Adoptie van BIM: Een onderzoek naar de status quo van Building Information Modelling onder de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland

Hele tekst

(1) . Adoptie van BIM . Een onderzoek naar de status quo van Building Information Modeling onder de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland . Peter Fischer Bachelor scriptie Bouwtechnische Bedrijfskunde Honours class Maintenance and Services Lectoraat vastgoedkunde Hogeschool van Amsterdam 23 April 2013 . . .

(2) . 1.. Algemene informatie . Student Naam: Peter Fischer Hogeschool: Hogeschool van Amsterdam Opleiding: Bouwtechnische Bedrijfskunde Honours class Maintenance and Services Lectoraat vastgoedkunde Domein: Techniek Student nr. 500604572 Datum: 25-‐04-‐2013 Opdrachtgever en bedrijfsbegeleider Arjan Walinga Senior Beleidsmedewerker Brancheontwikkeling MKB Bouwend Nederland Bedrijfsbegeleider Bert Leeuwis Projectmedewerker Bouwend Nederland Afstudeerbegeleider en 1e lezer Rienk Stuive Docent en Studentenbegeleider Hogeschool van Amsterdam Lector vastgoedkunde en 2e lezer Willem Verbaan Lector vastgoedkunde Hogeschool van Amsterdam Afstudeerbegeleider en 2e lezer Germaine Zielstra-‐Olivier Docent en onderwijsvernieuwing Hogeschool van Amsterdam . . . .

(3) . 2.. Inhoudsopgave . 1. Algemene informatie ................................................................................................................................... 2 3. Voorwoord ....................................................................................................................................................... 5 4. Samenvatting ................................................................................................................................................... 6 5. Afkortingen en begrippenlijst ............................................................................................................... 15 6. Inleiding .......................................................................................................................................................... 16 6.1. Probleemstelling ................................................................................................................................ 16 6.2. Doelstelling ........................................................................................................................................... 17 7. Verloop van het onderzoek .................................................................................................................... 18 7.1. Tijdspad ................................................................................................................................................. 19 8. Leeswijzer ...................................................................................................................................................... 20 9. Topic-‐web ...................................................................................................................................................... 21 10. Vooronderzoek ......................................................................................................................................... 22 10.1. Datacollectie vooronderzoek ..................................................................................................... 23 10.2. Data-‐analyse vooronderzoek ..................................................................................................... 24 10.3. Resultaten en conclusies van het vooronderzoek. ........................................................... 25 10.3.1. Definitie van BIM ......................................................................................................................... 25 10.3.2. Functies van BIM ......................................................................................................................... 27 10.3.3. Volwassenheids-‐graad van BIM ............................................................................................ 30 11. Vraagstelling .............................................................................................................................................. 32 11.1. Doelstelling ........................................................................................................................................ 32 11.2. Kaders van onderzoek .................................................................................................................. 32 11.3. Hoofd-‐ en deelvragen .................................................................................................................... 32 12. Onderzoekopzet ....................................................................................................................................... 33 12.1. Onderzoeksontwerp ...................................................................................................................... 33 12.2. Meetinstrumenten en meetwaarden ...................................................................................... 36 13. Datacollectie .............................................................................................................................................. 37 14. Data analyse en resultaten .................................................................................................................. 38 14.1. Data analyse ...................................................................................................................................... 38 14.2. Resultaten adoptiegraad van BIM ............................................................................................ 40 14.2.1. Volwassenheidsgraad BIM; Peiler 1 Mensen .............................................................. 41 14.2.2. Volwassenheidsgraad BIM; Peiler 2 Middelen en tijd ............................................ 47 14.2.3. Volwassenheidsgraad BIM; Peiler 3 Samenwerking ............................................... 52 14.2.4. Volwassenheidsgraad BIM; Peiler 4 Werkprocedures en -‐processen ............. 57 14.2.5. Volwassenheidsgraad BIM; Peiler 5 BIM functies .................................................... 59 14.2.6. Volwassenheidsgraad BIM; Peiler 6 BIM implementatie ...................................... 64 14.2.7. Mate van BIM ............................................................................................................................ 68 14.3. Antwoord analyse ........................................................................................................................... 71 15. Conclusies ................................................................................................................................................... 80 15.1. Conclusie mate van BIM ............................................................................................................... 80 15.2. Conclusies volwassenheidsgraad BIM ................................................................................... 81 15.3. Conclusies antwoordanalyses ................................................................................................... 84 16. Aanbevelingen .......................................................................................................................................... 87 17. Nawoord ...................................................................................................................................................... 89 18. Bijlagen ......................................................................................................................................................... 91 . . . 3 .

(4) . Bijlage A Expert interviews ........................................................................................................................ 91 Bijlage B Data vooronderzoek .................................................................................................................. 91 Bijlage C Mindmap inventarisatie BIM-‐volwassenheidsgraad ................................................... 91 Bijlage D Meetinstrumenten en –waarden .......................................................................................... 91 Bijlage E Enquête ............................................................................................................................................ 91 Bijlage F Resultaten kwalitatief onderzoek ........................................................................................ 91 . 19. Bibliografie ................................................................................................................................................. 91 . “ BIM onder de Loep ”. . . . . 4 .

(5) . 3.. Voorwoord . Mijn interesse voor BIM is gedurende het onderzoek alleen maar gegroeid. In de toekomst denk ik dat BIM een nog grotere adoptiegraad zal krijgen dan op het moment van dit onderzoek. . BIM is meer dan een Buitengewoon Irritant Modewoord.. De resultaten van dit onderzoek naar de adoptie van BIM laat zien dat 46% van de bij Bouwend Nederland aangesloten bouwbedrijven BIM in enige mate gebruikt. Van deze bedrijven wordt gemiddeld 22% van de omzet gerealiseerd door projecten middels BIM. . BIM en ketenintegratie in de bouw.. 62% van de aangesloten bouwbedrijven geven aan dat zij bedrijfsoverstijgend willen werken met BIM, op projectbasis ofwel op duurzame basis. De ambitie om bedrijfsoverstijgend te werken wordt hoger naarmate de omzetklasse hoger is. Ik heb dit onderzoek als plezierig en vooral als uitdagend ervaren. Hieronder een korte bedank ronde voor het mogelijk maken van het onderzoek en dit rapport. Ik wil Bouwend Nederland bedanken voor haar gastvrijheid en de gezellige werksfeer gedurende de afstudeerperiode. En met name mijn opdrachtgever Arjan Walinga voor zijn tijd en inzet in dit onderzoek en vooral voor een goede dosis humor. Bert Leeuwis voor zijn inhoudelijke begeleiding en voor de vele feedback momenten. Rienk Stuive voor zijn begeleiding vanuit de Hogeschool en voor zijn positieve manier van begeleiding geven. Ook wil ik Léon Berlo, Hans Hendriks, Willem Pel, Rob Roef en Jan Straatman bedanken voor de gehouden expert interviews, en het geven van een duw in de goede richting. En als laatst, maar zeker niet het minst, Willem Verbaan voor zijn sparring momenten voor dit onderzoek. . . Bouwend Nederland. De organisatie waarbinnen het onderzoek heeft plaatsgevonden, en tevens de opdrachtgever, is Bouwend Nederland, de vereniging van bouw-‐ en infrabedrijven, is met ongeveer 5000 aangesloten bouwbedrijven de grootste ondernemersorganisatie in de bouw. Bouwend Nederland is een slagvaardige, professionele organisatie die zich inzet voor een betere profilering van de branche en een passende maatschappelijke erkenning voor een sector die economisch en sociaal belangrijk is. De kerntaken van Bouwend Nederland zijn belangenbehartiging, ontwikkeling en individuele dienstverlening aan haar lid-‐bedrijven. (Bouwend Nederland) . Hogeschool van Amsterdam. Dit onderzoek is tot stand gekomen in het kader van een bachelor scriptie voor de opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde aan de Hogeschool van Amsterdam, binnen de honours class Maintenance and Services van het lectoraat vastgoedkunde. . . 5 .

(6) . 4. . Vraagstelling. Samenvatting . Wat is de adoptiegraad van BIM?. De opdrachtgever van dit onderzoek, Bouwend Nederland, is op zoek naar antwoord op de vraag in welke mate haar aangesloten bouwbedrijven, uit de deelmarkt Burger-‐ en Utiliteitsbouw, BIM gebruiken, zowel kwalitatief als kwantitatief. Burger-‐ en Utiliteitsbouw wordt in dit rapport aangeduid als B&U. Bouwend Nederland stelt deze vraag, omdat zij haar 5000 aangesloten bouwbedrijven wil faciliteren om een professionaliseringsslag te maken en zich verder te ontwikkelen als branche. Dit onder andere door middel van branche-‐ontwikkelprogramma’s met als onderwerp BIM. . Wat is BIM?. BIM is samenwerken en informatie delen, zodanig dat alle relevante informatie gedurende de levenscyclus van een bouwwerk wordt opgeslagen, gebruikt en beheerd, en die ondersteund wordt door één of meerdere digitale 3D gebouwmodellen. Alle bij het bouw-‐, exploitatie-‐ en eventueel sloopproces betrokken partijen werken met dezelfde informatie en zien van elkaar wat er gebeurt. De informatie is altijd actueel en continu beschikbaar voor alle betrokken partijen. (Hendriks, Pel, & Straatman, 2012; Pel, 2012; Straatman, 2012b) Toevoeging OpenBIM OpenBIM staat voor werken met BIM middels open uitwisselingsformaten, waardoor samenwerken niet gebonden is aan één bepaald software pakket. (buildingSMART International Ltd., 2012) . . Behoudens het feit dat de bouwbedrijven zijn aangesloten bij Bouwend Nederland en dat zij in de zelfde sector opereren is het geen homogene groep. Er zijn verschillen in kernactiviteiten van de bouwbedrijven en bijbehorende verdienmodellen, maar ook in welke fase van de levenscyclus van een bouwwerk zij opereren. Hierdoor zal BIM onder de aangesloten bouwbedrijven op verschillende manieren worden ingezet, want BIM is een tool die verschillende functies bekleed. Naast dat BIM op verschillende manieren wordt ingezet, wordt zij ook in verschillende mate ingezet. In welke mate de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland BIM gebruiken wordt in dit rapport aangeduid als BIM adoptiegraad, waarbij: -‐ Kwantitatief als mate van BIM. -‐ Kwalitatief als volwassenheidsgraad van BIM. Voor het kunnen meten van de adoptiegraad van BIM onder de aangesloten bouwbedrijven, uit de deelmarkt B&U, van Bouwend Nederland is een meetmethodiek benodigd. Zij zal generalistisch van aard moeten zijn, vanwege de niet homogene aard van de doelgroep. Na een verkennende literatuur studie blijkt dat er meerdere meetmethodieken bestaan om een BIM-‐niveau te meten. Echter zijn deze methodieken niet geheel geschikt voor dit onderzoek middels een enquête, omdat zij niet expliciet rekening houden met een BIM-‐ambitiestelling van een bedrijf. De verschillen in ambitiestelling zijn onder andere te verklaren doordat de bouwbedrijven onderling verschillen in kernactiviteiten met bijbehorende verdienmodellen. . . 6 .

(7) . Hoofdvraag. Wat is de adoptiegraad van BIM, per sectie, onder de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland, uit de deelmarkt Burger-‐ en Utiliteitsbouw? Deelvragen 1. In welke mate, per sectie, gebruiken de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland, uit de deelmarkt Burger-‐ en Utiliteitsbouw, BIM? 2. Welke BIM-‐volwassenheidsgraad, per sectie, hebben de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland, uit de deelmarkt Burger-‐ en Utiliteitsbouw? . Doelstelling. De doelstelling voor dit onderzoek is het ontwikkelen van een valide meetmethodiek die in staat is om de adoptiegraad van BIM te meten onder de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland, uit de deelmarkt B&U. En die de verschillen in adoptiegraad kan meten tussen de verschillende secties van bouwklein tot en met bouwgroot. En deze meetmethodiek inzetten om middels een enquête een onderzoek te verrichten ter beantwoording van de hoofdvraag van dit onderzoek. . . . Kaders van onderzoek. De doelgroep van dit onderzoek zijn de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland. Het totaal van aangesloten bouwbedrijven is opgebouwd uit twee deelmarkten; Burger-‐ en Utiliteitsbouw (B&U) en Infra. Dit onderzoek richt zich op deelmarkt B&U, deelmarkt Infra wordt in dit onderzoek buiten beschouwing gelaten. deelmarkt B&U is verder gecategoriseerd naar omzet grootte, hierna te noemen secties. In de tabel hiernaast is een overzicht weergegeven van deze secties. Sectie Omzet klasse Aantal (in Euro, per miljoen) B&U 0 tot 3 2040 Klein B&U 3 tot 15 769 Midden B&U 15 tot 50 184 Middelgroot B&U 50 en hoger 69 Groot Totaal B&U 3062 Tabel 4.1 Doelgroep. Bron: Bouwend Nederland, cijfers van 28 augustus 2012. . Vooronderzoek. Middels vooronderzoek wordt inzicht verkregen in reeds bestaande meetmethodieken en aspecten om een BIM-‐volwassenheidsgraad te kunnen meten, de functies van BIM en de bestaande definities van de term BIM. Het verkregen inzicht dient als onderlegger voor het opstellen van een meetmethodiek die de hoofdvraag van dit onderzoek kan beantwoorden. . . 7 .

(8) . Methodiek. De bestaande meetmethodieken en aspecten zijn omgezet naar kernaspecten. Dit door de overeenkomsten uit de bestaande meetmethodieken en aspecten samen te voegen, met behoud van samenhang, tot kernaspecten. Deze kernaspecten bevatten de ingrediënten welke de basis vormen voor een . meetmethodiek om een BIM-‐ volwassenheidsgraad te meten. Deze kernaspecten zijn in onderstaande mindmap weergegeven. De meetmethodiek is voor de datacollectie vertaald naar een enquête. De enquête is onder de volledige doelgroep uitgezet. . Open BIM. Samenwerking schaal. Werkafspraken en verantwoordelijk-‐ heden. Binnen een afdeling. Binnen een bedrijf, project gebonden. Werkprocedures, en -‐processen. Samenwerking. Bedrijfs-‐ overstijgend, ketenpartners op duurzame basis. BIM functies BIM scope. BIM in bedrijfs-‐ strategie. Software. Mensen. Hardware. Mentaliteit en Cultuur. BIM implementatie. Commitment. BIM realisatie (IST). Roadmap. Business case. Medewerkers Training. Kennis en Vaardigheden. BIM verantwoordelijke. Projecten. Figuur 4.1 Volwassenheidsgraad BIM ingrediënten mindmap. . . Bedrijfs-‐ overstijgend, ketenpartners op projectbasis. Middelen en tijd. BIM volwassenheids-‐ graad. BIM ambitie (SOLL). Positiebepaling. Binnen een bedrijf, project ongebonden. . . BIM in organisatieniveau. 8 .

(9) . Onderzoeksontwerp. Hieronder staat een deel van het framework van het onderzoek weergegeven. Het volledige framework is terug te vinden hoofdstuk 12. . De pijlen in het framework geven de richting weer waarin variabelen invloed op elkaar uitoefenen. . Framework Adoptiegraad van BIM. Afhankelijke variabele. Indicator variabele. Indicator variabele. 1 Volwassenheids-‐ graad van BIM 0 Adoptiegraad van BIM. 1.1 BIM ambitie (SOLL). Framework 1.1 BIM ambitie (SOLL). 1.2 BIM implementatie. Framework 1.2 BIM implementatie. 1.3 BIM realisatie (IST). Framework 1.3 BIM realisatie (IST). Onafhankelijke variable 2.1 Aandeel BIM projecten in de omzet. 2 Mate van BIM Selectievragen t.b.v. data. 3 Bedrijf in sectie. Figuur 4.2 Framework. . Conclusies en aanbevelingen. De mate waarin BIM toegepast wordt verschilt per sectie. De verschillen tussen de secties zijn nog groter als het aandeel dat projecten middels BIM hebben in de omzet van de bouwbedrijven wordt meegerekend. De volwassenheidsgraad van de peilers verschillen ook tussen de secties. Met andere woorden de huidige situatie van BIM van de secties verschillen onderling, ook de ambities van BIM van de secties verschillen onderling. . . Meetwaarden 2.1 Aandeel BIM projecten in de omzet. 3.1 Bedrijf in omzetklasse. Meetwaarden 3.1 Bedrijf in omzetklasse. 4 Voorkennis van BIM. Meetwaarden 4 Voorkennis van BIM. 5 Functie van respondent. Meetwaarden 5 Functie van respondent. En zo ook de afstand tussen de huidige situatie en de te nemen stappen om de ambitie te realiseren verschillen onder de secties. Daardoor is het mijn advies om per sectie BIM branche-‐ ontwikkelprogramma’s met een andere invulling op te zetten. Hierna eerst de conclusies en aanbevelingen betreffende de mate van BIM, welke worden gevolgd door de conclusies en aanbevelingen betreffende de volwassenheidsgraad van BIM. . 9 .

(10) . Mate van BIM. De mate van BIM is in dit onderzoek gerelateerd aan het aandeel in de omzet wat gerealiseerd is met projecten middels BIM. . 45% van de aangesloten. bouwbedrijven gebruikt BIM. . Het BIM gebruik percentage per sectie: -‐ B&U Klein 10% -‐ B&U Midden 34% -‐ B&U Middelgroot 75% -‐ B&U Groot 95% . Er is een positieve relatie tussen de omzet van een bouwbedrijf en de mate waarin BIM gebruikt wordt. In dit onderzoek is niet onderzocht of de omzet van een bouwbedrijf het gevolg of de oorzaak is van de mate waarin BIM toegepast wordt. Van de 46% van de bouwbedrijven die aangeven BIM te gebruiken wordt gemiddeld 22% van de omzet gerealiseerd door projecten middels BIM. Hiermee zit de mate van BIM ongeveer op 10% waarvan het overgrote deel door B&U Middelgroot en Groot gerealiseerd is. In een grafiek afgebeeld ziet het er als volgt uit. . . Grafiek 15.1.1 Wel BIM of geen BIM. . . . . 10 .

(11) . Volwassenheidsgraad van BIM. De volwassenheidsgraad van BIM is opgebouwd uit 6 peilers, zie onderstaand figuur. Deze peilers zijn meetpunten in het onderzoeksontwerp. De verdere conclusies en aanbevelingen voor het kwalitatieve deel worden per peiler besproken. 1 Mensen. 3 Samenwerking 4 Werkprocedures en -‐processen 5 BIM functies. Figuur 4.3 Peilers . Peiler 1 Mensen. 6 BIM implementatie. . Peiler 3 Samenwerking. Secties B&U Klein en Midden hebben behoefte om draagvlak te creëren voor BIM in elk organisatieniveau. De lage mate waarin BIM toegepast wordt kan komen doordat BIM niet door elk organisatieniveau gedragen wordt. Middels een branche-‐ ontwikkelprogramma kan er inzicht gegeven worden in BIM voor alle organisatieniveaus. Ook is er behoefte om de kennis en vaardigheden van de medewerkers op niveau te krijgen. Hierbij zijn trainingen enerzijds van belang, maar ook praktijkervaring is belangrijk om de kennis en vaardigheden op niveau te krijgen. . Peiler 2 Middelen en tijd. Secties B&U Klein en Midden geven aan dat er behoefte is om meer tijd in te zetten voor BIM. Dit strookt ook met het beeld uit peiler 1 om middels praktijkervaring de kennis en vaardigheden op peil te krijgen. Een branche-‐ontwikkelprogramma zou een stuk inzicht kunnen geven waarin de kosten en baten tegenover elkaar worden gezet, zodat een drempel voor de inzet van meer tijd verlaagd kan worden. Secties B&U Middelgroot en Groot hebben weinig behoefte voor peiler 2 Middelen tijd. Alle secties geven aan volwassen te zijn op het gebied van software en hardware, mijn advies is om deze elementen dan ook niet mee te nemen in een branche-‐ ontwikkelprogramma. . 2 Middelen en Tijd. Volwassenheids-‐ graad van BIM. Voor secties B&U Middel en Groot is peiler 1 Mensen weinig relevant . Alleen sectie B&U Groot heeft behoefte aan meer kennis en vaardigheden op het gebied van BIM. Zij geven aan voldoende training te hebben op het gebied van BIM, ook hier geldt dat praktijkervaring belangrijk om de kennis en vaardigheden op niveau te krijgen. . . Sectie B&U Klein en Midden geven aan dat zij op dit moment BIM niet gebruiken voor samenwerking. Sectie B&U Middelgroot gebruikt BIM matig binnen het bedrijf op projectbasis. Sectie B&U Groot geeft aan BIM bedrijfsoverstijgend op projectbasis te gebruiken. Van alle secties is er behoefte om bedrijfsoverstijgend te werken, op projectbasis ofwel op duurzame basis. In lijn met deze behoefte staat de behoefte aan het werken met open uitwisselingsformaten en het maken van werkafspraken en verantwoordelijkheden. . . 11 .

(12) Mijn advies is dan ook, om in een branche-‐ontwikkelprogramma inzicht te geven in de voordelen van het werken op een hogere samenwerkingsschaal. En hierbij ook inzicht te geven in de bijkomstigheden voor het werken op een hogere samenwerkingsschaal, namelijk het werken met open uitwisselingsformaten en het maken van werkafspraken en verantwoordelijkheden. . Peiler 4 Werkprocedures en – processen. Secties B&U Klein, Midden en Middelgroot geven aan dat er een grote behoefte is om de werkprocedures en – processen van de bouwbedrijven te stroomlijnen met BIM of de functies van BIM. Een branche-‐ontwikkelprogramma kan hierover handvaten geven. Maar BIM kan voor verschillende functies worden ingezet, hierdoor zullen de werkprocedures en –processen verschillen per functie van BIM. Om BIM geen doel op zichzelf te laten worden, maar meer een middel om tot een doel te komen, is het mijn advies om de werkprocedures en –processen die voortvloeien uit de kernactiviteiten van een bouwbedrijf als uitgangspunt te nemen. En de werkprocedures en – processen die relevant zijn voor een BIM functie daarop af te stemmen. Sectie B&U Groot geeft aan volwassen te zijn op het gebied van werkprocedures en – processen, en hebben dit gebied geen behoefte aan een branche-‐ ontwikkelprogramma. . Peiler 5 BIM functies. BIM is niet een doel op zich, maar een middel die voor meerdere functies kan worden ingezet. Om meer draagvlak te creëren voor BIM is het mijn advies om richting de bouwbedrijven meer inzicht te geven in de vele functies die middels BIM kunnen worden uitgevoerd. B&U Middelgroot en Groot hebben vele malen meer aangegeven een functie van BIM te hebben gerealiseerd dan sectie B&U . . Klein en Midden. Een verklaring hiervoor kan zijn: "hoe groter het bedrijf in de omzet, hoe. groter, breder of meer de. kernactiviteiten er in het algemeen zijn, des te meer BIM functies passen binnen deze kernactiviteiten". . Hieronder de top 15 van meest geambieerde functies van BIM: 1. Zekerheid over prestaties. 2. Budget bewaking. 3. Sloop, tool en informatie voor. 4. Plantoetsing en bouwaanvraag. 5. Ruimtebeheer. 6. Duurzaam bouwen, Milieu belasting doorrekenen. 7. Constructies berekenen, toetsen. 8. Machineaansturing. 9. Ontwerpen. 10. 4D planning, Lean bouwen. 11. Gebouwdocumentatie, Digitaal gebouwdossier. 12. Bouwplaats inrichting uitwerken. 13. Logistieke automatisering. 14. Massa studies. 15. Communicatie, intern of extern. . Peiler 6 BIM implementatie. Sectie B&U Klein en Midden hebben BIM weinig geïmplementeerd. Sectie B&U Middelgroot heeft BIM matig geïmplementeerd. En Sectie B&U Groot geeft aan BIM te hebben geïmplementeerd, daardoor is sectie B&U Groot in deze aanbevelingen buiten beschouwing gelaten. Om de aspecten die peiler 1 tot en met 5 bevatten te borgen in een bouwbedrijf zal er een vorm van BIM implementatie moeten volgen. Een dergelijke implementatie bevat een positiebepaling (waar sta ik nu), een ambitiestelling (waar wil ik heen) en een roadmap met de te maken stappen in quick wins en lange termijn doelstellingen om de ambitie te realiseren. Een branche-‐ ontwikkelprogramma kan handvaten geven voor een implementatieplan. . 12 .

(13) . Antwoord analyses. In de antwoordanalyses zijn de volgende aspecten geanalyseerd: Training, Kennis en vaardigheden, Tijd, Samenwerkingsschaal en OpenBIM. . Training. In het aspect training is onderzocht of de medewerkers van een bouwbedrijf training krijgen op het gebied van BIM of een functie van BIM. Secties B&U Klein en Midden kunnen op het gebied van training nog stappen maken. . “Sectie B&U Middelgroot en Groot zijn volwassen op het gebied van. In het aspect tijd is onderzocht of er voldoende tijd ingezet wordt voor BIM of een functie van BIM. Op het gebied van tijd hebben secties B&U Klein en Midden een ambitie die hoger is dan de realisatie. Sectie B&U Middelgroot heeft een ambitie die nagenoeg gelijk is aan de realisatie. Sectie B&U Groot heeft een realisatie die hoger is dan de ambitie. . “Hoe hoger het bedrijf in de. omzetklasse, hoe meer tijd er ingezet wordt voor BIM, en visa versa” . Samenwerkingsschaal. training” . Kennis en vaardigheden. In het aspect kennis en vaardigheden is onderzocht of de medewerkers van een bouwbedrijf voldoende kennis hebben op het gebied van BIM of een functie van BIM. Op het gebied van kennis en vaardigheden is de ambitie van alle secties vele malen groter dan de realisatie. Dit beeld strookt niet met het aspect Training waarbij sectie B&U Middelgroot en Groot aangeven volwassen te zijn. . “Hieruit kan geconcludeerd worden dat het geven van training aan. medewerkers van een bouwbedrijf niet altijd leidt tot voldoende kennis een. vaardigheden bij de werknemers”. Wellicht is het gebrek aan voldoende praktijkervaring hier de missende schakel, aangezien de mate van BIM over alle secties genomen op 10% ligt. . Tijd. . In het aspect samenwerkingsschaal is er onderzocht in welke samenwerkingsschaal de bouwbedrijven willen werken, en in welke samenwerkingsschaal zij nu werken. Over alle secties genomen gebruikt 56% van de bouwbedrijven BIM niet als hulpmiddel voor samenwerking. Als de resultaten per sectie bekeken worden komt er een ander beeld uit. Secties B&U Klein en Midden gebruiken BIM nauwelijks als hulpmiddel voor samenwerking. Sectie B&U Middelgroot gebruikt BIM in enige mate als hulpmiddel voor samenwerking binnen een bedrijf project gebonden. Sectie B&U Groot gebruikt BIM voornamelijk bedrijfsoverstijgend op projectbasis. . “62% van de bouwbedrijven geven. aan dat zij bedrijfsoverstijgend willen werken, op projectbasis ofwel op. duurzame basis. Dit is een gegeven die geldt voor alle secties. De ambitie om. bedrijfsoverstijgend te werken wordt. hoger naarmate de omzetklasse hoger is” . . . 13 .

(14) . OpenBIM. In aspect OpenBIM is onderzocht in hoeverre er gewerkt wordt met open uitwisselingsformaten. Op het gebied van OpenBIM hebben secties B&U Klein en Midden een lage realisatie en een hoge ambitie. Sectie B&U Middelgroot heeft een ambitie die nagenoeg gelijk is aan de realisatie. Sectie B&U Groot heeft een hogere realisatie dan ambitie. Hier zit een trend in. . “Hoe hoger het bedrijf in de. omzetklasse, des te meer er met open. uitwisselingsformaten gewerkt wordt” . . . . . 14 .

(15) . 5. Afkortingen en begrippenlijst . BIM: BIM is samenwerken en informatie delen, zodanig dat alle relevante informatie gedurende de levenscyclus van een bouwwerk wordt opgeslagen, gebruikt en beheerd, en die ondersteund wordt door één of meerdere digitale 3D gebouwmodellen. Alle bij het bouw-‐, exploitatie-‐ en eventueel sloopproces betrokken partijen werken met dezelfde informatie en zien van elkaar wat er gebeurt. De informatie is altijd actueel en continu beschikbaar voor alle betrokken partijen. (Hendriks, Pel, & Straatman, 2012; Pel, 2012; Straatman, 2012b) BIM-‐methodiek: De toepassingen van het BIM-‐model, werkprocessen en modelleermethodes om specifieke, herhaalbare en betrouwbare gegevens uit de modellen te halen. BIM-‐model: Eén of meer digitale (3D) gebouwmodellen waarin alle data gedurende de levenscyclus van een bouwwerk zijn vastgelegd. De gegevens hebben betrekking op de fysieke en functionele kenmerken van het bouwwerk. Het BIM-‐model fungeert als gedeelde kennis-‐ en informatiebron ten behoeve van beslissingen gedurende de levenscyclus van een bouwwerk. Om spraakverwarring te voorkomen, wordt onderscheid gemaakt in een BIM-‐ methodiek, een BIM-‐model en een BIM-‐ datadefinitie: BIM-‐datadefinitie: De eisen en normen aan de toepassing van BIM en de uitwisseling van gegevens. Deze zorgen ervoor dat zowel zender als ontvanger de uitgewisselde gegevens kunnen begrijpen en interpreteren. . . . BIM-‐ambitie Een ambitie van een bedrijf op het gebied van BIM. BIM-‐functies BIM is een tool die voor vele functies kan worden ingezet. BIM-‐realisatie Een resultaat in hoeverre een afdeling, bedrijf of keten BIM gerealiseerd heeft. B&U Burger-‐ en Utiliteitsbouw, een deelmarkt van de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland. Mindmap Een manier om informatie te structureren. OpenBIM OpenBIM staat voor werken met BIM middels open uitwisselingsformaten, waardoor samenwerken niet gebonden is aan één bepaald software pakket. (buildingSMART International Ltd., 2012) Secties Deelmarkt Burger-‐ en Utiliteitsbouw van de aangesloten bouwbedrijven van Bouwen Nederland is verder gecategoriseerd naar secties. Deze secties hebben als onderscheidend criteria omzet grootte. Word-‐cloud Een overzicht van gebruikte woorden van een bepaald onderwerp. Hoe vaker een woord gebruikt wordt, des te groter deze in de word-‐cloud naar voren komt. BIM-‐volwassenheidsgraad Een term voor het kwalitatieve deel van de adoptie van BIM. . . 15 .

(16) . 6. . Inleiding . “Voor vrijwel geen enkel bedrijf in de bouwsector is het de vraag of er een. toekomst is zonder BIM. De voordelen zijn zo duidelijk dat er geen twijfel meer over bestaat dat BIM. 6.1.. noodzakelijk is om de grote. hoeveelheid informatie in goede banen te leiden.”. (Hendriks, Pel, & Straatman, 2012) Wat is BIM? BIM is samenwerken en informatie delen, zodanig dat alle relevante informatie gedurende de levenscyclus van een bouwwerk wordt opgeslagen, gebruikt en beheerd, en die ondersteund wordt door één of meerdere digitale 3D gebouwmodellen. Alle bij het bouw-‐, exploitatie-‐ en eventueel sloopproces betrokken partijen werken met dezelfde informatie en zien van elkaar wat er gebeurt. De informatie is altijd actueel en continu beschikbaar voor alle betrokken partijen. (Hendriks, Pel, & Straatman, 2012; Pel, 2012; Straatman, 2012b) Toevoeging OpenBIM OpenBIM staat voor werken met BIM middels open uitwisselingsformaten, waardoor samenwerken niet gebonden is aan één bepaald software pakket. (buildingSMART International Ltd., 2012) Aanleiding van dit onderzoek? De opdrachtgever van dit onderzoek, Bouwend Nederland, is op zoek naar antwoord op de vraag in welke mate haar aangesloten bouwbedrijven, uit de deelmarkt Burger-‐ en Utiliteitsbouw, BIM gebruiken, zowel kwalitatief als kwantitatief. Burger-‐ en Utiliteitsbouw wordt in dit rapport aangeduid als B&U. . Bouwend Nederland stelt deze vraag omdat zij haar 5000 aangesloten bouwbedrijven wil faciliteren om een professionaliseringsslag te maken en zich verder te ontwikkelen als branche. Dit onder andere door middel van branche-‐ontwikkelprogramma’s met als onderwerp BIM. . . Probleemstelling . Behoudens het feit dat de bouwbedrijven zijn aangesloten bij Bouwend Nederland en dat zij in de zelfde sector opereren is het geen homogene groep. Er zijn verschillen in kernactiviteiten van de bouwbedrijven en bijbehorende verdienmodellen, maar ook in welke fase van de levenscyclus van een bouwwerk zij opereren. Hierdoor zal BIM onder de aangesloten bouwbedrijven op verschillende manieren worden ingezet, want BIM is een tool die verschillende functies bekleed. Naast dat BIM op verschillende manieren wordt ingezet, wordt zij ook in verschillende mate ingezet. Dit is onder andere afhankelijk van de baten van BIM, het inzicht in de mogelijke baten en kosten van BIM. . . 16 .

(17) In welke mate de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland BIM gebruiken wordt in dit rapport aangeduid als BIM adoptiegraad, waarbij: -‐ Kwantitatief als mate van BIM. -‐ Kwalitatief als volwassenheidsgraad van BIM. Voor het kunnen meten van de adoptiegraad van BIM onder de aangesloten bouwbedrijven, uit de deelmarkt B&U, van Bouwend Nederland is een meetmethodiek benodigd. Zij zal generalistisch van aard moeten zijn vanwege de niet homogene aard van de doelgroep. Na een verkennende literatuurstudie blijkt dat er meerdere meetmethodieken bestaan om een BIM-‐niveau te meten. Echter deze methodieken zijn niet geheel geschikt voor dit onderzoek middels een enquête, omdat zij niet expliciet rekening houden met een BIM-‐ambitiestelling van een bedrijf. De verschillen in ambitiestelling zijn onder andere te verklaren doordat de bouwbedrijven onderling verschillen in kernactiviteiten met bijbehorende verdienmodellen. . . . 6.2.. Doelstelling . De doelstelling voor dit onderzoek is het ontwikkelen van een valide meetmethodiek die in staat is om de adoptiegraad van BIM te meten onder de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland, uit de deelmarkt B&U. En de verschillen in adoptiegraad kan meten tussen de verschillende secties van bouwklein tot en met bouwgroot. En deze meetmethodiek zal worden ingezet om middels een enquête een onderzoek te verrichten ter beantwoording van de hoofdvraag van dit onderzoek. Waarna er door Bouwend Nederland de eerder beschreven branche-‐ontwikkelprogramma’s kunnen worden uitgezet onder haar aangesloten bouwbedrijven. . . 17 .

(18) . 7.. Verloop van het onderzoek . Vooronderzoek Vooronderzoek middels interviews met experts en relevante literatuur. Datacollectie: -‐ Interviews houden met vooraf gedefinieerde vragen. -‐ Interviews uitwerken en importeren in een database van een kwalitatieve data-‐ analyse programma. -‐ Voor het onderzoek relevante literatuur importeren in een database van een kwalitatieve data-‐analyse programma. Data-‐analyse: Door middel van een database van een kwalitatieve data-‐analyse programma het analyseren van de literatuur en interviews en coderen naar thema’s die van belang zijn voor het beantwoorden van de volgende vragen: -‐ Welke definitie van het begrip BIM wordt in dit onderzoek opgesteld? -‐ Wat zijn de functies van BIM? -‐ Hoe kan een BIM-‐volwassenheidsgraad worden onderzocht? Resultaten en conclusies: De resultaten geven een onderlegger voor het opstellen van een meetmethodiek om de hoofdvraag van dit onderzoek te beantwoorden. Kwalitatief onderzoek Middels het kwalitatief onderzoek wordt antwoord gegeven op de hoofdvraag van dit onderzoek. Meetmethodiek opstellen: Het opstellen van een valide meetmethodiek op basis van de resultaten uit de vooronderzoeksfase. Kwalitatieve datacollectie: Het uitzetten van de opgestelde enquête onder de doelgroep van dit onderzoek, de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland, uit de deelmarkt B&U. Kwalitatieve data-‐analyse: Het analyseren van de kwalitatieve data voor het destilleren van de resultaten. Resultaten en conclusies: Het interpreteren van de resultaten en hieruit conclusies trekken ter beantwoording van de hoofdvraag van dit onderzoek. Aanbevelingen Op basis van de resultaten uit de kwalitatieve onderzoeksfase aanbevelingen doen over de aanleiding van dit onderzoek, namelijk: branche-‐ontwikkelprogramma’s met als onderwerp BIM. . . . . 18 .

(19) . 7.1.. Tijdspad . Hieronder de activiteiten uit het onderzoek verloop uitgezet in de tijd in maandaanduidingen. Activiteit sep’12 okt’12 nov’12 dec’12 jan’13 feb’13 Vooronderzoek Datacollectie data-‐analyse Resultaten en conclusies Kwalitatief onderzoek Meetmethodiek opstellen Kwalitatieve datacollectie Kwalitatieve data-‐analyse Resultaten en conclusies Aanbevelingen . . . . mrt’13 . 19 .

(20) . 8.. Leeswijzer . Hieronder is een leeswijzer opgenomen, om de lezer wegwijs te maken in het rapport. Dit rapport is geschreven vanuit het perspectief van bedrijven uit de sector Burger-‐ en Utiliteitsbouw, maar uit oogpunt van ketenintegratie in de bouw is dit rapport tevens relevant voor andere sectoren van de bouw. Het gebruikte jargon in dit rapport is uitgewerkt in hoofdstuk afkortingen-‐ en begrippenlijst. Lezers die geïnteresseerd zijn in de hoofdlijn kunnen zich richten op de samenvatting. Hoofdstuk 1 geeft algemene informatie over de contactpersonen en rolverdeling voor de totstandkoming van dit onderzoek en rapport. Hoofdstuk 2 is de inhoudsopgave van dit rapport. Hoofdstuk 3 is een persoonlijk stuk over de waarom, hoe en wat van dit onderzoek. Hoofdstuk 4 is een samenvatting van het volledig rapport, en geeft de hoofdlijnen van het rapport weer. Hoofdstuk 5 is een afkortingen-‐ en begrippenlijst, waar de in dit rapport gebruikte jargon is uitgewerkt. Hoofdstuk 6 is de inleiding van dit rapport. Hoofdstuk 7 geeft het verloop weer van dit onderzoek. Hierin is tevens een tijdspad opgenomen. Hoofdstuk 8 is deze leeswijzer. Hoofdstuk 9 geeft een topic-‐web weer. Zij geeft inventarisatie weer van relevante onderwerpen voor dit onderzoek. . . . Hoofdstuk 10 is het vooronderzoek opgenomen. In het vooronderzoek wordt weergegeven welke vragen hierin worden behandeld en welke resultaten en conclusies hieruit voortvloeien. Hoofdstuk 11 wordt de vraagstelling behandeld. Hieronder valt tevens de doelstelling en de kaders van het onderzoek. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een overzicht van hoofd-‐ en deelvragen. Hoofdstuk 12 behandeld de onderzoeksopzet welke bestaat uit onderzoeksontwerp en meetinstrumenten en meetwaarden. Hoofdstuk 13 behandeld de data-‐collectie middels een enquête. Hoofdstuk 14 worden de resultaten van het onderzoek weergegeven op basis van de gecollecteerde data. Hoofdstuk 15 zijn de conclusies opgenomen die zijn getrokken uit de resultaten. Deze conclusies zijn ter beantwoording van de vraagstelling met haar hoofd-‐ en deelvragen. Hoofdstuk 16 worden aanbevelingen gedaan op de aanleiding van dit onderzoek. Hoofdstuk 17 is de bibliografie opgenomen met verwijzingen die in dit rapport zijn gebruikt. Hoofdstuk 18 zijn de bijlagen opgenomen. Hoofdstuk 19 is het nawoord opgenomen. . . 20 .

(21) . 9.. Topic-‐web . In dit hoofdstuk is een topic-‐web weergegeven. Zij geeft verbanden weer tussen relevante onderwerpen voor dit onderzoek. . Bestaande meetmethodieken. Aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland. Nieuwe meetmethodiek. Bouw groot. Kwantitatief. Adoptie van BIM. Kwalitatief. . Bouw midden Bouw klein. Enquête m.b.v. nieuwe meetmethodiek. . Bouw middelgroot. Definitie van BIM. Functies van BIM. Branche ontwikkel-‐ programma’s. . . . 21 .

(22) . 10. Vooronderzoek . . Wat?. Waarom?. Middels vooronderzoek wordt inzicht verkregen in reeds bestaande meetmethodieken en aspecten om een BIM-‐volwassenheidsgraad te kunnen meten, de functies van BIM en de bestaande definities van de term BIM. . Hoe?. Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van een software pakket om kwalitatievedata te coderen en analyseren. Datacollectie middels literatuur onderzoek en expert interviews. Voor het onderzoek relevante literatuur en de uitwerkingen van de gehouden expert interviews zijn geïmporteerd in een kwalitatieve data-‐analyse programma. Data-‐analyse middels literatuur onderzoek en expert interviews. Het geïmporteerde literatuur en de uitwerkingen van expert interviews zijn gecodeerd naar thema’s die relevant zijn voor de beantwoording van volgende vragen: -‐ Welke definitie van het begrip BIM wordt in dit onderzoek gebruikt? -‐ Wat zijn de functies van BIM? -‐ Hoe kan een BIM-‐ volwassenheidsgraad worden onderzocht? Conclusies van het vooronderzoek. Uit de resultaten het gecodeerde literatuur en uitwerkingen van expert interviews zijn conclusies getrokken die antwoord geven op bovenstaande vragen. . . Het verkregen inzicht dient als onderlegger voor het opstellen van een meetmethodiek die de hoofdvraag van dit onderzoek kan beantwoorden; Wat is de adoptiegraad van BIM, per sectie, onder de aangesloten bouwbedrijven van Bouwend Nederland, uit de deelmarkt Burger-‐ en Utiliteitsbouw? . . Figuur 10.1 Impressie van relevante literatuur. . . 22 .

No results found