Verslag van een verkenningstocht naar fossielen in de zuidelijke Aquitaine 4 Heren Excursie 2000

AFZETTINGEN WTKG21 (3), 2000 41

Verslagvan een verkenningstocht naarfossielen inde zuidelijke Aquitaine

4

Heren Excursie 2000

Anton Janse

_*

Wat isermis alseenaantal

gelijk gestemde

zielensamen

genoegen belevenaan het uitoefenenvan hun

_hobby?

Bovendien hebben onze

verkenningsresultaten

vaak de

basis

_gevormd

voor eenechte

_{Werkgroepexcursie.}

Er

_zijn

ook

_{vindplaatsen bij}

dieniet

_{geschikt zijn}

omdoor een

_grotere

_groep

_{geëxploiteerd}

teworden.

De basis voorditevenement is in 1983

gelegd.

Het

_jaar

dat de ATV is

_uitgevonden.

In dat

_najaar

belde Len

mij

op envertelde dat

_hij

_nogeenaantalvandit soort

dagen

tegoed

had. Ik verteldedathet

_{bij mij}

ook het

_geval

was. Dus kondenweleuke

_dingen

_{gaan doen. Eind}

_september,

begin

oktober hebbenwetoeneenverzameltocht in

Duits-land

_gemaakt

en ook enkele medefossielenliefhebbers bezocht.

Bij

het evaluerenvandeze tocht vonden

_wij

dat de

_dagen

in deze

_tijd

vanhet

jaar

wattekort

_begonnen

teworden

om onze

tijd

zinvol buiten tekunnen besteden.

Boven-dien konden _we

nog wel eenpaar

medereisgenoten

ge-bruiken,

teneindesoms zwarearbeidenvaak veel genoe-gentekunnen delen. Het

_{jaar daarop,}

eind

_{april, begin}

mei,

een

periode

met vaakwat officiëleextra

_{vrije dagen}

zijn

weinzeegegaanmetJobsvan der DussenenWim

Groeneveld. In deze

_{samenstelling}

hebbenwe heelwat

keren de 4 Heren Excursie

_uitgevoerd.

Nadat Jobsom

gezondheidsredenen,

tot

_zijn

en onze

grote spijt,

geen

veld-werkmeerkonverrichten is in

_{zijn plaats}

Robvan

Slag-erenhetteamkomen versterken.

Ditwarenwat_{historische gegevens.Latenwe nu eens}

gaan

zienwat2000onstebieden had in de

_Aquitaine.

De heenreis intwee etappes

gedaan.

Eenbekenden

ge-liefdtussenstation is

_Pressigny

indeTouraine. Hierwas

onsrendez-vous. Rob enWimwarenhiereen

dag

eerder

neergestreken

enhebben die

_{gelegenheid gebruikt}

omnog

wat

_zakjes

Mioceenmateriaalte_oogstenin

_Pauvrelay.

Zon-dag

28 mei hebbenwe nahet vierenvan

mijn

60ste

ver-jaardag

de500km

_lange

reisnaarde

_Aquitaine

aanvaard. Detenten

_opgeslagen

_{op de}

_{camping municipal}

in Louer.

Eenvoudig, prima

hete doucheen

prettig

onder de bomen

gelegen (mits

hetniet

_regent!).

Louer

_ligt

enkele

kilome-ters tenzuidenvan

Pontonx-sur-Adour,

ergenstussenDax

enMont-de-Marsan.

Vanhierafzal ik

_{schematisch, volgens mijn}

veldboek

ver-slag

doenvande bezochte locaties.

Handleiding

hiervoor

is de

_publicatie

_vanArie Janssen uit

1985, afgedrukt

in de

edities_van

augustus en novembervan

Afzettingen

van

dat

_jaar.

Hierin worden de meestevan de doorons

be-zochte

_plaatsen

vermeldt. Alle locaties

_liggen

uiteraard in

Frankrijk,

departement

Landes. Voor de

overzichtelijk-heid,

envoor

degenen

die nietover de

_Afzettingen

van

toenbeschikken is ook de

_{stratigrafische}

tabel

_hierbij

ge-voegd.

29 mei

Sr.

_{Martin-d’Onay}

Kaartblad XV-42_{Mont-de-Marsan,}coörd.:

x=

_358.180,

y=182.360

Stratigrafie: Mioceen, Aquitanien.

Grote

_{zandgroeve langs D365,}

metonderin fossielhoudend

niveau.

_Bij

aankomst bleek_{een groot}deelvan de oude

groevehellingen geëgaliseerd.

Er wordt momenteel niet

meer zo

_diep

_{zand gewonnen, waardoor}het

fossielhou-dende niveau onder water staat. Nietverzameld.

Corbleu,

Moülin de Carro

Kaartblad XV

_Brocas,

coörd.;x=

_380.750,

y= _193.275

Janssen loc. 21

Stratigrafie: Mioceen, Aquitanien supérieur,

Faluns deSt.

Avit.

Gelegen

aande_oevervande Douze. Overzeker 100

me-ter

_lengte

in de steile oever

_{diepe gaten}

in het fossiel-houdende niveau.

_Gevaarlijk,

niet verzameld.

Corbleu,

Maureilhan

KaartbladXV - 41

Brocas,

coörd.: x =

_381.500,

_y =

194.400

Stratigrafie: Mioceen, Aquitanien supérieur,

Faluns de St. Avit.

Deelnemers:Wim

_Groeneveld,

Robvan

Slageren,

Lenaerd

VaessenenAnton Janse. >

Deze keer konnawat

_agendawerk

onze

gezamenlijke

uit-stap

gepland

wordenvan26 meitot en met4

_juni.

Wim

Groeneveld heeft voorbereidend werk

_verricht,

enons

voorzienvan informatieover

_{mogelijke vindplaatsen}

en

de

_plek

van een

_redelijk

centraal

_{gelegen kampeerterrein.}

InhetverledenheeftLen aleens een

_{verslag gepubliceerd}

omtrenthet wedervarenvan deze 4 musketiers maartot

nogtoe is het geenvastegewoonte geweestom watvan

onzeavonturendirectaan eengroter

publiek

bekendte

maken.Er is dan ook in de

_wandelgangen

weleens

geme-moreerddat “een exclusief

_groepje

_op

_{fossielenjacht ging”.}

Ik kon

_mij

dan ook nietaande

gedachte onttrekken,

dat in

dezezinsnedeeen

enigszins jaloerse

ondertoonte

AFZETTINGENWTKG21 (3), 2000 42

Stratigrafie

van

het

Mesogeen

in

het

bekken

van

Aquitaine,

Frankrijk

(mariene

formaties)

CHRONOSTRATIGRAFIE

NOORD

AQUITAINE

Bassin

de

la

Gironde

ZUID

AQU

Bassin

de

1TANE

_{_’Adour}

ondiepwater

facies

diepwater

facies

MIOCEEN

SALLOMAC1EN

Falun

de

Mios

/

Falun

de

Salles

Falun

a

Cardita

jouanneti

GIROND1EN

Marnes

de

Saubrigeus

BURDIGALIEN

Falun

de

Cestas/

Pont-Pourqeuy

Falun

de

Léognan/lagus

Falun

de

Cabanes/

Mimbaste/Poyartin

AQU1TANIEN

Falun

de

Falun

de

Saucats

Bazas

Falun

de

St.

Avit

Argile

sableuse

de

Haut

Bernet

Marne

de

St

Etienne

d’Orthe

OL1GOCEEN

CHATT1EN

Falun

d’Escornebéou

et

St

PauI-les-Dax

RUPELIEN

(Stampien)

Calcaire

a

Astéries

Faluns

de

Gaas

«

EOCEEN

PRIABONIEN

(Latdorfien)

Calcaire

et

Marnes

a

Anomies

Sables

d’Yrieu

43

AFZETTINGEN WTKG 21 (3), 2000

VanafMoulin deCarro1200nieter

_{stroomopwaarts langs}

de_Douze,

_{bospad langs}

ruïne

Maureilhan,

naarde

rivier,

bij

“la Palombière”

_{(vogelvangplek). Ontsluiting}

_ongeveer

6meterboven rivier

_{niveau, fossielrijke laag,}

naarde

ba-sistoe _grover,met_grotere

_exemplaren.

Ineersteinstantie

hebbenwedeze

_ontsluiting

“Palombière”

_gedoopt,

maar

er

blijken

nogeenaantal als

zodanig aangeduide plaatsen

in debuurttebestaan.

Daaróm

is de

_benaming

Maureilhan

eenduidiger

enkomt bovendien_opde

_{topografische}

kaart

voor.Zie verder 31 mei.

30 mei

St. Etienne-d’Onhe

Kaartblad XIII-

43,

St.

Vincent-deTyrosse,

coörd.:

x=

316.400,y= 149.800 Janssen loc. 42

Stratigrafie: Oligoceen, Chattien,

Mame de St. Etienne-d’Orthe.

In de

_beekbedding

tenzuidenvande

brug

in de

rechteroe-ver een flinkmonster verzameld.

Op

het eerste

gezicht

lijkt enige inspanning

hier niet de moeite waard:een

en-kel

_{slakkenhuisje}

_van

_{hooguit 1,5}

cm. Uit

mijn ervaring

blijkt,

datna

verwering

en

_fijn

zevenhiereen

prachtig

geconserveerde diepwaterfaunauit

te

voorschijn

komt. En

mens zou direct

_overstappen

_ophet verzamelenvan

foraminiferen!

Gaas, Espibos

Kaartblad XIV-43

Dax,

coörd.:x=

_326.275,

y=150.850

Janssen loc. 31

Stratigrafie: Oligoceen, Stampien,

Faluns de Gaas.

Een

_vindplaats

meteen

_magische

naam.

Voor verzamelen

_{toestemming bij eigenaar}

_vragen,woont

1 km

_verderop.

De

huidige

toestandvande beboste

hel-ling

is

deplorabel.

Grote rimboevan

woekerplanten

met

eenaantalgrotereenkleinere

blubbergaten.

Na

egalisatie

vanhet

_slagveld

ongeveer 10

jaar geleden,

hebbennieuwe

gelukzoekers

hierweer een

poging gewaagd.

Zonderhand-boor_vanzeker 2metervalt hier nietsaante_vangen.Geen

monsterverzameld.

St.

_{Paul-les-Dax,}

Moulin de Cabanes

Kaartblad XIV-43

Dax,

coörd.:_x=

328.340,

y=164.600

Janssen loc. 26

Stratigrafie: Mioceen, Burdigalien,

Falun de Cabanes.

De

_{oorspronkelijke}

locatie in debeekoeveris nietmeer

direct

_exploitabel.

Erstaan watriante landhuizen_ende

rest is

_{proprieté privé.}

In een

proefgaatje langs

de weg

tegenoverde

_ingang

naarMoulin de

_Cabanes,

na40cm

bovengrond

fossielhoudende

_{laag aangetroffen,}

zie ver-der1

_juni.

31 mei

Corbleu,

Maureilhan

Zelfdelocatie als 29 mei. Geen

regenmeer ende hele

dag tijd

omde

ontsluitig

eens

ernstig

uitte

diepen.

Flinkemonstersgenomen,voordeel is dat water

_{vlakbij aanwezig}

is. Het kost wel

_enige

acrobatiekommetvollezeven steedsweerde steile

hel-ling

tenemen en

bij

hetwater

aangekomen

niet_voorover

te storten,wantde rivier ister

_{plekke behoorlijk diep}

en

erstaat een

krachtige

stroom.Het resultaatwasechter de

moeite waard:

_Melongena,

diverse

_{Muriciden, Cypraea}

en

Lutraria.

1

_juni

St.

Paul-les-Dax,

Moulin de Cabanes

Zelfde locatie als 30 mei.

Aan de huurdervan de

woning

tegenover

landweggetje

met garage

gevraagd

ofwein de

voormalige

tuin achter

de schuur mochten zoeken. Naar

_zijn

_zeggenmoesten

wij

ditmaar

bij

de_{gemeente gaan vragen,}die

_eigenaar

van

deze

_grond

is. Daar het echter

_{Hemelvaartsdag}

was enzelfs

de winkels dichtwaren, hebbenwe maarhet

_juridisch

prin-cipe

van

“eigen

rechter” verkozen. Het terreinwas

der-matemet braamstruikenenbrandnetelsoverwoekerddat

je makkelijk je

fietser

tegen

kon stallen. Naeen

_uurtje

hak-,

zaag-en schoffelwerkzaamheden

_eindelijk

de

stug

doorwortelde

_grond

in. Defossielhoudende

mergel,

met

veelrolkeienengrotebrokken

_koraal,

bleek slechtsvoor een

diepte

van30cmte

_ontginnen.

Hierna stuittenwe_op een

calcietbank,

diemetdezwaarste houweelniet vielte

vermurwen,

aangezien

het

_zonnetje

tussenhet struweel

door recht in ons

_putje

scheen eneen

_temperatuur

van

boven de 40

_{graden produceerde,}

hebben de

kikkerland-bewoners de

put

maarsnel en

netjes dichtgemaakt,

ten-einde het verloren

_{transpiratievocht}

tegaancompenseren.

Het

_uitgegraven

materiaal kondenwe

bij

een

brugje

een

kilometer

_{stroomopwaards}

uitzeven: Leuke

_dingen

in de

zeef!

2

_juni,

St.

_{Paul-les-Dax,}

Abbesse.

Kaartblad XIII - 42Soustons, coörd.:x =

324.200,

y =

166.700

Stratigrafie: Oligoceen,

Chattien,Falun de St. Paul-les-Dax.

Janssen noemt deze

_{ontsluiting bij}

een

_{dichtbij gelegen}

locatie onder_nr.27.

Achter het vervallen landhuis

_zijn

in debeekoeverdiverse

ontsluitingen.

Onder de

_bovenlaag

van 1 - 2_mterra-rossa

klei

_ligt

een

_grijze

harde

mergel

van marien

_Oligoceen,

kennelijk

afbraakmateriaalvan een

koraalrifgebied.

Dit

keer waren de

_góden

met ons.

_Blijkbaar

kort

geleden

is hiereen

grootschalige

verzamelactie_van ter

plaatse

AFZETTINGEN WTKG 21 (3). 2000 44

heekdalover ruw

_geschat

10x 8 mverbreed en

bereik-baar

_gemaakt

meteen trap van

roestig

gekleurde

zand-steenplaten

uit de

_beekbedding.

Van de ontsloten

_grijze

mergel

is de bovenste meter_grover, met veel

koraal-brokkenen stukkenvan zeer

grote gastropoden,

ook

be-kend_vande

_{Gaasontsluiting.}

Hard werkenom dematrix

lostehakkenom erwatgroter

spul gaaf

uitte

krijgen.

Het

uitkomende materiaal zeeft

_makkelijk

uit in de direct

langs-stromende beek. Leuke kleinere fauna.

Sauhrigues,

Jean Tic. Janssen loc. 45

Stratigrafie: Moiceen, Burdigalien,

Mame de

_Saubrigues.

Het

_landwegje

met kleine

_ontsluiting

in_eeninteressante

diepwaterfauna

was met

grond

en

puin dichtgestort.

Ken-nelijk

omruimtetegevenaan de ter

plaatse

heersende bouwwoede. Jammer.

Sr.

Martin-de-Hinx,

Haubemet.

Kaartblad XIII- 43 St.

Vincent-de-Tyrosse,

coörd.:

x=

303.700,y= 148.400

Janssen loc. 44.

Stratigrafie: Oligoceen, Chattien,

Mame de Haut Bemet.

Voor betreden

_{toestemming verplicht. Tijdens}

het

oriën-teren_{op de}

_{kaart, waarbij}

weopeen

landwegje

stonden

geparkeerd, stopte

er eentractor met

_{verbolgen boer,}

die

verteldedatdit

_privéterren

was en wevooral de

kippen-schuur niet mochtenverontrusten. Nadatwe onze

bedoe-lingen

hadden

_uitgelegd,

draaide

_hij

snel

_bij

en

ging

ons

zelfsvoor naarde_gewenste

_{plek. Ongeveer}

100m vande

weg, achter de akkereen

bosje, waarschijnlijk

gatvan een

oude

groeve.Uiteen

bronnetje

stroomteen

_beekje

verder

het dal in. De hele

_plek

is flink overwoekerd metveel

stekelig spul.

Het vereisthierwel _een

_dag

werkom iets

op het spoortekomen. Geenmonster.

Dit is het eindevan het

verzamelverslag.

Diverse

_dagen

in dehete_{zon, of door kletsnat}

_{geregend struweel,}

bijko-meninons

kampement,

waarRob op

buitengewone wijze

gastronomische maaltijden

uit develdkombuistoverde.

Zaterdagochtend

in de stromende_regenhet

ontbijt

geno-ten,

_{kampement afgebroken}

en

_terug

naar

_Pressigny,

waar

ineen

_{broeierige namiddagzon}

detentweerineen

half-uurtje droog

was.

_Zondagmorgen

4

_juni

_afscheid

geno-men vande

thuisvaarders,

na een naar

mijn mening

zeer

geslaagde Aquitaine verkenning.

le-Petit-Pressigny,

juni

2000.

*Antun

_Janse,

G. v. Voomestraat

_165,

3232 BE

_Bridle,