Algemeen interactief gebruik van beeldschermen
Citation for published version (APA):
Bouma, H. (1979). Algemeen interactief gebruik van beeldschermen. Tijdschrift van het Nederlands
Elektronica-en RadiogElektronica-enootschap, 44(3), 173.
Document status and date:
Gepubliceerd: 01/01/1979
Document Version:
Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record
Please check the document version of this publication:
• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be
important differences between the submitted version and the official published version of record. People
interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the
DOI to the publisher's website.
• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.
• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page
numbers.
Link to publication
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.
If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:
www.tue.nl/taverne Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us at: openaccess@tue.nl
providing details and we will investigate your claim.
ALGEMEEN INTERACTIEF GEBRUIK VAN BEELDSCHERI!EN Prof. Dr. H.Bouma
Instituut voor Perceptie Onderzoek Postbus 513 5600MB Eindhoven Apparatuur die bedoeld is om gebruikers aan informatie
te helpen danwel informatie van gebruikers op te nemen, behoort te zijn aangepast aan de menselijke informatie-verwerking. Deze aanpassing kan worden bereikt door een mo~izaam en langdurig proces van trial en error of een inzichtelijk en snel proces door toepassing van kennis van de menselijke informatieverwerking. De wetenschap-pen van de menselijke informatieverwerking maken thans snelle vorderingen zodat de laatstgenoemde weg behoort te worden toegepast. Dit betekent dat het vakgebied van de menselijke informatieverwerking een basisvak van de techniek is geworden met alle organisatorische conse-quenties vandien.
Een recent voorbeeld waarbij de trial en error metho-de nog is toegepast betreft beeldschermen voor tekst. Er ontstond grote onrust toen er in de pers berichten ver-schenen dat het gebruik van deze beeldschermen slecht was voor de ogen. De ontwerpers hadden met deze moge-lijkheid namelijk geen rekening gehouden, vermoedelijk uit onbekendheid met het vakgebied'. De onrust heeft er onder meer toe geleid dat van overheidswege initiatie-ven zijn genomen om het langdurig gebruik van beeldscher-men te verbieden. De maatschappij is zodoende opgescheept met een vervelend probleem. Dit had gemakkelijk voorko-men kunnen worden indien tijdig bestaande inzichten van het vakgebied van de menselijke informatieverwerking waren benut.
Voor een goed begrip van hoe gebruikers omgaan met beeldschermen voor tekst en andere informatie moeten we eerst begrijpen hoe het leesproces bij de mens verloopt. Een drietal aspecten kan hieraan worden onderscheiden: I) oogbewegingen over de tekst waarbij het oog in het algemeen niet glijdt maar springt over de regels. Ook bij het zoeken van een stukje informatie blijkt het oog voortdurend sprongen te maken. Vragen die hier van be-lang zijn betreffen de manier waarop de oogsprongen vanuit het brein gestuurd worden en de grootte en vaak-te ervan; 2) herkenning gedurende een oogpauze. Het be-treft hier vooral het zien in het blikpunt en het gebied daar net omheen. Hoe groter dit "leesgezichtsveld" is, hoe gemakkelijker het lees- en zoekproces verloopt. Het is dus van groot belang om de grenzen van dit gebied experimenteel vast te stellen en ook theoretisch te be-grijpen; 3) de manier waarop informatie die in opeenvol-gende oogpauzes binnenkomt, in het z.g. werkgeheugen wordt gecombineerd. Met name de dynamica van dit proces is van groot belang: hoe snel nemen we informatie op,
hoe snel vergeten we het en wat is de capaciteit van het werkgeheugen.
Ook al kunnen nog niet alle theoretische vragen be-antwoord worden, toch is het al heel goed mogelijk om bestaande inzichten toe te passen op het gebruik van bijvoorbeeld beeldschermen zowel om te zoeken als om te lezen.
De manier waarop gebruikers met informatie-apparatuur omgaan heeft natuurlijk veel meer facetten dan alleen het lezen. Binnenkort zal het bijvoorbeeld mogelijk worden dat de machines ook gesproken boodschappen kunnen geven die via een vaste stof geheugen naar keuze toegankelijk is. Ook het toetsenbord is slechts een van de mogelijk-heden om de machines van informatie te voorzien. Als voorbeeld van een geheel andere wijze van omgaan met in-formatie-apparatuur is in het kader van het !PO-onderzoek een informatie-automaat gemaakt, waarbij uitsluitend van gesproken boodschappen gebruik wordt gemaakt. De machine herkent bepaalde boodschappen en geeft gesproken bood-schappen terug.
Tenslotte moet worden opgemerkt dat bij nieuwsoortige in-formatie-apparatuur steeds gebruiksonderzoek in de prak-tijk nodig is. Dit gebruiksonderzoek beperkt zich niet tot subjectieve indrukken van de gebruikers, maar levert ook preciese gegevens op hoe de apparatuur in werkelijk-heid gebruikt wordt.
Voordracht gehouden op 6 maart 1979 in het Jaarbeurs congrescentrum te Utrecht, tijdens een gemeenschappe-lijke vergadering van het NERG (nr. 278) en de Sectie Telecommunicatietechniek KIVI.
