoriek)}

• _verhaal

(8)

Jef Folkerts 10- 03-2013

Hypothesen uit game analyse

1. Game-specifieke hypothesen over gameplay- en

verhaalgebeurtenissen die aanzetten tot verbeelding en reflectie

2. Game-overstijgende, generieke hypothesen:

• de meeste gamers zijn niet geneigd tot nadenken over (aspecten uit) eigen wereld (ethiek, gedrag, politiek, religie etc.)

• professionele gamers zijn meer dan reguliere spelers geneigd tot reflectie op wereld om ons heen

• voorkeur voor visuele stijl en esthetiek als kunstkenmerk in games:

beïnvloed door institutionele kunstopvatting in onze samenleving: kunst is wat in bepaalde kringen kunst wordt genoemd

(9)

Jef Folkerts

Resultaten enquête

Meest opvallend:

78% voelt zich wel eens aangezet tot nadenken over eigen

wereld - de game als teken (voorbehoud: zelf-rapportage)

Fundamentele hypothese - entertainment gamers spelen oppervlakkig, niet

geïnteresseerd in 'diepere lagen’ – is daarmee ongeldig:

veel gamers worden wel degelijk aangezet tot reflectie op situaties en gebeurtenissen

(10)

Jef Folkerts

Game-specifieke resultaten, gemiddelde van 3 mainstream games

Game mechanics and gameplay stimuleerden:

30% tot verbeelding van de handeling / reflectie op in-game aspecten (entertainment) 23% tot reflectie op de wereld om ons heen (verbeelding van cultuur)

Het verhaal stimuleerde:

70% tot reflectie op in-game narratieve aspecten

40% tot reflectie op situaties & gebeurtenissen in de eigen wereld (verbeelding van

(11)

Jef Folkerts

Over welke thema’s en situaties in de wereld denken respondenten na? Bioshock:

• _{morele en politieke vraagstukken over uitwassen kapitalisme} • _{strijd tussen communisme en kapitalisme, inclusief koude oorlog} • _{het aan de kaak stellen van zwart-wit-denken in onze wereld} • _{Medische ethiek in onze eigen wereld}

• _{het creëren en opdringen van het menselijk ideaalbeeld via reclame}

• _{politieke ideologieën en de tegenstelling tussen individualisme en collectivisme} • _{de corrupte aard van de mens en corruptie van de macht}

• _{tot mislukkend gedoemde streven naar Utopia als onmogelijke opgave} • _{onze houding in bij keuzes tussen goed en kwaad}

(12)

Jef Folkerts

Game-specifieke resultaten

Kunstervaring ondergaan? (verbeelding van bewustzijn, mimesis)

Indicatie: impliciet commentaar opgemerkt in gameplay of verhaal: 24% in Fable II

31% in Heavy Rain

55% in Bioshock Conclusie:

41% van de totale steekproef n =206: had artistieke ervaring tijdens het spelen

(13)

Jef Folkerts

Games als kunst?

Vraag: is deze game een kunstgame? 62%: Heavy Rain

61%: Bioshock 25%: Fable II

Kenmerken om games als kunst te bestempelen (bijzondere vormgeving, , bijzonder verhaal, afwijkende gameplay, bijzondere mechanismen, morele dilemma’s, emoties, genre-experiment)

Bijzondere vormgeving:

94%: Bioshock 86%: Fable II 86%: Braid

59%: Heavy Rain (als enige afwijkend: morele dilemma’s meest genoemde kunstkenmerk: 94%)

(14)

Jef Folkerts

Hypothesen m.b.t. verschillen tussen professionele & reguliere gamers

Geneigdheid tot verbeelding en reflectie:

Alleen in Bioshock enkele significante verschillen (bij enkele gamesituaties) Niet bij de andere games!

De nul-hypothese - er is geen verschil - is niet verworpen:

er bestaat geen statistisch verschil tussen professionals en reguliere gamers in geneigdheid tot reflectie

(15)

Conclusies

Reguliere mainstream entertainment games …

• _{zijn een vorm van cultuur en}

representeren aspecten en opvattingen uit onze cultuur

• _{vertegenwoordigen esthetische en}

artistieke waarden

• _{kunnen kennis, inzichten, waarden}

en principes uit- en overdragen (niet voorbehouden aan applied games)

• _{kunnen net als kunst aanzetten tot}

verbeelding van de handeling en verbeelding van bewustzijn, en tot reflectie op aspecten, situaties en gebeurtenissen in de samenleving

(16)

Bijdrage van mijn studie

Een kennisprobleem beantwoord

Op basis van theoretisch onderzoek inzicht verschaft in:

• _{het onderscheid tussen kunstervaring en}

entertainmentervaring, als toevoeging op de institutionele kunstopvatting

Op basis van empirisch onderzoek inzicht verschaft in:

• _{de aard van betekenisgeving, verbeelding en}

reflectie in games

• _{games als culturele representatie}

Een praktisch kennisprobleem beantwoord

Game designers kunnen inzichten uit mijn studie

gebruiken om de gameplayervaring te ‘verdiepen’ met designprincipes die reflectie and mimesis stimuleren (via narratie & game mechanics)

Er lijkt onder gamers een groeiende behoefte te bestaan aan meer complexe, meerlagige, en ambigue games

(17)

Mogelijk vervolgonderzoek

• _{Ontwikkeling meer valide methodiek om de kunstervaring te ‘meten’}

• _{Onderzoek naar de mogelijke inzet, functionaliteit en effectiviteit van}

toegepaste kunst, met name op het gebied van games en interactieve media

• _{Welke rol kan daarin worden toegekend aan de kunstervaring, primair}

opgevat als cognitief proces (nabootsing en verbeelding van betekenisprocessen, metacognitie & metareflectie)

met betrekking tot leren en gedragsverandering in onderwijs, zorg, consumentengedrag, politiek, religieus en ecologisch bewustzijn, etc.

Spel tussen amusement en kunst - de verbeelding van cultuur in games

Proefschrift Spel tussen amusement en

kunst:

de verbeelding van cultuur in games

Entertainmentervaring

Kunstervaring

Game analyse:

Hypothesen uit game analyse

Conclusies

Bijdrage van mijn studie

Mogelijk vervolgonderzoek

Game Over

Proefschrift Spel tussen amusement en

kunst: