Toelichting bij de kostprijsberekening van fabrieksaardappelen en aardappelmeel in de Veenkoloniën voor de oogstjaren 1939, 1940 en 1941

(1)

"y ^ O t T ' mm- *: '" <"* TÏ'; f: '•:'• 'f «! •." IT « . ? " ** If V '~! ." J T l l l l l H l H • « l«HI*lllHl|IH W .<•< ("i m >-• '•- T « ' ~ ÏT -, ? " *» T r ^ .*"? "* w«. ??" " r :;':' -'% "X ^ ~ 'M; .^ ^5 _. .... If, m . . ^

4-ï'F?IKG bij do kostprijsberekening van fabrlokeaarda; palen en aardappelmeel in de Y©e»koloni6n voor ds oogstjaren 1939» 1940 en 1941.

Da methods.

*"* Van eeqviertal bedrijven In de YaenkoloaiSn, waarvan door d«n Acoouatante-nst van net Departement van Landbouw on Visaoherij een koatprijsboekkooding bijgehouden, «ij» de productiekosten en opbrengst«» per na van den oogst 939 van fabrieksaardappelen ale uitgangspunt genomen.

Dese bedrijven sijn geplaatst 1» het kader var. een groots groep {228} gelijksoortige bed^jvea uit de Groninger en Srenteche Veenkoloniën. ?sa al deae bedrijven aijn de totale bedrijfsbatea tegenover de totale bedrij f sla« ten

geplaatst en is seoaoende o n kostenfactor berekend (aantal gulden« koeten» «elke •tan» tegenover f.100.- baten). De bedrijven «ij» naar kostenfactor gerangsaîàkt sn in »en freottentie-diagraa onder-gebracht* M t frequeatle-diagra» gaeft êetm •en algemeen beeld van de verhouding van de koeten ten opslokte van de baten,

van de individueels veenkoloniale bedreven* De vier bedrijven, waarvan een kost-prijebeekhcudlng va» fabrieksaardappelen ie bijgehouden bleken «at kostenfactor bet -eft alle vier te liggen in de groep 74/?6.

Uitgaande van den gedachtegang, dat de verhouding van de totale koeten ten opalehte van deaolfde hoeveelheid baten van ds eene groep bedrijven tea

opslohte van andere groepen bedrijven net verschillende kostenfactor, gemiddeld ; < gelijk aal sijn aan &© gemiddelde kosten per 100 kg* aardappelen in elke

greep*-^ is de gemiddelde kostprijs van de vier baslabedarijven geprojecteerd op andere groepen bedrijven, welke »eer representatief geacht kunnen worden om de grens £. â9T produotie aan to geven.

|'-, Xn dit geval hebben wij d« krijsen berekend voor twoo grensgroepen. Stelt aen der .crijs van de aardappelen vast op grond van grensgroep 90/91, dan is

93 f> van de bedrijven rendabel« Sendaasl wil in dit geval seggea, dat alle kosten

worden goedgemaakt en tevens een onderaemersloon wordt ontvangen , Yoor de boeren in de grensgroep is dat oademeaaralèo» gelijk aan de aangenomen norm voor ds groap boerea, waarvan nog juist gewmecht£ dat »ij aan de productie deelaeaen. »et het oog op het karakter var. de representatieve grensgroep is dese belooning •eer aatlg gehöud«a#.fen*slotte baal ist hier de waardeering •eatreat den arbeid van den beer • Om de gedachten te bepalen en tct e«=n eindcijfer te kosen moet

aen ee» zekere soa ctttäarnaasraloea incalculeer«». In vorige berekeningen is uitgegaan van f*40»- per fea. Stt Is de ha maatetaf vrij grof. Aardappelen gijn voor d© rentabiliteit een belangrijker gewas &aa b.v. de graas». Eet souda« ook logisch sijn het ottdeznensrslcoa voor aardappelen per ha op f«50»- of f.60»«. te""'"' arsagen. Bij eer. bedrijf van 25 ha gwixeten laad (dus kadastraal^, 12 z 25 « 28 ha)

wordt dan het totale Inkomen van £©n greosboer« "" 6 ha. aardappelen 8 x 60 <• f.4&Ö.~

17 ha. granon e.a. gewassen 17 x 40 « "

680»-ondememersi« on f1 ."life.-voor handenarbeid 1940 *' 800.-£ te*- f.1960.-voor 1941 800 x 1,15 # 1160 - f.2080—

In oase berekeningen hsbben wi^ drie gevallen caaderseheidea al naar de hoogt© va« het ondernemerslooa f.40.-? f«50.- of f.60.- bedraagt.

c,

£ It

5

v

(2)

/ / _•SS* v'v ' INB kosten*

De koeten sijn genome» scoals des<î dcor den Accountantsdienst nit de

originelle bescheiden «ijn geregistreerd «an toegerekend.

ion uitzondering vormen de volgend© poëten.

Interest bedrijf «kapitaal» Uit is op gxmà van berekeningen aangenonaen op

f.10«-per ha.

Drie van de vier bodrijven »ijn eigenaarsbedrijven» Als pacht ie in reke-ning gebracht de gemiddelde pacht, «elke het Boekhoudbureau van den Veenkolo-nialen Boerenbond berekend« i» 1939 v? r alle gebaarde landerijen van oliënten aangesloten bij het Boekhoudbureau. aijnde 759*53 ha« De gemiddelde pacht bedroeg per ha kadastraal f »82«~« Baar voor verliet aan wegen» water, en*.

gemiddeld op genoemd boekhoudbureau ong» 12 $> ia geconstateerd,wordt due de

pacht per ha. behouden land f«91«84« Voor bedrijf &o« 84 gold een hoogere paeht» n.l. f.94.74.

Om de koeten in 1940 en 1941 te berekenen «ijn wljsigisgsf setoren berekend op garand van ensuite ter plaats«.

Ken enkele factor behoeft nog nadele toelichting! 1)

1e stikstof, ie prij»stijging van 1939 '®P 1941 bedroeg 35 $• Dfc

towveelfceid-daalt evenwel in 1941 tot 70 $ van de nœraele praktijkgift in de Oude

Veenkoloniën. Daar de oogstdepresele els gevolg hiervan het eerst© jaar op

10 f- wordt begroot, is het duidelijk «dat de bodemreserve voor de overige 20 €

wordt aangesproken« Men 'noet dus 90 % van de hoeveelheid stikstof te, 1939

toegediend in rekening brengen. De wijsigingsfactor wordt du* 1»35 x 0*9 • 1«21. 2e foeforsuar« Gok van ds«s meststof fcstn niet de gebruikelijke hoeveelheid worden toegediend. In dit.opaieht wordt roofbouw gepleegd er« het le dua logisch de gebruikelijke hoeve lheid fosforsuur ale koeten in rekening te drangen« 3e voor de extra tewerkstelling van arbeidere is gerekend op een "bedrijf van 25 ha. gedurende een periode van .10 weken in den winter cp één arbeider

SU f. 16.60, dit ie f»6» 60 per ha« 5e opbrengsten»

Uitgegaan, is van de werkelijke opbrengsten op de vier genoemd* bedrijven in 1939.

Daar de jaarlijksche eogetschommelIng evenwel groot is en »«fötal hij de prijsbepaling wordt uitgedaan van de ©telling, dat het oogstrisieo voor den

boer is# ie de ]S9j£$a teven© berekend voer een norsaden oogst« Onder normale

oogst wordt verstaan bet rekenkundig gesdàdelde van de opbrengsten in de jaren. • 1931 tot en cset 1940« Op. advies van den rijkalandbouweensttlent Ir» Sneeuw te

Veendam hebben we als basis 'hiervoor genomen de schattingen van cl« gemeentelijke commissie te Teendaa» "De cijfer© van de Directie van den Landbouw geven

vrijwel het«elfde resultaat»

Gemiddelde &pbreni$0t fabriekaaardaspelen in M van 6l kg per kadastrale

maat in de geoeente Veendajnt

1931 350 hl 1932 440 hl 1933 410 hl 1934 475 hl 1935 450 hl 1936 410 hl 1937 440 hl 1938 500 hl 1939 470 nl 1940 375 al gemiddeld 193l/*40 432 hl.

1) Op grond van berekening« van de aar-ia::pelmeeloentrale werd voor de fabricagekasten a&ngeno&em in 1939 f» 3«- ?er 100 kg.

in 1940 * 3.75 " " in 1941 "' 4«25 " " "

(3)

De normale oogst vaa ds vier bodrijvan, walk« wij al a uitgangspunt aattoa aal du» 432/470 x oogst 1939 » M » gswss**» Dos* noraale oogst Is ook voor do andara jarsa 1940 sa 1941 aangohoudsn«

Voor fast oogst jaar 1941 is rramrsl «o» garolg* T M list stikstof takort v w 30 tot 50 jÉ soa oparsagstvaraiadsriag van 10 £ vaa ds noraal« oporsngat afg«trokksa* 1)

Do warkolijk« opbroagst ia 1940 staat tot ds w«rk«lijk« oparongat ia 1939 «la fc2«93* t 27.399 m 0f@4 (volgaas ds gsgsvsas waa ds »«darlandaeha

Aardappalaaslosntral«) sa volgaas 4* gsgcvsns ran ds gsassatslijfc* eonaissia la Tasada» als 375 • 470 * 0,79« Bij «na* âsrsksaiagsft si jn wij ultgoga&n ran

ds oijfars van ds Nadarlandeon« Aardappalaaalowntrals*

9*g« Ssn&sg*

's-Graveafeags, 29 Maart 1941«

1) Dos« oogatdapraaai« word saagsaaaa* op grond ra» ds rapportan» •»Do iarlesd ran osa vorlaging dar stikstsffift op ds op orangstoi Tan aardappalaa, suikeralatsa, tam* sa roggo", sa »Rapport ovsr ds» inrlood vaa ssa t s lag« stikstefsaasstiag sa ai opbreagat dar gswasss»* afkosK s t l g raa roap. ast Cantraal Inatitaat Toor I^uadttouwkuadig Oadarsoak sa ast Bijkslaadbouwproefatation sa Bodsakundig Instituut t s Gronlagsa.

(4)

I

_I

I

a» %

I

I'M Ittll

8 I

ft

8 "M|!l

r i ! S f I

I : *

5

n;i

" H I I H I

f i ' i

t

?

f a &

9 PÄ

i

S Si S 8 • •

St

S o»

Si

Q S

J

3 9 M l

£3»

I» NO -*l • • £% 2 S e» \ft _M 2 S • •

S'A

«o -» 2 $

S $

? I ? ,- ? sr i ? n r f v ? ? n n h ? ? ?

O l Zj -» •* M t K> I | IV O - 1 * I _{J J j} J ? :• p p ?

I I S î f c S ^ S I I 2 Î 8 S I S S I $ S fc » 3

? .» r i ? ? f .- J i ? r ? ? v i i J .» ? v •? £ ?

*»

w

&£ 8

M

- " ~

• 4 • • • • •» » » O •* -» * A».

£

I

1 S g J s ^ f c ^ S I ft S « « 8

W * t «A W «* V» * •• •

i ? r .F

Î»

.« s» i .» *• i ? ? i

t * * ä 3 S * 3 I S £ I U

i «

l o ô £ $ $ S 3 £ ï 8 £ K f f | I M S

*» f

T

I

s

f i

1

s

t vo n> -» -» I i u • • a n u

i U % $ ä ä Ü ^ S S S § S E t

i i i

i 2 « • « s» «rf e» ff

s

VA w V»

£

. » \ 5 (X l\> • • • • • M M * » — S ** S \o •* » O Ok o

st

I 00 -» ^ OJ I O- I I -» «> «4 « t N I » s § 3 s a s i s t * s a

.• .• i

3s: £ 8

V» -Ik - » M VO O

N S S S £

vu _o O O, p S I 8 - 3 I X S J S S t Ü S l - l S o i e S I | « k - » - 4 l » | U > t l U > | p - • * - - **• - ' - - t , . ,0 . .a. » i • i I s s I 3 S S 8 2 _{• « •} * vu u « o v»

s I ä S S Ä S ^ S 5 1 S S 8 U

i .« .' ! I t CS — S » S? M \ 0 — • • • -4 -» - 4 _{va «> «} 0 t OB OT I «H O | < V - * M M - > » t i o* - • o ve <* _{t I l} * 8 t t ftSSflTSSSSSiS £ 8 t . I <S S 3 I S S t -S o* 8\3 3

ï

t»» V»

(5)

M Ctf

i

• | O M * • 3fê H M M . » . » . * y i VJ» *fc * - » 0 » l i t * • > M» 4 * * • • 3? 2 3 \ 0 x o * 0 • • • • + • vw w u > • • • 1 1 1 t 1 I M II» M I • • • I t 8 S r * S

1

i *

If

S ! •» O H »» M M M . . . *» w w - » V 0 - 4 I I I « A M . « * • • • S 3 £ ' 0 » 0 » o > . . . V M J > u » V » NO * » • + • w v« o» 1 *• *• ft ft • « A « * - * • * •

S o *

i

13

1

2jS 1 ' ! 3 i

i

2 ^ V 8

f

| •a & 8 s •

ïfv

•

A

• 8 \ + • . . ' • • \ vt !

s

• • 2

1

m *

l

u . •

Î

s

3 d 3

i

_»

?

1

S e 0 8*

.t

! g-

5-1

i

1 g-i

* t

i

1

o e • E 5 H £ £ 3 " o « 0

• • f

8 8 » f

f «i !

* « S 8. •*

\\\U

_{* • 0 * • S I - *}

1

D> S Bk lO . » VJI • * V » S « 0 . V » » Àk Ut S -3 • * • » 1*» • » -» v i t * 0 * I I * O « - » - . M . . m v o 0 » - * . . v a " * VO VA - . - » U i ' • * 0 - » v a - » « t v » • O • - t t o VA U> _» v © 0 • . -» v» *» ç> VW i w « t O f . * C8 4 . O» 0 > . * v e

r r «

- » u i - » * CB * o v » **• M 2 t - t - » o # * . -» e » o s o \ . » a » v n u » - » t*» •A - » C» . . v o « Ä 8 u» * & M S

1 î

AT * w 8 w

1

VJI

i

î

8 o v

1

t » vn

i

® O 0 » 8 0 vw v n O o \ "8 ff o1 3 »

i ?

I j J v » * 1 V » VA V » « k VU

1

•

s

._S8, V » vu

4

4 .

i

* • 0 1 •

s

0 » • V » $ • vu vo A

a

* 3

i

s

f 1

t cl

• * « v§ ^ J * O VJI %% • • i a """V* ' S

1 ?

v » * 0 v n *. * J »

si

• * *. S Ä . • 1 VJI vo «k, Ssli 4 k Ok 10 • OB •A OS o > LU ..« OB • t * •

n

f _vw g 0 0 M * 8? M 0 > V »

s

> • ' b> n

1

S

I

3 U) S? B M t a t » M

l

* 3 P 3

u

i

g

s

• « 0 •

î

•o • 8

f

! s 0 8 ê

s.

1 ^ • t

1

* £ 7 * j k

5

I M *

IS

. k j l • kjl • k t d 1 » u . M

i

•

(6)

i?

o w o w M H M » • • 1 1 1 NO NO ÎS S

4g

M M M • • • • * » N M D • • . -* •* © -4 M 05 2JS? O NO VO * • * O + * ov + W w V » V * SJt I • 1 -* o o O - 4 Ot W (3 M + • * w w w VU t ** vu OK ON 3 3 « * « W MM • •

f t t

S W-3

IE

§ 8

M *

u

'S «* 8

I

8 • î* * o

î

£ NI .

I

a

T

8 ï

» H O 5

I

M» S1

i r i s s

* Ä •§ » „s.

r

I

8 If

1 II!

! o

I

10 2 o •ft «ft w V«

g I

s

y» -» o» ON W O s © 0B vu o*

s

OH - =J | S 8 5 - | M S • « W ^ W ON O» W - » es w «• • • o S Ä

₁

£ 2

0> VO VO • • W W .* 3 .» .{? « S * î_ v» "fi

£ 2

• • w w .ON o» w o vo ON -» -» ON - » & • 8 * 3 M 00 «* vS -» fe i* 4V o 1 $ o» N

$S

• s

s

vu Os «ft » vn _o»

t

v» VO 1 ôi T T " 1 S • v » «j; o

? *

09 ra va vn O vo 1 ôt VJI p ON 8 v» S 2 at * • w * • t - 4 S

s

I

a

o ft

s

H m* 8 ft S 3. % S* VU S-«ft

?

5

(7)

I

•

I

_& O W * GÜ8 M M M M M - . • • • S 2 3 • a » *9 N N » * » * » * • W Va - • ov .- - • . ...-- ' . . . M M M • - • • V» V» 1 • • • f f f S S S • • i f f f < * S 3

I

2f£ '<" !

1

! J£ 2iS?

ï

9 <t> g •9 t

s

i

I E

B • 5

1

va * y » M *

11

• 8

1 t

3 • • • % • r» va

g

* 8*

f

_s

1 f *

B C M

?

1

L * •

g

»

s

ö >* • a

1 i

3 o

S

•

g

s»

l

5 S\

f

f i«:: » •

s

I

1

•

l

• » O O o o

s .a f

f -Q w vo

Z

2 $

*T S i

I s ~s

5 8 *• • » A O M o ä

111 ? i

8 S 8 « * V » • vo A ï 0 0 • VO l ov V»» • - t « • ••:»f. e -• 3 « • va 8 Î 2 M

1

•S

ï

O l B <* ê g

f

S •* 1

è

VJ »A t*# • -•. S î» X M VO • OB 5 * • V * ' M : -vo -vo 3 * S* • • * ; vu » O» »a * O i * a ÓX ov * ft VJV V » vi> va ON VD • O H * o% VJl *» _• OV & ov • _M VJl vir • ta V » . vo • g

M

a s*

_• S ? • * • * • i •

s

_•.»

f f

Ov va O Ok • • _{• 15}

f.8

• h

t o a *

* f

* * va va ov S ov r t _{• fc} va

- ? 9

1 a : • , • *» va Ô VO • • _{'• 2}

s£

1 -* o\ va ç> ov O ov • » 1 * • _K» va

ps

*

sr

va . & vo • • _{« 2} . * & en vw ff ^ — 4 > — «« 0 » » 0 9 ff CD . • A 0 0 N

s

> >3

1

s

1

•a*

i

ra &3

i

1 a

|* 0 V» W •* •* g S -•

i "*

& 3 ' . s •« , ! »*

ï

G

i

• .A« ka A -g s* R R 1*