The Effects of Sea-Level Rise on the Coastal Fishing Communities in the Sundarbans

(1)

The Effects of Sea-Level Rise on the Coastal Fishing

Communities in the Sundarbans

Roeland Koelman - 11042176 Stan van Manen - 10751955 Thirza van Noppen - 10747583

Course: Interdisciplinary Project Assignment: Final Research Report Date: 30/05/2018

Tutor: Anneke ter Schure Expert: Andres Verzijl

(2)

Abstract

Sea-level rise poses a serious hazard to coastal communities in low-elevated coastal zones (LECZs) all over the world. Narrowing in on the Sundarbans of Bangladesh, a rising sea level could pose serious threats to its unique mangrove ecosystem. Many small-scale fishing communities are found be highly dependent on the services provided by the Sundarbans for both commercial and subsistence purposes. This research aims to study how sea-level rise effects the ecosystem and its fishing communities both directly as well as indirectly. Main findings show that sea-level rise will increase severity of flooding events and submergence leading to direct impacts to the LECZ mangrove ecosystem, such as saltwater intrusion and soil salinity. At the same time, it will directly cause displacement of fishing communities found in the proximity of the Sundarbans. In turn there are significant indirect effects sparked by sea-level rise, which are likely to negatively affect the ecosystem and the human well-being of the small-scale fishing communities who will eventually be forced to vacate their homes and livelihoods. Exact figures and scenarios on how the fish population and therefore economic and food security of the fishing communities will be altered are missing however. This is due to the lack of concrete data available, emphasizing the need for further research in this field. Nevertheless, sea-level rise will lead to changes to the Sundarbans’ ecosystem, impacting its small-scale fishing communities both directly and indirectly, while also threatening to displace them in the inevitable future.

(3)

1. Introduction

The Sundarbans is the largest continuous mangrove forest in the world shared between Bangladesh and India, and harbors a luxuriant biodiversity (Rahman & Asaduzzaman, 2010). Millions of people living in the surrounding areas of the Sundarbans are directly or indirectly dependent on the mangrove forest for a variety of purposes and services (Abdullah-Al-Mamun et al., 2017). Fisheries play a crucial role in the local coastal economy and the livelihood of a majority of people living in the proximity of the eco-region (Islam & Haque, 2004). This is visible in the surroundings of the Sundarbans, where large-scale export-oriented aquaculture industries and subsistence fishing by numerous small-scale fisheries can be found, using the mangrove as the basic productive unit (Islam & Haque, 2004).

Sea-level rise will affect the low-elevated mangrove forest, making it essential to investigate what implications this will have on the local communities found living around its perimeters (Sarkar & Bhattacharya, 2003). In addition, less research has been done about the consequences of sea-level rise for the local fisheries, for who access to fish in the mangrove forest is vital (Islam & Chuenpagdee, 2013). Research about this subject is therefore of great importance as it will help give a detailed description of how the rural fishing communities are both currently affected by the imminent threat of sea-level rise, as well as how they will be so in the future. Specifically, the focus of this research lies on the local fisheries living in the surroundings of the Bangladesh part of the Sundarbans, where the mangrove forest is one of the most important coastal features of the country, serving as an important source of income as well as storm and flood protection (Islam & Haque, 2004). The main question of this research is therefore as follows:

How does sea-level rise affect the local fishing communities in the Sundarbans?

To help structure and answer this research question, sub-aims have been created. The first sub-aim has been to identify the current situation of the Sundarbans ecosystem and fishing communities. The other two aims were to investigate how sea-level rise directly and indirectly will affect small-scale fisheries and its communities in the Sundarbans.

In order to answer the main question and sub-aims literature research has been performed, analyzing the relevant concepts and theories described in literature. This research also conducted an interview with an expert on coastal communities and sea-level rise to gain primary data. Furthermore, throughout this research project an interdisciplinary approach is maintained, since analyzing the problem

(5)

through multiple prisms of earth scientific, human geographical and ecological knowledge. The knowledge obtained from these three individual disciplines has been reorganized and integrated to answer the main research question, allowing for a more comprehensive understanding and answer of the research question.

The paper will start off by describing the case study, followed by an overview of the used concepts and the relevant theoretical knowledge surrounding these. Finally, the method will show how the results used in the analysis will be explained, followed by the results, discussion and conclusion. In the following chapter, further information will be given about the Sundarbans and its fish population, as well as local fisheries in this area.

(6)

2. Case area & Theory

In this section some background information regarding the subject of this research is presented. Relevant information about the case area will be given, including information about the local fishing communities and the fish population in this area. Furthermore, the concepts mangrove forest, small-scale fisheries and sea-level rise will be demarcated. Subsequently, the theories: salinity, saltwater intrusion, High Risk Coastal Zones, human well-being and socio-ecological resilience will be described, as they are the most important concepts in this research.

Case study

The case area of this research, the Sundarbans, is a unique mangrove ecosystem of considerable ecological and economic value, a world heritage site and the most significant mangrove forest in the world (Mozumder et al., 2018). ‘Mangrove’ is an ecological term referring to “an association of woody species which forms the dominant vegetation in tidal, saline wetlands of tropical and subtropical environments” (Ball, 1998, p. 73). The total land area is of the Sundarbans is 4143 km2, surrounded by a water area of 1874 km2, consisting of rivers, small streams and canals (figure 1) (Mozumder et al., 2018). The mean elevation of 2m above sea-level makes the Sundarbans very prone to sea-level rise (Payo et al., 2016).

(7)

Even though permanent living is not allowed inside the Sundarbans, more than 3.5 million people living in the surrounding areas of the mangrove forest are directly or indirectly dependent on the ecosystem services it provides (Abdullah-Al-Mamun et al., 2017). The mangrove forest not only produces provisioning ecosystem services, it also offers coastal protection from heavy wind, tidal waves, tsunamis, wave surges, coastal erosion and sea water intrusion (Rahman & Asaduzzaman., 2010; Mitsch et al., 2015). Thich is done by the mangrove vegetation reducing the wind energy and the height of waves, hence weakening the erosion rate and stimulating sedimentation. Every 100m of mangrove reduces wave energy, including tsunamis and storm surges, with 13 - 66%, depending on the density of mangrove forest. This demonstrates the relevance of the Sundarbans as a protective ecosystem for the local fishing communities (Spalding et al., 2014). Additionally, the mangroves offer necessary nutrients and habitats for numerous fish species, hence rich fishery resources are encountered in this area (Iftekhar & Islam, 2004).

Fisheries account for up to 92% of the employment in distinct fishing communities found in the Sundarbans. Jobs within the communities range from fish drying, trading, net repairing/mending to the maintenance of fishing boats and the teams of fishermen who catch the fish (Islam et al., 2014). More than 120 fish species are caught regularly for commercial and subsistence purposes (Rahman, 2000). The mud crab, white fish and golda are considered to be the most economically important fish species in the area (Rahman, 2000). While a significant source of income comes from shrimp and larvae aquaculture in the region, fishing activities are predominantly made up of labor intensive small-scale fisheries (Islam & Chuenpagdee, 2013).

This research will therefore focus on the small-scale fisheries, both inland and coastal due to their strong relationship and dependency on the Sundarbans ecosystem. Small-scale fisheries are defined as “a consistent fleet, made up of small vessels with low tonnage” (Mozumder et al., 2018, p. 38). Unlike the large-scale fishing industry, the small-scale fisheries use rather diversified fishing gear and are reliant on small capital investments (Mozumder et al., 2018). The fishery methods of small-scale fisheries are labor intensive and low in capital investments. In 2007, about 200.000 fishers relied on the Sundarbans as their major source of livelihoods (Islam & Chuenpagdee, 2013). Small-scale fisheries are therefore extra vulnerable to possible changes in the ecosystem’s aquaculture due to the lack of diversity in employment, which could induce these communities into severe poverty (Islam et al., 2014).

(8)

Theory

Due to its important role in the greater scope of the project, it is important to define and demarcate sea-level rise and its effect on the earth scientifically and ecological aspects of the Sundarbans. Sea-sea-level rise is the result of higher global mean temperatures, which is caused by climate change. Higher mean temperatures result in increased thermal expansion of sea-water. In addition, the amount of land ice that is melting has augmented. Glaciers, mainly in Antarctica and Greenland, are shrinking, hence increasing the amount of water into the seas and oceans. In addition to global sea level rise, several regional processes also may contribute to sea level changes, including geological processes (e.g. geological subsidence), drainage, sedimentation and withdrawal of water, oil and gas (Loucks et al,. 2010).

Salinity and Salt Water Intrusion

A rising sea-level causes saline water intrusion and consequently soil salinity which affects ecosystems and its services used by local fishing communities (Hazra et al., 2002; Bhuiyan & Dutta, 2011). Therefore, it is relevant to survey to what extent sea-level rise affects the soil salinity and saltwater intrusion so that it is possible to determine the indirect impact on the fishing communities.

Saline water intrusion or saltwater intrusion occurs when seawater penetrates into inland freshwater sources, causing a reduction of freshwater availability. Soil salinity has been defined by Rengasamy (2006) as: ‘the accumulation of water-soluble salts in soil solum (A – B horizons) or regolith (C – horizon) to a level that has an impact on agricultural production, environmental health and economic welfare’. If salt concentrations become too high, they can affect the soil structure and plant growth (Stolte et al., 2015). The first effects of salinization are on the ecological soil functions. Soils become less fertile, are decreasing in biomass production and therefore decline in soil organic carbon concentration. This makes soils more vulnerable for erosion (Stolte et al., 2015). Additionally, as soil salinity increases, microorganism activity and soil biodiversity decrease, which affects soil processes like (de)nitrification, respiration and residue decomposition (Stolte et al., 2015).

High Risk Coastal Zones

It is important to identify which coastal zones are especially at risk of sea-level rise, in order to see if the Sundarbans are in fact at risk due to a rising sea-level. McGranahan et al. (2007) states that the 10% of the global population who live in low elevation coastal zones (LECZ) are at risk for climate induced disasters, including the direct threat of sea-level rise. LECZs are specifically defined as areas by the coast which are elevated up to 10m higher than the sea-level, measured through satellite remote sensing data

(9)

(McGranahan et al., 2007). Although most LECZs were found within 100 kilometers from the coasts, inland rivers and deltas are now also classified as high-risk zones (McGranahan et al., 2007). The definition of LECZ is evolving further, as evidence by Small & Nicholls’s (2003) defining high-risk zones as all land at least 100 kilometers from the shore. However, this definition is limited when studying the impact of a rising sea-level since communities living in the hills or mountains close to the shore are not at imminent risk from a rising sea. Therefore, the definition of McGranahan et al. (2007) for the high risk LECZs will be upheld throughout the greater project.

Human well-being

There are a number of concepts that can be used to identify the social effects of sea-level rise on the fishing communities of the Sundarbans. One of these concepts is economic welfare, which will be a central point of analyzing the effects of sea-level rise on the fishing communities of the Sundarbans, due to its all-encompassing definition.

Though it may be tempting to focus on welfare as simply a current economic valuation of individuals, Norton (1992) highlights the inherent flaws that arise with this definition, namely that it ignores the future intergenerational problems that may be created through unsustainable practices. Although economic welfare may be seen as high, it does not reflect the level at which the types of economic practices can be sustained nor their future implications for the following generations of that community (Norton, 1992). Human and economic welfare remain broad and arguably outdated terms to analyze the quality of life a community, which is why this research will look at the human well-being of the Sundarbans’ fishing communities instead. In their paper setting a framework for the assessment of ecosystems and human well-being, Alcalmo (2003) identifies human well-being as a sum of a number of key components. Namely, it is argued that human well-being consists of “the basic needs for a good life, freedom and choice, health, good social relations, and personal security” (Alcamo, 2003, p.73). Although these components may have wide-ranging interpretations, they serve as a useful tool for determining possible changes to the well-being of local fishing communities in the Sundarbans due to sea-level rise. For this reason, this definition of human well-being will be used throughout this project. Human Well-being in and of itself will not be analyzed however, instead the integrated relationship between the mangrove ecosystem and the well-being of the local fishing communities depending on it will be explored, as well as the possible changes of this relationship induced by sea-level rise.

(10)

3. Methods

To answer the research question, knowledge of both social and natural aspects of the research problem is needed. First of all, each team member conducted a literature review to describe the main concepts in their own discipline related to the main research question. In this way the most important social,

ecological and earth scientific concepts were defined and debated, forming the outline of the theoretical framework. This was mainly done in the form of literary research, however, a semi-structured interview was also used to get a deeper understanding of the effects of sea-level rise on coastal fishing

communities. In the following section, the methods used to conduct the literature study and semi-structured interview will be further explained alongside the method used for the integration used to incorporate the different disciplines into this research project.

Research

A substantial amount of results required to answer the research question will be found through desk research. Information was collected about the nature of sea-level rise in the Sundarbans as well as on important direct and indirect effects that follow from a rising sea-level. These effects included those on the Sundarbans mangrove ecosystem such as salinization, erosion and flood and storm protection, as well as on the well-being of its fishing communities. Useful literature was selected based on the type of the literature, what the authors were trying to argue, as well as their expertise. As this is an

interdisciplinary research, it is important to use other interdisciplinary literature, or use literature specialized in a certain discipline and organize this in a way to link them with other findings from other disciplines. Also, critically selecting literature is important in this research, as the main topic, sea-level rise, is researched by numerous climatologists. Therefore, plenteous projections of sea-level rise have been made and argued, making it important to critically identify why certain projections have been chosen for certain research papers.

Interview

Subsequently, an interview with expert Hans de Moel was conducted, which allowed us to collect primary data of the implications of sea-level rise for coastal communities. A semi-structured interview was the most useful form of conducting an interview in this case, since it allowed the interviewee to come up with key questions, while also having the possibility of asking more in-depth questions related to the comments made by de Moel (Bryman, 2012). Key questions were asked about the implications of

(11)

sea-level rise for coastal communities, which kept the interview focused on getting responses needed to answer the research question. However, for the integrity of this project it was also essential to avoid self-validation. This happens when the interviewee pushes the respondent towards answers that favor the research hypothesis; for example, through phrasing questions in a non-objective manner (Bryman, 2012). To avoid this, objective, open, and non-suggestive questions were asked. The interview helped answer the main research question of this project, as well as that it gave insights and information which were needed in order to answer the sub aims differentiating between direct and indirect effects of sea-level rise on the fishing communities of the Sundarbans.

Integration

Additionally, the cornerstone of this interdisciplinary research is the integration of the different disciplines used. Due to the complex nature of the problem of sea-level rise on coastal fishing

communities, integrating a variety of relevant disciplines serves as a tool to approach this complexity. It increases the number of variables researched in this paper, allowing for different outlooks and

perspectives on the problem at hand. In our case: we researched the effects of sea-level rise on

mangrove forests, but also research how sea-level rise affects the local fishing communities that interact with this forest on a daily basis. Through reorganizing relevant concepts from the different disciplines, it was possible to demarcate how these theories were related, as well as why these were used in the analysis. Reorganizing and linking the components of the various disciplines allowed for a better understanding of how ecological and earth scientific effects of sea-level rise, in turn affected social aspects. In doing so an interdisciplinary analysis was possible, allowing for an all-encompassing answer to the main research question.

(12)

4. Results

In this section the results will be presented regarding the effects of sea-level rise on fishing communities in the Sundarbans. The results will be split up in two sections in order to describe both the direct as well as the indirect effects of sea-level rise on fishing communities. It is worth stressing that distinguishing between indirect and direct effects is relevant from the perspective of the fishing communities alone, as almost all ecological and earth-scientific effects to the Sundarbans are direct.

Direct effects on fishing communities

Globally sea level has increased with a rate of 1.8 ± 0.5mm per year from 1961 to 2003, but 3.1 ± 0.7mm per year between 1993 and 2003 (Loucks et al., 2010). Research indicates that the sea-level in the southwestern part of Bangladesh has risen over 1.25m since 1900, proving to be much faster than other coastal areas found worldwide (Abdullah-Al-Mamun et al. 2017). This is a consequence of several regional processes, such as land subsidence resulting from tectonic activity or crustal deformation under the weight of sediments (Pethick & Orford, 2013). Huq et al. (1995) states that subsidence in the

Sundarbans is mainly due to the compaction of unconsolidated sediments. Uncertainty exist about the exact rates of subsidence in the Sundarbans. Estimations lie between 2 and 18 mm per year (Pethick & Orford, 2013). In addition, rates differ per region, for instance in the south of the delta, where the organic content of soils is relatively low, the subsidence rate is lower in comparison to other regions in the Sundarbans (Pethick & Orford, 2013). Furthermore, the amount of freshwater input and changes in tidal range also play a crucial role in regional sea-level rise in the Sundarbans (Pethick & Orford, 2013).

The rates of current and future sea-level rise described in academic literature vary considerably per study. For instance, climate models conducted by Ericsson et al. (2006) showed that the Bay of Bengal experiences with 10 mm per year the largest rate of sea-level rise in the world, while other studies report a sea-level rise ranging from 3.14 to 7.8 mm per year (Rahman et al., 2011; Hazra et al., 2002). Pethick and Orford (2013) indicate that most published sources put the rise in sea-level for Bangladesh at 3 to 6 mm per year, which is predicted to further augment over time (Brammer, 2014). In terms of flood risk, it is suggested that the development of high water maximum is of greater importance than analyzing the relative mean sea-level, as extreme sea-level events have more significant impact on the coast than mean sea-level rise, which is much longer term (Pethick & Orford, 2013; Ortolano et al., 2017). The current rates of extreme sea-level events can be used to predict future development of flood

(13)

risk as a result of sea-level rise. Furthermore, the rate of extreme sea-level events has shown to increase much faster than relative sea-level changes, which makes it also relevant to examine extreme sea-level events in addition to mean sea-level rise (Pethick & Orford, 2013). The current rate has been found after analyzing data of three tide gauges over a period of 30 years, in the Pussur Estuary in Southwest

Bangladesh. At each tide gauge, they averaged the daily maxima in order to obtain monthly maxima. This resulted in an average increase of high water levels of 14.1 mm per year (Pethick & Orford, 2013). Pethick and Orford (2013) argue that the increasing high-water level rate will have major implications for the future water management in the Sundarbans.

Figure 2: Affected areas in Bangladesh with a sea-level rise of +1 meter and +1 meter (Source: Rekacewicz, 2006).

In order to examine the impact on the fishing communities it is relevant to determine the area of the Sundarbans that will be affected by sea-level rise, as this area forms a protection from cyclones and tidal surges. The majority of studies performed in the Sundarbans about sea-level rise, use the predictions of a report of the Centre for Environmental and Geographic Information Services (CEGIS, 2006). This report estimates that the mean sea level rise will have risen with 53 cm by the year 2100. A 25 cm sea-level rise is predicted to inundate 40 % of the Sundarbans, and 45 cm will inundate 75 % of the mangrove forest (Abdullah-Al-Mamun et al., 2017).

Due to sea level rise, coastal erosion is expected to increase (Hazra et al., 2002). In Bangladesh, coastal erosion and land accretion occurs in the majority of the coastline. Rahman et al. (2011) found a

(14)

mean erosion rate of ~ 6 m per year for the southern part of the Sundarbans and 3 m per year for the east and west part about between 1973 and 2010. A significant correlation between sea-level rise and coastal erosion has been found in the Indian part of the Sundarbans, also indicating that sea-level rise causes a severe threat for the ecosystem in the Sundarbans (Hazra et al., 2002).

Taking the direct effects of level rise on the Sundarbans as described above into consideration, sea-level will have direct implications for the fishing communities living alongside the Sundarbans (Hazra et al., 2002). Bangladesh is at high risk for facing the direct implications of sea-level rise as 46% of the nation’s population currently live in LECZs, including the Sundarbans (McGranahan et al., 2007). The Sundarbans and its fishing communities will therefore be strongly affected as submergence of their villages may result in forced displacement from their homes, even with a sea-level rise of 1 m (see figure 2) (Hazra et al., 2002). To date, it is estimated that coastal erosion and flooding as a result of a rising sea-level has driven out 30,000 inhabitants of India’s Sagar Island, which neighbours the Indian Sundarbans in the Western Bay of Bengal (Hazra et al., 2002). It is expected that sea-level rise will cause up to 100,000 refugees by 2020 for both the Indian and Bangladeshi Sundarbans (Hazra et al., 2002).

Displacement is a direct threat to the well-being of the fishing communities in the Sundarbans. Seeking refuge away from home may have severe implications for the personal and economic security of the individuals leaving the Sundarbans behind (McGranahan et al., 2007). There are also many indirect effects that can be linked to displacement, which will be covered in the next section along with the other indirect effects of sea-level rise on the fishing communities of the Sundarbans.

Indirect effects on fishing communities

In this section the indirect effects of sea-level rise will be discussed. In addition to the direct effects, sea level rise will also affect the local fishing communities indirectly via saltwater intrusion and salinization (Uddin et al., 2013). Saltwater intrusion increases the salinization rate which hence affecting the

ecosystem of the Sundarbans (Abdullah-Al-Mamun et al., 2017). Firstly, the impact of saltwater intrusion on the fish population will be discussed, followed by the effects on the mangrove forest species.

Subsequently, the social-economic relations with these possible changes in the ecosystem and the local fishing communities will be deliberated.

Sea-level rise has resulted in increased salinization in the Sundarbans (Abdullah-Al-Mamun et al., 2017). Saltwater is heavier than freshwater creating a freshwater lens above the saline water layer. Due to a rising sea-level, the freshwater lens moves upward and further land inward (H. de Moel, personal communication, May 1, 2018). This process has been observed in the Sibsa river in Paikgachha and the

(15)

Passur river in Rampal, located in the surroundings of the Sundarbans, where a significant increase in salinity was found between 1975 and 2004 (Dasgupta et al., 2016). A reduction of fresh water sources and aquifers, used by the fishing communities, could result in water stress experienced by these communities.

For the fish population, increasing salinity will augment the abundances of salt tolerant fish species with physiological and phenological adaptations, while the less tolerant species will become extinct (Chowdhury et al., 2016). Saline water intrusion will cause the migration of certain fish species, however due to human influence it is possible that these species might not get enough space for their habitat and become extinct (Abdullah-Al-Mamun et al., 2017). Changing fish compositions as a result of sea-level rise may lead to devastating effects for the fishing communities in the Sundarbans of

Bangladesh, as fishermen rely strongly on the ancestral knowledge of fish populations and where these can be found (Islam et al., 2004). When the compositions of the fish stocks change, it could potentially lead to smaller catches and decreased economic stability for the fishing communities (Islam et al., 2014). However, determining the ultimate impact of saline water intrusion on the fish catchment of small-scale fisheries is difficult due to the lack of robust research and data available about the type of fish that is harvested by these fisheries. Nevertheless, it could be stated that risk for local-fisheries will be higher in areas where the greatest changes is fish species will occur (Dasgupta et al., 2016).

In addition to saline water intrusion, soil salinity will also affect the mangrove ecosystem. The remarkably rich tree species composition in the Sundarbans plays a significant role in the functioning of the mangrove ecosystem (Ball, 1998). However, a lack of freshwater is altering the tree species

composition, as certain species have a higher salt tolerance than others (Iftekhar & Islam, 2004). This has resulted in the replacement of several dominant mangrove species by species that are more salt tolerant (Ortolano et al., 2017). Locations with a high soil salinity and regular daily inundation are rich in the tree species Acanthus ilicifolius, Avicennia alba and Avicennia marina. The mangrove tree species Avicennia marina and Avicennia officinalis occurred in saline rich and saline poor soils. The Aegiceras corniculatum, Ceriops decandra, Excoecaria agallocha were found at soils which were relatively poor in salinity. With enhanced saltwater intrusion, a further transformation of the tree species composition is expected. For the two major timber production species, Sundri (Heritiera fomes) and Gewa (Excoecaria agallocha), a decrease in production value is expected with an increasing sea level. The Sundri with 14% at 32 cm rise and 45% at 88 cm rise. The Gewa tree with a maximum of 7% at 88 cm (figure 2, Uddin et al., 2013).

(16)

Figure 2: Timber stocks value (million US$/Y1) for Sundri and Gewa in different sea-level rise scenarios (Source: Uddin et al., 2013).

Additionally, while human displacement induced by sea-level rise can be seen as a direct effect, there are many indirect effects that this displacement in turn will have on the fishing communities when they are forced to leave the Sundarbans in the foreseeable future. The fishing communities of the Sundarbans have a long standing and deep connection with the mangrove forests, relying on bountiful fishing spots that have been used for many generations (Mozumber et al., 2018). Displacement away from these fishing spots, could prove to have severe consequences for the food and economic security and therefore well-being of the unique fishing communities, as well as for the rest of Bangladesh

(Mozumber et al., 2018). This is due to the fact that it may prove difficult for fishing communities to exist in their current forms, in part due to the fact that fish stocks may differ from those found in the

Sundarbans, while also different techniques may have to be used to catch them (H. de Moel, personal communication, May 1, 2018). Furthermore, food security may also be at risk for other communities who have in the past relied on fish bought from these communities. It is estimated that fish consists of 80% of the protein intake of the population in Bangladesh, proving to be a vital resource for nutrition (Ali, 1999).

Additionally, many indirect socio-economic impacts due to displacement may be experienced by fishing communities due to the fact that communities function and exist as a result of existing social and economic relationships and dynamics that allow for the fishermen to sell their fish and continue

functioning their businesses (H. de Moel, personal communication, May 1, 2018). Small-scale fishing communities are more vulnerable to these effects due to the place specific knowledge and dependency they have, built up over generations (H. de Moel, personal communication, May 1, 2018). Hans de Moel added to this argument stating that displacement and socio-ecological stresses may have negative

(17)

effects on the social cohesion of communities, as pre-existing social structures and relationships change, reducing the social cohesion of the community (H. de Moel, personal communication, May 1, 2018; Jentroft & Chuenpagdee, 2018). Where once traditional social and economic structures allowed for the sustenance of the fishing communities, future sea-level rise will put the social cohesion wellbeing of the communities at severe risk.

(18)

5. Discussion

In this section the main findings will be discussed by comparing these findings to other research regarding similar topics. The strong parts of this research concerning methodology and results will be deliberated alongside the parts in which this research lacked power, which will be used to make suggestions for further research.

This research aimed to analyze and elaborate on the effects of sea-level rise on the small-scale fisheries in the Sundarbans. For this reason, several predictions described in literature about sea-level rise were examined to establish the extent of the effects of sea-level rise. Sea-level rise projections largely varied due to the use of different variables, for instance about future human influences and subsidence rates. While our analysis upheld a sea-level rise of 3 to 10mm per year, further research could be performed to establish the most accurate rate for submergence and therefore relative sea-level rise. Relevant maximum sea-level events due to flooding have likewise been analyzed, indicating an average increase of high water levels of 14.1 mm per year (Pethick & Orford, 2013). However, further research about the development of extreme water levels will be needed to increase the accuracy of the estimated levels, as these estimations were based on the measurement data of only three tide gauges in the Sundarbans.

Subsequently, the large variation of the mean level rise makes it difficult to predict to what extent sea-level rise will affect coastal erosion and increase saline water intrusion, as well as its future impacts on the small-scale fisheries. Also, when considering displacement directly caused by sea-level rise, concrete predictions can help control and mitigate solutions to protect the fishing communities living in the LECZ. Therefore, it can be again argued that further research in this area is essential to obtain more robust data about the development of sea-level over time, so that it is possible to predict not only the impact on the small-scale fisheries, but on all people that are directly and indirectly dependent on the ecosystem services provided by the Sundarbans.

Nevertheless, certain effects on the local fisheries have been discussed in literature. For instance, research has shown that salinity reducing the amount of freshwater available in the Sundarbans has increased in the area, consequently affecting the fish and mangrove tree composition. For the mangrove forest it is clear which species will decline in number and which species will augment in case of increasing salinity rates. For the fish population uncertainty exists about the exact species that will decline or augment, hence making it difficult to establish the impact on the fish yield of the small-scale fisheries.

(19)

A scenario analysis of different sea-level rise projection could have been a useful tool to analyze the direct and indirect effects of sea-level rise on the fishing communities. This type of analysis, concerning sea-level rise in the Sundarbans, is conducted several times by researchers. For example, Rekacewicz, (2006) and Uddin et al., (2013) used scenario analysis in their research. However, these studies are all focused on one effect of sea-level rise, while this research studies all effects related to the fishing communities. A sufficient amount of data lacked to make a scenario analysis. Especially the indirect effects, such as changes in fish populations are hard to fit in scenarios. This is because quantitative data about changing fish population is not existing.

Future interdisciplinary studies should investigate policy recommendations and mitigations, to analyze the best socio-ecological response to the impacts of sea-level rise on coastal communities. One example would be to study how the government of Bangladesh counteracted the effects of coastal erosion and consequently the decline of mangrove forest, through installing a coastal afforestation program has been implemented by the Government of Bangladesh in 1966 (Iftekhar & Islam, 2004). A total of 765 km2 of plantations have been established in order to mitigate the destructive effects of cyclones and storm surges. Furthermore, these plantations serve as a supply of resources (i.e. timber and new land) and creation of employment. In addition, the object of the program was to develop a suitable environment for wildlife, fish and other estuarine and marine fauna. Currently, the government attempts, in cooperation with NGOs and local people, to protect and improve the coastal environment by increasing tree cover in the coastal zone. Therefore, newly accreted land in coastal areas has been afforested. In addition, the government aimed with the afforestation to decrease poverty of the local people by generating additional income opportunities (Iftekhar & Islam, 2004). Analyzing the possibility of afforestation further inland of the Sundarbans could serve as an interesting study, and perhaps an alternative source of income for the displaced fishing communities in the not so distant future.

Lastly, approaching the research question from an interdisciplinary perspective allowed for an all-encompassing approach, studying the socio-ecological dynamics at play in the unique Sundarbans and its effects due to sea-level rise. Future research suggested throughout the discussion should also aim for an interdisciplinary approach to the challenges and effects of sea-level rise, as it allows for a greater understanding of the relevant changing factors.

(20)

6. Conclusion

This research aimed to analyze the effects of seal-level rise on the Sundarbans and its fishing communities. Through integrating a range of disciplines both the current and future ecological and earth scientific effects resulting from sea-level rise where studied, including the social impacts that resulted from them.

The Sundarbans unique mangrove forest is deeply intertwined with small-scale fishing communities whose subsistence is strongly dependent on its services. This paper has argued that sea-level rise currently affects the ecosystem and the fishing communities dependent on its services both directly and indirectly. Through the increasing sea-level in the Bay of Bengal, the low elevated Sundarbans are slowly being submerged. This poses itself as the most imminent threat of sea-level rise in the Sundarbans as the region will slowly fall below sea-level, along with their surrounding communities, leading to the displacement of the millions of people living along the Sundarbans. In turn, the increasing sea-level will also have many indirect effects and implications. Salt-water intrusion and salinization stemming from a rising sea-level may lead to a significant change in the ecosystem’s flora and fauna, although the exact effects on fish populations and its effects on fisheries in the Sundarbans are still to be determined. However, it is believed that saltwater intrusion will reduce the amount of bodies of water that support freshwater fish, thus altering the composition of fish populations in the Sundarbans significantly. Changing catchments may affect the, while submerging fishing areas may also prevent the practice of traditional methods. Furthermore, local villages will be less protected against storms and cyclones as the Sundarbans will shrink over time. If sea-level rise continues as it does to this day, the displacement of the local fishing-communities in the Sundarbans will be inevitable. Displacement will threaten the human well-being of these communities as the existing socio-economic structures that allow for their sustenance will be significantly altered. Traditional businesses and livelihoods are at stake as it is uncertain if they are able to continue functioning outside of the Sundarbans, which may lead to economic insecurity. Sea-level rise therefore has an overwhelmingly negative effect on the livelihoods of the fishing communities in the Sundarbans of Bangladesh, both directly and indirectly.

(21)

7. Works Cited

Abdullah-Al-Mamun, M. M., Masum, K. M., Sarker A. H. M. R. & Mansor, A. (2017). Ecosystem services assessment using a valuation framework for the Bangladesh Sundarbans: livelihood contribution and degradation analysis. Journal of Forestry Research, 28, 1, 1-13.

Alcamo, J. (2003). Ecosystems and human well-being: a framework for assessment (p. 245p). Island Press, Washington, DC, USA.

Ball, M. C. (1998). Mangrove species richness in relation to salinity and waterlogging: a case study along the Adelaide River floodplain, northern Australia. Global Ecology and Biogeography Letters, 7, 73-82.

Bhuiyan, M. J. A. N. & D. Dutta, (2011). Analysis of flood vulnerability and assessment of the impacts in coastal zones of Bangladesh due to potential sea-level rise. Natural Hazards, 61, 729-743.

Brammer, H. (2014). Bangladesh’s dynamic coastal regions and sea-level rise. Climate Risk Management, 1, 51-62. Bryman, A. (2012) Social Research Methods. Oxford University Press, Oxford.

CEGIS (Center for Environmental and Geographic Information Services). (2006). Coastal land use zoning in the Southwest: impact of sea level rise on land use suitability and adaptation options. Center for Environmental and Geographic Information Services, Dhaka, p 153.

Chowdhury, A., Sanyal, P. & Maiti S. K. (2016). Dynamics of mangrove diversity influenced by climate change and consequent accelerated sea-level rise at Indian Sundarbans. International Journal of Global Warming.

Chowdhurym, A. N., Mondal, R., Brahma, A., & Biswas, M. K. (2016). Ecopsychosocial Aspects of Human–Tiger Conflict: An Ethnographic Study of Tiger Widows of Sundarban Delta, India. Environmental health insights, 10, EHI-S24899.

Dasgupta, S., Huq, M., Mustafa, G., Sobban, I. & Wheeler, D. (2016). Impact of Climate Change and Aquatic Salinization on Fish Habitats and Poor Communities in Southwest Coastal Bangladesh and Bangladesh Sundarbans. World Bank Group; policy research working paper 7593.

Eriscson, J.P., Vörösmarty, C.J., Dingman, S.L., Ward, L.G., Meybeck, M. (2006) Effective sea-level rise and deltas: Causes of change and human dimension implications. Global and Planetary Change, 50(1-2), 63-82.

Hazra, S., Ghosh, T., DasGupta, R., & Sen, G. (2002). Sea level and associated changes in the Sundarbans. Science and Culture, 68(9/12), 309-321.

Iftekhar, M. S. & Islam, M. R. (2004). Managing mangroves in Bangladesh: A strategy analysis. Journal of Coastal Conservation, 10(1), 139-146.

(22)

IPCC, 2007: Climate Change 2007: the physical science basis. contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Meehl, G.A.; Stocker, T. F.; Collins, W. D.; Friedlingstein, P.; Gaye, T.; Gregory, J. M.; Kitoh, A.; Knutti, R.; Murphy, J. M.; Noda, A.; Raper, S. C. B.;

IPCC, 2013: Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Stocker, T.F., D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M. Midgley (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 1535 pp, doi:10.1017/CBO9781107415324.

Islam, M. M., & Chuenpagdee, R. (2013). Negotiating risk and poverty in mangrove fishing communities of the Bangladesh Sundarbans. Maritime Studies, 12(1), 7.

Islam, M.S. & Haque, M. (2004). The mangrove-based coastal and nearshore fisheries of Bangladesh: ecology, exploitation and management. Reviews in Fish Biology and Fisheries, 14, 153-180.

Islam, M. M., Sallu, S., Hubacek, K., & Paavola, J. (2014). Vulnerability of fishery-based livelihoods to the impacts of climate variability and change: insights from coastal Bangladesh. Regional Environmental Change, 14, 1, 281-294. Loucks, C., Barber-Meyer, S., Hossain, M. A. A., Barlow & A., Chowdhury, R. M. (2010). Sea level rise and tigers: predicted impacts to Bangladesh’s Sundarbans mangroves. Climatic Change, 98, 291-298.

McGranahan, G., Balk, D., & Anderson, B. (2007). The rising tide: assessing the risks of climate change and human settlements in low elevation coastal zones. Environment and urbanization, 19, 1, 17-37.

Mozumder, M. M. H., Shamsuzzaman, M. M., Rashed-Un-Nabi, M., & Karim, E. (2018). Social-ecological dynamics of the small-scale fisheries in Sundarban Mangrove Forest, Bangladesh. Aquaculture and Fisheries.

Nicholls, R. J. & Cazenave, A. (2010). Sea-level rise and its impact on coastal zones. Science, 328(5985), 1517-1520. Norton, B. (1992). Sustainability, human welfare and ecosystem health. Environmental values, 1(2), 97-111

Ortolano, L., Sánchez-Triana, E. & Ferdausi, S. A. (2017). Strategy for adapting to climate change and conserving biodiversity in the Bangladesh Sundarbans. Climate and Development, 9, 4, 325-336.

Payo, A., Mukhopadhyay, A., Hazra, S., Ghosh, T., Ghosh, S., Brown, S., Nicholls, R. J., Bricheno, L., Wolf, J., Kay, S., Lazar, A. & Haque, A. (2016). Projected changes in area of the Sundarban mangrove forest in Bangladesh due to SLR by 2100. Climate Change, 139, 2, 279-291.

Pethick, J. & Orford, J. D. (2013). Rapid rise in effective sea-level in southwest Bangladesh: Its causes and contemporary rates. Global and Planetary Change, 111, 237-245.

Rahman, L. M. (2000). The Sundarbans: a unique wilderness of the world. USDA Forest Service Proceedings RMRS-P-15-VOL-2, 143-148.

(23)

Rahman, M. R., Asaduzzaman, M. (2010). Ecology of Sundarban, Bangladesh. Journal of Science Foundation, 8, 1-2, 35-47.

Rahman, A. F., Dragoni, D. & El-Masri, B. (2011). Response of the Sundarbans coastline to sea-level rise and decreased sediment flow: A remote sensing assessment. Remote Sensing of Environment, 115, 12, 3121-3128. Rekacewicz, P. (2009). Impact of sea level rise in Bangladesh [Photograph]. Retrieved May 15, 2018, from http://www.grida.no/resources/5648

Rengasamy, P. (2006). World salinization with emphasis on Australia. Journal of experimental botany, 57(5), 1017-1023.

Sarkar, S. K., Bhattacharya, A. K. (2003). Conservation of biodiversity of the coastal resources of Sundarbans, Northeast India: an integrated approach through environmental education. Marine Pollution Bulletin, 47, 1-6, 260-264.

Shaheem, A., & Parwez, S. (2014, June 13). Life of Sundarban fishermen [Video file]. Retrieved May 5, 2018, from https://www.youtube.com/watch?v=ysP17xlCRlU&ab_channel=TamjidulHasan

Small, C., & Nicholls, R. J. (2003). A global analysis of human settlement in coastal zones. Journal of coastal research, 584-599.

Spalding, M., McIvor, A., Tonneijck, F., Tol, S. & van Eijk, P. (2014). Mangrove for coastal defence; guidelines for coastal managers & policy makers. Wetlands International and The Nature Conservancy.

Stolte, J., Tesfai, M., Øygarden, L., Kværnø, S., Keizer, J., Verheijen, F., Hessel, R. (2015). Soil threats in Europe. Publications Office.

Uddin, M. S., Shah, M. A. R., Khanom, S., & Nesha, M. K. (2013). Climate change impacts on the Sundarbans mangrove ecosystem services and dependent livelihoods in Bangladesh. Asian journal of conservation biology, 2(2), 152-156.

(24)

Annex 1 – Interview H. de Moel

Van welke faculteit bent u?

Ik zit aard en levenswetenschappen. Heb aardwetenschappen gestudeerd. Gepromoveerd bij het IVM op overstromingsrisico’s en de gevolgen van overstromingen en nu werkzaam hier op de VU als universitair docent. Ik kwam er afgelopen winter achter dat ik al mijn halve leven op de VU heb doorgebracht. Dus hier bij het IVM, dat is een interdisciplinair onderzoeksinstituut dus we hebben 4 verschillende afdelingen, namelijk environmental economics, environmental policy analysis, environmental geography en water and climate risk. Ik zit zelf in de laatste afdeling, dus qua onderwerpen vooral met het(?) milieu-instituut in de weer. Milieu-instituut is een ruim begrip. Heeft alles met environmental sustainability te maken, klimaatverandering, noem maar op. Ik zit dan met water and climate risks aan de waterrisico kant. Dus ik doe van alles met overstroming, droogte hagel enzovoorts. En ik coördineer ook hier binnen de VU de hydrologie master, waar ook FPS-studenten bij zitten die meer met water willen doen, zowel de proceskant als de risico kant. Dan kan je bij ons terecht, dus dat is even mijn verkooppraatje voor als jullie dat eventueel leuk vinden.

Dus meer de beta-kant?

Ja ik ben zelf echt meer een beta. De hydrologie opleiding is ook beta, maar aan de VU is ‘ie net iets anders omdat we er ook de gamma- en de maatschappij kant in hebben, met een water economics-vak, en waterrisico heeft natuurlijk ook alles met de maatschappij te maken. En we doen nu aan de proceskant relatief veel veldwerk ten opzichte van andere universiteiten, dus in plaats van alleen datasets downloaden, zijn we ook bezig ze zelf ook gaat genereren. Dus dat is veel van het onderwijs wat we hier doen.

Dat matcht wel met wat wij aan het doen zijn, we doen onderzoek naar de invloed van zeespiegelstijging op de visserijen in de Sundarbans, dat is een mangrovebos in Bangladesh, heb je zelf wel eens onderzoek gedaan in dat gebied?

Ik ben zelf nooit naar Bangladesh geweest, we hebben wel onderzoek in Vietnam gedaan en wel studentenprojecten over Bangladesh vanuit onze mondiale modellen, dan als case-study. Maar nee niet al eens in de Sundarbans zelf, dus die regio an sich ken ik niet zo goed. Maar zeespiegelstijging, daar ben ik natuurlijk wel bekend mee.

(25)

We hebben inmiddels al een beetje onderzoek gedaan, en we hebben verschillende gevolgen ontdekt bijvoorbeeld verzilting en saline water intrusion, zou je daar wat meer over kunnen vertellen? Dus de algemene invloed van zeespiegelstijging op kustgebieden.

Wat je krijgt als je zeespiegelstijging hebt aan de kust, zoutwater, dat is zwaarder dan zoetwater. Dus ook aan de duinen bijvoorbeeld, als je gaat boren dan krijg je eerst zoet water, als je dieper boort dan kom je in het brakke en daarna het zoute water. Dus je hebt eigenlijk zeewater en daarbovenop door regenwater een zoetwaterlens wat daarbovenop zit. Hoe hoger je zeespiegelstijging hoe verder landinwaarts deze zoetwaterlens zich verplaatst en ook hoe hoger deze komt, dus hoe hoger het ook brak wordt. Dat is de rede dat we in Nederland, qua landbouw, ook wel aan het nadenken zijn dat we tot tientallen kilometers vanuit de kust dat we met een hoge zeespiegelstijging, en dat we niet genoeg zoetwater hebben, of we moeten zoetwater expliciet gaan inpompen, daar hebben we ook wel werk naar gedaan op deze universiteit. Om juist die zoetwaterlens aan te vullen om die zoutwaterlens maar een beetje naar beneden te houden, te drukken. Zodat je dan zoetwater kan gebruiken voor je landbouw. Als je dat niet doet, dan kan het zoute water omhoog komen, we zien zelfs onze polders, en dat zal ook wel spelen in de Sundarbans, dat is ook een relatief laag gebied natuurlijk, veel Nederlandse technologie export naar Bangladesh toe om polders te maken. Maar je ziet in de Nederlandse polders, in de diepste delen is wel eens zout water wat omhoog komt. Daar zijn ze dan met water uit het IJsselmeer aan het doorspoelen om het maar zoet te houden voor de landbouw. Maar dat is natuurlijk volledig afhankelijk van hoe hoog de zeespiegelstijging is. Maar het effect is, voor zover ik weet, wat groter dan (? (6:00)), je zou denken een half metertje maar met een half metertje heb je toch een halve meter waterdruk en dat is best wel veel. En water, je kent de U-vorm wel, als je aan de ene kant water erin gooit, gaat het aan de andere kant ook omhoog, dat is je hydraulic-head, dus als je een halve meter zeespiegelstijging hebt dan komt dat zoute water ook een halve meter mee omhoog dus dat drukt dan door het zoete water heen. Waardoor het zilt dan nog weer hoger komt, het zit nu al in dichtbij het oppervlak in de polders, dat wordt alleen maar sterker. Dus de Sundarbans an sich, ik weet niet hoeveel landbouw er is? Volgens mij is het meer een natuurgebied.

Vooral veel visserijen, dus vandaar dat we kijken naar hoe dat invloed heeft op de vispopulatie en op het ecosysteem. Want wat voor effect zou zout water kunnen hebben op een ecosysteem?

Het is mangrove. Mangrovebomen zijn natuurlijk gewend aan zout water, dus ik verwacht niet dat die een groot probleem hebben. Maar hoe verder je landinwaarts gaat, ik ben geen ecoloog hoor, maar je hebt altijd een successie van wat zich aanpast aan de omstandigheden, aan de randvoorwaarden, dus ook in de

(26)

Sundarbans, heb je mangrovebossen helemaal tegen het zeewater aan zitten, hoe verder je landinwaarts gaat heb je waarschijnlijk meer brakke gebieden met vegetatie die daarop ingespeeld is en nog verder de vegetatie die op het zoete ingespeeld is. En die band dat zal landinwaarts gaan verschuiven. Dat is wat ik mezelf voorstel, die mangrovebomen zelf maak ik me niet zo’n zorgen over to be fair.

En over de vispopulatie, omdat je geen ecoloog bent, zou je daar toch iets over kunnen zeggen?

Daar durf ik niet 1-2-3 wat over te zeggen, maar als het om fish farms gaat, wat zeevissen zijn wat aan de kust zit zoals we ook wel in Ho Chi Minh hebben, dan verwacht ik niet dat dat een groot issue gaat worden, maar als je riviervissen hebt, dan kan ik me voorstellen dat dat een groter probleem Smallgaat worden. Ook, de rivier in, je ziet bij eb en vloed, ook hier in Nederland, de invloed gaat tot voorbij Dordrecht, als de zeespiegel een stuk omhooggaat, dan gaat dat ook helemaal naar het oosten van Nederland, een groot deel (? 8:30) van het zoute water. Dus een half metertje zeespiegel kan lateraal al een best lang effect hebben. Op het ecosysteem an sich, vind ik moeilijk om te zeggen hoor, wat daar de impact op zou zijn, zeker omdat een natuurgebied bestrijkt, zou ik verwachten dat het zich toch wel aanpast. Dat gaat wel verschuiven. Het zijn de zoetwaterlenzen die problemen gaat opleveren. En dan kom ik even op small island states die in de pacific zitten, dat is natuurlijk niet jullie onderwerp, die volledig afhankelijk zijn van regenval, wat daar in de zoetwaterbel zit. Nou als de zeespiegel omhooggaat wordt de zoetwaterbel steeds kleiner, en dan hebben ze op een gegeven moment gewoon geen zoet water meer. En wat moet je dan, als je midden in de Pacific zit? Maar ik weet niet, wat is de setting in de Sundarbans? Is dat puur natuur, zit daar ook nog populatie?

Ja er zitten wel mensen, maar zijn vooral kleinere communities.

En waar halen die hun fresh water vandaan?

Uit het grondwater, denk ik, dus dat gaat lastiger worden.

Ja inderdaad, buiten het feit dat ze natte voeten krijgen. (? 10:00) zou zijn een dijk bouwen voor die lokale community of op palen gaan wonen, dat zoete water gaat dan steeds penibeler worden.

Hoe zou je zelf sea-level rise (SLR) definiëren?

Nou, vanuit mijn geologie achtergrond is de sea level altijd wel op en neer gegaan, met ijstijden en daarvoor natuurlijk helemaal veel. Maar de sea level waar we het hierover hebben, dat is natuurlijk de antropogene SLR en dat is hoeveel de zeespiegel toeneemt ten opzichte van het mondiale gemiddelde, en dat is ook verschillend over verschillende plekken heen. Ik weet niet of jullie alle verschillende factoren

(27)

nog paraat hebben die SLR beïnvloeden? Afgezien van natuurlijk de huidige antropogene SLR om het even zo uit te drukken. Wat is de grootste factor, weten jullie dat nog?

Smelten van ijs, van de ijskappen?

Van welk ijs dan precies?

Van de noord- of de zuidpool?

In ieder geval niet de noordpool, want dat is ijs wat in de oceaan ligt, dus als dat smelt dan doet het niets, net als dat je ijsblokjes in je cola hebt, als dat smelt doet het niets, als de blokjes gesmolten zijn is je cola nog steeds op hetzelfde niveau, wet van Archimedes. Dus noordpool doet helemaal niks, dus het gaat om landijs, dus de ijskappen op Groenland en Antarctica, maar ook gletsjers, als die afsmelten brengen ze extra water naar de zee. Het grootste effect is de opwarming van de oceaan, thermische expansie van water. Als je water iets warmer maakt dan wordt het groter, zorgt voor de grootste bulk van SLR. Dat is ook waarom iedereen bang is dat SLR nog wel even door zal gaan, ook al houden we op met CO2-emissies, want er zit op een gegeven moment nog zoveel hitte in de atmosfeer, wat nog in evenwicht komt met de oceaan, dat die thermische expansie ook nog wel even door zal gaan. Dus het is allemaal zomaar gestopt als we met de CO2 ophouden, vandaar ook dat de tweede deltacommissie in 2009, in 1953 hadden we onze eerste deltacommissie, die is ook niet in 2100 gaan stoppen met kijken. Wat de meeste studies eigenlijk doen. Maar die hebben er expliciet ook 2200 en zelfs 2300 bij gepakt, zo van jongens, het grafiekje stopt daar niet bij die 85cm, maar dat blijft gewoon ook doorgaan. Het vlakt wat af, als je een positieve klimaatverandering hebt, als het ware, met weinig emissies. Maar als het business as usual is dan gaat die gewoon lekker door.

Voor je eigen onderzoek gebruik je dan de scenario’s van het IPCC-rapport?

We gebruiken heel vaak, dat zijn mondiale scenario’s en SLR verandert ook over de aarde. De SLR in de tropen is relatief gezien beperkt, die ligt net onder het mondiale gemiddelde. Als je naar hogere breedtegraden noord en zuid gaat, dat het meer wordt. Dat heeft ook alles te maken met het gravitatie effect. Dat heeft er weer mee te maken met dat als je Groenland hebt, en er zit een grote ijskap op, dan heb je zoveel massa van het ijs, massa heeft aantrekkingskracht. Bijvoorbeeld planeten en de zon. De zon trekt dan de planeten aan en de aarde heeft weer genoeg aantrekkingskracht om de maan bij ons te houden. Maar op lokale schaal heb je ook met een grote landijskap trekt ook het water aan, dus als je eigenlijk als dit een gletsjer is dan gaat het zeeniveau ook iets omhoog richting de gletsjer. Dit betekent dat als de gletsjer aan het afsmelten is. Dat water verspreidt zich over de hele aarde. Maar het gravitatie

(28)

effect wordt kleiner, waardoor je relatief lokaal juist een kleine verzakking hebt. Waardoor de stijging door het afsmelten ietwat afgezwakt wordt. Dus als Groenland af smelt dan heb je, ik zeg maar wat, over de aarde 7 meter zeespiegelstijging. Maar in Nederland zou het geen 7 meter zijn maar meer 5 meter. Dan zit je op .7 van het geheel. Aan de andere kant, als Antarctica afsmelt, zuidpool, of west Antarctica want heel Antarctica, is wel erg veel. Maar de west Antarctische ijskappen, dat is hetgeen waar iedereen nu naar aan het kijken is. Dan krijg je wel de volle lading hier op het noordelijk halfrond. Maar het zuidelijke stukje van Argentinië heeft daar relatief minder last van. Ook al gaat het nog steeds omhoog, netto. De IPCC-scenario’s, dat gaat dus over mondiale zeespiegelstijging. Maar als ik met studies bezig ben, in Nederland of bijvoorbeeld in Amerika, dan kijken we naar lokale projecties, en dat is vaak gegeven de mondiale randvoorwaarden, hoe werkt dat dat door in dit specifieke gebied. En dan komt er nog veel meer bij kijken. Dit is een hele discipline an sich, waar ik niet exact in zit, maar wel mee te maken heb.

Hoe zou je een coastal community kunnen omschrijven?

Hangt natuurlijk heel erg van de plek af. Lokale coastal communities, dat zijn de mensen die daar permanent wonen, zo zou ik ze dan denk ik omschrijven. Economen doen hier veel meer onderzoeken voor. Hoe kleiner de community hoe meer ze voor hun subsistence afhankelijk zijn van de omgeving. En dan is ook mangrove hout voor het sprokkelen van fuel om te koken en dergelijke. Als dat teveel is, of als er een keer een orkaan langs komt dan gaat dat weg. En ook als die communities te groot worden, dan zijn ze zichzelf in het gevaar aan het brengen. Als je local community zegt, dan bedoel je meestal communities die van lokale resources afhankelijk zijn. Je hebt ook Kratsji (?) die aan de kust ligt, of in Bangladesh is dat dan, de tweede grootste plaats, een klein beetje boven de Sundarbans. Hoe heet het ook alweer? …. Anyways. De grote steden die aan de kust liggen dat noem je niet echt coastal communities. Dat is gewoon een stad waar van alles en nog wat in zit. Dus communities zou ik meer definiëren als de permanent bewoonde plekken die van de lokale resources afhankelijk zijn.

En hoe vulnerable denk u dat coastal communities voor SLR zijn?

Vaak zijn deze communities veel hechter dan sommige stad communities, als in dat ze veel voor elkaar betekenen dus een sterk sociaal vangnet. Maar dat is wel binnen de lokale resources, waar ze opereren als dat voor iedereen anders wordt, dan wordt het al snel problematisch. Ik denk dat de algemene opinie dat deze communities relatief kwetsbaar zijn, want er zijn weinig zaken waar ze op kunnen inspelen. Aan de andere kant leven ze al wel een tijdje, dus ze leven al met de kust. Maar ze moeten wel die balans bewaren van, waar ik het ook net over had, als je te veel hout kapt voor je houtvuur, dan ben je opeens in

(29)

de problemen waar normaal de golven gebroken worden door het mangrove, komen ze nu tot bij je deur aan en dan ben je wel de Sjaak natuurlijk.

Zijn er eigenlijk al veel klimaatvluchtelingen als gevolg van SLR?

Volgens mij niet zo sterk, grootste drijfveer is nu nog economisch. Elke ouder wil natuurlijk dat zijn kind een goed en rijk leven heeft. Naar mijn weten, is het nog met name economisch gedreven. Er wonen zoveel mensen aan de kust, met een halve meter SLR, ik weet niet wat voor waardes jullie aan denken voor de Sundarbans?

Dat is nog wel moeilijk, veel papers hanteren een andere waarde.

Komen we dan straks nog even op terug. Als je ergens op een halve meter/meter zit, dan ga je al best diep landinwaarts de effecten ervan ondervinden, die dus je randvoorwaarden helemaal aanpassen. Dus dan moet je of flexibel genoeg zijn om voordelig te kunnen omschakelen of je moet ergens anders je heil zoeken. Er zijn wel studies over, maar meeste studies van klimaatvluchtelingen zijn momenteel nog theoretisch. Het probleem is natuurlijk, je hebt daar niet zoveel kustbescherming. De bescherming die je hebt zit in de stedelijke gebieden die wat meer up river zitten, voor zover ik weet, dus in de Sundarbans zelf zullen niet zoveel technische maatregelen genomen worden, zoals dijken bouwen.

Ook omdat het best wel arm is…

Het is allemaal lokale arbeid. Ik weet van, dieper Bangladesh in dat daar huizen altijd op een blok modder worden gezet. Dus ze slaan paaltjes in de grond en dat vullen ze dan met modder en daar bovenop maken ze het huis, dat doen ze vanwege het water. En dat kan je natuurlijk wat hoger maken als je denkt dat het water hoger komt. Dat is voor de hevige regenval die in de moessontijd daar langskomt. Dan regent het heel hard en dat vlakke land vult snel op. En aan de kust kun je daar natuurlijk ook wat mee, maar je kunt op een gegeven moment meters omhoog gaan hanteren. En dat is allemaal met lokale arbeid dat dat wordt gedaan. En als het een keer kapotgaat, dan kost het een hoop mensen een hele hoop tijd en moeite, die ze dan niet kunnen steken in hun andere livelihoods. En gebieden als Bangladesh staan natuurlijk bekend om een enorme populatiegroei. Het is een van de meest dichtbevolkte landen in de wereld, als ik het goed heb? En ze hebben geen eenkindpolitiek zoals in China, dus dat gaat ook lekker door. Het zal meer dan twee zijn, het aantal kinderen per vrouw.

En even terugkomend op de scenario’s die we zouden kunnen gebruiken voor ons onderzoek, heb je daar nog tips voor, want de getallen die wij vonden verschilde nogal?

(30)

Het heeft met het zichtjaar te maken. Het heeft ermee te maken of het lokaal of mondiaal is. Die IPCC-rapporten gebruiken dus de info van ongeveer 6 jaar. Om de 8 jaar maken ze zo’n rapport. De laatste is van 2013, als ik het goed heb? Dus dan heb je tot 2012 de informatie. Je krijgt het waarschijnlijk niet beter gereviewed. Het is een heel lang proces voordat het allemaal gepubliceerd is. Wat zijn de mondiale getallen? Dan moet je even kijken hoe gaat dat doorwerken relatief gezien. Bangladesh ligt relatief ver naar het zuiden, dus ik denk dat de mondiale getallen daar geen rare aanname zijn. Dus dan zouden de IPCC-getallen redelijk goed werken, maar je moet ook naar je zichtjaar kijken. Hoe verder je zichtjaar, hoe hoger je projectie natuurlijk wordt, dus zit je zichtjaar op 2050 of 2100? En let ook op, wat is je referentieniveau? Want de zeespiegel is al gestegen. Dus als je een referentieniveau neemt van 2015 of 1990, dan zit er al 25 jaar SLR tussen ondertussen. De jaren 90 was altijd de standaard maar we zitten inmiddels al in 2015. Toen ik begon met werken was de jaren 90 de standaard, een beetje 2000. Maar nu moeten we eigenlijk al 2010 of 2015 als de standaard gaan nemen. Dus daar hangt het natuurlijk ook vanaf. Dus check altijd in de bronnen die je hebt: wat is hun zichtjaar en referentiejaar. Heel vaak krijg je een band van projecties. Als je studies gaat bekijken en probeert vast te stellen: hoe heeft het uiteindelijk uitgepakt? Dan ga je zien dat we eigenlijk altijd boven in die range zitten. CO2-emissies, bijvoorbeeld, dan zie je heel mooi de scenario's van CO2-emissies. Dan ga vergelijken met bijvoorbeeld vergelijken met de scenario’s van 1990, en dan blijkt dat we exact op de high-end van die band zitten en daar zit zeespiegelstijging ook wel in. Sterker nog, we zijn nu een klein beetje nerveus aan het worden of de zuidpool niet versneld aan het afsmelten is, wat dus inhoudt dat de SLR iets sneller zou gaan dan verwacht. En we dus op de korte termijn rekening moeten houden met iets hogere snelheden. Zo nerveus zelfs dat er een programma (? 27:00) in Nederland gekeken moet worden of ze een studie moeten gaan starten die gaat testen of hun beslissingen tot nu aangepast moeten worden ja of nee. Dus ze zijn nog niet deze studie aan het doen. Maar ze zijn aan het verkennen van moeten we dit gaan doen gezien de laatste inzichten van afgelopen paar jaar van de zuidpool. En dat heeft alles te maken met hoe dat, dit gaat er te diep op in, maar dat gletsjers sneller gaan afsmelten doordat je smeltwater onderaan de gletsjer krijgt en dat kunnen we natuurlijk niet allemaal zo goed zien. En als dat heel veel is dan kun je je voorstellen dat zo’n heel deel kan gaan schuiven. Dan kan je versneld afsmelten gaan krijgen. Voor de details, ik ben geen glacioloog, maar het is belangrijk te bedenken dat het smelten gaat niet alleen om de voorkant en de bovenkant maar er gebeurt van alles in die gletsjer. Water gaat recht naar beneden naar de bottom van de gletsjer en gaat dan tussen het vlak van het bedrock en de oppervlakte van het ijs en dat kan dan daar weer voor extra beweging zorgen. Die dynamiek is allemaal een stuk moeilijker in te schatten. Daar doen ze nu heel veel onderzoek naar, en daar komt nu uit naar voren dat het allemaal wat sneller gaat dan we denken.

(31)

En dat zou dan potentieel boven de IPCC-projecties zitten?

Ja. Zeker, je moet je ook realiseren, het laatste rapport is van 2013. Dat is dus literatuur tot 2012 of iets dergelijks. We zitten alweer 6 jaar verder. Er is alweer 6 jaar langer onderzoek naar gedaan. En er zijn een hoop clubs met dit soort thema’s bezig. Dus er zijn een hoop nieuwe inzichten gekomen sinds toen. Vorig jaar zijn er een aantal studies geweest in nature of science die hiernaar keken, het versneld afsmelten van Antarctica. Je kan zelf even kijken of je daar wat over kan vinden.

Hoe ziet de toekomst eruit voor local coastal communities in verband met SLR?

Deel van het plaatje hebben we al geschetst. Wat ik daar misschien nog even aan zou willen toevoegen, ik ben wel een optimist van aard namelijk, wat je ook vaak ziet is, ze gaan er al op een bepaalde manier meer overweg. En ze weten al dat er eens in de zoveel tijd een hurricane langskomt en spring flood en dergelijke. En daar doen ze al wat aan. En als je dat soort kennis juist extra kan versterken. Dan zou je juist op andere plekken daarvan kunnen leren. Er zijn plekken die nog niet zo sterk die dynamiek meemaken. Dus laten we zeggen: de net niet coastal communities, als je die de kennis van de huidige coastal communities zou kunnen meegeven. Misschien dat ze zich dan wel kunnen aanpassen. Bijvoorbeeld waterschaarste in Afrika met landbouw, is even iets anders, maar allemaal boeren daar hebben al ideeën ontwikkeld om water op te vangen. Als je dat van plek A naar B krijgt, dan kun je zo de resilience versterken. Ik geloof ook wel in de inventiviteit van mensen en communities. Maar je bent erg op jezelf aangewezen. Als je echt een isolated community bent, in de Sundarbans op een eilandje dan heb je niet heel veel uitwijkmogelijkheden. Denk dat je randvoorwaarden zeer beperkend zijn. Voor die mensen zie ik het niet al te rooskleurig in.

En dat zou dan tot displacement kunnen leiden?

Ja. Daar ben ik wel van overtuigd. Ook in dat soort gebieden. Dat ze dan nog meer naar Dakha gaan, of waar familie zit of noem maar op. Heb je al wat gevonden eigenlijk over displacement?

Ja, wel eentje gevonden over de west-Bengal, waar wel al 100.000 mensen displaced waren. In dat artikel stond dat het wel door SLR kwam. Omdat er mensen op eilandjes zaten die dan onder water kwamen te liggen

Het is een heel vlak gebied natuurlijk, dat is het hele idee van een delta. Dus dan heeft een halve meter lateraal al een enorme impact. Of we hebben het dan nu over enkele decimeter.

We zijn nu aan het kijken naar de directe gevolgen van SLR maar ook de indirecte, dus van de vispopulatie onderzoeken we of die communities zichzelf nog kunnen sustainen.

The Effects of Sea-Level Rise on the Coastal Fishing Communities in the Sundarbans