I i CL, i ^ 3 | ^ j tmJ I ~ i I A"^r"\ I % I i ? b I I 53 ^— ^— R E D E U I T G E S P R O K E N O P D E N 18EN S E P T E M B E R 1922 B I J D E O V E R D R A C H T V A N H E T R E C T O R A A T D E R L A N D B O U W H O O G E S C H O O L DOOR D R . M . J . V A N U V E N H. V E E N M A N & Z O N E N - W A G E N I N G E N - 1922
HET STUDIEJAAR 1921—1922.
R E D E U I T G E S P R O K E N OP D E N 1 8 E N S E P T E M B E R 1 9 2 2 B I J D E OVERDRACHT VAN H E T RECTORAAT DER
LANDBOUWHOOGESCHOOL DOOR
D R . M. J . VAN U V E N .
Mijne Heeren Curatoren, Hoogleeraren, Lec-toren, Dames en Heeren Assistenten en Studenten en verder Gij allen, wier belangstelling in de Landbouwhoogeschool U herwaarts heeft ge-voerd, zeer gewaardeerde Toehoorderessen en Toehoorders.
Eenige jaren geleden heeft de beroemde, onlangs overleden, Hollandsche sterrekundige J . C. K A P T E Y N zijn a a n d a c h t geves-tigd op de breedteverschillen v a n de opeenvolgende jaarringen van eeuwenoude boomen en de gevonden breedteschommelingen verklaard uit periodieke klimaatwisselingen, waaraan die,boo-men onderworpen zijn geweest. W a t zal de toekomstige geschied-schrijver van den Nederlandschen landbouw a a n de h a n d v a n de methode-KAPTEYN besluiten aangaande de t e m p e r a t u u r van de openbare belangstelling in het landbouwonderwijs, door meting van den vierden cursusring van de landbouwhooge-school? We behoeven, om het antwoord hierop te vernemen, gelukkig niet te wachten t o t de geheele landbouwhoogeschool geveld terneder ligt. D a n k zij den zelf-registreerenden diktemeter van T E W E C H E L kunnen we den aanwas gedurende den afgeloo-pen cursus onmiddellijk vaststellen, en ook k u n n e n we, zelfs met het uiterst geringe beschikbare vergelijkingsmateriaal, ons reeds eenig oordeel vormen o m t r e n t de phase v a n de schommeling in de uitwendige groeifactoren, waarin we t h a n s verkeeren. He-laas, onze waarnemingen geven ons weinig reden t o t vreugde. Onmiskenbaar bevinden we ons in de dalende lijn! De voedings-stoffen die de pasgeboren landbouwhoogeschool zoo dringend
noodig heeft, worden in steeds zuiniger afgepaste porties ver-strekt en wanneer het jonge wicht het leven zal houden, zal dit in de eerste plaats te danken zijn a a n de h a a r aangeboren levens-k r a c h t . Nu strelevens-kt het doorstaan v a n zullevens-k een hongerlevens-kuur in zekeren zin den patient t o t eer. Wanneer het organisme door een sterken wil gedwongen wordt te blijven functioneeren, is elke dag verlenging van het bestaan een triomf voor de zedelijke kracht van het individu. Alleen v r a a g t een nuchter-redeneerend beschouwer zich af, of die in steeds sterker mate gevorderde zelfbeheersching op den d u u r niet te hooge eischen stelt a a n de zenuwen van den jongen spruit, die nu eenmaal nog niet v a n staal zijn, en of niet weldra een versuffing g a a t intreden, die voor het geheele volgende leven noodlottig zal worden. E n bij dienzelfden koel berekenenden toeschouwer rijst tevens de vraag of het hoofd van een gezin, d a t in tijdelijke geldverlegen-heid verkeert, er wel verstandig a a n doet de jongste kinderen kunstmatig in h u n natuurlijken groei te belemmeren, in 't bij-zonder wanneer de jongeling, reeds bedenkelijk ondervoed, bestemd is om een der voornaamste middelen v a n bestaan, den landbouw, t o t hooger ontwikkeling te brengen.
Maar we zullen dien toeschouwer rustig laten voortmijmeren en t h a n s overgaan t o t het geven v a n een overzicht van de voor-naamste lotgevallen van de Landbouwhoogeschool gedurende den afgeloopen cursus. De t a a k van den waarheidlievenden geschiedverhaler is in zooverre ondankbaar, als de toehoorder in het algemeen minder geboeid wordt door de werkelijkheid dan door de fantasie. De werkelijkheid is nu eenmaal eenig in haar, verschijning, de fantasie biedt veel meer afwisseling. De werkelijkheid wordt vertolkt door nuchtere getallen, de fantasie schuwt alles wat concreet is. Ter verlevendiging van het verslag zou men wel is waar de t e vermelden getallen kunnen b e m a n t e -len door een min of meer gezochte wiskundige inkleeding; zoo bijv. zou men de aantallen mannelijke en vrouwelijke stu-denten kunnen aanduiden door de vierkantsvergelijking te noemen, w a a r v a n die aantallen de wortels zijn, en op een derge-lijke manier zou men de bedragen, door de Regeering voor nieuwe laboratoria uitgetrokken, kunnen omschrijven als wortels van een hoogeregraadsvergelijking, bij welker oplossing de scheiding tusschen reëele en imaginaire wortels dan wel eens t o t onaan-gename verrassingen aanleiding zou kunnen geven. Daar het evenwel onzeker is, of de toehoorder in zulk een wiskundige inkleeding wel behagen zou scheppen, zullen we ons er toe be-palen de feiten zoo zakelijk mogelijk mede te deelen ; misschien zullen we de fantasie wel genoeg te doen geven als we ons een
voorstelling willen vormen v a n de geschiedenis v a n de L a n d -b o u w h o g e s c h o o l , zooals we die zouden he-b-ben gewenscht.
H e t College v a n Curatoren behield zijn samenstelling door de herbenoeming v a n Mr. H . F . H E S S E L I N K VAN S U C H T E L E N bij Kon. Besluit v a n 27 Maart 1922, No. 36.
De Heer H E S S E L I N K VAN STTCHTELEN heeft onlangs ontslag a a n -gevraagd als Burgemeester v a n Wageningen. We twijfelen niet, of zijn belangstelling in de landbouwhoogeschool zal n a zijn aftreden als hoofd dezer gemeente onverzwakt blijven.
De Senaat heeft eenige ingrijpende veranderingen ondergaan. Op denzelfden dag, 2 Dec. 1921, d a t Dr. D . L. B A K K E K zijn inaugureele rede hield, werd a a n D r . G. S T A H E L eervol ontslag verleend als hoogleeraar a a n de landbouwhoogeschool. Dr.
S T A H E L , die in West-Indië een goed ingericht laboratorium h a d verlaten, was zeer teleurgesteld te ontwaren, d a t hier te Wage-ningen voor h e t onderwijs en onderzoek in mycologie nagenoeg alle hulpmiddelen o n t b r a k e n . Toen hij bovendien t o t de ont-dekking kwam, d a t een laboratorium niet uit den grond verrees zonder eenige moreele krachtsinspanning zijnerzijds, bereikte zijn ontgoocheling zulk een diepte, d a t hij toegankelijk werd voor de opvatting, als zou te Wageningen niet het voor hem gewenschte arbeidsveld liggen. Wij betreuren het levendig, d a t we een natuuronderzoeker v a n zoo gevestigden n a a m als D r .
S T A H E L niet a a n de landbouwhoogeschool hebben mogen be-h o u d e n en vragen ons af, of zijn neiging t o t moedeloosbe-heid wel tijdig genoeg o n t d e k t en krachtig genoeg bestreden is in een tijd, t o e n deze nog geen noodlottige afmetingen h a d aangenomen.
Op voorstel v a n Curatoren en Senaat besloot de Minister n a h e t ontslag van D r . S T A H E L de v a c a t u r e in Phytopathologie door een entomoloog te doen vervullen, en zoo werd bij K o n . Besluit v a n 3 Juli 1922, N o . 47, Prof. R O E P K E benoemd t o t hoogleeraar in de entomologische Phytopathologie met ingang v a n 19 Sept. 1922, onder gelijktijdige ontheffing v a n h e t onderwijs in tropische cultures. De landbouwhoogeschool zou men m e t deze hoogst gelukkige bezetting v a n d e n leerstoel voor entomologie zonder voorbehoud k u n n e n gelukwenschen, ware niet met deze oogenschijnlijk zoo eenvoudige benoeming meer d a n een half j a a r gemoeid geweest. Moge onze hoogeschool in d e n eersten tijd voor dergelijke emotierijke intermezzi gespaard blijven.
H e t onderwijs in de Phytopathologie werd inmiddels waar-genomen door Prof. Qtr A N J E R , die zich ook bereid heeft ver-klaard voorloopig zoo goed mogelijk te voorzien in h e t onderwijs in mycologie. Prof. QTTANJEB is daardoor evenwel gedwongen
een groot deel v a n zijn tijd en werkkracht te o n t t r e k k e n a a n zijn zoo vruchtbare onderzoekingen over aardappelziekten. H e t hooge belang v a n deze onderzoekingen eischt, d a t Prof.
QTJANJER zich zoo spoedig mogelijk geheel d a a r a a n zal k u n n e n wijden. Met ongeduld zien we d a n ook uit n a a r een vervulling v a n den leerstoel voor mycologie. Intusschen heeft Prof.
QTJANJER recht op onze d a n k b a a r h e i d ; door zijn onderwijs heeft hij een absoluut v a c u u m in het phytopathologisch on-derwijs weten te verhinderen.
Nog een tweede vacature heeft lang op h a a r vervulling ge-wacht, n.l. die welke o n t s t a a n is door den dood v a n onzen diep betreurden H E R I N G A . I n Mr. W. C. M E E S , die bij K o n . Be-sluit v a n 23 Mei 1922, N o . 82 benoemd werd t o t hoogleeraar in de s t a a t h u i s h o u d k u n d e en h e t Ned. agrarisch recht en 28 J u n i d.a.v. zijn inaugureele rede hield, begroeten we onzen lang verbeiden tweeden jurist. Moge hij met dezelfde voldoe-ning zijn t a a k a a n de landbouwhoogeschool verrichten als waarmede wij hem onzen kring hebben zien binnentreden.
D a n k zij de groote welwillendheid v a n Prof. K I E L S T R A be-hoefden de studenten gedurende deze langgerekte vacature niet verstoken te blijven v a n onderwijs in staathuishoudkunde en Ned. agrarisch recht. Ook a a n Prof. K I E L S T R A betuigen we onze groote erkentelijkheid voor zijn vele opofferingen a a n tijd en arbeid.
Zeer onlangs, bij K o n . Besluit v a n 4 Aug. 1922, N o . 73, werd aan Prof. R E I M E R S met ingang v a n 19 Sept. 1922 eervol ont-slag verleend als hoogleeraar in de anatomie, de physiologie en de ziekteleer der huisdieren. Zijn leervakken zullen v o o r t a a n worden gedoceerd door de professoren G R I J N S en B A K K E R .
Met Prof. R E I M E R S verlaat ons iemand, die, behalve de
land-bouwhoogeschool, de voormalige R. H . Land-, Tuin- en Bosch-bouwschool lange jaren met opgewektheid en ijver heeft ge-diend. Moge Prof. R E I M E R S nog lang genieten v a n de hem v a n h a r t e gegunde rust.
Ook door ziekte v a n enkele hoogleeraren heeft het onderwijs in d e n afgeloopen cursus veel geleden.
Prof. G I L T A Y moest om gezondheidsredenen, gedurende eenige m a a n d e n zijn lessen onderbreken. Tot onze vreugde kon hij spoedig na de Kerstvacantie zijn werk weer o p v a t t e n . Des te pijnlijker trof ons d a n ook kort geleden de tijding, d a t zijn nog steeds onbevredigende gezondheidstoestand Prof. G I L T A Y heeft bewogen stappen te doen om v a n zijn t a a k te worden ontheven. I n Prof. G I L T A Y zien we a n d e r m a a l een der oude docenten v a n de R. H . Land-, Tuin- en Boschbouwschool uit ons midden
ver-t r e k k e n . Prof. G I L T A Y heeft door zijn sterke persoonlijkheid diepe sporen nagelaten op den ontwikkelingsweg v a n de R. H .
Land-, Tuin- en Boschbouwschool ; de gestadige verhooging v a n h e t wetenschappelijk peil v a n deze school is d a n ook voor een groot deel a a n hem te danken. Zijn h a a s t spreekwoordelijke nauwgezetheid was geen belemmering voor zijn veelzijdige belangstelling. Integendeel, naast zijn zuiver plantkundig werk heeft hij tijd weten te vinden voor grondige behandeling v a n allerlei onderwerpen, vooral met betrekking t o t de leer v a n h e t zien, zoowel uit physisch als uit physiologisch oogpunt beschouwd. O.a. zal zijn arbeid in grooten stijl op 't gebied v a n het blinden-wezen menigen door de n a t u u r misdeelde t e n zegen zijn. Zijn hooge menschlievendheid drong h e m er toe, steeds met opoffe-ring v a n eigen belangen d a a r hulp te verleenen, waar hij v a n
dienst meende te k u n n e n zijn. Moge h e t ctium, d a t hij zichzelf heeft opgelegd, spoedig zijn gezondheid t e n volle doen weder-keeren en moge het hem nog lang gegeven zijn voort te arbeiden t o t eigen bevrediging en t o t anderer heil!
Gedurende de ongesteldheid v a n Prof. G I L T A Y heeft Prof.
H O N I N G met groote bereidwilligheid zich met een deel v a n de lessen en examens in plantkunde belast. H e m zij daarvoor onze oprechte d a n k gebracht.
Behalve Prof. G I L T A Y zijn ook Prof. K O E N E N en Prof. BLAATTW
geruimen tijd door ziekte verhinderd geweest in de algeheele volvoering v a n h u n t a a k . Prof. K O E N E N is gelukkig weer hersteld in ons midden teruggekeerd. Prof. BLAATTW zal, hopen we, door beperking van werkzaamheden spoedig weer zijn volle werkkracht herwinnen.
Bij K o n . Besluit v a n 15 Oct. 1921, N o . 49 werden de Heeren J . H . J A G E R G E R L I N G S en D R . H . B O S met ingang v a n 1 Oct.
1921 eervol ontheven v a n h u n functie als leider v a n een cursus resp. in boschbouw en in vischteelt.
De 17e November 1921 was een feestdag voor de land-bouwhoogeschool. Dien dag toch werd het eeredoctoraat in de landbouwkunde verleend a a n Prof. L. B R O E K E M A . De Rector Magnificus, door den Senaat als promotor aangewezen, kreeg in zijn aanbiedingsrede een welkome gelegenheid om de groote verdiensten v a n d e n eeredoctor op h e t gebied van de veredeling der tarwerassen in het licht te stellen en Prof. B R O E K E M A tevens d a n k te zeggen, voor het vele, d a t hij als Directeur van de R. H . Land-, Tuin- en Boschbouwschool voor de ontwikkeling v a n die inrichting heeft t o t stand gebracht. Een maand later, 17 Decem-ber 1921, n a m Prof. B R O E K E M A de hulde in ontvangst v a n den geheelen Nederlandschen landbouw, Bij die gelegenheid werd
zijn door de kunstenaarshand v a n W I L L E M M A E I S J E . geschil-derd portret a a n de landbouwhoogeschool aangeboden. Dit portret zal weldra een eereplaats krijgen in de Senaatskamer.
Ook de buste van Prof. P I T S C H , een meesterstuk v a n onzen Wageningschen beeldhouwer ATTGTTST F ALISE, zal binnenkort de Senaatskamer t o t sieraad strekken.
Den H e n F e b r u a r i . 1922 werd Prof. H . B L I N K ter gelegenheid
van zijn 70sten jaardag gehuldigd voor zijn krachtige bijdrage t o t de ontwikkeling v a n de economische geografie in Neder-land. De landbouwhoogeschool sloot zich, bij monde v a n den rector, bij die hulde a a n .
De onlangs wegens zijn leeftijd eervol ontslagen amanuensis-concierge K. GRT/TTERINK herdacht op 1 November 1921 zijn 40-jarige werkzaamheid in dienst v a n de landbouwhoogeschool. De Senaat stelde er prijs op a a n dit jubileum een eenigszins feestelijk k a r a k t e r te verleenen en bood den ijverigen en hulp-vaardigen concierge v a n h e t hoofdgebouw een geschenk aan, terwijl ook de Regeering door toekenning v a n de zilveren me-daille in de orde v a n Oranje-Nassau de trouwe diensten v a n
GRTJTTERINK erkende.
Na deze feestelijke gebeurtenissen moeten we helaas ook mel-ding maken v a n het droevig verlies, d a t de landbouwhoogeschool heeft geleden door het overlijden v a n den student B . VAN D E R B U R G , op 15 Mei 1922. I n h e m ontviel der hoogeschool een leerling vol toewijding, den s t u d e n t e n een sympathiek k a m e r a a d .
I n den afgeloopen cursus h a d d e n drie promoties plaats, waarvan één met lof. Voor h e t eerst promoveerde een land-bouwkundig ingenieur, dadelijk na het beëindigen v a n zijn studie alhier, n.l. de heer C. L. VAN D O O R N .
H e t a a n t a l ingeschrevenen bedroeg in den laatsten cursus 320, waaronder 40 landmeters en 17 studenten voor enkele v a k k e n ; in den vorigen cursus waren er 296 ingeschrevenen, waaronder 30 landmeters en 17 studenten voor enkele vakken. Het a a n t a l landbouwkundige studenten is dus vrijwel gelijk gebleven. Maar een nauwkeuriger onderzoek v a n de statistiek leert een achteruitgang v a n h e t a a n t a l nieuw aangekomenen, n.l. v a n 148 op .137, en dit is geen verblijdend verschijnsel. Neemt men in aanmerking, d a t v a n die 137 nieuw aangekomenen er velen zijn, die door bijzondere organisaties met flinke sub-sidies t o t de studie voor landbouwkundig ingenieur worden aangemoedigd, d a n heeft men wèl reden zich over die daling t e verontrusten. Ongetwijfeld d r a a g t de onzekerheid, die in de Indische cultures heerscht, hiervan gedeeltelijk de schuld. Des te bedenkelijker echter is het, d a t ook de Regeering, die t o t
dusver a a n de met s t a a t s h u l p opgeleide landbouwkundigen, rijksbetrekkingen in het vooruitzicht stelde, de zoo noodige uitbreiding van het a a n t a l landbouwkundigen in staatsdienst heeft stopgezet en zoodoende, door eenzijdige afbreking der verbintenis; de toekomst v a n menig a a n s t a a n d landbouwkundig ingenieur in gevaar brengt. Wanneer men er nu zeker van kon zijn, d a t in de eerste plaats de allerbeste leerlingen een h u n pas-sende bestemming k u n n e n bereiken, zou men, in 't onvermijde-lijke berustend, met dezen survival of the fittest vrede kunnen hebben. Maar voor zulk een natuurlijke selectie ontbreekt he-laas alle waarborg. L a a t ons, ter wille v a n een gezonde ontwikke-ling v a n het landbouwonderwijs, hopen, d a t onder hen, die zich t o t de wetenschappelijke beoefening v a n den landbouw voelen aangetrokken, a l t h a n s de meest begaafden zich niet door de ongunstige conjunctuur laten afschrikken.
I n de studentenwereld heeft het Wageningsch Studentencorps een poging g e d a a n om de vereeniging Studiebelangen, die door gebrek a a n grieven in een lethargischen toestand verkeerde, t o t een verhoogden graad v a n bewustzijn op te wekken. Aanleiding hiertoe waren eenige klachten over de inrichting der examens, die, voor zoover ze niet bleken voort te komen uit overgevoeligheid van minder fortuinlijke examinandi, enkele verbeteringen ten gevolge h a d d e n . De R. K. Studenten-v e r e n i g i n g diende bij den Senaat een Studenten-verzoek in om erken-ning. De Senaat, die het levendig b e t r e u r t , d a t zelfs in de kringen der" studenten, die als a a n s t a a n d e beoefenaars der wetenschap een voorbeeld moesten geven v a n verdraagzaam-heid en eerbiediging van eikaars godsdienstige gevoelens, zich de neiging begint te vertoonen t o t afzondering op confes-sioneelen grondslag, heeft gemeend, d a t het niet op zijn weg lag door een erkenning, d.w.z. door het aanknoopen v a n officieele banden, a a n dit separatisme voedsel te geven. Door het uitblijven van de erkenning wordt overigens de R . K . S t u d e n t e n vereeniging allerminst in h a a r b e s t a a n bedreigd; ze o n t v a n g t allé faciliteiten, welke alle andere besloten Studen-ten vereenigingen genieStuden-ten.
Van de kroniek betreffende het personeel t o t die betreffende het materieel g a a n we op ongezochte wijze over door te vermel-den, d a t met ingang v a n 1 J a n u a r i 1922 de heer H . W.
STRAAT-MAN voor een j a a r benoemd is t o t bouwkundig opzichter, uit-sluitend belast met de zorg voor de gebouwen v a n de landbouw-hoogeschool. D a a r alle onderhoudswerk opgeschort is t o t zijn komst, heeft hij reeds dadelijk de h a n d e n vol gekregen. E r "wordt nog een regeling overwogen, die h e t mogelijk m a a k t de
10
door jarenlange verwaarloozing hoe langer hoe dringender geworden herstellingen te behoeden voor vertraging door noode-loozen administratieven omslag.
Aangaande de nieuwe laboratoria valt te vermelden, d a t het laboratorium voor plantenphysiologisch onderzoek in dezen cursus eindelijk gereed is gekomen en d a t ook het laboratorium voor microbiologie zijn voltooiing nadert. H e t laboratorium voor tuinbouwplantenteelt is echter nog slechts in aanbouw, ter-wijl met het aardappellaboratorium eerst onlangs een begin is g e m a a k t .
De bezuiniging op.de staatsuitgaven heeft de landbouwhooge-school wel zeer gevoelig getroffen. I n plaats v a n een nieuw hoofdgebouw is voorloopig alleen t o t verbouwing van het oude hoofdgebouw overgegaan moeten worden. De verbouwing van het hoofdgebouw wordt uitgevoerd volgens een plan opge-m a a k t door Prof. V I S S E E , wien we gaarne ook n u nog eens d a n k zeggen voor zijn degelijke voorbereiding. Als onderdeel van deze verbouwing is de inrichting v a n de nieuwe rectors-kamer reeds t o t stand gekomen. Daardoor kreeg het secre-t a r i a a secre-t de beschikking over de oude recsecre-torskamer, en be-hoeft het personeel v a n het secretariaat niet langer t r a p op t r a p af te loopen om het Dagelijksch Bestuur v a n dienst te zijn.
De afdeeling Boschbouw, die gehoopt had binnen niet al te langen tijd een eigen doelmatig ingericht laboratoriumcomplex te krijgen, moet zich tevreden stellen met een verbouwing v a n Hinkeloord.
D a t h e t voorloopig laboratorium voor zuivelbereiding uitge-breid is met h e t oude hulplaboratorium voor plantenphysiolo-gie mag geen reden zijn t o t langer uitstel v a n het definitieve, naar den eisch der wetenschap toegeruste laboratorium, waar-a waar-a n dit belwaar-angrijk studievwaar-ak zoo dringend behoefte heeft.
De laboratoriumnood is al zoo hoog gestegen, d a t twee hoog-leeraren gebruik zullen g a a n m a k e n v a n de h u n aangeboden gastvrijheid van andere collega's. Prof. H O N I N G zal voorloopig bij Prof. B L A A U W zijn intrek nemen, Prof. G R I J N S bij Prof.
S Ö H N G E N . Deze laatste huisvesting k a n echter slechts v a n zeer tijdelijken a a r d zijn; ze is alleen te a a n v a a r d e n onder voor-waarde, d a t in 1923 begonnen wordt met h e t laboratorium-complex voor veeteelt, zuivelbereiding en dierenphysiologie.
De hulpaula heeft in den afgeloopen cursus weer velerlei diensten bewezen. Behalve voor de propaedeutische colleges werd de groote zaal gebruikt voor schriftelijke examens, voor openbare plechtigheden en voor wetenschappelijke voordrachten. N a a r aanleiding v a n de voordracht v a n Prof. S I E D E N T O P F uit
11
J e n a op 2 Mei 1922 is de groote zaal toegerust met een brand-vrije cabine en een cinematograaf, terwijl weldra een vaste inrichting voor gewone diaprojectie en voor microprojectie het voortdurend sleepen met geleende projectietoestellen overbodig zal maken. Met dankbaarheid gedenk ik hierbij de even voort-varende als doeltreffende bemoeiingen v a n P R O F . G I L T A Y .
Zonder den schijn te willen wekken, alsof de andere gebouwen in alle opzichten a a n h u n bestemming beantwoorden, willen we d i t m a a l nog alleen wijzen op het r u i m t e t e k o r t in twee be-langrijke instellingen: de bibliotheek en het laboratorium voor landmeten en waterpassen. De nood, waarin de bibliotheek ver-keert zal waarschijnlijk eenigermate worden gelenigd door het aanbouwen van een leeszaal. Daarmee zal echter niet voorzien zijn in het gebrek a a n magazijnruimte. Aangezien de bouw van de definitieve bibliotheek in tijdsorde niet te ver af mag s t a a n van die van het definitieve hoofdgebouw, biedt het ruimte-probleem voor de bibliotheek bijzondere moeilijkheden. De
bibliotheek is in den loop v a n 1921 gegroeid v a n 140.000 deelen t o t 160.000 deelen en wordt bediend door een personeel van 10 man. I n boekenschat overtreft ze de bibliotheek van de lechnische Hoogeschool en n a d e r t ze de bibliotheek v a n het L a n d b o u w d e p a r t e m e n t te Washington, die, met een personeel van 77 man, voor de grootste landbouwbibliotheek v a n de wereld geldt. Moge de landbouwhoogeschool spoedig haar biblio-theek in groeikracht evenaren.
Het gebo*uw De Valk, waarin de afdeeling L a n d m e t e n en Waterpassen is samengeperst, voldoet reeds lang niet meer a a n de behoeften van deze afdeeling en van den zich gestadig uit-breidenden Landmeterscursus. Een behoorlijk laboratorium voor cultuurtechniek alleen kan hier redding brengen.
Aangaande den Landmeterscursus kan nog worden medege-deeld, d a t zijn reglement bij Kon. Besluit v a n 3 September
1921 (Stbl. 1047) zoodanig is gewijzigd, d a t de studieperioden in overeenstemming zijn gebracht met die v a n de Landbouw-hoogeschool. Nog steeds ontbreekt in den landmeterscursus een regeling, die het den a a n s t a a n d e n landmeters mogelijk m a a k t h u n studie te verdiepen, a a n 't eind d a a r v a n een diploma te behalen gelijkwaardig met het ingenieursgetuigschrift en ten ßlotte te promoveeren. Al bleef de benoembaarheid t o t
land-meter gekoppeld aan het candidaatsexamen, d a t t h a n s den cursus afsluit, zoo zouden touh de studenten met hoogere aspi-raties zich door voortgezette studie kunnen bekwamen t o t des-kundigen die op den d u u r in aanmerking zouden komen voor de hoogere rangen in het landmeterscorps.
12
De Studierichting K. L. is bij Kon. Besluit v a n 28 Maart 1922 (Staatsblad No. 155) gesplitst in twee t a k k e n , w a a r v a n de eene bedoeld is voor hen, die zich in de tropische cultures zullen begeven, terwijl de andere dient vooc de opleiding t o t Indisch landbouwleeraar.
Bij hetzelfde Kon. Besluit zijn a a n de studierichting T. eenige leervakken toegevoegd, die bestemd zijn voor hen, die den tuin-bouw in de tropen willen beoefenen. De studie in den Ned. Tuinbouw zal, n a a r men verwacht, binnen korten tijd aange-vuld worden met afzonderlijke cursussen in de verschillende o n d e r d e d e n van den tuinbouw, te geven door deskundigen buiten de landbouwhoogeschool, die door h u n aanraking met de verschillende tuinbouwbedrijven den studenten nuttige wen-ken kunnen geven a a n g a a n d e enkele onderwerpen, die in de algemeene tuinbouwplantenteelt buiten beschouwing moeten blijven.
Ook ten aanzien v a n het I n s t i t u u t voor veredeling v a n land-bouwgewassen zal, n a a r we hopen, spoedig een regeling wor-den getroffen, die een eind m a a k t a a n wor-den tegenwoordigen half-slachtigen toestand, waarbij de hoogleeraar in plantenteelt een groot deel v a n zijn werkkracht moet afstaan a a n de waarneming van het directoraat v a n genoemd i n s t i t u u t .
De Boschbouw ziet nog altijd reikhalzend uit n a a r het oogen-blik, waarop het der Regeering moge behagen een hoogleeraar a a n te stellen o m onderwijs te geven in den boschbouw v a n de gematigde iuchtstreek. De richting Ned. Boschbouw zal eerst na de komst v a n zulk een leerkracht t o t volle ontplooiing kunnen komen.
Als een zeer belangrijke instelling a a n de landbouwhoogeschool hebben we steeds de „wetenschappelijke v o o r d r a c h t e n " be-schouwd. Allen die a a n de landbouwhoogeschool zijn verbonden, hetzij blijvend als a m b t e n a a r , hetzij tijdelijk als student, ge-voelen, d a t Wageningen niet de meest geschikte omgeving k a n bieden voor een inrichting v a n hooger onderwijs. De manier om Wageningen te bereiken of te verlaten is zóó tijdroovend, omslachtig en daardoor vermoeiend, d a t eenerzijds wetenschap-pelijke coryfeeën en kunstenaars, v a n wier omgang zulk een opwekkenden invloed uitgaat, zich wel tweemaal bedenken, eer ze er toe besluiten zich door persoonlijk bezoek met de werkers a a n de landbouwhoogeschool in verbinding te stellen, en d a t anderzijds de docenten en studenten slechts m e t ver-spilling v a n veel arbeidsvermogen in aanraking kunnen komen met wetenschap en kunst. De wetenschappelijke voordrachten k w a m e n eenigermate a a n dit bezwaar tegemoet. Helaas heeft
13
de Regeering, in haar streven n a a r bezuiniging, besloten a a n de landbouwhoogeschool de luttele gelden, die voor dit doel beschikbaar werden gesteld, in 't vervolg te o n t h o u d e n . D a t door dezen op zichzelf weinig winstgevenden, m a a r voor de landbouwhoogeschool zoo ingrijpenden maatregel a a n de do-centen en s t u d e n t e n onberekenbare schade wordt toegebracht, schijnt bij de Regeering geen p u n t v a n overweging uit te maken, misschien juist daarom, o m d a t de schade onberekenbaar is, d.w.z.,niet in geld te taxeeren. D e Regeering schynt niet te gevoelen, welk een moreele plicht op h a a r rust om de landbouw-hoogeschool te beschermen tegen het gevaar, w a a r a a n ze zelf haar door haar vestiging te Wageningen heeft blootgesteld, het gevaar v a n geestelijke verdooving en beperktheid v a n blik. Moge het den Senaat, mede met hulp van het ons ook in dezen zoo krachtig steunende Curatorium, alsnog gelukken de drei-gende r a m p voor het komende seizoen af te wenden.
H e t is voor de landbouwschool v a n het hoogste belang, d a t de aantrekkelijkheid van een werkkring a a n deze inrichting voor hooger onderwijs niet nog meer wordt verzwakt dan ze nu reeds is door de ongerijmde klassenindeeling der gemeenten. De daaruit voortvloeiende korting op de salarissen is niet anders te beschouwen dan als misplaatste spot met den feitelijken toe-stand. W a t hoogte van belastingen en van kosten voor levens-onderhoud betreft, k a n Wageningen er zich op beroemen menige zeer groote stad in de schaduw t e stellen. Daarenboven moeten juist de bewoners van een geïsoleerde p l a a t s als Wageningen onevenredig hooge bedragen offeren, willen zij zichzelf en h u n gezin behoeden voor geestelijke en artistieke verarming, en de wetenschappelijke werkers, zelfs a a n de landbouwhoogeschool, zijn n u eenmaal van die idealistische naïevelingen, die zich t o t het uiterste tegen zulk een cultureele inzinking t r a c h t e n t e verzetten. Moge de landbouwhoogeschool spoedig v a n deze vernederende declasseering verlost worden.
Tegenover al deze klaagliederen in finantieele mineurtoon-soort kan met blijdschap worden medegedeeld, d a t het fonds van het L a n d b o u w - È x p o r t - B u r e a u , d a t bestemd is om te die-nen ter bevordering van de studie a a n de landbouwhoogeschool, einde Maart 1922 een zeer belangrijk proces glansrijk heeft doorstaan, waardoor het t o t dusver steeds dreigende levensge-vaar voorgoed is geweken.
Hiermede is mijn verslag ten einde. H e t klonk op menige plaats mismoedig. I n d e r d a a d , de landbouwhoogeschool is in het laatste jaar niet verwend. Ze is nauwelijks iets meer dan in het leven gehouden. Met volle waardeering van hetgeen, zij 't
14
dikwijls n a veel aandrang, voor de landbouwhoogeschool v a n de Regeering is verkregen, kunnen we toch niet verhelen, d a t een voortgang in deze dalende lijn weldra h a a r schadelijke werking zal openbaren.
Met groote erkentelijkheid gewaag ik hier v a n de krachtige actie, waarmede het college van Curatoren ons zoo menigmaal heeft gesteund. De Senaat der landbouwhoogeschool vond steeds bij Curatoren een belangstellend gehoor. In 't bijzonder betuigen wij onzen d a n k a a n U, hooggeachte heer President-Curator, voor de warme belangstelling, waarmede Gij ons bij elke gelegenheid tegemoet zijt getreden en voor de groote be-reidwilligheid, waarmede Gij ons van dienst waart, zoo dikwijls we U om raad kwamen vragen, en ook voor de aangename, ja feestelijke wijze, waarop Gij de persoonlijke aanraking van de Senaatsleden met de hoogere autoriteiten h e b t bevorderd. Veel zijn we ook a a n U verschuldigd, zeer geachte heer F L O R -SCHÜTZ, U, die zich telkens beschikbaar steldet voor mondelinge voorbereiding van later te voeren correspondentie. Bij de be-sprekingen, die we met U hadden, trof ons immer U w groote toewijding en mochten we v a n Uw grondige zaakkennis menigmaal partij t r e k k e n .
H e t is ons, leden van het aftredend Dagelijksch Bestuur, een behoefte den Senaat onzen warmen d a n k te betuigen voor het vertrouwen, waarmede hij ons steeds heeft omringd. Dit ver-trouwen heeft onze t a a k belangrijk verlicht.
Mijn persoonlijke d a n k geldt in 't bijzonder mijn beiden Asses-soren, T H A L LARS'EN en VAN D E R B U R G en mijn derden t r o u w e n medewerker, den Secretaris van den Senaat TE W E C H E L , die t o t mijn groote vreugde altijd bereid was a a n de besprekingen van het Dagelijksch Bestuur deel te nemen. Gij drieën hebt mij met Uw deskundigen r a a d krachtig ter zijde gestaan. Op Uw hulpvaardigheid deed ik nimmer een vruchteloos beroep. Aan onze bijeenkomsten zal ik steeds met het grootste genoegen terugdenken. De virtuositeit, waarmee Gij, waarde T H A L L A R S E N ,
de uitkomsten van onze beraadslagingen wist te formuleeren en Uw grondige kennis v a n administratief beheer hebben mij in 't bijzonder Uw medewerking op den hoogsten prijs leeren stellen.
Gaarne wijd ik ook een woord van groote waardeering a a n den a m b t e n a a r van het Secretariaat D . BOSMAN, die met zijn ge-zellin Mej. TRAARBAOH wedijverde in bereidvaardigheid om Rector, Assessoren en Secretaris van den Senaat v a n dienst te zijn. Uwe zeer zaakkundige hulp, waarde BOSMAN, heeft ons werk zeer veraangenaamd.
15
Waarde K I E L S T K A , t h a n s is het a a n U het rectoraat van de landbouwhoogesehool te bekleeden. Wij weten, d a t Gij U met grooten ernst van die t a a k zult kwijten en hopen, d a t Gij die tevens met opgewektheid zult vervullen. Die opgewektheid zal misschien wel eens bedreigd worden. Niet alleen door be-kommernis over den tragen groei v a n het a a n Uw zorg toever-trouwde pleegkind, maar ook door ergernis over energiever-slindenden wrijvingsweerstand in sommige inwendige organen. Gelukkig zult Gij kunnen rekenen op den steun v a n Cura-toren en h u n Secretaris, op de medewerking van Uw Asses-soren en den geheelen Senaat en op de bekwame hulp v a n het Secretariaat.
I k draag t h a n s h e t rectoraat van de landbouwhoogesehool a a n U over. Salve, Rector, iterumque salve!
