The sixth ring

T H E S I X T H R I N G

Colophon

Mei 2019

Bram Ruarus

Dutch university of Arts

Master of Architecture

Mentor:

Rick van Dolderen

commissieleden:

Paul Vlok

Hiroki Matsuura

The Sixth Ring is een ontwerpstudie naar een permanente locatie voor de olmpische spelen, ontwikkeld door de bril van nieuwe bouwkundige ontwerptechnieken. Het gebruik van 3D CAD

a

permanent

location

for

the

olympic

winter

games

THE SIXTH RING

Voorwoord

De aanleiding van dit project kwam voort uit mijn eigen ambitie binnen de sport en de fascinatie voor techniek, In dit project wilde ik een modus vinden om deze te kunnen combineren binnen de architectuur.

Afstuderen gaat niet altijd volgens plan waarmee je van start gaat. Mijn afstudeerproject is daarop geen uitzondering. Het plan begon als een droom om een permanente locatie te maken waar eens per 4 jaar sporters strijden om de ultieme eer binnen de sport. Met het idee om hier functies aan toe te voegen zodat het stadion in de tussengelegen tijd gebruikt kon worden. Hiermee probeer ik de leegstand te beperken. Ik ben van start gegaan volgens het traditioneel proces. Dit kwam tijdens de eerste weken niet uit de verf. Vanaf dit moment nam mijn passie voor vernieuwende techniek en digitalisatie de overhand. Hierin voelde ik mijzelf veel meer thuis en door middel van deze tools heb ik geprobeerd het verschil te maken in het project. De startwaarden van het project zijn hierdoor in enkele gevallen iets op de achtergrond geraakt. 3D modelleren, zichtcamera’s, VR en AR hebben mij enorm geholpen grip te krijgen op een grootschalig project als dit.

Met gebruik van deze tools heb ik allerlei scenario’s kunnen testen in realtime, hierdoor heb ik geen schaalmodellen hoeven maken. Dit gaf mij een voordeel ten opzichte het traditionele proces, hierdoor kon ik sneller beslissingen nemen. Wel moet ik toegeven dat het nemen van snelle beslissingen, ik hierdoor soms “te” snel besloten hebt om bepaalde punten te laten varen of om deze juist door te voeren.

Inhoud

- Aanleiding

- cultureel maatschappelijk probleem

- Architectonische opgave - vorm en uitstraling - gevoel - organisatie - duurzaamheid - programma - Locatie - onderzoek - Lillehammer - Olympia parken - Concept - Locatie - Vorm - Ingredienten - plan - logistiek - Wonen - Facade - Materialisatie - Tools - Plattegronden - Gevels - Doorsneden - Artist impressions - VR/AR - Nawoord

Introductie

AANLEIDING

De olympische spelen, het sportevenement waar sinds jaar en dag het belangrijker is om mee te doen dan om te winnen. Sporters voelen zich vereerd om deel te mogen nemen aan dit spektakel. Zij behoren tot een select gezelschap dat zich de olympiërs mogen noemen. Voor velen is dit het ultieme doel binnen de sport. De exclusiviteit, van eens per 4 jaar, draagt daar natuurlijk ook een steentje aan bij.

Tegenwoordig zijn de olympische spelen opgedeeld in 2 versies, de zomer- en winterspelen. Echter, de olympische winterspelen zijn altijd het ondergeschoven kindje geweest van deze 2 spelen.

De winterspelen zijn pas echt van de grond gekomen in 1924, in Frankrijk aan de voet van de Mont Blanc, in het Chamonix dal. Deze spelen werd in hetzelfde jaar gehouden als de zomerspelen. Wel werd er voor beide spelen een aparte

locatie en seizoen gekozen, vanwege de aard van de sporten. Deze traditie heeft nog stand gehouden tot 1992 , vanaf dat moment zijn de spelen om de 2 jaar georganiseerd, met de

afwisseling van zomer en winter. Op deze manier zat er een minder groot gat tussen de olympische 4 jaren. Bovendien geeft dit ook de mogelijkheid om elke 2 jaar steden tegen elkaar op te laten bieden om dit prestigieuze evenement te mogen organiseren, met alle gevolgen van dien.

CULTUREEL MAATSCHAPPELIJK PROBLEEM

De atleten zijn niet de enige die achter het goud aan zitten. De spelen zijn vergelijkbaar met gokapparaten, de organiserende steden spelen ze maar het huis wint altijd. Het IOC maakt zo goed als geen kosten. Zij controleert een biedingsprocess waarin steden meer beloven dan zij uiteindelijk waar kunnen maken. Maar steden geloven als ze maar blijven ‘spelen’ ze uiteindelijk flink kunnen winnen. Dit is waarom elke 2 jaar steden een bieding doen om de spelen te organiseren. Voor de belastingbetaler wordt de bieding altijd afgespiegeld als een financiële boost voor de stad en belooft miljoenen aan nieuwe infrastructuur en lokale bedrijven. De onderliggende belofte is altijd hetzelfde: als wij de spelen organiseren, is deze miljoenen investering een investering voor onze toekomst. Maar dit is eigenlijk nooit het geval.

Het olympisch commitee verwacht ontzettend veel van de organiserende steden. Waaronder stadions,

parkeergelegenheid, wegen, openbaar vervoer en hotels. Deze moeten allemaal gerealiseerd worden volgens de gedetaileerde omschrijving van het IOC. En nadat de laatste

medaille is uitgereikt en de afsluitende ceremonie is geweest, vertrekken de delegaties. Zij laten de inwoners van de

organiserende stad achter met de vragen: is hun investering nu echt de moeite waard is geweest? Wat gaat er gebeuren met alle bouwwerken? Wie is er nu verantwoordelijk?

Architectonische opgave

vormgeven van een hybride stadion waarin sport, recreëren, samenkomen en wonen gecombineerd worden tot een coherent geheel. Deze mix zal zorgen voor een gezond functionerend gebouw waar in de tussenperiode van de spelen gebruik van wordt gemaakt en zal dienen als een katalysator voor de stad en omgeving.

VORM & UITSTRALING

Als ik denk aan een olympisch stadion, denk ik aan een gebouw dat zijn tijd ver vooruit is. De vorm is futuristisch. Een stadion is een futoristisch gebouw omdat dit de uitstraling moet geven van vernieuwing, expirimenten en verandering. De vorm inspireert en emotioneert de gebruiker en geeft mogelijkheden om nieuwe architypen te realiseren. Het gebouw moet functioneren op de piek momenten tijdens de spelen en nog steeds in alle behoeften voorzien als deze er niet zijn. Flexibiliteit heeft grote invloed op de uitwerking daar zij de bezettingsverandering op moet kunnen vangen.

GEVOEL

Het gebouw moet het gevoel geven van vernieuwing. Het begin van een nieuw tijdperk voor de wintersport. Een plek

waar elke wintersporter zijn heil kan vinden en waar iedereen met een affiniteit met sport kan wonen en recreëren. Dit gevoel moet in de architectuur uitstralen in de vorm van materialiteit en verfijing van het detail.

ORGANISATIE

Binnen een grote opgave als deze is organisatie de sleutel. Voor mij ligt de opgave in het in goede banen leiden van alle faciliteiten binnen het gehele gebouw. Het scheiden of juist vermengen van bepaalde stromen en functies kan het project maken of breken. Beslissingen hiervoor zullen genomen moeten worden in de strategie fase.

DUURZAAMHEID

Het organiseren van de olympische spelen op een vaste locatie is opzich al een duurzamere optie dan alle voorgaande spelen. Maar het thema duurzaamheid mag ook in de architectuur niet ontbreken. Waarbij duurzaamheid niet altijd staat voor het inleveren van comfort of plezier. Dit kan ook op een heidonistische manier, waarbij plezier en kwaliteit voorop staan.

STADIONPROGRAMMA: Speelveld Trainingsveld Foyer Kaartverkoop Fanshop Foodcourt Media ruimtes Tribune (ca. 15.000) Spelers lounge Kleedruimtes Parkeergelegenheid HYBRIDE PROGRAMMA: Wonen

- kleine appartementen (ca. 70m2₎

- gezins appartementen (ca. 100 a120 m2₎

- penthouses (ca. 150 a 250 m2₎

Sportschool

Kinderdagverblijf (gemeenschappelijk) Gemeenschapstuin

Parkeergelegenheid (1 pp. per huishouden)

Programma

Het gebouw bezit een dubbel programma om als een multifunctioneel gebouw te dienen in de jaren tussen de Olympische spelen.

Onderzoek

Een locatie voor zo’n gigantisch evenement vinden is een opdracht op zich. Om mijzelf te beschermen en niet te verdrinken in het maken van een volledig masterplan stel ik voor een locatie te kiezen die al eens gebruikt is voor de spelen. Op deze manier heb ik een goede al bestaande infrastructuur die goed als onderlegger gebruikt kan worden om the herontwikkelen.

Om de geschikte locatie te vinden heb ik een aantal criteria opgesteld om de bestaande locaties aan te toetsen.

Klimaat - voor de winterspelen heb je een koel

klimaat nodig.

Concentratie - concentratie van de evenementen.

Infrastructuur - de mate waarop de infrastructuur

hergebruikt kan worden.

Ruimte - Beschikbare ruimte in het plan.

Ligging - Ligt de locatie binnen of buiten europa

Jaartal - Het jaartal waarin de spelen zijn

gehouden heeft invloed op de uitwerking.

Politiek - Of de locatie politiek de mogelijkheid

heeft om de druk aan te kunnen van de spelen elke 4 jaar.

Financieel - Is de locatie financieel solvabel genoeg.

Kijkend naar alle locaties waar eerder een olympisch winter evenement heeft plaatsgevonden kwam Lillehammer, Turijn en Sochi als beste uit de vergelijking.

Op dit moment kwam het aan op persoonlijke voorkeur om de keuze te maken. Na lang berraad en afwegen heb ik gekozen voor de nostalgie en geschiedenis van Lillehammer, Noorwegen. Bovendien, de winterspelen waren in Lillehammer voor het eerst in een eigen jaar, onafhankelijk van de

zomerspelen. Tot op heden is het stadje nog gevuld met attributen overgebleven uit de Olympische periode, zoals de skihelling arena “Lysgårdsbakken” en het Olympiaparken waar veel van de sporten georganiseerd werden tijdens de spelen.

Lillehammer grote schaal

Lillehammer

Lillehammer is een stad ca. 170km ten noorden van Oslo in de provincie Oppland aan het Mjosa meer. De stad telt ca. 20.000 inwoners en heeft een oppervlakte van 12km2. In 1994 werd hier de Olympische winterspelen georganiseerd en hier zijn nog veel restanten van overgebleven.

GESCHIEDENIS.

De geschiedenis van Lillehammer is terug te leiden naar 1150, door het beroemde houten (staaf) kerkje Garno.

Lillehammer ligt in het dal genaamd Birkebeiner. In 1204 werd de pasgeboren zoon van de toenmalige koning Haakon III en de toekomstige koning Haakon IV teruggehaald van een ontvoering door de Balgen (de tegenhangers van het Koninklijkhuis in Noorwegen tijdens de burgeroorlog), een tocht van 59km van Rena naar Lillehammer. Deze tocht wordt tot de dag van vandaag jaarlijks herhaald als eerbetoon aan de 3 Birkebeiners (de aanhangers van het koningshuis uit Lillehammer). Elk jaar starten maximaal 16.000 cross country langlaufers om dezelfde tocht af te leggen als in 1204. Om het geheel zo dicht mogelijk bij de originele tocht te krijgen is elke renner verplicht een gewicht van 3,5kg mee te dragen die het pasgeboren kind simuleert. De tocht start in Rena en eindigd in Lillehammer op de locatie Olympiaparken.

SPORT

Lillehammer was in 1994 de gaststad van de olympische winterspelen waar de Noorse sporters veel succes hadden. in 2016 mocht de stad nogmaals een olympisch evenement organiseren in de vorm van de olympische jeugd winterspelen. De ijshockeyclub Lillehammer IK, speelt in de hoogste league. Zij heeft als thuishaven de Haakons hall schaatshal in Olympia parken.

Olympia parken

Olympiaparken

Olympiaparken is gelegen in het noordoosten van Lillehammer als afsluiting van het kleinschalig bebouwde gebied van de stad naar de open vlaktes van landbouw en natuur.

HOOGTEVERSCHIL

Olympiaparken heeft een verval van 40meter van oost naar west. Dit verval begint steil en loopt wat glooiender af richting de wegenstructuur ten westen van het park. Dit hoogte verschil geeft een landelijk karakter aan de locatie en biedt mogelijkheden tot architectonische en landschappelijke ingrepen.

FACILITEITEN:

Olympiaparken heeft een aantal bestaande voorzieningen:

Hakons hall, een ijshockey stadion gebruikt voor de

olympische winterspelen van 1994. De sporthal wordt veel gebruikt als evenementen locatie en thuishaven voor de Noorse ijshockeyclub Lillehammer IK. Het stadion heeft een toeschouwersaantal van ca. 12.000 man. De locatie is wat aan de verouderde kant en kan een boost gebruiken.

Kristins hall, een schaatshal gebouwd in 1988 gesitueerd

tegenover de Hakons hall. De schaatshal bevat een

ijshockeyveld welk dubbel gebruikt wordt als curlingbaan en handbalveld. De hal heeft een toeschouwersaantal van ca. 3.200 man. Deze locatie is nog een stuk ouder dan Hakons hal en bovendien een stuk kleiner.

Naast de 2 sporthallen heeft Olympiaparken nog een aantal buitensportfaciliteiten:

2 voetbalvelden en 1 atletiekbaan. Deze sportfuncties zijn niet nauw verbonden met de winterspelen maar voegen veel toe aan de locatie. Zij zorgen voor een sportminded beeld over het hele park.

Olympiaparken bied buiten alle sportfaciliteiten nog ruimte voor studentenhuisvesting en toeristen in de vorm van 4 appartementengebouwen gelegen aan de oostzijde van het park. Deze bieden huisvesting aan 1.034 studenten. Ook vind je een hotel/appartementen complex met 54 hotelkamers en 40 appartementen.

VERLOOP (KLEINSCHALIG > OPEN) WEGENSTRUCTUUR INVLOEDEN VAN OMGEVING HOOGTEVERSCHIL

Sigrid Undsets veg

(main road) open/groot

dicht/kleinschalig

Locatie

Het verloop van kleinschaligheid naar open is duidelijk zichtbaar op de kaart van Lillehammer. De ontwerplocatie ligt op een geleidelijke overgang tussen bovengenoemde waarden. Je vind hier aan de ene zijde de kleinschaligheid van alle vrijstaande woningen en aan de andere zijde de overgang naar de open vlakte van de landbouw en de vrije natuur.

De wegenstructuur langs de locatie hebben een goede verbinding richting de omliggende steden en een snelweg gelegen langs de kustlijn. Deze snelweg staat in directe verbinding met Oslo op ca. 170 km. Olympiaparken ligt op het kruispunt waar alle wegen samenkomen van alle omliggende winter evene-menten: Skischans “Lysegardbaken”, alpinecentre “Hafjell” en “Bob-og Ake-bane” bobslee en skelleton baan.

De omliggende omgeving heeft invloed op het mogelijke ontwerp en biedt aangrijppunten waar met de stedenbouwkundige inpassing rekening mee gehouden kan worden. De

noordelijke zone is meer geschikt voor een grootschalig gebouw, waarintegen de zuidelijke zone meer aansluiting zoekt naar de kleinschalige woninbouw.

Het hoogte verschil is van aanmerkelijk belang bij het beslissen van de preciese lokatie van het stadion. Uit voorgaand schema werd al duidelijk dat het aan de noordzijde het beste zijn inpassing zou vinden. De hoogtelijnen bevestigen deze keuze, deze bieden mogelijkheid tot ingraving van het stadion waardoor het geheel minder grootschalig

uitvalt en het beter past binnen het landschap.

Het hoofdingredient is sport. IJshockey is een sport die veel beoefend wordt in Noorwegen. Het stadion moet ruimte bieden aan 2 IJshockey velden, 1 hoofdveld en 1 oefenveld. Een ijshock-eyveld is een multifunctioneel veld dat eveneens gebruikt kan worden voor kunstschaatsen, shorttrack en curling. Wanneer er geen ijs gewenst is kan de ondergrond en boarding verwijderd worden en blijft een vlakke vloer over.

Sporten gaat veelal gepaard met het aanschouwen ervan. IJshockey is een echte toeschouwers sport. Spelers ont-vangen energie van de toeschouwers en zij ontvangen een spektakel ervoor terug. Maar het toeschouwen wordt niet beperkt tot alleen sportevene-menten maar er moet ook mogelijkheid zijn tot andere evenementen als: con-certen, toneelstukken, tentoonstellingen en dergelijke.

SPORT (INDOOR/OUTDOOR) TOESCHOUWEN

Een groot ingrediënt naast de sport be-helst het wonen. Wonen is het program-ma wat ervoor zorgt dat er het hele jaar levendigheid ontstaat. Het woon-programma wordt gedrapeerd om het sporten heen en hebben het uitgang-spunt van een skybox richting de sport. De appartementen varieren van starter-swoningen tot een aantal grote pent-houses. Allen bezitten een ruime buiten-ruimte met uitzicht.

Wat naast het sporten en wonen het gebouw levendig moet houden is het community gevoel. Het gebouw moet een gevoel uitstralen van verbonden-heid en zal de vorm aannemen als het vroegere kerkplein. Inwoners komen hier samen om te verblijven en recreëren. Binnen het gebouw is ruimte voor com-munity functies als, popup shops, cof-feebars of sportshops.

WONEN COMMUNITY

hockey puck (cirkel) veld in het midden veld verplaatsen (offset) ringen vanuit middenstip

Veld in het midden Veld in het midden veld verplaatsen (offset) Hoogte verschil introduceren

Vorm

De vorm is een uitkomst uit een lang proces van proberen en testen. Beginnend bij een onderzoek naar stadion ontwerpen van de oudheid zoals het “Colosseum”. Deze komen neer op de vorm van een ovaal of een afgeronde rechthoek.

Deze vorm past heel goed bij het aanschouwen van sport en andere voorstellingen. Na uitvoerig testen van allerlei verschillende opstellingen (in 3D) van deze vormen kwam al snel naar boven dat een ovaal niet de optimale vorm was om woonprogramma in te plaatsen. Vanuit dat perspectief ben ik gaan kijken: hoe creëer ik een vorm, die goed past bij het woonprogramma, om te vormen naar een vorm welke ook goed past bij toeschouwen. Na meerdere tests en het combineren van de functies ben ik uitgekomen op een vorm die toch teruggrijpt naar de oudheid, namelijk de oude “amfitheater” met daaraan het woonprogramma toegevoegd.

Het begon met een cirkel, refererend naar de hockeypuck, waarbij rondom toeschouwers plaatsnemen. Deze vorm biedt een evenredig aantal toeschouwers rondom maar biedt daarbij weinig plaats voor woonprogramma. Een manier om dit op te lossen lag in de vorm van het opschuiven van het veld naar de rand, hierdoor is er ruimte voor een tribune aan de ene zijde en ongeveer 3 maal zoveel ruimte aan de

andere zijde van het veld.

Door de keuze van de plaats op de locatie wordt een natuurlijk hoogteverschil geïntroduceerd. Dit hoogteverschil biedt mogelijkheid om de achterzijde van gebouw op te tillen en hierdoor eenzelfde hoek aan te nemen als de tribune. Dit geeft het beste zicht op het speelveld vanuit de woonlagen. De woonlagen volgen de belijning vanuit de middenstip van het speelveld in tegenstelling tot de buitenring. Dit zorgt voor een interessant spel van ringen die elkaar op verschillende plaatsen ontmoeten. Hierdoor ‘groeit’ in de eerste lagen het aantal woningen en in de hogere lagen vallen er per laag een aantal woningen weg, totdat een paar woningen overblijven.

3D MODELLEN

Bij het bepalen van deze vorm is het modelleren in 3D en het kunnen maken van camera standpunten, bepalend geweest voor de uitkomst tot deze vorm. Zonder deze tools had het gebouw er mijns inziens aanzienlijk anders uit gezien.

1 Olympisch stadion 2 Olympisch plein 3 Promenade 4 Tennis courts 5 Atletiekbaan 6 voetbalveld 7 glooiende grasvlakte 8 ingang goederen 9 studentenwoningen 10 Birkebeineren Hotel

Plan

7

8

9

10

8

4

5

6

6

3

2

1

INGANGEN

1 TOESCHOUWER, 2 COMMUNITY, 3 BEWONERS TOESCHOUWERS TOESCHOUWERS PARKEREN

1 P3 2 3 P1 P1 3 2 1 P1 P1 1 P1 P1 1 P1 P1

Het in goede banen leiden van alle stromen van gebruikers is een enorme opgave. Om te beginnen heb ik de entreemomenten uit elkaar geplaatst. Zo blijven de 2 belangrijkste stromen gescheiden, de bewoners en de toe-schouwers. Deze 2 stromen mogen el-kaar wel zien maar niet mengen, want niemand wil toeschouwers voor zijn of haar deur.

De toeshouwers, krijgen de centrale ingang vanaf het plein. Vanaf daar kunnen kaarten gekocht en gecon-troleerd worden en kan een ieder zich rondom de tribune verplaatsen, over de 3 verschillende ringen en door de openingen in de tribune plaats nemen op een van de zitplaatsen.

Een groot deel van de toeshouwers zal met de auto komen naar een van de evenementen in het stadion. Parker-en gaat in verschillParker-ende lagParker-en Parker-en de voertuigen komen het gebouw binnen via de zijkanten van de cirkel. Vanuit hier kunnen de voertugen zich verp-laatsen over de parkeerterassen naar beneden en aan de andere zijde weer naar buiten.

Logistiek

COMMUNITY BEWONERS BEWONERS PARKEREN

2 2 P3 3 3 P3 3 3

De routing van de community van buitenaf is vrij kort. Zij zullen zich vooral ophouden op de begane grond op het plein niveua waar zij gebruik mak-en van de community functies onder de tribune. Zij krijgen 2 eigen entree’s die ondergeschikt zijn aan de grote hoofdentree, deze entrees geven toe-gang tot de routing over de begane grond.

De logistieke stroom van bewoners komen binnen via de zijkant door een uitgehouwen opening in de gevel. Vanuit de entree/foyer verplaatsen de bewoners over de interne galerij en vinden daar de schuine liften, welke alle verdiepingen aandoen. Vanaf de galerij is er vrij zicht op de parkeerter-rassen.

De bewoners komen op de bovenste parkeerlaag binnen in het stadion. Van daar verplaatsen zij zich naar hun ei-gen woonverdieping en kunnen daar van de parkeerterrassen oversteken naar de galerij waaraan hun woning gelegen is. Zo houden de bewoners controle over hun eigen auto die vlak-bij en in het zicht geparkeerd staat.

Wonen

ORIENTATIE RECHT ORIENTATIE RADIAAL ORENTATIE GESEGMENTEERD STAPELING STANDAARD STAPELING GEOPTIMALISEERD

Kijkend naar de orientatie van de woningen zijn verschillende manieren getest. De meest standaard orientatie is de rechte. Hier worden de woningen in een haakse hoek geplaasts t.o.v. de lengte van het veld. Hierdoor is er zicht richting het veld maar heeft niet ieder-een ieder-eenzelfde zicht. Hierdoor is dit niet de ideale orientatie.

Als er standaard gestapeld wordt is bovenstaande de uitkomst. Woningen ligen recht boven elkaar. Elke woning heeft een buitenruimte op het dak van de onderburen. Dit heeft als nadeel dat er geen zicht op het veld is vanuit de woning. Nemende het uitgang-spunt dat een skybox in de woning moet plaatsebben, is dit niet de uit-komst.

Als antwoord op voorgaande vraag van Skybox in de eigen woning, is dit het antwoord. Elke woning is gevormd als een L en gespiegeld tegen elkaar geplaatst. Hierdoor ontstaat een sta-peling van woningenen waarbij er 2 lagen boven elkaar liggen in hetzelfde vlak, waarbij deze vrij zicht geven naar het veld en een grote buitenruimte creëren.

De volgende optie was de radiaal orientatie. Hierdoor heeft elk hu-ishouden eenzelfde zicht richting het veld. De radiale orientatie heeft als nadeel dat de woningen allen een taps toelopende vorm krijgen. Dat is niet alleen een probleem met indelen maar ook met stapellen. Omdat er per ring een aantal wonignen bij komen of af gaan zullen de wanden nooit goed boven elkaar uitkomen, wat construc-tieve problemen oplevert.

Als beste uit de test komt de com-binatie van de 2 eerder genoemde orientaties. Hierdoor ontstaat een gesegmenteerde orientatie. Deze vorm van indelen heeft de voordelen van stapelingen en constructie van de rechte orientatie. En de voordelen van de zichtlijnen van de radiale orientatie. Hierdoor is dit mijns inziens de beste ori-entatie voor woonprogramma in een tribune vorm.

STEMPEL PRINCIPE WONINGTYPES STANDAARD

ca. 72 m2

ca. 100m2

ca. 115 m2

ca. 144m2

De woningen worden gestempeld volgens bovenstaande stempel principe. Het L principe heeft als voordeel dat er deels ondiepere woningen ontstaan en hierdoor meer glas toegepast kan worden wat daarbij meer licht in de woningen opleverd. Dit principe kan doorgestempeld worden met mogelijkheden tot koppelen van units of het opknippen van andere.

Bovenstaande schema’s vertalen de mogelijkheden van het stempel principe. Dit zijn de standaard types welke zich zullen verdelen over alle woonlagen. De types varieren van

72m2 _{tot 144m}2_{. In de volgende}

pagina’s worden alle mogelijke special types uitgelicht.

GELIJKE HELLING

De helling waarmee gestapeld wordt is van groot belang. Als in gelijke

helling gestapeld wordt is er vanaf een bepaalde stapelhoogte sprake van blokering van de zichtlijnen bij een flauwe helling. De helling in dit project is niet stijl genoeg om met een gelijke helling te kunnen werken.

HELLING VERLOOP HELLING VERLOOP VERSPRONGEN

Als een verloop in de helling plaats vind veranderd de kijklijn. De eerste 2 lagen hebben een terugstand van 7,5m, de volgende 4 lagen een terugstand van 6m en de verdere bovenlagen hebben een terugstand van 5m. Dit zorgt voor een verloop in de helling die de kijklijn ten goede komt vanuit elke woonunit.

Door de L vorm van de woning toe te voegen aan het verlopen van de helling geeft dit een stapeling waarbij 2 bovenburen eenzelfde gevellijn heb-ben tussen de slaapruimte en ruimte. Hierdoor is er vanuit de woon-ruimte vrij zicht naar het veld. Wat als klein nadeel met zich meebrengt dat er ook vrij zicht op de buitenruimte is van de onderburen. Dit zie ik persoon-lijk in vergepersoon-lijking met het zicht op de tuinen van buren in een rijtjeswoning.

Type A Type B Type C Type A1 - floor space 61m2 - 2 room appartment - 1 bedroom - livingroom - bathroom - toilet - storage Type B1 - floor space 69m2 - 2 room appartment - 1 bedroom - livingroom - bathroom - toilet - storage Type C1 - floor space 71m2 - 2 room appartment - 1 bedroom - livingroom - bathroom - toilet - storage Type A2 - floor space 126m2 - 4 room appartment - 3 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type B2 - floor space 136m2 - 4 room appartment - 3 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type C2 - floor space 143m2 - 4 room appartment - 3 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type A3 - floor space 109m2 - 4 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type B3 - floor space 114m2 - 4 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type C3 - floor space 117m2 - 4 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type A4 - floor space 80m2 - 4 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type B4 - floor space 92m2 - 4 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type C4 - floor space 98m2 - 4 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage

Type CS5 - floor space 76m2 - 2 room appartment - 1 bedroom - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS6 - floor space 103m2 - 3 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS7 - floor space 112m2 - 4 room appartment - 3 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS8 - floor space 80m2 - 2 room appartment - 1 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS9 - floor space 152m2 - 4 room appartment - 3 bedroom - livingroom - bathroom - toilet -storage Type CS10 - floor space 78m2 - 2 room appartment - 1 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS11 - floor space 92m2 - 3 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS12 - floor space 85m2 - 3 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet -storage Type CS13 - floor space 97m2 - 3 room appartment - 2 bedroom - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS14 - floor space 91m2 - 3 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS15 - floor space 125m2 - 3 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS16 - floor space 77m2 - 2 room appartment - 1 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type AS Type AS1 - floor space 56m2 - 2 room appartment - 1 bedroom - livingroom - bathroom - toilet Type AS2 - floor space 55m2 - 4 room appartment - 1 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet Type BS Type BS1 - floor space 132m2 - 2 room appartment - 2 bedroom - livingroom - bathroom - toilet - storage Type BS2 - floor space 133m2 - 4 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type BS3 - floor space 53m2 - 4 room appartment - 1 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type BS4 - floor space 101m2 - 4 room appartment - 2 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS Type CS1 - floor space 110m2 - 4 room appartment - 3 bedroom - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS2 - floor space 80m2 - 2 room appartment - 1 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet Type CS3 - floor space 71m2 - 2 room appartment - 1 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage Type CS4 - floor space 160m2 - 4 room appartment - 3 bedrooms - livingroom - bathroom - toilet - storage

IJSKRISTAL INSPIRATIE HEXAGON HEXAGON PATROON

De inspiratie voor de facade kwam voor mij uit de hoek van de sneeuwkristal. De pure vorm van de winter. Als de wintercondities goed genoeg zijn vallen deze met bosjes uit de lucht.

Als je alle punten van de ijskristal volgt vormt zich een hexagon. zo is de hexagon een afgeleide van de pure winter vorm. De hexagon vormt een uitdagend paneel om een gevel mee te componeren.

De hexagon is een dermate simpele vorm dat er maar 1 soort patroon mogelijk is. Alle zijden ontmoeten een andere hexagon in de dezelfde

orientatie. Hierdoor ontstaat er een regelmatig patroon welke geen rechte/vlakke einden heeft.

Facade

Na een aantal tests met paneel principes. Plat of getextureerd en dik of dun. Hieruit kwam naar voren dat de dikke panelen het beste werkten omdat deze body geven aan de gevel en niet als dun vliesje fungeren. De textuur van de panelen refereerd terug naar de hockeypuck en geeft tactiliteit aan de gevel.

Hierboven is een voorbeeld zichtbaar van de herhaling van voorgenoemde panelen. Hier wordt de tactiliteit zichtbaar van het geheel welke refereerd naar de hockeypuck. Een hockeypuck heeft een

getextureerde zijkant om zo de juiste twist te kunnen geven in een slapshot.

De panelen worden opgehangen op een rails aan hun achterpaneel. Deze rails worden bevestigd op de hoofddraagconstructie.

PANEEL VERLICHTING _{STANDAARD VERLICHTING (WIT)}

Om de panelen meer tot leven te latenkom en is er gekozen om deze te voorzien van verlichting. De panelen zijn hol en gemaakt van translucent kunststof aan de buitenzijde. Zij zijn licht

blokkerend aan de binnenzijden en de randen. Zo ontstaat er geen licht overlast aan de binnenzijde van het gebouw.

De standaard verlichting, welke vrijwel dagelijks te zien is, zal wit en gedimt zijn. Zo is er voor de bewoners geen constante disco aan kleuren die elke dag van de week rondgaat. Het gebouw zal een koele gloed uitstralen in zomer en winter.

EVENEMENT VERLICHTING

CLUB KLEUREN OLYMPISCHER VERLICHTING OLYMPISCH KLEURENPALLET

Tijdens evenementen is de mogelijheid om de panelen - individueel - van kleur te laten veranderen. Hierdoor zijn verschillende patronen te bedenken. Bijvoorbeeld de rivaliserende clubkleuren, of het logo van een tentoonstelling. Ook kan een indicatie gegeven worder als er gescoord wordt.

Tijdens de Olympische spe-len kan er een speciaal pallet gebruikt worden waarin alle olympische kleuren op de gevel geprojecteerd kunnen worden. Maar ook hier kan er weer terug gegrepenworden naar rivaliser-ende landen ed. Tijdens de spelen moet het lichtspectakel er uit springen en oproepen tot aanschouwen van de sport.

1, Translucente gevelpanelen 2, Gepolijst beton 2, i.h.w.g. beton houtmotief 3, “Warm” hardhout

Materialisatie

VERDELING MATERIALISATIE

1 HARD/LICHT, 2 HARD/ZWAAR, 3 WARM/DONKER

1

2 2

3

1

Het principe qua materialisatie is vrij eenvoudig. De schil/huid heeft een hard maar licht uiterlijk. De hardheid komt door de textuur van de gevel en het voelt licht aan door zijn verlichting. De constructie en structuur is hard en zwaar door het gebruik van in het werk gestorte vloeren en kolommen. Dit geeft een hard en robuust uiterlijk aan de onderliggende structuur.

De woningen krijgen een warme en natuurlijke uitstraling d.m.v. gebruik van hardhout in de wanden en vloeren. Dit warme houten uiterlijk zorgt voor een winters challet gevoel.

Dit materiaal wordt gebruikt voor de lichtgevende

gevelpanelen. Dit materiaal zorgt voor een difuus lichtbeeld en een melkachtig uiterlijk.

De vloeren worden uitgevoerd in gepolijst beton. Dit geeft een gevoel van waarde en verfijning terwijl het toch robuust en zwaar over komt als zijnde beton.

De vloeren aan de onderzijde, die in het beeld zitten,

hebben een houtmotief uit hun bekisting nog zichtbaar. Dit geeft een robuust gevoel en geeft een hint naar de woningafwerkingen in de binnenwereld.

De woningen zijn afgewerkt met hardhout aan de gevel en buitenruimten. Dit geeft een challet achtig warm gevoel. Dit gevoel past goed bij de manier van wonen binnen dit stadion.

Tools

Dit afstudeerplan had niet de vorm gehad welke het nu heeft zonder de nieuwe tools in de architectuur. 3D modelleren en Walkthroug Virtual reality hebben mij de mogelijkheid gegeven alle scenario’s te testen in de (virtuele) realiteit. Door deze tests te doen heb ik beslissingen kunnen maken die anders onmogelijk waren of pas zichtbaar zouden worden na het maken van een arbeidsintensieve maquette.

BIM en met name de tool Revit of Archicad hebben gezorgd voor een enorme sprong in de architectuur en bouwwereld. Nu worden ze nog veel gebruikt om het gebouw virtueel te bouwen en te kunnen clashen voor het gebouwd word. Hier gaat het (te) vaak alleen om het uitwerk proces en gaat het om kleine punten om bij te sturen richting de uitvoering. Virtual reality wordt nu vaak alleen nog gebruikt als een presentatie tool. Het wordt gebruikt om een project wat op een traditionele manier ontworpen is en daarna uitgewerkt is in 3D te prestenteren in een virtuele wereld. Op deze manier is er een mogelijkheid om het project te beleven alsof het er al is.

Mijns inziens worden eerder genoemde tools niet tot hun volle potentieel gebruikt. BIM en 3D modelleren kan veel eerder in een ontwerpproces gebruikt worden om bepaalde concequenties van ontwerpbeslissingen te kunnen voorzien. Schetsen kan niet alleen in 2D op papier, maar wanneer je deze uit werkt in 3D kan gelijk gezien worden of iets in de realiteit gaat werken of niet. Hiervoor werd altijd een schetsmodel of een maquette gebruikt maar in mijn ogen is een 3D model sneller te maken en makkelijker aan te passen. Als dit model eenmaal beschikbaar is, is het nog altijd

mogelijk om hier een virtuele maquette van te maken in de vorm van Augmented reality (voorbeelden hiervan achter in het afstudeer boekje). Deze modellen werken in eenzelfde wijze als een traditionele maquette, alleen is hier sneller een aanpassing te doen en kan in een vroeg stadium detail in gebracht worden.

Virtual Reality heeft meer potentie dan alleen presentatie doeleinden. In de virtuele wereld is het mogelijk om in realtime door een ontwerp heen te lopen en te ervaren hoe de ruimte ‘werkt’ en hoe de ruimtelijkheid aanvoelt. Ik zie ontwerpsessies voor mij, dat 1 persoon met de headset zich verplaatst door een ontwerp en een 2de persoon realtime het ontwerp aanpast en noteert. De “virtual Architect”

G ym _Gym kleedruimte kleedru_imte kleed ruimt e klee druim te kle ed_ruim te kle_ed ruim te KL KL Main veld Training veld ru nni ng tr a ck ru nni ng tr a ck players lounge Park ing st adio n Pa rkin_g sta dion Polyvalente ruimte -7,50 -7,50 -11,50 -13,00 -3 LOGISTIEK 1300-P -2 VELD 7500-P 1: Logistiek dock 2: Goederen lift 4 1: Hoofdveld 2: Trainingsveld 3: Playerslounge 4: Sportschool 5: Kleedruimte 6: Parkeervoorziening -7,50 Technische ruimte -3,00 -7,50 -3,00 -3,00 -7,50 Vide Vide Tribune training Tribune training

-7,50 shop shop shop shop shop shop shop shop shop shop shop shop shop shop shop shop shop shop entrance voyer 0,00 -7,50 -7,50 0,00 0,00 -3,00 0,00 -3,00 0,00 Tribune training Tribune training

foyer omloop Trib_un e Trib_une Tribu ne Tribu ne 0,00 0,00 -3,00 -3,00 sub_entree

subentree

Hoofd entree -1 TUSSENLAAG 3000-P 0 PLEIN/FOYER P=0 1: Parkeervoorziening 2: Techniek 3: Trainings tribune 1: Entree/Ticket shop 2: Foyer 3: Omloop 4: Shops 5: Tribune 6: Trainingstribune 7: Parkeervoorziening 1

1

2

0,00 4,50 -3,00 4,50 4,50 4,50 4,50 0,00 0,00 -3,00 1 WOONLAAG -1 4500+P 0,00 7,50 4,50 4,50 0,00 0,00 7,50 7,50 7,50 7,50 -3,00 -3,00 0,00 P P wonen wonen 2 WOONLAAG 0 7500+P 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 1 3: Parkeervoorziening 4: Tribune 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 1 3: Entree wonen 4: Parkeervoorziening

5: Ingang parkeren toeschouwers

4,50 4,50 0,00 10,50 10,50 -7,50 0,00 10,50 7,50 7,50 7,50 7,50 7,50 -3,00 -3,00 0,00 13,50 10,50 10,50 7,50 7,50 4,50 4,50 13,50 13,50 7,50 7,50 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 2 3: Parkeervoorziening 4: Bovenring tribune 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 2 3: Parkeervoorziening 4: Bovenring tribune 3 WOONLAAG 1 10500+P 4 WOONLAAG 2 13500+P 1 1 2 3 3 4 3 3 4 4 5 5 4 2 2 2 3 2 2 3 1 1 1 1 2 2 3 3 1 1 4

16,50 13,50 13,50 16,50 10,50 10,50 7,50 7,50 4,50 4,50 16,50 19,50 16,50 13,50 16,50 13,50 19,50 10,50 10,50 6 WOONLAAG 4 19500+P 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 2 3: Bovenring tribune 4: Kinderdagverblijf 5: Community garden 6: Parkeervoorziening 7: publieke trap 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 2 3: Bovenring tribune 4: Kinderdagverblijf 5: Parkeervoorziening 6: publieke trap 5 WOONLAAG 3 16500+P 22,50 19,50 16,50 13,50 16,50 13,50 19,50 22,50 25,50 25,50 22,50 19,50 16,50 13,50 16,50 13,50 19,50 22,50 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 3 3: Parkeervoorziening 4: publieke trap 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 3 3: Parkeervoorziening

4: Ingang parkeervoorziening wonen 5: publieke trap 7 WOONLAAG 5 22500+P 8 WOONLAAG 6 25500+P 1 1 2 2 2 2 3 3 4 4 4 4 4 6 6 6 5 5 5 5 6 5 5 7 7 4 1 1 1 2 2 2 2 3 3 4 3 1 1 1

28,50 31,50 10 WOONLAAG 8 31500+P 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 3 3: publieke trap 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 3 3: publieke trap 9 WOONLAAG 7 28500+P 34,50 37,50 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 3 3: publieke trap 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 3 3: publieke trap 11 WOONLAAG 9 34500+P 12 WOONLAAG 10 37500+P 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2 1 1 3 3 3 3 3 3 3 3

40,50 43,50 14 WOONLAAG 12 43500+P 1: Funiva/schuine lift 2: Woonlaag Type 3 3: publieke trap 1: Woonlaag Type 3 2: publieke trap 13 WOONLAAG 11 40500+P 46,50 49,50

1: Woonlaag penthouses onderlaag 2: publieke trap

1: Woonlaag penthouses bovenlaag 2: publieke trap 15 WOONLAAG 13 46500+P 16 WOONLAAG 14 49500+P 2 2 1 1 1 1 1 1 3 3 2 2 2 2 2 2

ZUIDGEVEL WESTGEVEL

LANGSDOORSNEDE

DWARSDOORSNEDE

KWART SNEDE 1

Download hier de android app.

Hellaas is de app alleen nog beschikbaar op android en niet op IOS. handleiding voor android:

1. scan de qr code.

2. download de app van google drive 3. installeer de app.

wanneer toestemming gevraagd word om apps te

installeren van onbekende bron. geef hiervoor toestemming. 4. na installatie open de app en richt op grote QR codes.

5. beweeg vrij om het model om alle zijden te kunnen zien en beleven.

Download hier de BIMmotion file. handleiding BIMmotion

1. download de .rar

In de pdf versie kopier deze link in de browser.

https://docs.google.com/uc?export=download&id=1sVesW5I1ek8eJR-8HLoK5pH1zxFrskayL

in de print versie scan de QR code en download de file (op vaste pc of laptop, geen telefoon ondersteuning) 2. pak uit

3. open de BIMmotion.exe

4. navigeer rond doormiddel van WASD toetsen en de Q/E toetsen N.B.werkt mogelijk schokkerig op computers met een matige videokaart.

AR app

AR app

Nawoord

Dit afstudeer project is een onderzoek en “usecase” geweest naar de nieuwe tools binnen de architectuur. Door het

onderzoek naar deze tools is soms de aanleiding van het project wat in significantie naar achteren geplaatst. Het project heeft voor mij ook de functie gehad naar mijn eigen kijk op de architectuur in de toekomst te kijken. Het heeft mij een stip aan de horizon gegeven waar ik als persoon en als architect naartoe wil werken. Het inzicht, verkregen uit deze werkwijze, heeft mij een vooruitzicht geboden op hoe ik binnen het bureau waar ik werkzaam ben een manier van werken kan aanhalen die in de toekomst veel kan opleveren. Ik zie dat ik hier een positie kan aannemen als iemand die ontwerpbeslissingen kan nemen gebaseerd op de mogelijke uitkomsten in de (virtuele) realiteit.

Met grote dank aan:

Mentor:

Rik van Dolderen Commissieleden: Paul Vlok

Hiroki Matsuura

Toegevoegde leden presentatie: Jarrik Ouburg

Jeroen van Mechelen Thuisfront:

Svenja de Groot (vrouw) Dex Ruarus (zoon) Collega’s: Gianni Citto Ludo Groteman Pascal Bemelmans Hao Tran Maarten Kist Ramdane Boumalal Jurgen Ten Hoeve Mark Spijkerman Patrick de Weerd Koen van Hoof Teresa Vacca Sulan Jasim Bram Ruarus Weteringstraat 80 3742 TH Baarn bram.ruarus@gmail.com 0612686307 Dutch university of Arts Master of Architecture