De teelt van witlofwortels : resultaten en ervaringen met de teelt van witlofwortels op akkerbouwbedrijven

PROEFSTATION VOOR DE AKKER- Eil UEIDEBOLH Ï7AGEHIHGE'!

DE TEELT VAN WITLOFWORTELS

R e s u l t a t e n en e r v a r i n g e n met de t e e l t van w i t l o f w o r t e l s op akkerb ouv/bedri j ven

P.A. DEN HOLLANDER

Rijkslandbouwconsulentschap voor w e s t e l i j k Noord-Brabant, Zevenbergen

B . REINDERS

Rijkslandbouwconsulentschap voor Granen en Peulvruchten, Wageningen

- 3 INHOUDSOPGAVE Biz. Woord Vooraf 5 Grondsoort en voorvrucht 6 Bemesting 6 Rassenkeuze 6 Zaaien 7 Onkruidbestrijding 7 Uitdunnen 7 Planteziektenbestrijding 8 Oogsten 8 Afleveren 9 Kosten en opbrengsten 10 Arbeidsbesteding 10 Contracten 11 Bijlage I. Teelttechnische gegevens per bedrijf 12

Bijlage II. Kosten en opbrengsten in gld. en kg per ha gewas 13

5 -WOORD VOORAF

Door de toegenomen mechanisatie mogelijkheden heeft de teelt van wit-lofwortels ook voor het grotere bedrijf ruimere perspectieven gekregen.

Gedurende de jaren 1964 t/m 1966 werd deze teelt op een aantal bedrij-ven gevolgd teneinde hierdoor meer informatie te verkrijgen omtrent de teelttechnische en bedrijfseconomische aspecten van deze teelt in de akker-bouw.

In dit verslag hebben de heren P.A. den Hollander en B. Reinders de

voornaamste ervaringen en resultaten uit deze periode samengevat. Zij werden aangevuld met verschillende gegevens uit andere bronnen.

Gaarne brengen wij dank aan de betrokken telers van wie zeer veel me-dewerking werd ondervonden bij het verzamelen van de gegevens.

Soortgelijke gegevens v/elke verzameld werden over de teelt van conser-vendoperwten, stamslabonen, tuinbonen en spinazie zijn eerder gepubliceerd in de PAW-rapporten nr. 147 (1964) en nr. 179 (1965). In PAW-rapport nr.

236 (1967) zijn de gegevens samengevat welke in de afgelopen jaren over de teelt van knolselderij werden verzameld.

Zevenbergen/Wageningen ir. J.A.H. Haenen Mei 1967 ir. R.P. Lammers

Grondsoort en voorvrucht

De witlof werd op de geënquêteerde bedrijven verbouwd op lichte za-vel- en zandgrond. Goede zand-, zaza-vel- en lichte kleigronden zijn het meest geschikt. Zware klei past niet, de kans op een slecht saaibed en moeilijk-heden bij het oogsten zijn niet denkbeeldig. De pH op zandgrond moet

min-stens 5,6 zijn.

De voorvruchten waren: wintertarwe, aardappelen, erwten, stanslabonen en gerst. De meeste gewassen voldoen als voorvrucht, hoewel graangewassen de voorkeur genieten. Deze laten het land wat stikstofarn achter. Gewassen die een vruchtbare grond achterlaten, zijn minder geschikt, omdat witlof slechts een lichte IT-bemesting kan verdragen. Daarom ook zijn percelen met "oude kracht" niet geschikt. Op deze gronden groeien de wortels te grof en vertakken te veel.

Bemesting

^ Sîi^SSÎSfkemesting ^n ^e Praktijk loopt uiteen van 40 - 90 kg !! per

ha. Gemiddeld ongeveer 60 kg N. De stikstofbemesting moet licht zijn. In de praktijk wordt nogal eens te veel stikstof gestrooid, waardoor de kwa-liteit van de wortel minder xvordt. Dit is vaak een belang en tegenstel ling tussen teler en trekker. Voor een goede opbrengst lijkt 30 S 40 kg N per ha voldoende.

^e Ë2EfâËÏ^ëE}ëEîiîîS varieerde van 40 tot 140 kg P20_ per ha met een

ge-middelde van 75 kg. Een normale fosfaatbemesting is 50 - 80 kg Po°5 Pe r

ha. Fosfaat is belangrijk voor de wortelontwikkeling.

Witlof neemt gemakkelijk kali op. De praktijkgift schommelde tussen 70 en 200 kg K„0 per ha, gemiddeld 130 kg. Een normale kalibemesting is

160 - 200 kg K_0 per ha gestrooid als kalizout 40 %.

Op lichte gronden is het raadzaam voorzichtig te zijn met het uit-strooien van alle meststof in één keer. Dit kan verbranding geven van het gewas. In 1966 moest hierdoor nl. alle witlof opnieuw worden ingezaaid. De meststoffen inwerken, is nodig.

Rassenkeuze

De rassenkeuze wordt in grote mate bepaald door de tijd waarop de wortels moeten worden geoogst. Er zijn rassen voor de vroege, middelvroe-ge en voor de late trek. De verbouwer krijgt meestal het ras toebedeeld dat de trekker graag heeft. Vaak weet de boer niet v/elk ras hij verbouwt. Veelal werden rassen (selecties) van het Hechelse type uitgezaaid. Ook Produktiva werd geteeld.

7

-Zaaien

Witlof vraagt een fijn verkruimeld zaaibed dat toch voldoende diep is losgemaakt. Voor $en goede opkomst mag niet te diep worden gezaaid, "\\

-2 cm is voldoende. Gezaaid werd op een rijenafstand van 33 - 40 cm, over-wegend 33 cm. Hoewel in sommige streken wordt gezaaid op een bredere rijen-afstand, zelfs v/el tot 65 cm, is daarvoor tot nog toe in Uest-3rabant geen belangstelling.

Vrijwel uitsluitend werd precisiezaaien toegepast, waarbij ca. 0,8 -1 kg zaad. per,ha werd verzaaid. Bij 33 cm wordt dan gezaaid op een afstand

van 4 cm in de rij« Vrij algemeen werd bij het precisiezaaien gewoon zaad gebruikt, slechts in een enkel geval ingehuld zaad.

Gezaaid werd vanaf 12 mei tot eind mei. Vroeg zaaien doét de kans op schieters toenemen.

Onkruidbestrijding

Het probleem van de chemische onkruidbestrijding in witlof is nog niet geheel opgelost. Met name ontbreken nog goede lahgwerkende middelen voor deze teelt. Het veel gebruikte Chi. IPC geeft gemakkelijk beschadiging van in de omgeving staande gewassen, zoals b.v. vlas. De -gebruikte middelen op de praktijkpercelen waren Chi. IPC, dimexan, diquat (Reglone) en Chi. IPC gemengd met diquat en paraquat. In sommige gevallen werd geen chemische on-kruidbestrijding toegepast. Toevoeging van paraquat (Gramoxone) heeft als voordeel dat gras.achtige onkruiden beter worden bestreden.

De chemische onkruidbestrijding in witlof zal voor de opkomst moeten plaats hebben. Bij;.voldoende vocht en een hoge temperatuur>kiemt witlof snel

zodat het na 5 à 6 dagen boven kan- staan. De toepassing van het middel zal dus direct na het .zaaien moeten plaatsvinden. .

Voor een afdoende onkruidbestrijding is men aangewezen op een middel met- nawerking. Uit proeven is gebleken dat Chi, IPC thans nog het meest geschikte middel is. Op zandgrond is 4 liter meestal voldoende; op klei-grond 4 - 6 liter per ha. In de praktijk wordt ook een mengsel van een

lang- en kortwerkend middel, zoals b.v. Trixan gebruikt. Hiervan is onge-veer 20 1 per ha nodig. Bij een bepaalde proef bleek, dat door een bespui-ting het aantal uren, nodig voor opéënzetten. en wieden, kon worden terugge-bracht van 126 tot 77 mu per ha.

Uitdunnen

Door toepassing van precisiezaai en chemische onkruidbestrijding kan belangrijk op arbeid worden bespaard. Toch loopt het aantal uren voor op-eenzetten en wieden nog zeer sterk uiteen. In 1966 zelfs van 25 tot 144 mu

per ha. Gemiddeld werd hieraan op de bedrijven 87 uur besteed. In 1965 v/a-ren dit 90 mu per ha, Op peen enkel bedrijf werd de bietendunner ingescha-keld. Steeds gebeurde het uitdunnen met de hak in handwerk. In enkele ge-vallen werd, doordat de opkomst vrij dun was, niet meer nagedund. Hierbij komen dan echter vrij veel zeer kleine wortels voor, door een plaatselijk te dichte stand.

Het aantal planten op de betrokken bedrijven liep uiteen van 130 000-225 000 per ha. Gestreefd moet worden naar ca. 200 000 planten per ha, die dan bij een regelmatige verdeling een wortel geven van een maat welke de beste resultaten geeft bij de witloftrek. In de praktijk komen de verbou-wers tot een heel v/at lager aantal. Dit geeft vaak grote en dikke wortels die minder gewaardeerd worden door de trekker. Een gemiddeld aantal van 145.000 planten per ha blijft nog ver beneden het streefaantal.

Nieuw is de teelt van witlof op bedden van 65 cm rijenafstand. Na het oprijden van de ruggen worden deze aangedrukt en afgevlakt met. een cambridge-rol. Hierna wordt de witlof midden op de rug gezaaid. Met deze nieuwe metho-de is in West-Brabant nog geen ervaring.

Planteziektenbestrijding

Hierbij is het vooral de witlofmineervlieg die schade kan doen. De maden dringen via de bladstengels in de wortels en tasten van daaruit la-ter weer de kroppen aan.

In slechts drie gevallen werd een bestrijding uitgevoerd tegen de ma-den van de mineervlieg. Het verschijnen van de vliegen, het uitkomen van de maden en de veroorzaakte schade ontgaan de teler veelal. Toch is soms een

bestrijding noodzakelijk. Wanneer in augustus/september het gewas wordt ge-controleerd op het voorkomen van de eerste mineergangen in de bladstelen, dan kan met succes nog een bestrijding plaatsvinden. Men gebruikt daarvoor I5 kg (liter) dimethoaat (o.a. Rogor) per ha. Ha twee weken moet deze be-spuiting worden herhaald, doch niet later dan drie weken voor de oogst. Oogsten

Wanneer de wortels worden geoogst, hangt af van het feit of de geteel-de wortels bestemd zijn voor een vroege danwei voor een late trek. Het oog-sten op de bedrijven begon soms reeds half september, terwijl de laatste percelen begin december werden gerooid.

Op één bedrijf na geschiedde het oogsten overal machinaal met de

Precisiezaaien met ingehuld zaad geeft een belangrijke arbeidsbesparing

i«fc*:#»i

Perceel witlofworteis, normale rijenteelt (33-44 cm)

ÉÔ*""" '-'

ML.

V f. f , • » ... '/"IS "V _vf f-- b'J*B'--«'',• /r-sc.-H - v *-.-- v - - % * - ï •• • *" ' "

;m

•f

'*èr

Witlofworteis op ruggenteelt (65 cm)

9

-op de grond of rechtstreeks -op de wagen. De kosten in loonwerk bedroegen ca. ƒ 750,- per ha. De resultaten met en de mogelijkheden voor een machi-nale oogst zijn sterk afhankelijk van de grondsoort en de weersomstandig-heden.

De werkwijze bij het machinaal oogsten is als volgt: De eenrijïge ma-chine kopt het loof, rooit de wortel en brengt deze meteen op een meerij-dende wagen. Deze (zelflossende) wagen voert het produkt af naar de k op-akker, of naar het erf.

In verschillende gevallen werden de wortels gelost op een transporteur met grondzeef. De aldus op een hoop gebrachte wortels werden later met be-hulp van dezelfde transporteur op de vrachtauto geladen voor vervoer naar de witloftrekker. Op deze wijze werden de wortels goed schoongemaakt.

Bij het oogsten reed 1 man met de trekker en machine, een man bedien-de bedien-de machine en een man reed met bedien-de wagen. Voor continu-werk is nog een extra wagen + trekker + man nodig. Op enkele van de betrokken bedrijven ge-beurde dit echter met drie man. De benodigde tijd liep uiteen van 4 4 - 7 5 mu per ha en is sterk afhankelijk van de omstandigheden. Het aantal uren no-dig voor de oogst van 1 ha witlof bedroeg 1 5 - 2 5 uur per ha. Het laden uit de hoop op de transporteur vroeg ongeveer 25 mu per ha.

De "Arras" machine leverde goed werk. De prijs van de machine is rond ƒ 9000,-. De onderhoudskosten zijn vrij hoog.

Een teler oogstte de witlofwortels in handwerk na lichten door een witloflichter. Deze lichter werd getrokken door een rupstrekker op smalle rupsbanden. Het lichten (6 rijen van 33 cm tegelijk) kostte in loonwerk uitgevoerd ƒ 150,- per ha.

De gelichte witlofwortels werden daarna tegen elkaar geklopt, op rijen gelegd en het loof met een kapmes verwijderd. Met de riek werden de wortels op de wagen geladen en vervolgens bijeengebracht op een hoop op het perceel of op het erf.

Deze methode van werken is arbeidsintensief en vraagt ca. 200 arbeids-uren per ha. Vooral op bedrijven met bieten is dit een knelpunt.

Afleveren

De geoogste witlofwortels werden op alle bedrijven na korte tijd ver-laden op .vrachtauto's en naar de .witloftrekker getransporteerd. Soms ble-ven de wortels iets langer zitten om'de grond wat te doen dropten:;£odat men deze bij het overladen gemakkelijk, kwijt raakt. Steeds werden de wortels ge-tarreerd.

In bijlage I zijn de teelttechnische gegevens per bedrijf in een tabel weer-gegeven.

10

Kosten en opbrengsten

In bijlage II is een overzicht gegeven van de toegerekende kosten en

de opbrengsten per ha gewas. De toegerekende kosten kunnen per bedrijf en

per jaar vrij veel variëren en zijn vaak sterk afhankelijk van eventueel

te betalen losse arbeid tijdens het dunnen en wieden. Meermalen vallen de

werkzaamheden in de bieten en het witlof samen.

Het zaaien gebeurde vrijwel steeds in loomjerk met de

precisiezaaima-chine. Het zaaizaad werd door de contractfirma verstrekt en hiervoor

v/er-den aan de telers geen directe kosten in rekening gebracht.

Daar waar geoogst werd met een eigen machine, werd ter wille van de

vergelijkbaarheid het loonwerktarief berekend. Bij de arbeid werd alleen

de betaalde losse arbeid als kosten gerekend.

De aldus verkregen totaal toegerekende kosten bedroegen gemiddeld

over drie jaar ƒ 1179,- per ha. De kg-opbrengst per ha bedroeg gemiddeld

in deze drie jaar 31 ton, de bruto geldopbrengst ƒ 3573,- en het saldo

ƒ 2391+,- per ha.

Een saldoberekening, gebaseerd op een normale teelt, geeft het

vol-gende resultaat:

Opbrengst 31 ton per ha à ƒ 115,- per ton ƒ

3565,-Toegerekende__kosten

Bemesting

f

200,-Zaaien ƒ

Chem. onkr.bestr. Chi.IPC ƒ

75,-Ziektebestrijding ƒ

4-5,-Oogstkosten

f

750,-Hagelverzekering

f

20,-Rente oml. kapitaal ƒ

35,-Totaal kosten ƒ

1200,-Saldo per ha

f

2365,-Arbeidsbesteding

De teelt van witlofwortels is vrij arbeidsintensief, hoewel door

pre-cisiezaaien, chemische onkruidbestrijding en machinaal oogsten belangrijke

arbeidsbesparingen konden v/orden verkregen. De grootste arbeidsbehoefte

valt bij het uitdunnen in juni en bij de oogst in oktober en november.

Ar

\

i-TA'

^' M# ' - 5%*! l ' ',- s ï'J ï-àîvï?

Zesrijige witloflichter

läFali

JBT

Witlofrooien in handwerk vraagt veel arbeid

11

-Deze arbeidstoppen vallen samen met de arbeid in de suikerbieten, zodat ieder die witlof wil verbouwen,..hiermee rekening dient te houden.

Een gewas witlofwortels telen vraagt ongeveer onderstaande manuren. Werkzaamheid

Zaaiklaar maken (2 bew.) Kunstmest strooien (2 x) Zaaien (loonwerk) Handwieden

Machinaal schoffelen 2 x Uitdunnen

Mach. oogsten (incl. transp.) Laden uit de hoop

Totaal îlu per ha

4

2

• 1. . 30C20-40)

4

70(60-80) 80(70-90) 25 216 • Periode Mei II Mei II Mei II Juli I - II Juni II - juli I Juni II Oktober - november Oktober - november Contracten

De contracten werden afgesloten via teeltagenten of commissionairs met verenigingen of combinaties van witloftrekkers.

Voor meer informatie omtrent overeengekomen rechten en plichten, als-mede de eisen waaraan de geteelde wortels moeten voldoen, verwijzen wij naar een contract dat als bijlage III werd opgenomen.

De contractprijzen zijn voor vroege en late levering verschillend. Gemiddeld bedroeg de contractprijs in 1965 / 110,- per ton en in 1966

ƒ 120,- per ton.

S 8021 250 ex. Rei/MR 29-5-1967

>-3 M K a te M w ss o w o CD M H 55 « O w En

a

M W En M CD H u o o > • p I-i G to o 01 ho c t l O - H D O — • c o G U "O CU O CU d O ' H !=> > ts eu 1 T 3 - P O 10 ' H W) (H O Cu O p . 60 G 1 T H T3 -a • ' H T - i S 3 -H « (< d Ä X - P O G M O <u J 3 G r H CU cd d « £ •P G c tu t< cd rH eu «U ft ft •a 1 c G cd —-eu .P s • o to o i H V i — K a) i •O 1 Cd rH ' S CD CU - H M CU CD - 1 > Si Cd CU a) o N .C I a •H 3 ni -P cd cd NI -a O cd U ho eu M ft I A cd O £ CM s P H U CU 60 ft M cd SB £ M t . W eu ft - P > A U o o 3 O U > > <H cd o si • t-i ft - p ft -H G O 3 -H t i cd cd 1-3 tb t i ' M CU •r-> g U 3 7 3 G a m ±> u o ft to C cd t i j p 1 C NO C -Ci) ..eu ft - p O - P o + N .—. W ) X L A CM r H rH rH \ LTS r H 1 O S \ I A 1-1 eu G o r H t o CU « O o o o trs r H I A t A t A t A i - l *, CM LTv \ d-r H O ^ f t A d~ r H i - l i r \ O C— CD O MD CO OS + • . Q u cu X • r l 3 10 O d- 1 _{. ,} M t A I A d~ LTS M D M D O S O S r - l i-i CM J -O 0 0 i r H r~i r H \ MD i CM ! 1 O ; r H \ M D ! i ' O O i O ! O ! CM ' r H : I ' S ', I A ; ; t -«. o ; | LTS : \ i dr •• CM : I T S ; o s CM : dr ; d- : r H : I A ; M D : ' CD CU | 3 3 ' U U l cd cd ] <-> +-> i * • 3 3 : O ' M D ! • t CM M D | M D O N I r H ! L A Jd" '. t - dr o irs : t A CM ; • - P : o X : o o • a \ '• 1 • : • +> i •P ft : X cu ; O 10 ; O \ CU : M '• l • rA • J3 i O : o o : o o i O O ; M D 0 0 : O d - ; CM r H : rtlw e- o : K S ^ - : r^s ; » : r-t r H ; LTS LTS ! \ \ r<N CO ; r H CM i O O 1 C O C O ; O O : M D M D : O O '• •* • = • • ; O : G 3 ; ü t l 1 •p cd ! 3 -p i t . • : O S ; O L T \ 1 | «k • . : MD Ï A ; LTS M D : M D M D o s o s ; rH H i K S dr o o r H O dr • > o G i • • P X o o PD M l « r H Si O O o o LTS O S i-H —•lew t > -r A r H d-< t r H LTS \ LTS r-H O O r H O O r H K S CM CU S s* cd - p • S o LTS • t CM LTS M D O S r H d-dr - 12 -0 -0 CM t— t -MD d-. KS d-H r d-H • • > > • O o G G • cd + t. ü O o fem M M + _{1 1} • • rH g H ri » O s: s._{O O K H} eu -o O O O O O O LTS O CM M D CM r H rCS K S K S res K S K S P -n CM O irs urs •\ \ dr rA rA CM O d - LTS O CM C O r H CM i-A CM O r H C O O S 0 0 W Os o CO KS t— H-a 0) ft C ft o -P cd , a to TD" cd t i t i r-i CU Cd to bo cd o o o d - LTS MD •> •» n O K N K S d - LTS M D M D M D M D O s O S O s r H r H r H trs dr o O S trs r H r H • - P X O o o P H PU M H 1 1 • • r H r H si si O O o o o o CM CM KS f \ res KS CM * r H LTS LTS V . \ CM MD rH rA CM CM d- t~ CM MD d- t A trs o s oo 0 0 + G CU - p S t i CU 1 1 • t « f S t o dr LTS MD MD OS OS rH rH MD r i -CM : a s r A o s ; > ! o ; G ! i o : _{r H 'i} \ trs ; r H ! c cd ; X CU ; e • H , a o o o o K S r H t A t«-s C O «» O LTS \ d-CM O O r H O LTS trs M D • • ft ft ft ft cd n) • O T 3 t . t i cd cd cd cd i » rA MD MD O s r H GO O r H O o r-i • P X o N - \ r H I d-C cd X o

5

O • O o o I A d " r H r A t<s trs \ d -CM O O dr t A rH rH o trs O - C— 0 0 MD f A r A CU S t< cd • p • S i 1 K • . CM CM * M D M D M D O S O S r H r H 0 0 d -CM C O a s o s : 0O d- CM rH ! O CM MD f A r-i rH r-t r-l MD r A CM dMD t— 0 0 f -i ; I-H r— trs rH i t— I A t A MD ' O O d- rH : CM t - C O ff\ •k «• «* * * i CM rA CM CM : d - t r w o * • MD MD MD U Os O s OS ' m rH r-i rH r A t i CU > O j • • • • • e E e E <D CU CU CU i cs ca o ca t a cd co N 3 eu

CO •ai

g

« w a* w

9

S5 W CO C3 S

1

m PU o a w S3 E H CO O M 1-3 ri pq o •a r-H ni CO O P 3 u m u eu o, m f - 3 •rH S-< P L I 1 » O

a

r - l m cd - p o EH CD • p C CU « 1 rH CD 60 cd « i • p m bO O o G eu C C P O I • Ö • H 3 S-i Ü C o i CD - p A! 0> • H IS) C CD • H cd cd N i eu m u cd cd 1-5 \ 1 W ' M • ^ 3 • H S* •O 0 ) pq i •o r H eu M G o • p p w bo C CD U O bû 0 ) O p • i-H a o •ar c T H t . <u X CD N ( H eu > G 0 ) p 10 o x + •H •o • ^ 3 • H ! H • P 10 Cl) .o. 60 C • H -d • r ^ • H U - p ta .o M C • H P «a <u e u co g H p C - p w bO G O t t ,o p. o G eu 4-1 ta o .* r H cd ni • P • M O. a) X G eu eu to — <0 10 eu 0 ,a •H ri u S • - - cd o K \ i n m L A t A CO CO H ri (M N VO LA c\J i CO ri h u ) r \ m m m t— O LA O ri ri rH rH ri O O O o o o ON LA CO d - (A c o K \ I A M NO CM t— ri m c— O N 0O ri rH r-\ LA LA LA t A t A > A LA t— f -ON NO VO l A - t \ û VO O t A O O ri rH ON L A L A o CM ; LA VO C— : L A ri t A : ON ri O ri CM I A ; H ; i n v û vo vo vo as as as . ri ri rH - — : CVJ d -vo .3-d - ri LA C\J ri CM O I A LA t— t— I A CM I A O LA ri I A rH rH O O O O o o _{LA I A} CM CM * ri _{O v o} CM ri rH r-\ LA LA ( A t A t C -rH -rH CO O f - LA a a c~-rH I A .* _t— I A (M d - CM rH LA O LA ri ! rH LA t A d - LA : rH rH \ LA NO SO so as os '-rH '-rH . PS -* I A CM o CM L A • CO ri t A O rH rH O O O N C O CM CM S O rH rH L A t A t -rH O O N E— L A L A t A d -t— L A L A N O rH L A V U O N rH d -d " (M f— O ri t— t A O - C— LA CM ri ri —.__———_ C— O O NO CO d -<M O (M t A t A t A CM O O ri ri CM ri ri ri I O O O O O O O O O ON 0 0 C -CM -CM -CM i LA I A O LA O ri ! LA t A t— rH rH LA LA LA i t A t A t A C— rH I A O O O O LA CM C— C— CM CM O NO CM •=!• LA t A LA VD ri d -ri -ri CM ON CM VO VO H rH CO C— NO C O M ) o ri ri CM d " LA NO NO NO VO ON O N ON ri rH rH L A J 3 -ON NO CM t A ON ri ; ri ri LA I A t A t A ' VO VO O : ON o j -CM -CM C— ; J " d " j -LA O O ri ri CM ; ri ri ri i O O O o o o t A CM LA C— CO ON I A t A I A t - O CO LA ri CM ri O CM rH rH rH LA LA LA t A I A I A | C — rH i O O O LA O LA C— t— t— ' CM O O v o i ON LA C— i LA C - CO ri NO ON d-t A ; LA LA O O LA VO CM i rH I A ri ON tA CO d " rH rH rH St LA VO VO VO VO ON ON ON ri ri ri V O d -CM J -O N : CM 'i c — ; co : ON t A O ri : ri • O : LA ! CM : NO : f » • LA ; d-; O ; rH L A • I A t A . I A : o • CO : C— : O L A : O L A ri J -! VO : ON ri • OO ; st-ir* J -co rH O O O N C O CM L A rH rH O O CM L A CM t A L A O rH L A t A O N rH I A I A N O O O O N O rH rH 00 L A rH LA NO VO VO ON ON rH rH vo ON r— J -L A t— d - ON NO CM CM I A CM CM CM CM i J - ri t A I A CM CO ri C— CO I A LA LA t A t A I A I A j ! rH O rH =t j ri ri CM ri rH rH rH rH O O O O o o o o dr t~ rH J * j Si- O ON rH t A t A CM I A CO CM VO ON VO O NO f -rH -rH CM -rH rH rH rH rH j l A LA LA LA I A I A t A I A I A r— O C— CO O ri NO LA t - - C— VO VO O J - I A LA VO O c -ri t— d - d - CO NO C— ON t— ri ri ri ri t( J L A C O T J NO NO VO ON ON OS t A rH rH rH U eu > O • • * • e e e e CU CD O CU cö o ca o G (U p 10 o X • O cd cd N • H m cd • bfl G •r\ C CU hf) CU U CU IM m

14

-BIJLAGE I I I .

K O O P C O N T R A C T WITLOFWORTELS OVER HET JAAR 1 9 , .

Ondergetekenden:

, landbouwer, wonende te ter eenre zij de,

ter andere zijde, verklaren te zijn overeengekomen en komen overeen bij deze:

Ondergetekende ter eenre zijde verplicht zich te zullen leveren aan par-tij ter andere zijde, gelijk deze verklaart deze levering te zullen aan-nemen: alle in 1 9 d o o r partij ter eenre zijde te telen en geteelde wit-lofwortels op plm. are land, waarvan are vroege en are late levering. Het land is gelegen in en moet beslist kleiland zijn.

De prijs, waartegen deze levering zal geschieden, bedraagt ƒ per 1000 kg netto voor de vroege en ƒ per 1000 kg netto voor de late.

Als voorschot op de koopprijs zal door partij ter andere zijde aan partij ter eenre zijde worden uitgekeerd een bedrag van ƒ per ha, zijn-de zijn-derhalve ƒ , welk bedrag zal worzijn-den voldaan bij verzoek zodra het gewas op één staat.

Zijnde deze koop en verkoop overigens aangegaan onder de navolgende voor-waarden en bedingen:

ZAAIEN. Contractant ter eenre zijde verplicht zich voor het verbouwen der witlofwortels geen land te zullen gebruiken, waar gedurende de twee voor-afgaande jaren dit gewas werd verbouwd. Hij verbindt zich voorts, het ko-mende seizoen geen witlofwortels te zullen zaaien en/of verbouwen voor eigen rekening en/of voor rekening van anderen dan partij der andere zijde. Partij ter andere zijde verbindt zich, tijdig te zorgen voor goed zaai-zaad; ook bij eventueel vereist overzaaien zal hij wederom tijdig voor het benodigde zaaizaad zorgen. Te dezer zake zal tussen partijen generlei verrekening plaatsvinden.

Partij ter eenre zijde is gehouden, alleen en uitsluitend dit zaad te ge-bruiken; hij zal voorts zorg dragen, dat de planten op tijd worden gedund en gerooid, zulks op aanwijzingen van partij ter andere zinde.

Het zaaien van de vroege zal niet mogen geschieden voor 5 nei en van de late niet voor 10 mei; bij een eventuele slechte opkomst der planten zal partij ter eenre zijde verplicht zijn, opnieuw te zaaien, zulks ter beoor-deling van partij ter andere zijde. Het overzaaien zal evenwel niet behoe-ven te geschieden na 25 juni; in dit geval zal partij ter eenre zijde het land voor een ander gewas mogen gebruiken.

De afstand tussen de rijen der planten zal niet meer mogen bedragen dan 33 cm en de onderlinge afstand der planten op de rijen zal zo mogelijk plm. 18 - 20 cm zijn.

Partij ter eenre zijde geeft bij deze het recht aan partij ter andere zij-de, en diens gemachtigde(n), te allen tijde de bezaaide oppervlakte met witlofwortels te controleren.

BEMESTING. Kali en fosfor naar behoefte. Stikstof geheel niet of zeer ma-tig.

- 15

EIGENDOMSRECHT. De witlofwqrtels zijn, zodra het zaad is gekiemd, eigendom van partij ter-andere zijde, onverminderd de vernlichting van partij ter eenre zijde, voor zijn rekening en risico het gewas en het land zodanig te

be-handelen als een goed landbouwer betaamt en de oogst in goede staat af te leveren. Partij ter eenre zijde is niet gerechtigd het gecontracteerde wortelgewas op enigerlei wijze te verbinden of te vervreemden; erkent in geval van failïssement het eigendomsrecht van partij ter andere zijde en is verplicht de beslagleggende ambtenaar of curator mededeling te doen, dat dit gewas niet behoort tot de boedel.

AFSNIJDEN VAN LOOF. Het afsnijden van het loof zal zodanig geschieden, dat het hart, ofwel het leven der wortel niet wordt aangesneden; voorts mag niet meer blad op de wortel worden gelaten, dan nodig is. Dit is on-geveer 2 cm boven de wortelkraag. Te kort gesneden wortels zullen niet worden geleverd. Indien de kroon kennelijk te lang gesneden is, dan wel de hoeveelheid vuil blad kennelijk te groot is, zal voor de berekening van het netto-gewicht, de hierdoor ontstane gewichtstoename tweemaal worden afgetrokken.

LEVERINGSTIJD. De levering der wortels zal plaatsvinden vanaf 15 septem-ber tot ongeveer 1 decemseptem-ber a.s., zoveel mogelijk in gelijke hoeveelhe-den per week. Indien op 1 december door schuld van partij ter andere zij-de niet alle wortels, welke door partij ter eenre zijzij-de voor levering wa-ren klaargemaakt, zullen zijn afgenomen, zal eventuele vorstschade, hier-door ontstaan, geheel zijn voor rekening van partij ter andere zijde; dit onverminderd de verplichting van partij ter eenre zijde, bij invallende vorst voor afdekking der wortels zorg te dragen.

Partij ter eenre zijde zal steeds tijdig bericht zenden aan partij ter andere zijde, indien een hoeveelheid wortels voor verzending gereed is, op dat partijen zich kunnen verstaan omtrent het tijdstip, dat deze wor-tels zullen worden geleverd.

LEVERING. De wortels zullen moeten worden geleverd op auto (eventueel met aanhangwagen of oplegger) tot aan de verharde weg of laadplaats, welke het meest dichtbij de teeltplaats der wortels is gelegen.

Doorgeschoten of stokwortels zullen door partij ter andere zijde worden geweigerd. Partij ter eenre zijde verbindt zich ervoor te zorgen, dat de gerooide wortels voor het vervoer niet zullen natregenen. Bij invallende vorst is hij verplicht, voer voldoende afdekking der wortels zorg te dra-gen.

De wortels zullen nimmer in bevroren toestand mogen worden gerooid of verwerkt. Wortels, die zichtbare tekenen van vorstschade vertonen, zul-len door partij ter andere zijde mogen worden geweigerd.

BRUTOGEWICHT. Het brutogewicht zal worden bepaald door weging door par-tij ter eenre zijde op een officiële weegbrug, welke het meest dichtbij de plaats der levering is gelegen. De hieraan verbonden kosten komen ge-heel voor rekening van partij ter eenre zijde.

TARRA. De tarra zal voor elke zending afzonderlijk volgens eer en gevre-ten worden vastgesteld door partij ter andere zijde. Tarra boven 25 % (vijf en twintig ten honderd) van het brutogevricht, nadat dit eventueel is verminderd in gevolge het bepaalde in de laatste alinea van de bepa-ling inzake "afsnijden van loof", zal dubbel worden berekend.

Indien partijen niet eens kunnen v/orden omtrent het percentage der tarra, zal door partij ter andere zijde, in tegenwoordigheid van partij ter een-re zijde, een monster van 50 kg bruto v/orden gestoken uit de hoeveelheid in kwestie. Door het schoonwassen van dit monster zal dan het nettowicht en de tarra worden bepaald. Partijen verbinden zich, het aldus

ge-- 16

vonden percentage te zullen aannemen voor de hoeveelheid, waarover het geschil liep. Bovendien wordt bij de tuinder getarreerd; bij verschil geldt het gemiddelde percentage.

BETALING. Betaling zal geschieden uiterlijk 1j maand nadat de gehele ge-contracteerde hoeveelheid wortels zal zijn afgeleverd. Bij eventuele misoogst zal het betaalde voorschot aan partij ter andere zijde moeten worden terugbetaald.

SCHADEVERGOEDING. Bij het niet nakomen van enige hiervoor gemaakte voor-waarde en/of verplichting door een der contracterende partijen, zal de andere partij het recht hebben voor de daardoor voor hem ontstane scha-de :een schadevergoeding te eisen, met een minimum van f 100 (honderd

gulden) voor elke overtreding.

Deze schadevergoeding zal direct opeisbaar zijn, zonder gerechtelijke tussenkomst of uitspraak en zonder ingebrekestelling en moet ih handen der eisende partij worden voldaan.

Zulks onverminderd het recht van de eisende partij, de overeenkomst als ontbonden te beschouwen en, voor wat betreft ter andere zijde, teruggave van het gegeven voorschot te verlangen.

Aldus opgemaakt en getekend te

op

^ m I

Partij der eenre zijde (verkoper)

19.