Verslag van het onderzoek naar de macrofauna onder en boven de "Stemerdink" stuw in de Boven Slinge in Kotten, Gemeente Winterswijk in 1963

(1)

VEBSLAG VAU HET ONDERZOEK NAAR DE MACROFAUNA ONDER EN BOVEN DE " STEMERDIMC" STUW IN DE BOVEN

SLIMGE IN KOTTEN GEM.WINTERSWIJK IN 1963.

door

J.A.Hofman

(Rijksinstituut voor Veldbiologisch Onderzoek ten behoeve van het Natuurbehoud (R.I.V.O.N))

(2)

Verslag van het onderzoek naar de macrofauna onder en boven de "gtemerdink" Stuw in de Boven Slinge in Kotten gem.Winterswijk in 19^3<

door

J.À.Hofman

Inleiding.

Steeds meer en diepgaander gaat de mens ingrijpen in de afwatering van grote gebieden. Door het kappen van bossen? het ontginnen van heide-velden en het afgraven van hoogvellen wordt het water-vasthoudend vermogen van de bodem sterk verlaagd. Het regenwater komt daardoor sneller in

beken en rivieren. Deze blijken de grote watermassa's niet snel genoeg te kunnen verwerken. Daarom worden beken en rivieren genormaliseerd. Hier-door wordt de afstand van de bron tot de zee aanzienlijk verkort en Hier-door

het wegnemen van vele stroomremmende bochten de stroom-snelheid verhoogd. Hiermee voorkomt men in tijden van sterke regenval weliswaar overstro-mingen, maar ook daarna volgt een snelle afvoer van de reserve aan bodem-water. Dit laatste heeft minder gunstige gevolgen; grote gebieden worden

bij enig uitblijven van regen drooggelegd en grote schade ontstaat.er aan het plantendek en mens en dier kan soms .met moeite aan zijn drinkwater komen. Daarom moet men de genoimaliseerde stromen gaan voorzien van

stuwen om te voorkomen dat de grondwaterstand bij uitblijven van regen niet te ver zal dalen en een voor de planten onbereikbare diepte zal krijgen. Bij al deze handelingen, zowel normaliseren als het aanleggen van stuwen heeft men bijzonder weinig aandacht besteed aan de invloed hiervan op de microflora en de fauna van deze stromen.

Nu er naast het probleem van de afwatering dn vervuiling van het water aan de orde komt, blijkt dat men met deze snellere afwatering de belang-rijke biologische reiniging voor een groot deel onmogelijk maakt. Door de snellere stroom krijgt het water minder kans om zichzelf te reinigen, waardoor er een opeenhoping van organisch materiaal optreedt. Hierdoor worden nog meer organismen gedood. Ook het toevoegen van chemische

(3)

2. Daarbij komt nog, dat in de zomer door de geringe v/aterhoeveelheid de

invloed van de verontreiniging nog sterker is dan in andere jaargetijden. In gereguleerde stromen treedt een verarming van de fauna op. Een verge-lijking van de insectenfauna van de nieuw gegraven Nieuwe Ammer in Opper-Beieren en de niet vergraven resten van de brede Ammer leverde het volgen-de cijfermateriaal. In volgen-de Ouvolgen-de Ammer kwamen 148 soorten voor tegen in de Nieuwe Ammer 55» Maar twee soorten kwamen in beide stromen voor(Wolf-gang Engelhardt 1954)»

Hieruit blijkt duidelijk het geweldige effekt van een ingrijpen als het vergraven van een beek.

Stuwen in beken zijn de oorzaak van vele veranderingen s verandering van stroomsnelheid , diepte, bodemgesteldheid en als gevolg van gewijzigde stroomsnelheid en diepte verandering van zuurstofgehalte en wellicht ook van de temperatuur van het water. Het door mij verrichte onderzoek heeft tot doel de invloed op de macrofauna van de beek na te gaan ver-oorzaakt door het plaatsen van een stuw en de ingrijpende normalisatie van het beekgedeelte boven de stuw. De werkzaamheden hebben meer dan 10 jaar geleden plaats gevonden.

Het onderzoek is uitgevoerd bij het EIVON onder leiding van Drs. P.J. Schroevers.

Plaats ;

Hiertoe is een gedeelte genomen van de Boven Slinge kadastraal gemeente "Winterswijk sectie D 2-6 vanaf punt 91 A tot de scherpe bocht tussen de punten 89 en 88.

Aangegeven op kaart 47 Boven Slinge blad 11

en kaart 47 Bielheimerbeek Boven Slinge blad 10 van het waterschap De Oude IJsel.

Ongeveer midden in dit gedeelte ligt de stuw "Stemerdink".

In het gedeelte boven de stuw zijn alle meanders afgesneden. De beek is verbreed en stroomt door weilanden met alleen rond de Hietbrug een be-schaduwing door enige grote loofbomen. In de bocht even voorbij punt 91 is een kippenslachterij gevestigd, die zijn afvalwater met veel bloed op de beek loost.

Beneden de stuw is er tot punt 89A aan de linkerzijde bos,van punt 89A tot 89 aan beide zijden bos en voorbij punt 89 tot halverwege 89 en 88 is er links geen bos, maar weiland.Het gedeelte beneden de stuw heeft vrij sterk zijn natuurlijk karakter behouden.

(4)

3. De bodem is er zandig en op vele plaatsen zelfs stenig, De beek is

on-dieper en de stroomsnelheid groot.

Het onderzoek heeft plaatsgevonden in de maanden augustus-september en oktober 19&4« Tijdens het onderzoek werden terloops enige waarnemingen omtrent flora en andere fauna in en rond de beek gedaan, waarvan hier-onder de resultaten.

Fauna

Langs de beek, vooral boven de stuw, waren veel sporen te zien van ratten. Volgens omwonenden waren dit bruine ratten(Eattus norvegicus). Beneden de stuw kwam een paartje van de grote gele kwikstaart(Motacilla cinerea)voor„ Boven de stuw werden nog waargenomen een snoek(Esox hicius) en paling(Anquilla anquilla) en een blauwe reiger(Ardea cinerea).

Flora

De beek wordt jaarlijks omstreeks juii-augustus geschouwd. Alle begroeiing in het water en langs de oevers wordt dan gemaaid. De waar-nemingen omtrent de flora zijn in augustus, kort na de schouw verricht. Het verdere onderzoek wond plaats eind september en oktober.

De oevers boven de stuw v/aren hoofdzakelijk met gras begroeid. Beneden de stuw waren hele stukken kaal door afslag.

Begroeiing in het water.

Boven de stuw groeide langs de oevers plaatselijk Sparganium erec-tum(L.) Elodea canadensis(Michr-. ). Alisma lanceolatum(vVith. ) Verder plaatselijk Eupatorium cannabinum(L.) Potamogeton crispus(L.) en Lythrum salicaria(L.)

De begroeiing in het midden van de beek was gering. Er kwam alleen

Sparganium simplex(Huds.) voor; boven de stuw wat meer dan er beneden. In hoeverre de zomersituatie invloed had op de toestand eind september en oktober is mij onbekend.

Watersamenstelling.

Bij de Aalbrinkbrug tussen punt 96 en 97 zijn gedurende 19^2 drie en in 1963 zes monsters van het oppervlakte water genomen en geanalyseerd door de Provinciale Waterstaat van Gelderland. Tabellen met deze ge-gevens zijn hierbij gevoegd. Na dit monsterpunt stroomt het water maar langs één boerderij, terwijl even stroomafwaarts van het monsterpunt de Osink-Bremersbeek(ook '/vel Kleine Beek) in de Boven Slinge stroomt. Van deze Kleine Beek zijn gegevens van drie monsternamen in 1962, door de zelfde instantie genomen, bijgevoegd.

(5)

De cijfers zijn geïnterpreteerd aan de hand van de : "Toelichting op de analysen, welke worden uitgevoerd van oppervlakte water" en zijn samen-gesteld door het Technisch Bureau van de Unie van Waterschappen N.V. Deze interpretatie geldt voor allo oppervlakte water van Federland. Voor de beoordeling van beekwater heeft ze waarschijnlijk maar betrekkelijke waarde.

Het water heeft de jaren 1962/63 een vrij normale samenstelling, hoewel de beek in Duitsland door enkele woonkernen stroomt.

De pH varieert van 7«5-7»9« Normaal is een pH van 7-8. Het water bevat 4»3-12.0 mg 02/I. Het verzadigingspercentage van zuurstof varieert van 42.6-138$.

Het chloorgehalte blijft ruim onder het voor zoetwater gestelde maximum van 100 mg/l.

Het nitrietgehalte stijgt geen enkele keer boven de grens van 1 mg/l. Boven deze grens treedt er vissterfte op en is het water onbruikbaar als drinkwater. Het ammoniumgehalte stijgt wel boven de 1 mg/l. Dit zou kunnen wijzen op verontreiniging met faccaliën.

Het biochemisch zuurstofverbruik komt maar eenmaal boven de grens(5) voor schoon oppervlakte water.

De methyls-blauw proef geeft nooit ontkleuring binnen de 96 uur. Vindt ontkleuring binnen de 96 uur plaats, dan gaat water gemakkelijk in rotbare toestand over.

Aangezien er voor het begin van ons proefterrein geen verontreiniging van betekenis meer optreedt, er ligt alleen nog een stuw even voorbij punt 93? mogen we veronderstellen dat er in het procfvak geen sterk verontreinigd water binnenstroomde.

De invloed van het afvalwater van de kippenslachterij is niet in

cijfers bekend, aangezien geen water direct voorbij die plaats is onder-zocht.

Methoden.

Bij het nemen van de monsters heb ik gebruik gemaakt van? een schepnet, een bodemhapper en een beekschoffel.

Het schepnet,

had een opening van _+ 400 cm2. De mazen waren 1 x 1 mm. Met dit schepnet heb ik monsters genomen uit de begroeiing, die op de bodem van de beek voorkwam. Dit was in hoofdzaak Sparganium simplex. De ve-getaties waren niet zonder meer vergelijkbaar, maar de monstername is daaraan aangepast.

(6)

5.

Over een afstand van 5 meter ging ik stroomopwaarts met het net juist niet geheel onder water door deze planten» De aanhangende planten wer-den in het net gedaan en mede onderzocht. Ook bij monsters genomen met

de bodemhapper en beekschoffel werden aanhangende planten mede onderzocht.

De bodemhapper.

Dit is een instrument dat een oppervlakte van ca 400 cm2 bodem bemonstert. In open toestand laat men het toestel op de bodem zakken. Bij het optrekken aan een ander touw sluit het zich, waarbij het onderlig-gende bodemoppervlak wordt schoongekrabdo

Bodemhapper met inhoud werd onder water naar ie kant gebracht en daar in een plastic emmer geleegd. De plastic emmer stond zo dicht bij het water, dat er zelfs bijna geen water uit de bodemhapper kon stromen en daarmee dus ook geen dieren.

De inhoud van de emmer werd overgebracht naar een stel zeven met verschil-lende maaswijdten. De onderste zeef had een maaswijdte van 1 x 1 mm. In dit stel zeven werd alle zand uit het monster gespoeld. Hierna werden de verschillende zeven nagezocht op de te verzamelen soorten.

Alleen als de bodemhapper volkomen sloot, werd het monster gebruikt. Om de monsterplaats te bereiken ging ik met lieslaarzen de beek in en stroomopwaarts naar de te bemonsteren plaats toe.

De beekschoffel.

Een schop met een breedte van 20 cm en 40 cm lang. De achterrand was verhoogd en van boven gedeeltelijk gesloten, om het eruit spoelen of zwemmen tegen te gaan. De achterste helft van de bodem was een zeef met gaatjes van 1 mm 0.

Deze beekschoffel gebruikte ik op die plaatsen van de beekbodem? waar ik met de bodemhapper niet kon werken, omdat ze uit grint bestond.

Er werd een gelijk oppervlak opgeschept als er met de bodemhapper werd bemonsterd.

Het monster werd op dezelfde wijze uitgespoeld en onderzocht. Dit uit-spoelen in een stel zeven, die nauwkeurig in elkaar passen en verschil-lende maaewijdten hebben, heeft het voordeel dat het te onderzoeken oppervlak sterk wordt vergroot. Daarbij is de te onderzoeken laag dunner en bestaat uit voorwerpen van ongeveer gelijke grootte.

Schatten.

Omdat door middel van vangen moeilijk een beeld van de kwantiteit der vissen was te verkrijgen, heb ik er wat gevangen om te determineren en daarna geschat hoeveel er in een bepaald beekgedeelte voorkwamen.

(7)

De driedoomige stekelbaars(Gasterosteus aculeatus(Lo ) heb ik geschat in een strook langs de kant van 3/4 m.breed en 20 m.lang, terwijl ik op de

oever liep» Dit was alleen mogelijk bij helder water en veel licht.

De bermpjes-Cobitus(Foemacheilus) barbatula(L.)- lieten zich moeilijker tellen, omdat deze roofvisjes pas bij de schemering hun schuilplaatsen op de bodem verlaten« Hierbij ben ik tegen de stroom op door de beek

gelopen en heb met een stok alle bermpjes uit hun schuilplaatsen ver-jaagd en geteld. Zaak was het om er op te letten? waar ze heen zwommen om te voorkomen dat ze even later weer geteld werden.

Ik nam hiervoor 20 m. over de gehele breedte van de beek.

Verzameld materiaal en bewaring.

Verzameld zijn; Mollusca, Coleoptera, Hemiptera en Amphipoda. Geteld zijn; Pisces.

Het materiaal is ter plaatse per monster geconserveerd in pillenflesjes met alcohol 70^. Verzamelde soorten. Pisces.

G a s t e r o s t e u s a c u l e a t u s ( L . )

Cobitus(Woemacheilus) b a r b a t u l a ( L . )

Arthropoda. Insecta. Hemiptera.

Callicorixa praeusta (Fieb) Notonecta glauca (L. ) Sigara falleni (Pieb) Sigara semistriata (Pieb) Sigara striata (L. )

Coleoptera.

Amphodius spec.(landkever) Deronectus elegans (Panz.) Ilibius fuliginosus (P. ) Platambus maculatus (L. )

(8)

Crustacea»

Gammarus pulex pulex(L.) Gammarus roeselii(Gervais) Asellus aquaticus(L.) Mollusca. Acroloxus Ancylus Cochlicopa Lymnaea Lymnaea Physa Planorbis Planorbis Planorbis Pisidium P. P. Po p. p. Sphaerium Vertigo lacustris fluviatilis lubrica ovata truncatula fontinalis contortus leucostoma planorbis casertanum henslowanum hibernicum nitidum personatum subtruncatum corneum pygmaea (L.) (Miller) (Müller)

(Drap») (peregra Müller) (Müller) (L.) (L.) (Millet) (L.) (Poli) (Shepp.) (Westerlund) (Jenijns) (Malm.) (Malm») (L.) (Drap ») Determinatie»

Mollusca en Pisces werden door mij zelf gedetermineerd. De Gastropoda en Sphaerium werden door L.J.M.Butot gecontroleerd en de Pisidiums door JoG»J.Kuiper» De Hemiptora en de Coleoptera werden gedetermineerd door L.W.G.Eigler en de Amphipoda door Mevr.Drs.E.Mur -Atzema.

Monsterplaatsen en soorten.

De stroomsnelheid is gemeten aan de oppervlakte in het midden van de beek. Voor alle mousterplaatsen heeft deze meting op één dag plaats gevonden om ze onderling te kunnen vergelijken.

In de tijd kunnen de stroomsnelheden als gevolg van regenval aanzienlijk verschillen. Dit geldt ook voor de diepten» De diepte is steeds

ge-meten op het tijdstip van bemonsteren.

(9)

Wanneer aan linker en rechterzijde de stroomsnelheid in diepte gelijk waren , werd aan één kant en in hot midden bemonsterde In andere gevallen werd zowel links, als rechts, als in het midden bemonsterd.

Plaats Ac

Een oppervlak van enige m2 grintbodem op een plaats? waar de beek wat smaller was. Stroomsnelheid 6,6 sec/m.

Soorten; Sigara falleni 1 à

Sigara striata 2 9 1 juv. Notonecta glauca 1 9 1c71 1-juv.

Deronectus elegans 1 Platambus maculatus 2 Pisidium subtruncatum 1 Sphaerium corneum 6 1 juv. Cochlicopa lubrica 1

Planorbis contortus 1 juv. Limnaea ovata 1

Gasterosteus aculeatus 368

Gammarus p.pulex 8 ó% 5?? 4 juv. Gammarus roeselii 3

Asollus aquaticus 19

Plaats B.

Een beekgedeelte netvoor het riool van de kippenslachterij. De bodem bestaat uit fijn zand., waarin ik met de laarzen wat wegzakte. Stroomsnelheid 7?2 sec/m. Soorten- Sigara Platambus Plibius Pisidium Sphaerium Planorbis striata 1 ó' 2 juv. maculatus 2. fuliginosus 1 casertanum 26 corneum 4-4 juv. contortus 1 juv. Gasterosteus aculeatus 390 Cobitis barbatula 16 Gammarus roeselii 1 Plaats C.

Een beekgedeolte even voorbij de kippenslachterij. Een gedeelte van de dag ligt de beek enigszins in de schaduw5 wat plantengroei tussen en-kele grote stenen»

(10)

9.

De bodem bestaat verder uit fijn zand. Stroomsnelheid 7 sec/m. Soorten; Sigara Platambus Aphodius Pisidium ii Planorbis H Ancylus Limnaea striata 1 juv. rnaculatus 3 spec 1 casertanum 4 hibernicum 1 contortus 1 juv. planorbis 1 juv. fluviatilis 2 truncatula 1 Gasterostous aculeatus 475 Gammarus p.pulex 1 juv.

Plaats D.

Een beekgedeelte net boven de Rietbrug. De bodem bestaat uit het zelfde fijne zand. Aan beide zijden van de beek staan hoge. loofbomeno die de gehele beek overschaduwen« Stroomsnelheid 8 sec/m.

Soorten; Callicorixa praeusta 1 9

Sigara striata 5 â<$ 8 99 casertanum 1 pusonatum 1 subtruncatum 1 Sphaerium corneum 2 Limnaea ovata 1 Physa fontinalis 1 Gammarus roeselii 1 Pisidium it Plaats E.

Beekgedeelte in een bocht. De bodem bestaat uit fijn zand. Stroom-snelheid 9 sec/m.

Soorten; Sigara semistriata 1 ó* 1 9 " striata 1 6 3 99 Pisidium casertanum 14+3 juv.

" subtruncatum 1 " nitidum 1

if personatum 2

Planorbis leucostoma 1

(11)

10. Acroloxis lacustris 4

Planorbis contortus 1 Gasterosteus aculeatus 178

Plaats F.

Beekgedeelte 8 m. voor de stuw» De bodem bestaat uit zand en modder« Aan de rechterzijde is de beek eens zo diep als linkso

Stroomsnelheid 15?5 sec/m. Soorten; Pisidium nitidum 2

" casertanum 113i~ " subtruncatum 26 " personatum 14| " henslowanum 1 " hibernicum 6

Sphaerium corneum 2 + 6 juv. Planorbis contortus 2 juv. Vertigo pygmaea 1

Cochlicopa lubrica 1 juv» Gasterosteus aculeatus 57

Plaats G.

Beekgedeelte voorbij de stuw in het bos en de gehele dag schaduw. De bodem bestaat uit grint en stenen. De beek is er ondiep.

Stroomsnelheid 2^4 sec/m.

Soortens Sphaerium corneum 1 + 7 juv. Ancylus fluviatilis 5 Gasterosteus aculeatus 37 Gammarus p.pulex 2 ó% 1 9

Flaats II.

Beekgedeelte 10 m. verder als G. De beek stroomt nog door een hoog-opgaand bos? dat veel schaduw geeft. De bodem bestaat uit zand.

De stroomsnelheid is 6 sec/m.

Soorten s Pisidium subtruncatum 1

Sphaerium corneum 2 + 4 juv. Gasterosteus aculeatus 30

Cobitis barbatula 4 Gammarus roeselii 5

(12)

11. Plaats I»

Beekgedeelte met links van de beek weiden. De weiden liggen op het zuiden, zodat er geen beschaduwing van de beek is. Rechts van de beek is bos. De bodem bestaat uit zand. Stroomsnelheid is 4?6 sec/m.

Soorten! Pisidium casertanum 4

!! subtruncatum 1

Sphaerium cornoum 8 + 1 7 juv. Cobitis barbatula 35

Gammarus p.pulex 2o% 19, 2 juv. Gammarus roeselii 2

Discussie.

Voor een betere fundering van onze veronderstellingen zou het wenselijk geweest zijn om op de verschillende monsterplaatsen enkele malen een zuurstofbepaling uit te voeren. Dit is echter achterwege ge-laten om te voorkomen dat het onderzoek te veel tijd zou gaan vergen. Als gevolg van de stuw wordt de stroomsnelheid kleiner en vormt zich

een sliblaag met veel organische stof vlak voor de stuw. Deze laag wordt regelmatig verwijderd bij het strijken van de stuw bij hoog wat er.

Al deze omstandigheden vormen volgens J.G.J. Kuiper(l942) gunstige om-standigheden voor het optreden van veel Pisidiums. Dit blijkt ook uit de grote aantallen en de vele soorten, die er gevonden werden.

Ver voor en voorbij de stuw werden alleen Pisidium subtruncatum en

Pisidium casertanum aangetroffen.P.subtruncatum is de meest verbreide soort in Nederland, terwijl P.casertanum veel voorkomt in het diluviale gedeelte van J-Tederland.

Het gedeelte vlak voor de stuw gaat lijken op een benedenloop van een beek. Opvallend is daarom het grote aantal P.casertanum dat daar voor-komt. Kuiper(l962) geeft juist als haar gunstigste biotoop de bovenloop van beken aan.

Van P.personatum zijn te weinig oecologische gegevens bekend om tot conclusies te komen. Wel zij opgemerkt dat in de richting van de stuw het aantal individuen van die soort toeneemt.

Van de soorten P.nitidum, P.hibernicum en P.henslowanum kan alleen ge-zegd worden dat het soorten zijn, die normaal in middenlopen van beken kunnen voorkomen, maar voor de stuw kennelijk zulke gunstige omstandig-heden aantreffen, waardoor hun aantal groter is dan normaal, zodat ze bij bemonsteren ook werden aangetroffen.

(13)

12. Sphaerium corneum komt over het gehele traject vrij regelmatig voor.

Zij zijn kennelijk ongevoelig voor lichte vervuiling» Dit komt overeen met andere waarnemingen, dat verontreiniging geen ixivloed heeft op het voorkomen van de soort.(Butot 1963)

Gastropoda.

Onder slakken komen praktisch geen soorten voor die uitsluitend of zelfs bij voorkeur stromend v/at er bewonen. Alleen Ancylus fluviatilis vormt hier wellicht een uitzondering op.

Uit de aard der zaak zijn ze dus voor beek-onderzoek van weinig direct belaag Er was echter te verwachten dat het aantal individuen in de richting van de stuw zou toenemen. Uit de genomen monsters blijkt dit niet. Dit is v/el licht te wijten aan de geringe begroeiing van de beek.

De soorten behoren allen tot de algemeen in Federland voorkomende slak-ken. Cochlicopa lubrica en Vertigo pygmaea zijn landslakken, die v/el algemeen in rivieraanslibsel voorkomen.

Volgens Macan(l947) en Butot(l9Ó3) komt Ancylus fluviatilis overal voor v/aar een hardopporvlak is en voldoende stroom of golfslag om het schoon te houden.

Ze is zeer algemeen in snel stromende beken.

Acroloxus lacustris komt volgens de zelfde auteurs algemeen voor op de vegetatie in hard stilstaand water. Volgens Butot kan acroloxus lacustris vervuiling goed verdragen.

Volgens Kaj 3erg(l952) ligt het normale 02 gebruik van Acroloxus la-custris niet lager dan van Ancylus fluviatilis, maar het voorkomen van deze laatste soort wordt bepaald door het minimale 02 gehalte.

Uit het voorgaande zou men mogen veronderstellen dat Acroloxus lacustris zich bij een lager 02 gehalte kan handhaven dan Ancylus fluviatilis, omdat vervuiling vaak gepaard gaat met een daling van het 02 gehalte. Bij C is zeker nog weinig of geen. 02 aan het water onttrokken voor de afbraak van het bloed en daarom kan Ancylus fluviatilis er leven. Verderop zal het 02 gehalte wellicht zijn gedaald, vooral bij laag -water en daarmee zou Acroloxus lacustris in een gunstiger positie zijn gekomen en daar Ancylus fluviatilis hebben verdrongen.

Voor de stuw bezinkt veel vuil of het wordt ?fgobroken.Als het water over de stuw valt(l m.verval) en daarna door een ondiep beekgedeelte met stukken stenige bodem stroomt, kan er genoeg 02 opgenomen worden om bij G het milieu voor Ancylus fluviatilis gunstig te laten zijn.

(14)

13. Hij komt daar dan ook weer voor. Wat de Hemiptera betreft moet

opge-merkt v/orden dat het voorkomen van Callicorixa praeusta bij D. wijst op beginnende vervuiling. Dit klopt met de plaats t.o.v. het riool van de kippenslachterij. Alle Hemiptera zijn algemeen 'voorkomende soorten.

Het niet voorkomen in de monsters genomen op de plaatsen F, G, H en I kan zijn oorzaak vinden in het ontbreken van een geschikte vegetatie. De kever Platambus maculatus komt veel voor in bergbeken en in de bran-dingszone van meren. Het dier eist kennelijk een goede 02 voorziening en het verdwijnen kort na het riool v/ijst op vervuiling. Het ontbreken op de monsterplaatsen D en E is niet het gevolg van hot ontbreken van een voor haar geschikte vegetatie.

Pisces.

De driedoornige stekelbaars-Gasterosteus aculeatus(L.) komt volgens Earl SoHerald voor in geheel Europa, N-Aziè° en F-Amerika? zowel in

zout s brak als zoet water. Volgens Otto Gaschott(Handbuch der Binnen-fischerei Mitteleuropas) komt de driedoornige stekelbaars ook voor in verontreinigdj olieachtig water? vrat er op wijst dat ze nog in leven kan blijven bij een laag 02 gehalte. Er is echter een minimum grens en het 02 gehalte mag ook niet plotseling veranderen.

Op een kale zandbodem zal men deze stekel vergeefs zoeken. Het grote aantal? dat in het onderzochte beekgedaelte C. voorkwam; houdt wellicht verband met het vele voedsel? dat in de vorm van bloedafval daar in

het water komt. Bij de uitmonding van het riool bevond zich steeds een grote school.(+ 150) Het geringe aantal bij E eu P zou wel samen kunnen hangen met de geringe plantengroei en de zandige bodem. De geringe aan-tallen op de punten G en H zie ik ook als gevolg van de kale bodem en

de grote stroomsnelheid 50p de plaatsen D en I was door ongunstige licht-val geen telling mogelijk.

Cobitus(Noemachöilus)barbatula geeft de voorkeur aan heldere snel-stromende wateren met een bodem van stenen of grint. Ze is gevoelig voor waterverontreiniging(Dr.Günther Sterbx) Dit verklaart ook het ontbreken vlak voor de stuw. Hier is dus verontreiniging van de beek opgetreden, vvant het verschil in stroomsnelheid tussen B waar hij wel voorkomt en C, D en E is zo gering of zelfs kleiner dat daardoor het

verdwijnen moeilijk te verklaren is. Anderzijds wijst het voorkomen bij H en in grote getalen bij I erop dat het water hier weer redelijk gezuiverd moet zijn.

(15)

14. Daarnaast houdt het voorkomen hij B, H en I on het ontbreken bij G

verband met het zonlicht. Volgens V.Westhoff en H.de Miranda in het Kottenboek leeft het bermpje in helder stromend water vooral op zon-nige plekjes.

Schaduw en grintbodem.

Op de plaatsen C en G waar schaduw gecombineerd met stenen voor-komt treffen we Ancylus fluviatilis aan. Dit is in overeenstemming met bevindingen van H.H. Smissaert in de Limburgse Beken 1959«

Deze combinatie van factoren trof ik ook aan in de Kleine Beek te Kotten op plaatsen waar Ancylus fluviatilis voorkwam.

Conclusie.

Ondanks de storende vervuiling door het riool van de kippen-slachterij mogen we toch wel van het waarnemen van een invloed van de stuw op de fauna van de beek spreken. Deze invloed blijkt hot duidelijkst bij de Pisidiumsj Cobitus barbatula en Ancylus fluviatilis.

(16)

15-Literatuur.

ALBRECHT, M.L.j 1959 - Ein Vergleich quantitativer Methode zur

Unter-suchung der Makrofauna fliesender Gewässer, Verhandl. Int. Ver. Limnol.

BENTHEIM JUTTING, T.van, 1933 - Fauna van Nederland. Mollusca A aflevering VII

i! C " XII

BERG, K., 1952 - On the oxygen consumption of Ancylidao(Gastropoda) from an Ecological Point of View.

Hydrobiologia vol VI pp 225-268. BUTOT, L. J.M.j, 1963 - Mollusken in en langs de grote rivieren.

Natura 19^3•

DEMOLL Dr.R. und Br. H.N.VAISH - Handbuch der Binnenfischerei Mittel-europas. Band III Lieferung 9

Die Schmerlartigen Cobitidae

Dr.Günther Sterbx. Band III A Lieferung 3

Die Stichlinge

Otto Ga„schott. HARTOG, C. den, - Die faunistische Gliederung im südwest-nioderländischen

Deltagebiet.

Int.Revue ges.Hydrobiol.46-3-1961 407-418 HARTOG, C. den en .'..S. TULP, i960 - Hydrobiologische waarnemingen in

Priesland.

De Levende Natuur jrg.63 af1.5 en 6. KUIPER, J.G.J., 1947 - Bijdr_ge tot de kennis der zoetwater weekdieren

van het natuurmonument Naardermeer. Basteria vol 11 p.2-53.

KUIPER, J.G.J., 1942 - Beiträge zur Oekologie der niederländischen Pisidien. Basteria vol 7 p.23-40»

KUIPER, J.G.J., 1943 - Nachträge zu; "Beiträge zur Oekologie der nieder-ländischen Pisidien'''

Basteria vol 8 p.1-12.

LEENTVAAR, P., i960 - De hydrobiologische toestand van de Selzerbeek tussen Vaals en Gulpen,

De Levende Natuur i960 jrg.63. LEENTVAAR, P., "~ H. J. . SCHI. T IEL, 1955 _ De Drentse Beekdalen.

De Levende Fatuur jrg.58

MACAN, T.T, M.A. , Fh.D. 1949 - A key to the British Fresh and Brachish-water Gastropods.

MARQUET, P.L., 1963 -Watervervuiling in de Terzietenbeek De Levende Natuur jrg.65 no.7/8.

MÖRZSR BRUIJNS, M.F. , 1947 - Over Levensgemeenschappen, Thesis Utrecht. NIJSSEN, H., 1963 - Some notes on the distribution and ecology of the

amphipod Gammarus fossarum(K.) in the Netherlands.

Beaufortia no.ll6 vol 10

REDEKE, Dr. H.C., 1948 - Hydrobiologie van Nederland De zoete Wateren.

(17)

16. SCHIMMEL, H»J.W.j 1955 - De Drentse Boekdalen. De Levende Natuur jrg«

58 af1.4-5-6-7»

WESTHOFF, V. en 'I:.;.-- .'IE •..••IX , 1938 - Kotten, uitgave van het H.J.N.

SMISSAERT, H.E.j 1954 - Eapport van het onderzoek van de Limburgse Beken. ENGELHARDT, W., 1954 - Naturschutz.

ZIMMERMAN, P., 1961 - Experimentelle Untersuchungen über den Einfluss der

Strb'mungsgeschwindigheit auf die Fliess wasser-biozb'nose Verh. Internat. Verein. Limnol.

xiv 1-396-399. Stuttgart juli 1961.

(18)

2

M

g

H > O m Pn Ö : 05:

Si

<~3: ra : S n ; <D - P : 03 1 PH ca -P M ra | -^ ! cd C\i NO O N • H ; o I ! O O N : • I a j _o Cd (M NO O N «H I NO I ON CM N O 0 \ r H I • < • I tr— O c o O E! (D Elfi CD PH - P ,M r H O S CD X ! m o o M co ITN - * e No rn NO O i n O.I NO OO (^ O <H -=t 0 0 r O O x o CM m O N O ^ CM X I NO ON © '-Ó rH CD X l CQ O O r-t M CD P H m CO C M -H O O N N O O CO LTN '^ct" c o O J o NO CM CM o Os O co NO o o 0 0 m 0 f— u~\ O O N NO 0 \ o co co -3- -=t- ""t &g""t; -o o r— • H c~-co P H O o S > -• H CMrH 3 O CD S & 1) •na M « • H CD r H ÎH CD CD > > PH j 1 ! Hî? " = - * • 1 • X I PH o •p o 3 PH o :CD P H CÔ CD £ > cd CD •ri ID r H W CD • H i X i ! CD ! Su' S o : o u -p ' m •• a cd U CD - P M O S i a $ - p CCÎ •ri •n> • H - P -ri •H CD X I TS rH O - P m © Q Û W u o CD P H CD O > CTÎ •r-D •H r H P-l c; - P • H 3 P H CD r H M • H CD X ! fH -o rH Ci) XI CD U -p ri CD a o - p vH P n fciû rä cd PH ^S pî CS) o ra Is Pi o u CD tsl U CD > O O ra 3 S o •H ffl P H o •H CO ^H KH vH vH ^-1 ko a où CO bO .—I CÖ P H • P IrH OJ N i rd O OJ vH O " ^ 00 i J û O l A a CM o i ( M l e n T J - ^ J - S O p o a M a S S s g .Q PH o O f — C M <+H CD O pH P H xi - p CD a CD m • H K l CD CD t - H ^4 : P H ' CD ; a I O

(19)

Ü

i-T to Q I H " O EH e - i ra to EH <«! M ü [ 2 ; I—I m PM LTV • H ! Hl (HS CD, O O i r H , ©: s> © , 0 3 ' ra cara --p i es: rH -^': 0 : © : , 0 : CD • tlD" a • H : r H : w : S •• cd ' cd H CD M ; l~3 i HI CD . x i pi o r O .-VQ ; ON: < H I CM i • H ; I I O : m : V O ; O N * H : I O < H I O N O J -O O 3 -• H O ro r O • H m VOi ON <H O l i ^

SI

O i • H i r O <H m voi ON! LTN ^ H : LfN I i ° c o ; CM 1 ! * H V O ! ro1 VO^ ON: O v-r r O I ! V O ! I ! C O -CM <H r O : V O ; O ON, r O ^ H ! • I : -H - = ) - ! < H 1 ! O : r H1 P 9 CD - P ^ O • H r H I - p ra • H a p ra o CD ,a o ö CD CD Ö 0 • H fH CD 50 a • H u CD o cd cd B SH O Pi cd cd S U o cd cd B Sn O Pi ra © •r-3 CD CD ' H fH CD X i r H xi U > r H CD X> © O fH P • H i H © ra p © • H Elu © © - H r H © Xi a m © r H cd P H O © T 3 ra o o < H p i © u ra o o i n ^ t -os sH <H >-v ^ t -co r— l/N LTN no L/N O o ^ o S CO \ 0 © » . ON r H C — C — o o CM es co p i © p xi o pi o o • H fH co • H CX) LTN ^ t VO CNJ « H LO» V O L T \ Cs Os Os C— r— V O M «S > N r H © ^ © O M P ra o o r H ,M Pi w fH O CM »» •5-1 • H \ o • • i c— co s H N H M 3 O N <M Os Os " H O C O O N ¥ 1 O LTN O N L f N LTN o o t — LTN co • H c— - ^ ^ O <H yo ^H •H O ITN L~-LP\ co • H Os C-! ^H O LfN ^H ^ H O LTN <H O O LfN O N O _o • H V O CM co c— O N O LfN O L f N O CM O O N m O C O CO VO VO ON C v „ O N CM CM ^1" CM -3-•=*• r O • H O LCN _O LTN CM os O •H H LTN CS NH o LfN Cs O CM ^H VO VO O N vo ON m •=4-u p « H © JJO. L f N fH P r H • H CH © aû Pi xi o m p xi a • H r H co • P1 \-l •cJ G"1 • r , ! r ^ © QÜ B o o fH p ' 6Q ! © B cd fH © P a. p| o S S 3 p cd T3 T i •f-3 • H P ' H •H a) H, •H © P CO O &0 ra u © © •s fH © o > «H cd y • H i—i M 13 • i " • H Pi Os fH Pi © r H M 'Ö •H © Xi fH © r H r H © Xi M pi © fH fH Pi PJ P m fH © r-, B © p J3 P-. t J CÖ cd fH f « H PS 3 LSJ ^H ^ Û B «H o p œ fH Pi PS bq jL' C P H f j C3 > • •+H O P ta fn Ö ^ j Kl • ra „ fn o •H S co sH ^ sH 00 s l r H O . H tiO tiD s a I CM I r o S S • H -H \ ^_{Î5Û àjj} "^^, B B « o r H P rd r H B3 03 - H- _,_ ^ - -=3-H 3< Pi o y Ol H O Kl cd *r~' CM ^ - ^ C c j j £3 <H ^ O LfN | p CM ^ 1 - 1=1 O Pi O t - J w m 0 • D— ' M >+H © c fn P i 0 r H X2 • Xi p © a r H : © :' ra !

3:

(20)

m HH" C5 > E H EH i-a - 4 M U is; > o « P H MO : Ov S H ; I C\l ! - H ; I ! O : L A MO o oi 2> O ! - ^ S ' r H r Q

'S

• H > CD S H C3 "a <D - P i-\ 0 S ni a u © -p œ o S K' - P cd r j r H CD tiO t/2 en a CD • P O pi o !> -d © • H r Q © S O o u -p • H I o • H I O N CM m MO o \ * H I CA I O MO ON ^H I c o l MO r O MO ON s H I MO I co <H m MO O N I -=t I O MJ a\ • H i *H i a O o s H O CM L A CM O CM O L A L A - H O s - ) ?H © •P M O g a - p ci n • i " 3 • H - P - P r H o > i - p ta - P 0 3 O © 5 © O1 r C •H O cj T H r H © - P © tio CQ © © o o X ! u o bc o o X ! > 60 a •H u © to u o o > WH m bü •H rH © tiD U © r H CD Xi Jo • r - Dr -P p i L A a>© C— f -N H MO C O L A L A L A

3>

O o *3- o CM • H • H O C O M O •HMo r\z o\ vo © CD o* os os ^ m MO tr-- c o co O N i n O N ^t-O N Ü o M J Os c— o ^ s t -o CM •H o • r - 3 • H r H > © © o r H - P W , O fto ® r H O ^ . r M VO r-: p ! ~ © © MO X ^ F H * H - P SH « C Q So ro0 ^ H O -H^M LA SP* ^ P H © OJ ° rH CM • H es 'JO C D WN r— 1 O s n * H CM CK r O \-^^ MO O •H V< en r O O N L O , O N • H L A m _{^ H} -O L A ^t" • H O . C) ^ H •rH CN O O N m •^-o . o on ^1-CN O O ^ H C M O O MO O O • r - D • H r H > * r H O '3^i O r-\ r-J os os 5 © c— r— 0 0 LA o co o co co ro O s O CM v H O r— o . o c o C M o o • 05 to 'T! O © o m1 - 1 0 © ^ | s - _ p r j o. ! H © s H V U -H V O » s l~— en C-. m ^< ^t-C O rn - H L A s H I A r O CM 0 \ o • * T H L A O N O ^ o -=^-r O os n rH © 5 © cl O • H ^ © SH _{r— o} s H t — -=t r O A ^ H U N O . < 1 O K O 'HD • H r H r H © - P • H m © r H fH © U Pi - P ÎH © © HP XI (Ti r H bD r H PS rri ba SH O - p co r H LSI O r H © ' i | N r H © > H H O - P m u $ to r » 3 r H O • H S c o r H v H E»D tiO !5D a S • H E« a vi r Q r H rH ON CO O MO MO ON MO O N MO O N MO M3 -^r m MO rH 1 • P' r H N l | Ci CM O ON,... /VNs O CM CM O QÛ

ÜP

rM O + + O I CM I rO -^t "vi" Ö P g Ëj • O L A CM

S

rp © o is P H r H r Q - P © S ÎH - P r H • H M-l © f * MO ON / \ MO ON A v 0 fe. _ £3 •H pi X I ü m - p X I o • H r H tr— 00 r H - P r H • H < H © to MO

3

m

(21)

3

«i

r-,r! ï Ci •=•) Tri, S i (Si a u ffl -P ra ra -p ni Ri i H •^ M r/) P H U ! M ^4 ^ r : M --I -=4 h-1 O h - ) > C > ( H m •H r H <Y> O ffl > n P4 a en M l * H 1—1 CD ra h> P o © T i > P i ' CM VO ON rH I 0 \ I o •H CM •H Pi O eg C M vo 0 \ r i I VO I ON r i U"V f - i © fco U CM VO ON • H I I C— r i O r i -P M © r<=> H CD .-a © o ra o o r i ?i ffl M 00 -^1" ^3- m _o\ m C\J vo O CO ri O ^t" MD 43 ON f -o» - p m <i r H ffl 4^ ra - p CD • H -_{v }}

-Ü

3 0 -CM O &n o o 43 CD - P CO - P © • H o 42 © O u -p o & ra o o i - i M P* <D U O ». u\ r i co r-n vo CM o m VO VO oo -* m • r i ffl M -P a o H CD > o T i &n • H a M n> •H ffl T i CD M T i ffl o 00 r H ffl - P •51 > • in in co co o \ e 00 VO -4" • -=i-00 o • o 0O • H m vo ON O 00 6 CM H | 0 J i n U) HP CO .. •n CD •H r " ffl t i l l H O o u 4-"> CD a ^3 U CD - P ce si o a a _ri -1-3 r^ •H •r-3 Ü H © P-i T3 •r-3 •H 4-3 ^J T i r H ffl - P ra 03 fco m U © © f i " V-: cy 0 J i <Ç • • i . • H r i H © -P • H PS C-» M 2 © r H •n •H CD J 3 u © ' C i r H ffl r-^ ^ _S CO H H S Pi - P , T * H CD f i n a © - j ^ 43 ( H n i f i Cil H ho H Pi -1 s ^H ~^^^ hn «H o - p CQ H Pi ri N o N H ffl t> » «H O - p ra u P> -i N ^ O • H m o H O •H a CO •H !"4 r H bO O •H ^^^ _tin p * 1 C M O ÖC' fcJ3 a a o o • H r H X I \ CÖ r H r « ra f i j S 1 + + _{rO ^J ^ i}

-p S s

(22)

© M

° ä

°!8

• H O hi) <-; •H rH d © • r o • H Ü O © p q O - H > £ O M U hQ © JH Pi r Q -H O C O I O I © m - p • H « H > r t © • ^ - P 03 u © > O H a o o • H • v U S - p cd - p G) O ta s U -P o t H O © • P u m cd m cd • H r Q S> ^ o . H r H ri - P " rd S Pi M o ö r H - H v, ri SH © t j esc • S f-i O r H U O - P cd - P cd ft ft O r! L f N O ^ O - P X I © Ü - H • P - r i - d : cd S cd ^ cd • r o - p • H ra r H S: O O; M -P| Ü : d © a m © rd ?A0 cd vo y t ü ^ © - p 0 3 - P «1 cd h-3 .•<! EH < «ai En CO M w EH O © S cd c j U © - P M - P id cd ,—I PH © 0 0 ri • H r H CQ ri © > o © -s J> CD 11 ri cd !> H t x i ù M ?H © • P cd r O I CM I r O LPi r O ^t-©

t

C I VC ON I O r H I CM CM O O m H < H cd x ! - t r o vo O N • H I ON I CM r H r O V O O N r H I C— I c o H m vo O N r H I V O I CM r H O r O l / N r H © ri o i n o i n rH © O r O - H / r H VC TN H I -vt" I o © s rd ! $ ! r H T J I © © I -p 0 3 © O O a o B U - P CO o a a ri • H ri o ri © © x> > © x! r d r-H ffl - P 02 © 0 0 m r i 0) © 0 0 O O x i • p r H © © • d C3 O o r H M ri © VO _{t R} o CM O s C\J °- o 0 \ ro CM e^ r H r O r O i n r-- o co o vo r H V O co O i n vo O N © o H o © x ! X i • r o • H r H © • d © C4Û ri • H U a cd cd a u o ri r ( O ri u © o m o o r H M ri o C— ON CM r H i n o m VK r o i n C3

§

ON m

-+

r o o s C ) l — CM V O r H r O CM VO ON r i © -d o co CH ^ S vo a -H ON _•^ co CM rH oo r o VO -3-VO c; r— (K. o U J VO on • s rH ^t-U ^ 0 \ o VO ON ^ © • d t-H © X I •H r i © • d ri o o o •* r i O t f f l CM r O « t— \ R r o CO CA r o VO i n vo O or vo CM -H-O -H-ON _vo ON © - d © xi w o o M ri © O CO oo O ^ « « •H D— c ^ CM O ON o o ON ON c i n o r H O i n o o ON VO ON -H © O u p c o o ^ ri © fH O 0 °> rH rH vo r H © - P • H ri o © X I H © • d M x i ri © U ri ri cd ÎH © © 4 ^ r O > S . « « ^~ E— ON 0 0 ö r i Fk t a H © i> <+H O H-3 ffl U ri O N ' n H VO r o r O O v O vo rH O ON »* o O s O U -p r H • H ©

vt

ÎH • P H • H © Vi VO O r—• ri'rH CM N | r d O X I • d cd • H CAD a O H ^ 03 r i O • H a CO • H r H a CAO fÀO a H t« r d 03 O J 0 0 a H cd O • H r H -3" I r o + O I I CM + -=H- -rH- r" H p o a txj ^ CAO a o m CM R o PH O O o -CM « H © o r i P i • H O x i - p © © • H © X > c— "50 -•rH rH © "d r i a ri © CAO ri • H r i OJ r j P J O • H ri j . o m © H^> 00 ri u o >

(23)

r i s c e s a G c s t o r o s t o u s .! -a c u l e ^ x u s 3

( M

C o b i t u s ( P b G i a a c h a i l u s ) b..:?batui:.M L» J /'jTthropocia, 1. , ; ; i t U i Cailicoï!ia:a : 7o t o n o c t a S if ee . r a Coleojotf.r-a 'imj.'hodius P o r o a c c t u s I l i a i u s P l a t a ï'abus C r u s t a c e a . » G a rama r u .a G« L i o l l u o c a â e r o l o a n s l u c y l u s C o c h l i c o p c Lymnaea Lviiuiaea P i a a o r b i s P i a n o r b i s F l c . a o r b i s P i s i d i u r a . rîj.ca;rn;ua V e r t i g o praous'ta g l a u e a fallend S O a i l f ' t x i c t a s criatc. spec« (land k e v e r ) o l o a a a s f u i i a i a o s u s rua c u l a t u s pu la'a: p u l e x r o e s e l i i l a c u s t , r i s ( , , „ ) f lu'vi;;.ti i i s ( r :ù'l i e r ) l u ' i . r i c a ( l i ù ' l l e r ) ovata(-arapo ) ( p a r o g r a ( 'f- u l i e r ) ) t r u n c a iuila ( i ' û ' l l e r ) f o n i ; i n a ± i s ( u„ ) conturtu3(l, o ) laucoE'i;orna(j"'illot ) planor'bis(l,e )

cca;; er t arum (Poli)

hansloi. anura(Shepp) Li aer,iicurr;( e a s t e r l u n d ) n i t i d u r a ( T e n i j n s ) personatum(Kalri°) sabbruxic-^tura(iaalra» ) cornaum ( [ , ) pypniaea. ( D r a p . )

(24)

Plaats

A »grint "bo dem

stroom^ 1.oever H e m i p t e r a : s n e l h . i midden :sec/m | r . o s s e r 1. bijlage Coleoptera Do zandbodem voorbij de brug j 8,0 schaduw E. zandbodem

net voor het bos!

! 9,o

F. zand/modder bo- ! dem 8 m. voor del stuw i 15,5 B. "zand bodem •"" voor kippen-slachterij. G»zandbodem met j enkele grote ste-ï-nen voorbij kip-! penslachteri j-ge-j-deelte van de dag schaduw. 6,6 i 7,2 [ f 7,0 j i m r

r

m r 1 m r :Sigara falleni " striata (Nbtonecta glauca | 'Sigara stfTat a ISis:ara striata ..là D e r o n e c t u s e l e g a n s ;1 JiVi. 119 18 •1 juyo !Tó* ' FTaïambus 'mäcuTäTTus ' i I l i b i u s f u l i g i n o s u s i2 jufoPlatambus m a c u l a t u s 1 2

'T

1

!Sigara striata !l juv. Platambus maculatus Aphodius spec. Platambus maculatus ÏCalTicorlxa praeusta Ü ? ^ Sigara striata ' 5 ^ Sigara striata jö?? 1 m r 1 m j | i

!Sigara s e m i s t r i a t a \lâ If

r I Sis'ara s t r i a t a \lô 39?

m voorbij de stuw.; G.grintbodem net in het bos schaduw j H.zandbodem in het; bos schaduw \ I.zandbodem — —

j-2,4

6,0

4,6

r 1 m r

ï

m r 1 m r \ ; i j j ; \ \

(25)

Gamrn. 2 17 2 5 1

di epte jPi sidiums in cm \ 30 I 35 45 30 40 45 55 65 30 45 60 13 27 : corn o ; Gastropoda ;. ,1 ;Cochlicopa lubrica 1 bijlage 3» Pisces .p..açul. G.» bark« 190 45 IP. s u b t r u n c a t u m 1 2 P l a n o r b i s c o n t o r t u s •; 1 juv< Limnaea o v a t a ;1 '

"}

_{j u v .} 25 jcasertanum 26;4°

Pocasertanum 1:1 jPlanorbis contortus\1 juvt

P»casertanum 3 Polibernicum 1 P.casertanum 1 Popersonatum 1 P. subtruncatum 1 [P. casertanum 10 P.subtruncatum 1 3j. Po canertanum 4 jl P.nitidum • 1 !1 juv, Popersonatum 2 i :ancylus fluviatilis'2 ; 12 !planorbis planorbisil juv» ;2juv.'Limnaea truncatula :1 i iLimnaea ovata '1 < iPhysa fontinalis jl i2 ! juVoPlanorbislaucostoma ; 1 iAcroloxus lacustris!4 •Planorbis contortus;1 P.nitidum 1 P.casertanum 4 Posubtruncatum 6 P.casertanum 42 Popersonatum llg-P » subtruncatum 7 jPonitidum 1 jP.henslowanum 1 Po casertanum 67-g-JPolibernicum 6 Popersonatum 3 Po subtruncatuml3 ;2 j4 j u v . j2 juVo;Planorbis c o n t o r t u s |2 juv* ;Vertigo pygmea ₁ ; C o c h l i c o p a l u b r i c a II j u vs 23 j 7 juVoiAncylus f l u v i a t i l i s ;5 23 P . s u b t r u n c a t u m 1 J4 juv.; 18 I b. ! 1 4

I I Ï

28 P . c a B s r t a n u m 3 jlêjuv.i

5 0 I i ; j

j?o c a s e r t a n u m 1 jl 1 178 ;4 juviPlanorbis contortusj1 juv» l80

j 210 \ j ! 250 225 108 70 22 35 17 20 26 4 16 4 35 Po s u b t r u n c a t u m 1 jl j u v =