Die O.B. Jaargang 3, no.49

(1)

Geregistreer aan die H.P.K. as 'n Nuusblad.

O

E

nDE

JAARGA)TG

.

VeJff/J

G

ewet<fJrroskwel

ffi

ng

/Empire ... Handlang~rs

K

.G.

Bring

Hulde

aan

G

e~interneerdes

,A1 )<(;l•i •li(' Empire sc •lorim:tlraatl u l<ll_t Oil& - on~ lwrte ldOJI sanlll met 11 !writ• !n cet•l>!etl ·~n in dankhaa!·la('JCl", hct the l\onnn3111:

tlant-~l'ner;lal, tlr . . 1. H. :J, 1:111 Hell lJur!!,. 111 ~r JlPl!lt•dat.:rcele t~·. hCJI· ii('l'onlein ~~·,.~ lot· ,lip O:;sewalJnl'lldwnz eh(' !!cmtcrnc('rclc' t.::1•lmld1g: h!'l

yir die oiicr~ wnt hulk l)rin;;- 1ir d~e "~'rtl~l·i~!~aal;. . . . Hoe₁rel die '('r!:'atlerint; ti('lll' elle }lnu~t!•r 1 all .Just1:-a~ lw)(•f 1_:>, IH'( twlntig ofiisicn• rn Brantll\'al'lt' namcns ''"' l>~')f' Hcw<'f'llttr en 1ile ;;(a~!

):_{anl 1}•ergatler - clic ·hoo<'st1• :lantal wa!. til'.'"' ~~'~', !)('lrokl.t: n•w~rc~nlasa(•

toe;;elaat 'Yonl - 0111 na clic heJCJtlsJ;;qa van <II(• h.( •. aan ·'u• t.;":·ml·ern('Pr·

Ill'S ((' lui~tl'r. !)it· 1\ommaadanl-t;cncraal hr! a:- rol~ :.;epranl:

Aan ons kameradc in die Kon~cn t.raslokamp: Sowat. scs jaar ._etcde

hcl cllc regering ·n noodrcgulasic ge -promulgeer om d ic hou van vcl'f::

ldC-r>J!~~ van meer as t.wintig persone

belctbaa r tc maak. ;.<ooit, sovcr ek weet, is van hicrdic noodbcpalin~ ~.cl>ruik geruaak nic. :'\ie teen Jooclsc

\;(l:lllll\llliStc wal- nawrclle opswcep

nic, vn ook leon niemand andcn; nie. Nooit - tot op hicrdie dag en op hicrdic plek . .t\Otl tint die oorlog, va

l-gens hulle, foitlik ''crby en gcwen

is, nou gryp bulle na llierdie paniek-maatrecl. X011 ('t'l-s, en llir1· N·r~. Jio('l;oul? Omdat 'nn.lng Heltlr·dn~ is,

('ll omclat hicr 'u l:on~l'ntrasirlmnll1 is.

t

:

n

onH.lat oor

• n

tluiscnu HYlh•i(l· ~trrd('rS 1·;ut tlir ,\ iri1<1mereinn1 in hie/rtlic• !;amp lllCJ!'~ l;wyn, on:l:lll:!t'· kina~ en omHhoord. Jo:n omli:d die

r('!!t•riu:; nooi{ die Jtt(ICt! hnd om ~rn eu);t'lc:~ ('('11 YOC)I' '11 Ojl(' )loi fC hl'lll!; 001· die :redc rau s~' gcran~rsl;ap

11ir. .

l>aarom hcl 'rt pa.nick die Enlplr

C-handlangers gcpak, '11 panicle van skuld on ...-an historic -- ,.C'onscil'nce makes cowards of us all". En nctcns i~ hnl ~cwetens\i:wc!lin<;" hefti~er as jui!'i in die om,gcwin::-; '"an di<' kon

-l'enlrasickamp en j\1 is op 11 Ierche

!Tcldcuag. Vand:utr die aandrang lot hicrdic verbocl. t.aat ous Y<tn hil'nlic

lO::mpire-handlangors a(stap met lJier -diC: "'oord: net so hoog as wal ons <i.n\, ''an ons vryhcidskamoracle. net

,(, min dink ons van hul vervolg-erl'. Namens die Strydbeweging- waL die vaandel van l'ryhcid hoo._ gclwu

hcl by die ses f;waar oorlc'>sgj<tre lank kom hierdie vrrgaclering die

)!roo~stc wa~ die dwangmaalrecl toe -laat -- om op 1\rut;t•nla:.::, op llclclo -<l:ec, on~ Julld(' aan t.l_it• kl')t:~!!c•,:ll!_:.;e

Airilmncr,; oud('r' WIC hrcP l;lem·

;.(·llll~ van' l~aul JCrn~·cr self, tc )le -hti:.:. Ann die wal nog sit, sowcl as

:vu1

die wal reed;; uil is, meest.al on -der bcpcrkiugs wat bulle me net 'an hul werk be roof het nie. maar hulle selfs belet om work te soc!<.

J·:an'orade, elkC' stryd verg ~Y of·

fer!' niL die slryclcndc gelcdcrc. 1-}n wnar O!ls gcslag ;.:eraar gt:'fl~tltl lt?l o1n eli<' nyheitl~h·y(! ~le,:s tnt cite •·erlt•clc tc ken <'II <•m uet lly hN•n -:.::<':.;ant• 'llritlc eli!' l>l'sielin:.:: tl' '~ll:lll :-;cH•l,. daar hel n, tfpur n trou c·n tlt•ur 11 :-.l:iutllnsth.;h •id, !;'CIO<I!l daf eli· :.;-~··

looi no::: uie f:<'lif<·ri he! nie, ool\ me

in die .Tone ~uid-AI'ril>a y;ul 1a1uht!:' 1lit'. Waar ~dir yn·hcitlsa1f:wr lltl o i-i('raurle :rnoc•n ht•f, il~:~r hrf 11 a:-.

rllll~!'li:<prekt'rll1 n:<E'li OJ) dit• nl!u;H '::n ons yolk ::a:Ju

le.

Daanoor· ,a!

ll::~e!>l:e!.;te u no;.: cer, en daanoor ecr

on:-, 11 ,·nudau.

Vyf jaar lank moes .gcly en ge-offcr word en socloonde is nan vriend en vyand die bewys ~elcwor dal die vryhcidsgees no!: brand in cluisende van ,\{rikanerhartc, ock vanda~.

Unie mense het u misken, ta llc het

u yer()oqlecl i.n ])ul onkundc - u,

wal die rcgcring nie ccns ~ewaa;!.' llCl

OUJ voor ·n hof I.e hrin;; nic en

sommigo !Jet- .gcjuig oo a· u lec<l, <'11

sclfs probcer om mnnl. uil u Jyclin;;;

te slaan, lcrwyl hullc be:;ig was om u persone aan die lmndlaugers van die Empire ui1.. te lewer.

J\Taar u kamcrade in die

Strydtit'-wegi:l;.;- ken n en ccr 11 vir wat n werklil\ is - die i:dthclclrae:·s Yilll die

'·

.

Tr~ hchl. Daarom hct die

Ossewa-brandwa~ op net cen pJck in u helc

raderland oorgegaan iot 'n aparw,

cic vioring van Hclde<la~. En daar -die ct•n plcl{ is in clip aan(\'e!\if:' 1'1111 ilio lwnscnlral'icl\alllfl. AI skei lliC Empire »e cloringdraad u van on1; ons hane klop saam met u bane. in

eerbiccl en in dankbnal·hcid.

En 111<•t u eer Oil'- 11 mnedl'rs I'll

nouens en J;iullerfjic:-, \\ill tleu•• hnl stillc> 1110Nl en yolharclin!::' <lit' oli\•r-;

waanlie: ~ehlyJr )11'1 wa! Jml t\'Pli!,f -de!' in hirr<lic kamp liiOc>:- lJTill!!:.

Kamcrad(l in die Konsontrasiekmtll> naruens !lie cluiscndc daarbuite: Oa'

l}ring hultlc! on~ hrin:.: ilultlc!

o

,,,

·bring lt11ldc!

Die tocgang by die dcur is strrnp

gekontrolcer, sodal slogs tw:ntig

persono, nfgesieu van polisie, in die saal t.ooglaaL is. llullc was: Die Komdl.-gcneraal, dl'. J. li'. J. van.

Rensburg, gencraal If . . J. R. Andel~ son, gcncraal C 1"'. de Jager,

gcnc-raal J. l~ubbc, vol<ll\LO. mcv. T. A

lmmolmnn, h./kom<lt. J. J\. Swing-ler, l<omdt. J. L. Jmmelman. h.0 komdl. G. Radlof[. lwmdt. C. :\L Imruelman, mm·e. Du 'l'oit, .T. Reynold, J. I. van dor Berg, X.

Snvman, E. \\". llorrman, D,

· (\'crvolg op Blad:;r :l, kol. 2)

Ko. 4

9. T

eken Doodsertifikaat

van

D

emokrasie

Jn ·u lcH·:-.praal. verl!'cl(• 1\l'c•l, in .ro -hilfiii('SIJIII'!: h<·t di!• :::Toot lihm:nlis.

mi11. .J. 11. llofmc•"~T. rrrlrlaal' tint· ltnlle ilie ill<lirithwlismt• (•li(' leer dal

die Pni•Piill!: n1~e1aaf mod 1•onl C)lll

~-~~ t'ie l••H'r' fr ~aan e11 ••af clie ::m;Hl

-,]a!; ':111 <I it• demokratie~t· op~:ltfin~

Hn·m) \ill\ die lli!!t'lope t'c·11 c1ic ru!!

fHet.::e1rc•eJ• h1•L , I)

a

a•·

i;;

·n

lut•mJmen -rfe neit.::int.:: tor lwrokrii»il', nic allern in Suid-\l'ril(ii uie, maar ook in a1ttler lam!e··, h!•l hr :.::e:-;c. ,. II i1•rtlic ncidn~

i-. 'llit' Hll'l'flil; d!'lll' tlit• r<';>l'l'in~~ ZC·

:-IH•fl Jli•·, ma:n· !'Crd!'r ·n t.::l'\ ol~ !Ia;! I'·

Y;tll !laf IIICCl' ('11 lll('('J' '11 hel'OI']l 01J r('~!(''till!{» !.;'f'eloen i~ 0111 op It> f rep iu

sake mwrin hnllc Y<'n>li:; )l':is om die nifl'ot•riu!;' aan :iln]Jtt•wn·(' 001· tc lant.

S

.

A

.

GEE A:\IEHIKA

'~

)'OORGEE

ln

N

n

-oodogse

\V

t"

dl

oo

p

\'oor die kone;res \·an rlie Gefede· reeJ·de Kamt'l· \':'In i\',·werhcdc ,·crledc

week. hrl die :\finister •·an Elwno

-micse Onlwil;keling. wm·. S. F. Wat<>rson, vrrltlaar dat eli!' o(wlog in die Oostc voort sal. gaan om die ee r-He IHUJ!iJ)rttalc op f]ie hrOUllC van die

Ge~lliecrdos le

he

en clat S11id-Afrika

·n belatwrikc voorra1lehron Yit· die

ge,vapendc ma~te sal wccs.

On~ II~ IIC'I'h!'tk sal du..; YOOrlgaan o 111 oorlur~srnn f t•Tiaa l tc llJ'O!lllsCPt Yir re)Ok rn !In rllfl, oneler'II'YI ;\ lliCrilmnn·

S<: !wncielsn;H(' dir Suiti-Airik:.a!l;;,

m:n·J, >t'l'CllH'I'. soos lc<le 1:e11 dil' Hril -~e ).at•rhui-, onlan::s n'!'<is a:lii!!:Ctoon

h(•f. Oil 11ord ::ctlocn \lannect· (lir

Emn•lsl' in Lond('n :11 he!!in konn oor

flit• .\.Jn~•rilotan~r indrin;.:iu1~· CIJl di<'

llominial(' h:nJCII~lsreld! ~n·<l-Afrib

li:J:tll <lu., \ir .\mrdlm 1111 yollr sl;aal ool'in~'lll:tll'riaal i";n•r in ,\mrrilm l't'

Sfl'fl( (P('ll ,f!l(l:l!l, ft•ri\)J \mCril;a S('lf

inf.)IS'>Cll .1 onrlot.::;;jahrirl,r oor:;lmiH•I "" 1 r~'<h•-.ut·ncluk.-i<: tcr 11~b!wkeliw: \all tP(' 'frilw:n"e ''' ll<'l'hctl!• mel lli<' OOI! op di~· na-our)O!!:~r hnndclsfr) ll!

Op !tierrlie lnanicr moet tlir l"<'40rinr;

~fcctl. mec·r ~) liDHI' in di(" salrc Tan in db iduo stc>el\, en dit ·is lmrokrasi!''·.

A.~ 'Yoorl>rrltlr Ynn die l1U1H' on hrii\-J,f'lin~ l1et min. Holrnc•r

H''"'

'

r~ 11a IH'hnisin:;-eu t:-t'<IIHherspo~>lillt:". ,;\ 'oor-lwcn het uien1antl thu;ra;!ll :,;-(•dink dn! clit sakr i:-; "a:trin die n·~Prin{.: moet optrcr lli(•. 'l'ne was clam· ool' :;-t'OlHI· 1 (•rspoclinf:' ('II au!rr))nurl<-''.

'n Jlens wil 1 ra: 1raan oor \'1'!4" S11iel-.\irika dan 11ng- lt•ru D11it~laud .i11b omdnl 11,. dit• rn:.:: op flc>IIIOli:J~l-<ie en ilul i ridua li:-.1111· !;Ckeer hd ! En

r>

uif

>:h!IHl llr! 'u I) air lletrr rc>llmi<l'lel

!:'('·rind Tir 111i11. TToimcyr Sl' ~rweilik· hrid as wat lr.r mot sy hnrolnasie a:m

-bie!1.

ONRUS

I~

F.RA

N

KRVK

l)ic En.~d~e pors hee:in nou f;Olf !' r-kr·n dal die t()('sfand in .. b"v•·vcJe•· 1,'nr.krrk ~lie<~ behah\'(\ rnn~kten•·ig

is. Die ('aDP 'l'iml's mPld rl:1t ell" hc

-ril!:' c afkon,!;ti~ van koJ .. 'I'S''nnclon; e uit Fr:~nkt)·k .. nie te bPll10"'1ir:mHl is nic". Dit onenha:tr aan~i~>nlike om·us

JT' rlic nrnvin~'<>s cr1 ;;Plf~ wl'ltclons -l<eicl op sommie-c plekke. J)io .P."''"t

vraarrstnk v:.'IJl clio Pr:tn«f' ""'"''h!'irl is

0lll Sy h:>nr]{;u'l~Pl•f; • f!' SPiWI'>''' l'>l) f]ip

w~crstanclst'l:.l"t<' '" ont"'a''"'' \"<>r·i1p" 1' ord beri" ,J;~t ili" «f1'P"'-k""'mi«c;:~

ris~c Vllll di<' vrwskillo>nrln "'"'"f:;<1P-nnrt eJnenr c na Pn •·vf; gnkom hPf 1'11'' i"

nennortecr en d:.t ~f'lnnni~r vn" hul

rantlnrle ,.0""'llltOJlaam W<l<.;". l)a:rr 11'!1~ lJfl;p willl'!v.,n·i"'" jpJce•·~IMli:-;n~> rH in·~~ f'll ~el'"~f\-,nn~Jrf"

'!'"

...

",di-·l•A'(I i" nitr.:rori"J' dt>ur J'lililf••" hll111• ·vall

llir 01''-'i ,, n!lr liw•(' 1rnar<P'I '•!'II'IHH' re~

krs !rf'1Yf'il•r h~>( (\JH ~illirto~ II• l'""nt,

11'\ll!?!'~irn hnll<• <ll'll\' clir Oll'~l'l1itstc r.-rJh'IIJJI'l t:::"llll ; 1\!{ wo ;·d ew1 101111 issc uil 1.<• l'.llrl't'l; nat dir 1\'Cllt'!l!)<'l ns reg ht>,;lmu.

Verder het De Gaulle die Gcalliecr

-cles die crnsti.:!:!' ...-erwn tocp;evoe~ dat hulll' net llul oic belan~o nastrccr en

Ji'; ankryl' in <lie Sleek laat.

BINNE

~0

DAE

N.-\l>A'.r o "''~l' MY Rm~sus tnwrN Ht;'J', SAT~ 'EK lli':WYS T.EWlm OM 'N N 'U W 1-: N A;\ VAN U T£ ~{AAK

OF

U FOon; n :HIJG TI: 'BI:TAAL.

0 Occn nnder kursu"' k:'\n u hlerdJe wanr· bor!;' gee nle.

() I~ Jn,:n· se ont!f'rvtnd!n.e: en ~tutti(' vn.n die menslll<r IJ~c;nam stcl mt In statu nrn o tllc l.>et-h: arrl~tlns: per po."- tf' J:('O.

0 l!Jerdie lmrsus a• ule beste en ~fledktl<ll'

~t(l' (\'11' !'Y h()\; s;:'thalte) In die wf.reltl.

in die land is ····---·---''--~ JOI·tAN HEFER - Posbos S809 - JOHANNESBURG. Stour my tUiSebllor, &onder ,,erpll(:'tlu,:, vol1o l>e"onderhccJo omtrcnt o J;ur6UA.

(2)

TWEE

DIE

O.B., WOENSDAG,

25 OKT.

1944.

MAATSKA!PPYVERGADERING

IEX

CCJE

JL§HOIR

By geleentheid \"an die derde jaar-likse al~emet:e vergadering ,·an aan-deelhoucrs gebou op 6 Oktober 1944

in die gere~istreerde kantoor van die maatskappy tc Johannesburg het die

Voorsitter van die direksie, mnr. J. H. van Vunren, die aandeelbouers soos volg locgespreek:

Dames on 1:-lcre,

D-is my a:1ngcnaaih om vir u oor-weging en a a nname, die direksic, •cr-slag en geoudiiccrde finansiele stale van u maatslcappy vir die boekjaar

gc-cindi~ 30 .JuniC 1944. Y001' te

!

c.

Die handelswins was .£i1,703.S.11 in vergelykmg met l: 15,801.16.10 van die vorigc ja;n·. :\"adat aile fabrikasic- en administrasickoste afgelrek, en bo-hooriike ,·oorsicning gcmaak is ,·ir waardcvcrminclet·ing, bly daar ·n sa

1-do van £1G,2i0.1.1J, waarvan ·n bc

-dmg van £5,964.1·1.5 aangewend is

t.o.v. rente Oil \l maatslmppy sc lc -ningsrckening by Spoorbondkas B e-per!\, Dlt Jaat dus 'u netto-wins vau

J:I0,305.'i.G. I !icrby moot 'n bedr~~

nn £34.8.17.3 g-evoeg word t.o.v. kor-ting onlvan; op die kapHale koopprys van \'cm-.\lcubels Bepcrk. sowel as 'n bcdrag: van .Cl3,-IS0.9.1 wnt. oorge-dra is van die \'Orige boe1;jaar waar-deur die toutle bedrag op .£24,134.13.10

te staan kom.

Uit hierdie syier is ·n bedrag vau £i20.13.9 aangewend ,·ir beta!ing van 'u diwideud van S pcrsenL op aandclc vir die vor!~e bockjaar. 'n Tuss<'n -tydse diwidcncl van •t pcrsem vir die

half-ja:tt' gcoindig 31 Dcsembor J94~ is verldaar en by die verklariug van 'n finale diwidentl van <! pe1·scnt.,

bring dit die diwidendkoers vir die jaar onder oorsig weer op 8 persent.

Gcnoemde diwidendc oor die afgelop<' t.11·ec bockjarc 1·crteenwoordig 'n to-tale syfer van £3,336.13.8. Voorsicnin::-vir belastin~s is op £3.000 gestcl. en in die direksic\'Crslag sal u bemerk dat aanbC'vccl word dat die rcserwc-fonds gestyf word meL ·n verdcre he-d•·ag: ''<Ill .!:6,:}76.1 .3, waardeur tiie

totale bedrng ,·erlcenwoordigende dio

algemenc rcserwcfonds clan op

,£18,375.13.0 to slaan lwm. ·u B edrag-gle van £53.0.4 kom nog in die. boel<e

voor t.o.v. ouopgci!iste diwidcnde b~· cen ·van ons filiaal-maatslmppye.

Wal die balansstaat l>otref, v;il ck graag sckerc opmerkings mnak oor die veruaamsto poste.

Daar hot gecn vcrandering in die pos van .,\·astc eiendom•· plaasgeviud nie. Ofskoon die boek-wa:crdc op

£9,95~.4 .9 staan, beloop die mark-waarde tans iets oor die £14,000. Die pos ,masjineric en gerecdsl;:tp'"

(£7,325) ,·cr·teC'nwoordig nou slogs ·lO

persent van die oorspronklike aa

n-koom,>rys. en is dus ook vor bcnedc

die huidi~c markwaarcle.

,Voorrade YOOrhande" toon 'n s! y-ging van .£22,12 op die van die v o-rige boekjaar. As in aanmerking .,;c-ncem word dat die maai.skappy se om-set met .!:73,962 bo die Yan die vorige jaar toegeneem hot, dan is dit natuur-lik vansclfsprckend dat 'n sty~ing on-,·crmyclelik is. \'oorraad-iukopc word streng deur u maatskappy se hoof-kantoor ~-:cre~ulccr ten eindc opho

-ping met gevolglikc onnodige bcn ie -sing van bedryfskapitaal te voorkom aan die ccnkant, en 'n tekort gepaard met stremming op die bedryfsomset.

aan die at.kerlmm, te vcrmy_ Deur middel van u maalslmppy se eie fa

-briel<e word die taak van besk ikbaar-stelling van voorradc aan sy cie w

in-kels aansienlik vergemaklik. In hicl·-dic opsig het u m:~atsl<appy 'n groot voorsprong.

Wat dcbilcure betref, is dit van-selfsprckend dat u maatskappy. wat

besig is ou1 'n bclangrike plek in die

handolslewe to verowcr, cleeglik

reke-ning moot hou met bepaalde en

prak-Liese bcdryfsmetodes vir die sul

{l;CS-volle uitbrciding en bestendiging van die llanrlclspraklyk. Die bcskil\b aar-stclling van lcrcdielfasiliteite is dus, uit die aanl \an die sank, onor.tbeer-lik. Daar i!; egtor sckcre aspeklc wat

YOOrldurend en noukeul"ige aanclag !:'enieL, n.l. dat die kapitaal-fondsc so vloeibaar as mooutl:k gchou e11 moontlik'e slegte skuldc so1·er as

doenlik ingekrimp word. 'n Ontlcdin5

van die pos ,Debiteurc" toon cgtcr dat ougovcer ·10 perscnt van die uH -sla:mdc bedrae onder ope-relccnings

re:>sorleer en wat binnc 90 dae bc-taalbaar is. Verdcr wonl 'n tlite1·s versigtige belcid gevolg by lo·ccl ict-vcrlcning ten einde u maalskappy so hclange te besl,cnn en to i>evot·der. Die uits!a:l.nclc syfer van £ ·1,65~.11.9

\'<'rteenwoordig dus mincler as 20 per -sent van die totale omsct tot clus,·er.

Die pos ,.Kiandisiewaardc, Opr·i~

tingskoste en Kommissic"' is nie 'n buitcu~cwone item op balan~stalc nie.

Dit is van veelscggende betckcnis dat u maatslmppy gednrcudc .die korl tydsbestek van sy bestaan daarin kon slaag om, eerstens, vier winsgeweude menbolwillkcls en drio rabdokC', :111ll!tl met 'n goedgevestigde en uil~ebrcitlc

prnktyk, oor te necm en mel onmid-dcllikc guns(igc bcdrylsrcsu!tate \'OOl"l te sit, tweeclens, 'n vcrdcrc vier winkels tc open, wat ~esamcnllik nou reeds 'n omset yan ·Jl kwart-miljocn I>OtHI per jaar handhaaf. dcnlons, tc -~clykcnyd 'n aandelekapilaalplasin~ van ongcvcer £133,000 kon be\\ et'l\Stel -lig, en, vierdens. aile andcr oprig-lingskosle kon del; onder die tolale bedrag van £17,04·1.17.8 soos in die balansstaal wccrspiecl. Hiorclie pos bet. egtcr nou sy kcert>unL bcrcik en v:lnaf die lopcnde bookjaar sal <lil so-vcol us moon t1 ik gedelg wont.

Die under poste ann die halo-kant is selfverklarend en vercis ~ccn uil-ecn~;ctting nic. Op ::;o J unic 1 !l·ll llct die maatskappy se tasbarc bat.; op Cl l.l3:l.13.5 gestaan.

W:u die laste-!\ant van die balans-staat bCLrcf, sal tr ougetwyfclcl met gcnoee kennis neem van die bnitcn -gcwone styging in die tc>c;;ckcnde

aandclckapitaal ,·an u ma:uskappy.

Gcdurendc die boekjaar on<1e1· l>chan-dcling is ·n vcrdcrc 90,562 aamlole van £1 elk dour die publiek opp;cncom

soda~ die totalc toegel;encle :tan<lclc-liap!!aal op 30 .Juuic l9H op .CI12.Sli lc slann gekom hot. Die vcrtr.ouc \l'nt

u maatskappy roods erlang word ten duidelikste llic;·deur wcerspieel. Daar is ntn<lag talle geldbcsiltcrs wnt voor-dclige bcleggiugstencinc sock eu ;:c-volglik word u maatskappy so aandelc steeds meer gcwild. omdat dH ann die \'eroistes \·an die ,·er!;igti~e be· logger \'Oidocn, en tegelykcrtyd as uiters winsgcwend aanvnar word. Dle potensiele bclcgger bosof reeds daL die meubelbcdryf nog groter YOor -spoed na die oorlog sal ondcrvincl, om rcdes wnt ek 'n bietjlc later

vct·-dcr saJ behandel.

Sed en sy ontstaan was u maa iskap-PY nog clke jaar in staat om 'n diwi -dcnd van 8 perscnt. te vcrldaar, ter-wyl die rcscrwefond~ rnet ctlike dui-scncle ponde per jaar ;;'cstyf kon word.

l' direksie bet rode om to ;;lo dat die g:e(lntorisecrde aandclckapilaat van £200,000 biune a(sicnbaro tvd volslu·y[ sal wees. ·

Die voorwaardes van delg-in;.: Yan die leningsrekcning by Spoorbondkas word siiptelik nagekom, en gcvolglik

is t!io 1943-saldo van £90,155 vcrmin -der ua £67,125 gedurcndc die hock-jnar onder oorsig. U dircksie is cg-tcr grelig om hierdie lening so

spoc-di~r moomlik geheel-en-al te delg dctn· middel van eic kapitaal. Daarom het u direksie b~slu!t om 'n uitnodigin~

aan nandeelboners tc rig vir vooruit-bet:lling van op~·oepe wat aanl{cwcnd sal word vir aflossing van die lcning. Die voordeel hiervau is yan twcer -lei nard: ecrslens. het aa{ldcelhoucrs 'u vasgostelde rente van 5• persent en 'n bonus van 3 persent per jaar op vooru!ibctaaJde Jmpitaal ont.vang en, l weed ens. word die maatskn r>PY so inhorente krag verslorl' ou sy self-standigheid l'm·groot.

Die pos kreditelll'c (£:H,430.4.:!)

Ycrteenwoordig op geringe uitsondc

-ring 11a bed rae ,·cr!:okUtdig L.o. v. die aar.koop Yan ,·ootTade ooreenkomst.ig die gebruiklike stclsol ,·an ope- rckc-ninge en wissels bc!a?lbaar oor 'n

tydperk van wssen 30 en 120 clae.

Ek Yoel dat die andcr items nie spesiale aandag vct·eis uie.

Die bcsighcidsomvang van u ruaat

-skappy is oor die nfgclopc jaar vcr

-dor aangevul dour <lie om·name van Vera-:.\lcnbels Beperk, en die opening van 'n Lakwinkcl te Kroonstad_ Die bate van \'era-~leubels Bepcrk, wat 'n meubelfabrieksbosighcid dryf on-der die naam Yan Sil\·cr·s Furniture

Facwry te Johannesburg, is teen

kosprys oot·gcneem, en geen klandi

-sicwaarde is betaal nie. Deur die oorname van hierdic fabrick hei u maatskappy uitcrs wa:ndovolle masji -nerie bekom, terwyl die saak self op 'n winsgcweude basis voortgesit wor<l. 'Tans beskik u ma~tlskappy oor uno mcubcHabl"ieke eL~ S kleinhande

l-meubelsake. Ses Wtn hicrdic \' ertak-kings funksioucer as filiale maat

-sknppye, terwyl vyf winkcis besigheid dry( onder die naam van Excelsior :\leubels Beperli. Kort na afsluiting Yan die bockja:u· hel u direksie ·n semraalgclee ~cbou in die Paarl aan

-gekoop. en rcclings word nou getrer ,.ir die opening van 'n meubelwinkcl wat besighcid onder die naam Yan ,Bolandse l\Jeubols'' sal dryf. Die llU\\-e mantskappy word taus geregi

s-treer en u maalslatppy hou a! die

aanclele daarin. .,

U maatskappy !;C bian)(e vo!iyfls-J pers<;meol hei van SO loL lOS aangc -groet. \Vaar u maatsknppy se bedryfs-omvang verdubbel hot. is 'n vcr

-meerdcring Yan personcel onvermv -delik. Binnc drio jaar van sy best<~:\n kon u n1aalskappy reeds 'n heenkome vir lOS blankcs mot gesinuc bied. Hierdeur bet u maatskappy op prak-tiese wyse 11restcer itt die ckonomiese rebabilitasie-pogings ten beboewe van die Afril<aner\"Oilc Nic alleer word lliCI·die Afrikanerscuus en -do"

-tcrs in die gelcenthcicl gestel en g~ skool om 'n besighcidsmoraal en -tr a-uisie OJ) le bou Wat by die bcsondore a a rd on On'lslanclighedc van ons volk

nanpas uic, maar hullc ontvang ook 'n g6cic besoldip:ing sodat hulle nie onder <lie broodlyn hoef to le\ve nie. Doeltrefendhcid is die grondslag \·an su1\ses en 'n docltrcfiendc pcrsoueel moet derbnlwe good besoldig word. Salar:isse eu lone ''ir die afgelope boekJaar llct £11, I beloop.

Deur middel van u maatskappy s" opleidingsskema, word jong Afril, a-nors op 11ral(ticsc wyse iu die b e-dryfsorganisasie gcskool. Die reg

-streeksc ge,,olg is dat u maatskappy reeds daarin gelaag l1et om 'n groep jougmanne in sy <liens te he wat gecsdriftig staau tccnoor u maat-skappy en hulic daadwcrklik beywcr in die opbouin:;sproses daan·au.

Wat ongeskoolde arbcid bctref. wil

ek 'n belangrike aspck onder u aan-dag bring. Soos u woct word d<'!ar. vera! in u maatskappy se fal>rle~c.

ook gebruik gcmaak Yan nie-hlanke arbeid wat ongeskoQidc werk verrig. U direksie het besluiL om hicrdie

nic-blanJ;::es gclcidclik te vervang dcut" l blanke seuns Vt\n arm gosinnc cur aan laasgcnoomde liewcr £3 of £4 pet· week ie belaal. Die ecrstc aanstel- . lings in hierdie vcrbnnd word binne -kon g-cmaak, en ck lwyfel nic daat·-

I

aan uie dat 11 en die hole ,\frikaner -volk hierdie bcleid heelhanig sal

Yer-welkom en onderstcun.

Seden die laaste jaarlikse a!geruenc vergadoriug het mnre.

n.

Dayson van Pretoria en J. H. Jooste van Brakpa11 LOL die dircktoraat tocg-ctree. terwyl mnr. J. R. de Vos uitgotree bet.

Kraglens die bet>aling-s van die sta

-tu to tree mnrc. J. ll. .J ooste, J. J.

Coetzee on H. Dnyson af, dog hullc is weer behoodlk genomineer en stei hulleselC herl{icshaar. lJ sal netnou

in die geleentheid geslcl word om u stemme uil tc brine; vlr die Yerkie

-sing van dirckteurc. :Vnr. · P. J. A. Jacobs, wat as Sckretaris Yan u maal-skappy opgetree bet, is be\·order tot Hoofbestuurder, en hy neom tegc -lykertyd ook nog die Sekretariaat waar. i\fnr. D. Joubert, voorheon van

Pot.chefst.room, is tot Assistenl-S o-krctaris aangestel. Graag wil ek van

die geiccntlleid gebruik. maak om my mede-direkteure hartlik te bedank vir

hut samcwcrking en die gocie gees wat dourgaans geopenbaar is. Ook wil ek 'n bosondcre woor(l van dank en waardcring rig tot die persooeel Yir hul tocgewydc dicnste waardeur u ruaatskappy so'n saksesvolie jaar kon afsluil. Aan die maatskappy se ouditcurc, rcgsadv1seurs, s:· aandeel

-houcrs en alma! wat daartoc bygedra het om sukscs te behaal my innige

dank en wa:ndel'ing.

In sy pogings om die bcsighcid ,·an

u )naatskallllY OJ? suksesvolic wyse voort le sit en verder i.e besteudig, vocl u direl,tcurc dankbaar in die

kennis dat u maatskappy reeds die sterkste Afrikaans-georienteerde mcu-belsaak in die land is. Die noo d-saaklikhe!d van die bydrac wat. u maalskappy lewer in die algeruene volks-strowe na ckonomiose self

-standigbeid, word terdec bcscf. Die meubelbcdrvf staan ann die Yooraand van groot oni.wikkeling. Ann bicrdie bedrvf sal die taak opgedra word om die groot. nn-oorlogse

boubedrywig-hede aan te vul deur middel van ve r-skaffing van meublemente, vir

behui-siug, kaniorc, l\crke ens. Voigcns

amplclike syCers van die bevoogde inslansics sal daar binne die eers -volgende paar jaar nie mil-der nie as ooe;cveer 100,000 woonhuise geboll moot word tcu einde in die behocftes

nlll die bevolking te kau voorsien.

1\ortom, die agtersiand van die bo u-bedryf weens oorlogstoestando sal ingchaal moet word, en begryplikcr-wy!>e sal die mcubelbedryf 'n belang-rikc rol in ''erband met toerusting moet spec!. Daarom trcf u direksic

reeds nou-al die uodigc reclings en

voorsorgmaatreels sodat u maalsk!\P

-"PY hom op saaklike wysc by die

n<t-oorlogse tocstande sal kan aanpas, en

die grooi uitbrcidingsvcld en bcsig -lleidS!)Oleosi::t.lite!te op doeltrc(fonde

wysc sal !ian cksploitecr in belaog Yan s,· aandeelbouers en die publiek oor cllc algcmccn. Sowel die dire k-sie en die aaodeclhoners kan dus die took oms met vcrtroue tegemoet sieu. Ten bcsluite stel ek nou \"OOr dal rlie direksieverslag en die gcoud. lteer-de rekonings vir die jaar geeindig 30

Junic J!l·l-l, soos aan u voorgele, goe

d-gekeur en aangeneem word, en da( .aile sake wnt namens u maalskappy

deur clio direkteure aangegaan is,

goedgelwu r en bek1·agtig word.

Die voorsittersmosie is dour 'n aao -deelhoucr gesekondeer en ecnparig aangcnccm. Die aftredeude dir ek-teure, t.w. mnre. J. J. Coetzec, J.

H. Jooste en

n.

Dayson is herkies en die vcrgocding van die maatskapt1Y so ouditeure vir die aig'llope boekjaar is vasgestJel.

~~AJROCfih

GIENISJKAJP'

V~OEJE

Pill!

OI!{

Eoll!Rli{

KAA!?

STAD

0

&1\E"TaLJNG !IESKIEO ONMIDDU.·

Ut<, WEEI< LIKS, MA.ANDELIKS OF 'sctOS VIERlANG.

0

BZSTE Et £11'!11l8El'li"DZ !PlllYSE.

0

M

IJ

NNAA

I!? & UlAN

SCIHJOOR

Eieoaar: "GUSTAV RIETlEF. Te (i)f~n ~Nl21Z.

(3)

;

DIE

O

.

B., WOENSDAG, 25

OKT. 1944.

Geweldige Uitputting

,

van tlnie se

Steenkoolbronne vir Oorlog

Die Unie produseer vandag bynn

dubbel soveel steenkool - hoorsank· Ilk vir uitvoerdoeleindes met die oo~t op die OOI'log - as voor die uitbreek van die oorlog. Die bulletin van die

Suld-Afrikaanse Spoorwee en Hn· wens meld in sy jongste uitgawo dnt die produksie van steenkool tans go· mi~deld 80,000 ton per dag Is on dnt

In die eerste ses maande van hlerdlo jaar meer as twee on 'n half mlljoen

ton steenkool uitgevoer is. .As ons hiOJ'die syfers vergelyk met die van voor die oorlog, vind ons die vol· gende vergelyklng: In 1937 wa11 die Unie se produksle aan steenkool

16,718,000 ton, waarvan 14,597,000

ton in die Unlc self verbruik Is en slegs 887,000 ton uitgevoer is - die res, nl. 1,26?.000 ton. is vir

skeeps-doeleindes gelewer. 1'aujnur l'gtl'l'

word onge,·eor 29,000,000 fon sf('('ll· kool uitgehnnl, 1nmnun uu•t•r ns S,OOO,OOO ton nlt~:re,·oer word. Uh• n•r -slag meld 1·erder dnt bynn :IS Jll'rsent \'liD die ekstrn steenkuul wut gl'pro·

dnseer word ,.lr die do<'h•lnd('s nm versl•e}ting Is.· Goon wonde1· dun uok

dnt in dleselrde Yerslng g1•l<ln word

tint ,stcenkoolvuornulo d wursdour die

land ultgeput•• Is ule!

Steenkool is vii· ons volkstookoms

bale meer word as goud. want daar-mec moet die nywerhede van die toe-koms aan die lewe gehou word. Dat

daar tans op so'n roekelose wyse hulsgehou word met hlerdle

nood-saakflke kragbron om Stalin se oor-winnlng te verseker, stem tqt groot besorgdheld.

Brief

a

an

My

Demokratiese Vriend

Geagto' Volksgenoot,-Daat· is bale Afrikaners wat moeg is van die hul· dlge stelsel met al sy kornipsle en onbekwaamheid, maar bulle weier om

hul kragto agte1· die Ossewnbrandwag

in te worp en sodoende die nodlge revoluslo te bewerkstellig. Hulle bet

dit dan teen die idee van gesag wat

deur die Ossewabrandwag verkondig

word as hy praat van die gesagstaat wat hy wll bring. Hulle Is bang vir

hierdle gesag .en vrees dat hul per· soonllke vryheid so lngekort gaan won\ dat bulle die bestaan van slawe

sal moet voer. Dit is natuurllk alles wat die partypolitici bulle wysmaak. Jy dink vandag jy is vry om te doen wa~ jy wll, maar hot jy werkllk. daar-die vryheld? Jy was ny om Suld· Afrika bulte die oorlog te bon, maar wnt bet l'an daardie nrheid ,·an jou

gewor111 Jy is ny om jou medewe r-/ king tum hlerdie oorlog te weier, so

meen jy,' maar hoeveel pond ltet jy al in de afgelope vyf jnnr regstreeks tot hlcrdle o01·log bygedra by wyse ,·an belnstiiig en hoe'l·eel onreg·

streel<s~ Sommer bale gold. or jy

wll or nle, jy ondersteun die oorlog. As boer word jou beeste en jou. pro-dukto ultgevoer om die oorlog nan die gang te hou en op

honderd-en-een manlere bevorder jy die oortog.

En al die tyd het jy gedink jy leef In 'n demokrasie!

:Maar, sal jy teewerp. dlt is ·n valse demokrasle hierdie en jy wil graag

die ware demokrasle he. Goed, maar wat Ia 'n ware demokrasie? Is dlt

nle 'n staat wnarlu die meerderheld regeet· nle? Non ,in, en so nou 51JlOl'· sent \'1111 dnnrdie stunt besluit om oor· '1

log te munk wut die iln1ler 49 11erscnt

lll'kenr, en l'OI'Orulerstel jy is onder dnurdle 49 porseut, bet jy dun die nylleld cuu Jon deelname te onttrek I

Nco,

'l'Oigens jon eie beginsel het

Jr

nle die reg nle, want jy glo dnt die

meerderbeitl so lril reg is. ,J y snl moet deelne~>m en as Jon ,regerlng be·

shalt om jou op te kommandeor !'Rl

jy selfs jou lowe moet gaan neerlc

,·Ir 'n saak wnnr.ann jy nie glo nle. Watter vryheid bet jy dan binne die demokrasle? Jy sal antwoord dnt jy

darem jou ole J'egering kan aanwys.

Goed, maar jy het hierdle reg uog

altyd gehad In ons land en tog moos

jy as teenstander van genl. Smuts gelate aanskou hoe genl. Smuts sedert 1933, d.w.s. nou al ELF jaar aan bewlnd Is, en as hy verkles om

die konstltusle sy gang te laat gaan, sal hy nog vier jaar lank bly regeer.

Jlet jon demokrutiese Trrlteill I'D al

is jy dus ,·erpllg om vyrtien Jnnr lnnk

te bulg ond€'r 'n be"ind wnt reg. !Strceks met jou opvattings bots. En dit i~ ook moontlik in 'n ,hleule'' d('mokmslt>, "ant jy glo mos dnt die wll ,·an die meerderlleid baas is.

Jy merk dus dat jy vandag hoege~

uaamd nle vt·yet· is as wat die vyande van die Ossewabrandwag jou wys

-maak jy blnne die O.B.-stelsel onvry

sal wees nle. :\faar weet jy wie in

hierdle demokratiese stelsel wei vr,y

is? Dlt Is die parasiete wat die l'r'Y· held bet 0111 in naam van sogenaamde Tl')'e mC4ledlnglng jou en jou Tolk eko· uomlcs nit te bnit; dit is die mense wnt In nn8111 van vrye spruak jon en jou klnders se gees nrpes met wnlg· like lektuur en 'n oneerllke pers en

,

wnt In

na.mn

Yan vormnnl<lllcltoid jon ,·olkslel ,·mimoei mct'n Joodsbeheorde

bloskoopwese- om munr net •n panr

dlnge te n.oem.

Maar jyself het darem In hierdle

stelsel een baie groot vryheld waarln nlemand jou teengaan nle - die

vry-heid om jou volk te belnster en te

verraal. Sn.anks dnt dnnr •n de nro-1\ratlese wet is wat jou belot om

b.

,

.

nlks oprniends teen die .rode te so

nle, maar niks wrbled ,lou en my om

oprulende taal teen ons ele l'Oll< to gebruik nie- en lwe,·cel renegato en JIOiitlci nmak nle nnnrstlgllk Y8n hler· 1lle nyU1eid gcbrulk nle!

Hlerdle soort vryhede sal die

Osse-\~abrandwag nie toelnat ole. / lfERKJ,OOSHEID

Volgens die sekretarls van die Vak -en Arbeidsraad sal meer as 20,000 workers in die nywerhede van ons

land na die oorlog ontslaan moet word om plek te maak vir terugge

-keerde soldate. '

(Vervolg van Bladsy 1, kol. 2)

Louw, H. D. du Toft, A. van I< rlm-pen, G. C. Viljoen, J. C. Lourens.

Voorsorgmaatrei!ls is getrer teen moontlike steurlngsaksle van butte

deur kwaadgeslnde clemente deur •n

afdeling van die O.B.-wag wat vir gebeurlikhede gereed was. Hul

dten-ste was ge~ukkig nie nodlg nle maar

word nietemln hoog op prys 'gestel.

Die vergadering Is deur die plans-like senior o((isler, genl. J. Lubbe,

geopen eu is lngele1 met 'n gebed

deur mev. Immelman, ,moeder van die noodlydeudes In die kamp", Daar-1

na het die K.G. die vergnderlng oo·, .•

geneem en ook as voot·sitter voile verantwoordelikheid vir die veni g-tlnge aanvaar. Hy bet mel'. Imme l-mnn, wle se on,·ermocldo en lieide• volle hulp en gasHylteld llllll besoe·

kende ''rouens en kindorN 1'1111 ge -!nterneerdes in wye krlngu bekend

IS en gewnardeer word, ,·crsrker van die dank en respek ,·nn nll1• Brand·

wng4!. Voorts het hy verduldellk wat die nat·d van die verbodsbepallng is. ,.hlerdle panlekerige mnatrecl van •n Empire wat nie moor as twiutig Aft•lkaners tegelyk l<an vot·tee1· nle'', en · boklemtoon dat ons numens die O.B. op Heldedag hulde kom betulg

aan .gevange vryheldstryders. Daar word bale van 'n Republlek gepraat en nog meer van presldente. As his· torlese regverdlgheld moot seevier,

dan behoort 'n toekomstlge president ult die kafnpgeledere te kom -- die

manno wat die offers op die altaar

bring - net soos die Ierse president

vandag, De Valera, nit die tronkselle

van hoogverraad ua dlo lloogste Iei-ding van die Ierse volk gekom het.

l'resies om drie-uur hct die K.G. die Tergndering tot nnndag geroep en

meegedeel dat nit die lmmp Innt weet Is dat die kn111erado op klokslng drie sou aantree en dqo huldes nit vollc

bors op die Ossewnbrnndwng son ult

-brlng. Die kamp se huldes is stnande on hang.

Die ver~derlng Is aCgeslult met

die Stem van Suld-Arrlka, en die huldes op die gevangenes.

..

REGEER IS

VIR

HULLE

VERKIESINGS

VEG

D

e

mokrati

esc

Opvatting

In sy doodsertifikaat ~~~ die demo·

kraslc het min. Hofm<'yr na behuising

en grondverspoellng verwys as be-wyse dat die ou bedeling oorlede is. ,,yoorlt(•en 1tet. ulemnnd dunraan gl'·

d!nk dat dit sake Is wnnrin die re~r

rmg moot optrec nle'', bet by gcs{•. Dit Is presies Wilt Die

o.n.

;n panr

wcke gelcde teen cUe demokratiese

partystelsel iugebrlng het. Die politicl wn!l nog steeds te besig met die l'eg ''all l'crldesings 0111 nnndag aah l~ier

d!e ~nl<~! te. gee. Ylr hu lie bet .,reb"tl· rmg' nte d1e bestuur l'llll die lnrul Ill'·

tel<en nie, manr die stryd teen die OJI· posisle met die oog op die 'l'Olgende ,·erkleslng. Om hlerdlc sake non oor

te Iant ann die nmptenare onderwyl clie sogennamdc ,regering'' nog steeds l·Ir ~Y blote bestnan In gednrige sh·id

moot ,·erkeer teen 'n nmptelike oppo·

slsle, oof.ekcn om die nrme nm}lterull'.'

net nog n~rdor

to

belns met die h' I< Tan 'n afgestorwciW wat eintllk J)e

-gr.awe moes gewc~s bet.

Die demokrnte kan nle besef dat die oue verby Is dat lets heeltemal nuuts

in die plek daarvan moet kom nie, naamllk 'n naslonale en soslale gesag-staat gegrond op die suiwere

begln-sel van volksregcrlng. ·

O.B.-VELDPREDIKER

RUSTE

GEL£

TER

- - I

Onder blyke van groot deelnemln" is in Johannesbur.g ter ,ruste

ge

l~

op 29 September 1.1. eerw. Pleter Roode, in lewe veldpredlker van die Ft ·anseh-hoek-kommando. Die roudlens onder Ieiding van eerw. Esterhulzen: Is ge-hou in die N.H. of G. Kerk, :\layfalr-Noord, 'n omgewlng waar die oorle· dene sowel as sy eggenote al

ombe-kend en bevrlend was.

Die lykrede Is gehou deur ds. Jac.

:\luller van Vllllersdorp, wat as

teks-woord geneem het Math. 25:21, ,.Mooi

so goele en getroue slaar. Oor weinig was jy getrou, oor veel sal ek jou aanstel".

Ds. Muller het met groot lof ge-praat oor die diensto wat die oorle·

~ene as ovangelledlenanr gelewer het. ,Hy was 'n tt·oue dienaar van sy God,

sy Kerk on sy volk", hot ds. Muller betuig.

Eerw. C. A,. Roode, oudste broer van die oot·ledene, het namens die fa·

mille 'n paar woorde van vertroos-ting en bemoediglng nan die eggenote ~:.n klnders gerig.

Ds. J. P. Roux bet die diens mc.t

gebed voorgegaan on ds. P. S. Z.

Coetzee het die slotgobed gedoen.

Onder dle talle kntnse was een van die Hoo!kommando Panrl en Welling-ton, en cen van die Fransehhoek· lmmmando.- ( Kol'l'.)

,KAN

NOOIT

RAAI

NIE"

D

e

mokrati

ese

Eienskap

Van Papheid

,'u :\lens sou noolt geraai het dat

ous In die land ka..n bereik wat deur die nywerhede gedoen i:j nie", bet genl. Smuts verlede week' gese 'toe hy die oorlogspoglug van die Suid

-Aft•i-kaause nywerhedc gcloof het by g-e-leentheid van die kongres van die Ge-federeerde Kamer van r\ywerhede.

Dnnr is nog bnle onder dinge wnt die im}lerlnllsto en demokrnte as on -moontlik beskou on dnarom nndag bestry as nuder mense; beslel met

daadlns, 'n nuwe bt>leid nan dlt> Yolk vrrkondig. Unlit> sal nog almal ont -nugter word. Die Ossewabrandwag

glo dat nlks onmoontlik is as dit met,

geloof en daadkrag aangepak word nie. Sy belcld word gelcenmerlc denr

groofse plnnno mof, om,·erwerping mn

nile lapmlc}(lcle, In die vasto ,·ertroue dnt dit dourge,•oor ILL~ word deur 'n 'l'olk wnt ,·eronlgd optreo In nrbeill

-en nie 'l·ersniiiPCrd in nuttelose ewlg

-durende rmrtytwlste, soos onder die parlemcntero stel~el nie. llv glo ook ,·erder dnt 'n mons hierdie groot dinge aanpak en dourvoer nie net in belang

nn 'n ool'log nlc, maar ultsluitend

in belang Yon die YOI}(. In nedest'rd.

• DRIE

'n

Jong Afrikaner

skryf as volg :

I

,AI my suksesse skryf ek toe 11nn clio een;teklas leslngs wnt u Kollege nnu die ,·er~killende Helpmekaar-studentQ rersknf. Ook help die dosente mens bnie Yorentoe op die pad van sukses."

Meer as 200 Kursusse.

Die Helpmeknnr is die enigste sulwol'

OPl'Oedkundlge Afrlknanse Korrespon· densle-Kollege in Suid-At'rlkn.

In. belan~ van Opvoeding nie van

wmste me.

•

Besturende Direkteur: Dr. H. G. LutUg, :ll.A. (S.·A.), D.Litt. et Pbll.

(Leiden). ""

~elpmekaar;.

korrespondensie

-kollege

VOORTREKKERGEBOU 310, HOEKSTIL\AT 18,

.JOHANNESBURG

Posbus 3012 Foon 22-3512 (O.B., 27 Sept.· 1944)

AANDAG

• , ,

• EXCELSIOR

WYNE

verower

3 silwer

hekers

en verskeie

eerste

pryase op Paarl

Wyn-tentoonstelling 1943.

Bestel direk van Produseerder

JOHN SCHOEMAN,

,EXCELSIOR" VLAKTEPLAATS-STASiE, K.P. Per Pu Bo&tel GelllAa Spesiaal

..

. . .

.

..

2/3 10 /-Rooi Jeripiko ..

..

. .

1/9 8/ -Wit Jeripiko

.. .

.

..

1/9 8 /-Malmsey

..

.

..

1/9 8

/-Soet Muskadel - rooi. 1/8 7/6 Soet Muskadel

-

wit 1/8 7/6 Soet Port

..

.

1/8 7/6 Port

..

.

. .

.

1/6 7 /-Pontak

.

. .

.

..

1/6 7/ -Worcester Hock ..

..

1/6 7 /-Spesiale Sjerrie

.

• l 1/6 7/-Sjerrie

..

.

..

.

1/5 6/6 Moskonfyt ..

.. ..

.

1/6 6/6

Voeg by

5/-

vir Kissie en Bottels

en 20/- vir Vaatjie, wat vergoed sal word by terugsending spoorvrag be-taald.

L.W. - Wyn word aileen in

Kis-sies van 12 groot bottels of Vaatjies van 5 gell. en meer verkoop.

Terme: K.M.B. plus treingeld na sylyne of K.B.A. plus treinkommissie v.o.s. Vlakteplaats-stasie.

LET \VEL. - :\loskOilt:rt word a l l - voor-alea Ia 'IIJNIM \'all 12 bollela of 1D 4-Jel

karba'a, waarop dJo dep. lSI· eza 10/·

rw.:

pekUoweUk Ia.

ONDERSTEUN ONS

ADVERTEERDERS

.

PLUIMJ/EE

•

Ole Beste Firma om a PLUDIY'I:I:,

I:IEB8 • uder PBOOUKTB .... ..

atau Ia:

C. M. ELOFF EN KIE. (Edma.) Bopuk

lti()RJ:MABK (Poebu '7181!1 NEWTON

Die demokrate kln gewoonlik ,nooit raal" dat daar lets meer is as

wat bulle oor twis nie.

(4)

V

I

ER

DIE O.D., WOENSDAG, 25 OK'l'. 194J

:'llinister Hofmeyr het \'Crlede week die erkcnuing gedoen d:u hullc vir

good nf.~esicn het van die indi\·idu

-:<lismc \an die verledo en dat die

!;taal dus al mecr sal ingryt> in die

private aangelecnlhcid van die oncler

-dnan. Hy sien dan die tockomst.igc

staat ns 'n burokrasie of amptc

uaars-regerlng. Die rede vir hierdie vc

r-werping van ·n beginscl waarvoor die

demokrasie die o01·log aangobind het,

skryf hy toe aan die eis van die pu -bliek om g'l'Oter behcer van staats -wee. Dit is maar •n bale oppen·Ia

k-kige molivering .. Die icit is dat hi,•nlie 111CJJSt' m{'t lt nl rCl'OIHi<•rtlP o I>Yatf ings

nie 01> n•rsoel' ·van llir pul!liel> 'u i'tap

YOO.rni( wna~ nie, maar ond~·r dwang

·yau !.;l'sldcdlwndige noodwenui;;lteid

- 'n 110001\'('lltli!;hCill II a( die 0S~C

Wllbl'liiiUWa:.:" in sv hl'leidsn•ddnri n:.:-drie .iaar !!elNie a's YOI:: t:l'innnnleer

Jwt nil dil· pen T:tn W) lr ;.:-t•Hl. Jlcrt -zo;.:-: .,l>ie stadium ,·:m ontwi1d>elin;; Yau dir EnroJW~e JJH'n,;tiolll, waan·an on~ in Afril;a t1ic ''OIJl'jlO); i~. hq Hie tmnt. bcrcil< ,·an 'n ing!'wil(lcrlde elWI)tl· micsc en sosialc )Jc~taan wat dir her· ,:l;eppin~ Hill Uie grOlltl~hW I'll instcl

-lill!!'t' mn sy ~tant!wndi:.:-c t•n ~osinlc sh·ol>ttn:t: 1erci:>.''

Dil het een,·oudig onmoomlik g

e-word om 'n staaL tc bestuur op die

•·erooderstelling dat elke cnkeling die

l10ogste mate van vryheid moet besit.

wanucor die ckonomic!;c en mnatskap:

like vcrhoudinge binnc daanlie staal

so !ngowikkeld geword hot dat clio

vryhcid van een enkcliu~ di!:! van

'n ander Ycrdring. Dit is 'n Yanself

-SI>rekcndheid dat 'n mens nie ·n same

-lewiog van miljoene mcn~e lllCt

ingc-wlkkelde en yeeh·oudige verhondinge

op d icselfdc wyse lr:m bo~ltlur as 'n panr duiseud landelikes nie. Bn cliL is w:tl die rlemokraLe no~ :steeds wou cloen en \'andag ook no~ in die party

-Dolitiek voorstaan. Die gevolg \\·as

en is 'n warboel in a llc demokratiesc

Iande, so groot dat die e<'n regering

die ander in steeds toencm~nde tempo

opvolg, uatuurlik met steeds Ycrsleg

-tcnde .~evolge.

J,Eio-: H1WEEll

Die tlemokrasie stuan viervoct op daardie indivic1ualisme wnL min. Hof

-mcyl· nou die rug wil t.ockcnr. Dit

aanvaar die ''rybcid van die t'nkeliug om in die hoo~ste mate dee! te neem

aan die landsbestuur. Blke domkop

oi uil\\·as wat die prestasle bebaal heL

om ecn-en-twintig jaar oud to word,

hot volle soggenskap in die bestUur

van die land en word gcvrtt om

uit-s[lraak to uoen oor sake wa l sv ver -stand le bowe gaan. Dit.• wet!.:C.Ircnu~ ma~ rau <lie Jantl sit rol!.:l'J)rop met lel;e wnt nie liaar is 011 grout! yan l:nl hesonderc lienitis Yan stau!lwndi:;c oi rkonomir!!e ~ake nic, mnar 011 grond

,·an 1lh~ ratsheid ·ran hul ton~ rn die

r('rmoo om hnlself na rorc-te ma

-ncuHN!l' Oll die rug ,·an 'n l>ortsig -ti.{.:e 4'11 ~f'moedcliln! Jdes(ln;lwrps. Die J>nrlcmPnl. cu scnaaf lotn 1\'<'('ns lntl lckr-Jotrnl{tPr nic merr t·e~-:N'r nie en dir l;ubinct wat 1tit. hullc suamgcstrl

word- rn tlau no!;' OJ> 1-!'I'Oild rnn parl)··trou - h.ct g-t>en l>e::rip ,·au lllc taal' wut bnm OJ>~cllra word nie. Die

gcvol~ is die bckende l'ornmissie-aan

-stellery om vraa2,'stukke le ondersoek

wnt bokant die vuurma:tkplok van die n1inisler is. En sornf; is so 'n mini s-ter no~ nie cons in s!a:tl om die aa

n-bo,•elings le snap wac so 'u kommissie

maak nie, en dan slel hy no;;- 'n k01n

-missie aan om yerslag uit te bring oor die aanbe"elings!

01\HQ{'I)TIAAH

En dit is nou mel hierclie stelsel wat min. Hofmeyr en die t>artypoli

-ticl wil voortboer. j\Janr d1uge bel

begin handui!ruk en us redmiddcl ncem min. Hofmeyr nou sy toevlug tot 'n ander ouhoudbna rheid: die

amptenare moet nou rcgcer en, ons

veronderstel. die regering het dan die uitsluitende taak om verkicsings te

vcg!

Die oplossing \"an die Ossewabraud

-wag is baie grondiger en gesonder. ln sy beleidsverldaring van J9U lui

dit: ,Dit kan allecn gobeur op die )):\Sis van die Chrislolilt-nnsionalo re

-publlkclnse Gesagstaat dnargest'el dour die volk." Die voorwnarde vir

gesag is Yertroue en bokwaamheid.

0 !Brfftt

~rn

je

?

D

I

E O

.

B., \VO

E

X

S

DA

G, 2

5 O

KT

.

1

9

44. DEFTI

G

E

SO

iv

iER

S

HO

E

Jl)E

(f>l:'ur Prof. .1. A. Wiid.)

m t:F

·oo

a.

verskcide

nh

e

i

d

by

Terwyl die wapens \'an die Gcalli-.

cerdes aan aile fronte in Europ:t en

Asic sukses na sultscs behaal en die

betiindiging van die oorlog teen Duits

-lnnd in 1945 in die vool·uil:;ig 6estel word, i~ dit nodig om dn:traan te her

-inner dat 'n oot•log, vera) 'n totale wereldoorlog soos tlie huldlge, ook 'n lcgio van Ilie;milit()re aspekte heL Die moontlikheid boswan dnt

oorlog-voerende volke bulle blind staar teen

die rnilitere verri.gtin:::o as sodanig en

andcr ,·oel belangriket· nie-militere

sake uil die oog verloor. Y:tndnar die

ontnugterings wat op oorwinning OL

nedcrl:\ag volg; vandaar die blind-held vnn voll'e om die oorsaaklike

verl>:\llli Lusscn hisloriese gebeuro r:<:tk tc sien.

,Bl'ittan_ic va:ln Arm Wrr~"

In die ,.out])loibare" tocspraalc wat

\'Cidm. SmuLs ongevcor ·n j;lar gelede

in Ent:rland gelewer het. het hy enigc

nie-militere aange!centhcdc aa

nge-rocr. Hy het o.a. gew:tag om Le voo

r-spel dat die na-oorlogso Urittau.ie ·n :1. rm In nd gaan wces en in vergely·

kin~ met sy ryk bonclgonoot. die Vcr -enigde Stale van Amerika, sommer •n

baie arm land. Dit is I<' verstane dat hie1·d ic t roostclose toekomsbeeld woinig in die smaak \·au ,·ennoende

Brine gcval het. A rmoede in die

ste-delikl) .,slums" en in die ,.distressed

areas'' ,-an die steenkooldblriktc het

non ccnmaal die vorm van ongeu ees-bare molaatshei<l aangcuC'em wa:trmee

die suobbisme ''an die ryll.aard nie

versoen kan raak nic. Om vir dio ilrit tc se dat hy ~aan nrni wees, is

'n n ceslike iets en ris moecl.

Gcdurcnde die af~elope week het

nuusberigte uit Louden ons hereik

wat wccreens aan voldm. Smuts se

loekomsbeeld ,·an Brllsc :n moede her -inner. Vo1gens 'n ofTisiele Bribe mcdedel ing het Britt:tnjo in die eerste vyf j:t:tr 1Jyna vier-en-lwinli~-cluisencl

miljoen pond aan die oorlO)l. bestee.

Hierdie reusc-beclrag sluil nie in die 13ritsc sliuld nan Amerika vir

bruik-lccn nie. As in annmerldn~ ~cneem

word dal Briuanje no~ nooit die ren

-te, gcswyg die kapita:tl, op die Ame

-rika:tnse lcnings van die cerslc wc

-reldoorlog betaal het nic en dat die Britsc nasionale skultl op die I'Oor -nand 1·an daardie oorlo~ maar dri c-k w:t rt mi ljoen JJOnd bed ra hot. dan

kan 'n mens enigsins 'n idee krv \·an dio huidi;;e verbystcrcndc oorlogsuit·

!;awes en hul gevol~e \'ir die Britse

huishouding. Aangesien die Bdtse uitvocrhandel in die \'crlcdc altyd een

\'Hn sy vernaamste wolvaartb•·onne was, i:s dit insigg-ewcnd om uit die jon.l"sto , White P:tper" v:\n tlie Board or 'J'radc" te vernecm dnl .. teen J943

bynu drie-kwart van die Britsc Y001'

-oorlogse uitvoerllnndol vir die oorlogs

poging- opgeoffer is."

Hoewel hierdie krceftcgang nog aan

die gang- is on sy cinde no~ nie in sig

is nie, is dit nou reeds moontlik om

die bctckenis van veldm. Smuts se

voorspcll ing enigsins le begryJJ. Hoe

dit. vir Dritlanjc moontlik sal wces om \lit hierdie ekonomiese moeras te kom en tcrselfdc tyd die ,.Gritish way of

life" - een van die flrilse

oorlogs-doelslellings -le handhaaf, sal bo

-kant die begrip van mcnigecn wecs.

\'ir Dritlanje skyn die cnigste moonl

-like uitwog te woes nnsionalisasie op groo1. skaal v:tn dio laud se welvaart s-hronnc. Dit is ook wa:irop die jong -slc Dribe Vakunio-kong-rcs, in oor

-ecnstcmming met hul nussiese kam

e-rade wat die kongrcs byg-ewoon het,

a:tngedring hot. Hiermee C;?:ter sou

die 011 ,. British way of life'' icts van die \·crledc wees.

,Hrifbn_ie Gnan Swak Wccs." :\!aar vcldm. Smuts bet in sy ,ont -plofbnre" toespraak oolt ·u anclcr oa

-nio YCrfrOHC str:Jal YOOJ't ui( die fcjj

dat tlit 'n rcgcring- ~al 11'1'1:':-; wat uit (lie rollt seli liom en ~Ius die stcmpol van die 'olksbeleid dra, rn die bc -l;n!lamltcid sal daarin H· tlat dit 'n d(':>l;undige regering ~~~I wees met <lie

IJckwanm~tc leiers op d1c ver~>liillenlie lewenslerreine aan die hoof, ell;: op

sy geiJil:'tl. Beleid en uitvoering sal dan con wees in die gerncenskaplike strewe ,na die hoogstc en mees uit

-gebrt'ide mate van volksgeluk en

volkswe!Ya:trt, geestellk !lowe! as stof

-lik."

vcrklik1ike voorspolling \'ir die na

-oor!ol.('se 13rittanjc gcw:tal{. ln \'er

-!:Clyking met sy Sterk bondgenOlt,

:tldns Smuts. sal die na-ooi·Iogse BriL

-t:mjo swak wees, die hondgenootskap sal ongclyk. wecs en Louden sal bond·

genootskaplikc n:tnshHLin;; by die

wosterse dernokrasic moot sock. ·n :.rens ve1·moed dnt mot hicnlie wes

-torsC' demokrasie hcdocl !s laude soos l<'rnnluyk, en Italic hoowel die Sui d-_\frikaanse Eerste )[inister persoon

-lik die (oekomstige ontwikkeling van

hiel'die twee state a:; groounagte in

twylcl getrek bot.

As Dewey, die repnl>likeinse kandi

-daa L teen Roosevc l L, in ccn van sy

jongst c tocsprake bcwocr tlat ,Halic vantlag 'n toonbeeld van wcrkloos -hoid, hongcrsnood, onlaarding, mis

-dadc en wanhoop is" en as ons van hon::orol)stootjies en sldeterv iu Sici

-lia l'ernecm. dan twyfcl 'n · mens of

daat· in afsicnbare tyd van ·n Itali

-aan!;e tlemokrasic as Drilse bondge

-noot iels tere.;; sal kom.

Ook met J•'rankryk is dit nie anders nio. C:enl. De Gaulle, clic beske rm-ling van die Geallieerdcs en die hoof van die voorlopige rcgering iu Frank

-ryk, hel onlangs ernstige klag1.es teen

sy beskermhere ingebrinl4'. ,:\let die

uitsondering ,·an Bordeaux is ons

h:twcns buile werk in g. Ons spoor

-1\'(lg-- en transporlsLcl!>el is feitlik

vcrl:nn. Ous iabrieke is soodcr stee

n-kool. Ons myne is in 'n vcrskriklike loeslancl. Ons landbou-toe1·usting is

vcrslyt. Ons voorrade brandstof en

grondstowwe is tota:tl uit~cput. So

slen Frankryk so balansstaat Y:tndag

daar uit. Hierbcnewcns moot ons

ons rollende materiaal, skepe en

voorradc wat ons nog besit, dikwc1s

rir militerc gebruik tot beskikkiug

van die Gcallicerde hoofkwartior

stal." Aldus Do Gaulle. Hierdie l•'ran;;e gcueraal lwn not so wei by-Ji.Ovoeg hct dat clio 1\laquis, teen ;;y

wil, bebecr oor 'n grooL dee! van

f•'rankrylt voer en dal Franse besig

i::; om Franse niL to roei.

HiCI·die troostelosc tocstande in die

.. beHyde'' Italic en Frankryk sowel

as in ander .,bevryde" Iande skyn

mcer 'n westand van hongersnood, ontiJorin;;-, OOI'1og ,·nn almal Leeu a

l-ma!. chaos en miskien ook nog pes

-tllonsic in die komcntle winter aan

le clui as .,demokrntiese" l>ondgenote

van Brittanjo. Die Rooi vlag waL

or·nls in Europa sy vorskyning maak.

wys op Rnssicse en nie op Angel

-Saksiese bontlgenote nic.

Die sogenaamde ide:tal rnu mags-ewewig wat in tlie fll'iu;-Franse oor -logsvcrklaring in J9:~9 &O 'n belml

g-l'il\C rol gespecl het, skyn vandag yer -dcr van venvesenlilling t.c wees as dcstytl&. Die Russlcse Kolos en die

mn!:t!ge Amerika hel die ewewigs

-idee grondig verstour. Dio ann en

swak llrittanje van Smuts sal teon

wil en dank moot sa:tmdraL Dit het

die Britle aan hul st:tatsleiding en aan hulle self te dankc; en dit skyn

ln11 lot te wees sells :tl word 'n totalc oorwinning oor Duilslancl en Jap:tn

hchaal.

J't1litieko pa:rtyc glo in rcnheitl dcm

inslnkldn~.

lliC 0~SOWUIJranllW:H! glo in cen

-]lCiU !leur samewcrldni.

.

Parow se )[oderno

DA.}I.ES,)l()DIS'l'E

Yooltrekkerweg-J.>.HWW

ONOERSTEUN l l l I

P

o

s

ka

n

toor

Ha

ar

k

appe

rs

K~rklltr~>nt 173 • - - - • • k'B..ETOlllA

V1r

DAMES co MANS

£l~IUWt: NEli::l' JD:;NDUUt VAN DEB WALT

0 .B

. .,§KRYFB

L

O

KKJE

met :2 pe.kkle:~ bJ'I>"o:~cndo hoe.-ene.

DIE BESTE GEHALTE VOOR

-OORLOGSE P APlER.

3/

C5)

posvry.

KONTANT MET BESTELLING. BeGtel deur:

Ge

hied

s

h

o

fkw

artier

Kamer €03, Groote Kerkgebou,

KAAPSTAD.

n

.

D

.B.

,

CEHES.

Re

ddin

g

sdaad

-

D

a

g

, 28 Oh-t.

19-l-1. 2.30 n.m.: Opening Uasnar ens. 6 n.m.: Braaivlcis ens. 7.30 n.m.: 'foespraal!: Dr. ]f. S. T,onw. Daarna: Yolkspc•lo en!l. Al.-:'IIA L \VI.JIA(Q:'II.

D

i

e S

u

we

.r

i

f

r

ilwans

e

K

lan

l.

· prc

nt

DONJK.ER SPORE

""" C. J. LA.NOF.N'llJOVEN

word vertooo <leur VOllr op:

KAAPS'l'AD (Hofmeyrsaal) . . 22 tot 28

OKTOoER ~EDEN BURG .. .• . . . . 30 OKTOBEH LDDRIFT . . • . . . . . . . 31 OKTOBER AURORA . . . . . . . . 1 :<IOVE~.~!3ER

REOELIXCIIUJS 2 NOVE:IlBER C!THUSOAL . . . . . • 3 XOVE!.!BER LAMBJ.;;RTSBAAI . . ·I NOVEMBER

LB!POl(DTVILI,E . . . . . . G NOVB~iBER

CLANWJLT,IAM . . . . , . 7 NOVEMBER CLANWILLIAM . . S KOVEMBF.R

NIF.:IJWOUOTV!LL£ 9 NOVEMBER LOERIESFO!\TEIK 10 NOVEMBER CALVfi'OIA . . . . 11 NOVE:u.BER CALVJ:-IIA . . • . . . 13 NO\fE:,tJJER

CAI~Vl~IA . . . . . 11 NOV"E)!BER

PORTF.RVILLE 15 NOVEMBER PORTI'.:RV!LL£ 16 1\0VE!UBER PAROW . . . • . . . 17 :-IOV'E:'>l3ER )1 AlTLAND . . . . . . lS XOV'E~!BER

:.!AlTLAND . . . . 19 NOVB:\iBER DUR!:IANVILLE . . . . . . . . 20 NOVB~!BER

};PI'INGTUINDOR? . . . . 21 NOVEMBER

WELLINGTON . . . . . . . . 22 NOVEMBER fH:LLVILLE . . • . 23 KOVEMBEK BROOKL.YN • . . . . . . . 21 :-IOv:EllfBER ? AARL . . . . . . • 25 :-IOv:EMBER PAARL . . . . . . . . . . 2G :>!OVE!UBER 'l'rERVLEl . . • . . . . . 2i NOVE~tBER C<)OOWOOD •. 2S NOVE::>ffiER WOODSTOCK . . . . . . 29 :"OVJ:D!BER

CO

a

1:83

o l':>

!fo:,

~

1i

U

[}{

~

IL.S

AANBO[D AAN KOMWiiAN!D«)

9

5

Op bcstellings

va

n

10

of meer van d

i

e

'

'o

l

g

endc

O.B.

-m

· tikels

sa

l

a

n K

o

mmand

o'

s

'

n k

o

r

t

in

g

v

a

u

1

5 %

tocgcslnan

w

.

o

rd :

-Nuwc O.B.-\Vnl)Cn in

kl

c

u

rc,

H" x 10", ongeraamd O.B.-Skryfblokkc .. .. . _ .. O.B.-Rangbundels . . . . . . . . . . K.Cl.-Knopies .. . . ./. . . ..