Omgekeerde dag/nachttemperatuur bij bloeiende potplanten voor beheersing van de strekkingsgroei

(1)

f.

^ . / - 53. QU

-J

r

'i

Proefstation voor de Bloemisterij ISSN 0921-710X Linnaeuslaan 2a

1431 JV Aalsmeer Tel.: 02977-52525

OMGEKEERDE DAG/NACHTTEMPERATUUR BIJ BLOEIENDE POTPLANTEN VOOR BEHEERSING VAN DE STREKKINGSGROEI

Proefverslag 1405-7

Rapport 118 Prijs: f 7,50

Ing. L.H.M. Cuijpers Ir. J.V.M. Vogelezang Augustus 1991

Dit rapport is te bestellen door het storten van f 7,50 op girorekening 174855 ten name van Proefstation Aalsmeer, onder vermelding van 'Rapport 118, Omgekeerde dag/nachttemperatuur bij bloeiende potplanten'.

(2)

INHOUD 1. Inleiding 3 2. Materiaal en methoden 4 Proefopzet Onderzoekfactoren Proefschema Klimaatregeling en -registratie Teeltmethode Waarnemingen 3. Resultaten 3.1. Klimaatrealisatie 7 3.2. Resultaten Begonia 7 Planthoogte en internodiënlengte

Ontwikkelingssnelheid en zij scheutvorming Drooggewicht en bladoppervlak

3.3. Resultaten potchrysant 9 Planthoogte en internodiënlengte

3.4. Resultaten Kalanchoë 13 Planthoogte en internodiënlengte

4. Discussie 15 Vervolgonderzoek 15

Literatuur

15

(3)

OMGEKEERDE DAG/NACHTTEMPERATUUR BIJ BLOEIENDE POTPLANTEN voor beheersing van de strekkingsgroei

1. INLEIDING

Om de strekkingsgroei van bloeiende pot- en perkplanten te beperken moet de kweker nog altijd frequent spuiten met remstoffen. Dit kost arbeid en geld. Bovendien worden de milieu-eisen steeds strenger, waardoor een aantal mid-delen zullen gaan verdwijnen. Het is daarom noodzakelijk te zoeken naar andere methoden voor het verkrijgen van de gewenste plantvorm.

De temperatuur is een van de belangrijkste omgevingsfactoren die de groei, ontwikkeling en plantopbouw beïnvloeden. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat de planthoogte toeneemt wanneer het verschil tussen dagen nachttemperatuur groter wordt (Hendriks et al., 1984/1985). Het verschil tussen dagen nachttemperatuur wordt ook wel Dif genoemd, afkomstig van het Engelse 'difference'. Erwin et al. (1989) vonden dat het verschil

tussen dagen nachttemperatuur een grotere invloed had op de strekkings-groei dan alleen de dagtemperatuur, nachttemperatuur of de gemiddelde etmaaltemperatuur. Wanneer het verschil tussen dagen nachttemperatuur groter wordt, neemt ook de strekking van de internodiën toe. Wordt het verschil tussen dagen nachttemperatuur juist kleiner en zelfs negatief

(omgekeerd temperatuurregime of negatieve Dif), dan neemt de strekkings-groei af.

In dit onderzoek is het effect van omgekeerde dag/nachttemperatuur onderzocht bij bloeiende potplanten. Er zijn twee behandelingen met een omgekeerd dag/nachtregime ingesteld, waarbij getracht is de lage temperatuur de gehele dag aan te houden. Ter controle is een behandeling met een 'normaal' stookregime opgenomen, dus waarbij de dagtemperatuur hoger is dan de nachttemperatuur. In deze proef wordt nagegaan in hoeverre het mogelijk is om met behulp van omgekeerde dag/nachttemperaturen de strekkingsgroei van bloeiende potplanten te beheersen zonder de ontwikkelingssnelheid te vertragen.

(4)

-2. MATERIAAL EN METHODEN Proefopzet

De proef heeft plaatsgevonden in zes kasafdelingen op het Proefstation in Aalsmeer (L47 - L52). De volgende gewassen zijn in de proef opgenomen: Begonia, potchrysant en Kalanchoë. De drie gewassen hadden een

verschillende teeltduur, namelijk Begonia 7,5 week, potchrysant 9 weken en Kalanchoë 18,5 week. Onderzoekfactoren 1. Temperatuur Dag/nachttemp. (°C) - Controle (Dif +2°C) 21/19 - Dif -2°C 19/21 - Dif -6°C 16/22 2. Remmen

De helft van de planten is niet geremd, de andere helft naar behoefte.

3. Vegetatieve en generatieve fase

In de proef is onderscheid gemaakt tussen de vegetatieve en generatieve fase. Bij aanvang van de proef zijn de planten verdeeld over de zes

kasafdelingen. Met de omschakeling van lange naar korte dag, dus van vegetatieve naar generatieve fase is tweederde van de planten naar andere afdelingen verhuisd. Zo kon de invloed van een ander temperatuurregime op de groei van de planten worden nagegaan wanneer deze zich in de generatieve fase bevinden. Hieronder volgt het proefschema.

Proefschema voor Begonia, potchrysant en Kalanchoë

dag/nachttemperatuur remmen vegetatieve fase generatieve fase

1. Dif +2°C Dif +2°C +/-2. Dif +2°C Dif -2°C +/-3. Dif +2°C Dif -6°C +/-4. Dif -2°C Dif +2°C +/" Dif Dif Dif Dif Dif Dif Dif Dif Dif +2°C +2°C +2°C -2°C -2°C -2°C -6°C -6°C -6°C 5. Dif -2°C Dif -2°C +/• 6. Dif -2°C Dif -6°C +/-7. Dif -6°C Dif +2°C +/• +/-9. Dif -6°C Dif -6°C

+/-De proef is in tweevoud uitgevoerd. Dif Dif Dif Dif Dif Dif Dif Dif Dif +2°C -2°C -6°C +2°C -2°C -6°C +2°C -2°C -6°C

(5)

Klimaatregeling

De kasluchttemperatuur is geregeld op basis van de etmaaltemperatuur, waarbij 's nachts de temperatuur gecorrigeerd is voor te hoge (of te lage) temperatuur overdag. De temperatuur in de kas is 40 centimeter boven de tafels gemeten met behulp van geventileerde psychrometers met Pt-100 elementen. Setpoints voor luchten tijdens de dag en de nacht zijn

respectievelijk 1°C en 2°C boven het verwarmingsetpoint voor de loefzijde en 0,5°C en 2°C boven het verwarmingsetpoint voor de lijzijde geweest, 's Nachts is het energiescherm bij alle behandelingen gesloten. Om een snelle temperatuurovergang in de ochtend te realiseren is het energiescherm dertig minuten voor zonsopgang in één keer geopend.

Teeltmethode

Teeltgegevens zijn weergegeven in tabel 1. De teeltmethode wordt hieronder per gewas kort beschreven. In week 42 zijn de drie gewassen tegelijk de

korte dag (KD) ingegaan.

Begonia

Het bewortelde (scheut)stek van Begonia is geleverd in week 37 in

mandpotjes en opgepot in eb/vloedgrond (25% perlite, 75% turfstrooisel), potmaat 13 cm ES. De planten zijn tot KD belicht met gloeilampen voor de vegetatieve groei. In week 39 zijn de stekken getopt op drie bladeren. In week 40 zijn de planten voor de eerste keer wijder gezet. In week 41 is de helft van de planten geremd, alle behandelingen met 1 ml Cycocel per liter.

In week 42 zijn de Begonia's op eindafstand gezet (16 planten/m2). Na twee

weken KD is weer belicht om een goede uitgroei te verkrijgen.

Potchrysant

Het stek van potchrysant is op het Proefstation in week 39 gestekt in

eb/vloedgrond (25% perlite, 75% turfstrooisel), drie stekken in een pot, potmaat 12 cm ES. Het stek is gedurende een week met plastic afgedekt om overmatige verdamping tegen te gaan. In week 41 is het stek getopt op vijf bladeren. In week 42 zijn de potchrysanten op eindafstand gezet (24 planten/m2). Na twee weken (week 44) is begonnen met verduisteren omdat de

Begonia's belicht werden en de planten in dezelfde ruimte stonden.

De potchrysanten van de drie temperatuurbehandelingen zijn drie keer geremd met 3 g Alar 64 per liter. De planten bij de behandeling 21/19°C dag/nacht-temperatuur zijn een keer extra geremd met 3 g Alar 64 per liter.

Kalanchoë

De Kalanchoë-stekken zjn op het Proefstation in week 35 gestekt in

eb/vloedgrond (25% perlite, 75% turfstrooisel), potmaat 10 cm ES. In week 40 zijn de planten op eindafstand gezet (40 planten m2) en in week 41

getopt op vier bladparen. In week 42 is begonnen met verduisteren (zie potchrysant). Alle behandelingen zijn vier keer geremd met 3 g Alar 64 per liter.

(6)

-Tabel 1. Teeltgegevens per gewas.

Gewas stekdatum topdatum begin KD einde KD

Pot chrys ant 'Surf'

Begonia 'Schwabenland rood' Kalanchoë 'Rode Singapore'

26-09- 10-09- 5-09-90 90 90 10-10-'90 27-09-'90 8-10-'90 15-10-'90 15-10-'90 15-10-'90 einde proef 29-10-'90 einde proef

Met iedere watergift is bemesting meegegeven. De voedingsbehoefte van de drie gewassen verschilde iets, maar omdat de planten uit dezelfde bakken water krijgen, is voor een gemiddelde gekozen. De voedingsoplossing voor de

gewassen is samengesteld volgens onderstaande ionenbalans (ionen in mmol/1 extract; EC in mS/cm bij 25°C):

Macro-elementen EC NH, NO, H^PO^ SO, K Ca

_{Mg_}

1,4 1,1 10,6 1,5 Spore-elementen (micromol/1) Fe Mn B Mo 15,0 5,0 10,0 0,5 1,0 5,5 3,0 0,75

De pH is gesteld op 5,5. Potgrondanalyses van begin, einde vegetatieve fase en einde van de teelt zijn opgenomen in bijlage 1.

Waarnemingen

Aan het einde van de vegetatieve fase, dus bij de omschakeling van lange dag naar korte dag, zijn bij de drie gewassen metingen verricht aan lengte, aantal bladeren, bladoppervlakte en vers- en drooggewicht van de planten. Bij de eindwaarnemingen zijn de volgende metingen verricht:

Begonia

Potchrysant:

Kalanchoë

scheut/internodiënlengte, aantal dagen tot bloei, drooggewicht, drogestofpercentage, aantal bladeren en bladoppervlakte van de grootste zij scheut,

planthoogte, lengte van bloemnek en internodie, aantal open bloemen en knoppen, aantal dagen tot bloei, drooggewicht, drogestofpercentage, aantal bladeren en bladoppervlakte van de grootste zij scheut,

planthoogte, internodiënlengte tot toppen,

internodiënlengte van zij scheut tot en met de bladparen, internodiënlengte vanaf de bladparen tot de bloemtros, drooggewicht, drogestofpercentage, bladoppervlakte van zij scheut, aantal bladeren van de grootste zij scheut en oppervlakte per blad.

(7)

RESULTATEN

3.1. Klimaatrealisatie

In tabel 2 staan de gerealiseerde gemiddelde temperaturen weergegeven. De dagtemperatuur was gemiddeld 18,3°C bij de laagste Dif-behandeling. De lage temperatuur overdag kon vanaf het begin van de proef tot ongeveer 26

oktober niet gedurende de hele dag in stand gehouden worden. Na 26 oktober tot het einde van de proef kon de lage temperatuur overdag wel gehandhaafd worden (figuur 1). De gemiddelde waarden hiervan staan ook weergegeven in

tabel 2. De gemiddelde etmaaltemperatuur is voor de drie temperatuur-behandelingen gelijk geweest.

Tabel 2. Gerealiseerde kasluchttemperatuur (°C) gedurende de dag

(10.00-16.00 uur), en de nacht (22.00-4.00 uur), etmaaltemperatuur (°C) en Dif (°C), gedurende de eerste twee ochtenduren. Een

negatief getal geeft aan dat de temperatuur daalt bij zonsopkomst.

Dag/nacht temperatuur 21/19

19/21 16/22

dag nacht 24-uur

21,4 18,6 19,8 20,0 19,5 19,7 18,3 21,3 19,8 Dif +2,7 -0,4 -5,0 3.2. Resultaten Begonia Planthoogte en intemodiënlengte

In tabel 3 staan de waarnemingen van Begonia samengevat. De

temperatuurinstellingen tijdens vegetatieve fase (die voor Begonia vijf weken heeft geduurd) hebben de intemodiënlengte in geringe mate beïnvloed. De verschillende temperatuurstrategieën hebben méér effect gehad op de lengtegroei in de generatieve fase. De behandeling 16/22°C dag/nacht-temperatuur beperkte de strekkingsgroei van de scheut met 3 cm ten opzichte van 21/19 °C dag/nachttemperatuur. Ook de intemodiënlengte is door de temperatuur betrouwbaar beïnvloed. Het effect van de temperatuur-behandelingen is bij niet remmen groter (tabel 3a), maar ook bij remmen is de invloed van de temperatuuurbehandeling waar te nemen. Remmen heeft echter nog steeds het grootste effect op de strekkingsgroei gehad.

(8)

25 September 1990 DI F 31 Oktober 1990 3 » i f r 3 * I i * _ * • • * « An»» •• * ' • » • '* >• * ^ —*-> T7» &««*) IO * »•* * * 2° «•

* ~ = ^

• ^ • » A O A K I ^ " l l •< * » to a. *f

-±->lknjW * * • * * » »

• n r DIF -2 +2

Figuur 1. Gerealiseerd klimaat tijdens een representatieve dag van de proef voor (links) en na (rechts) 26 oktober.

gerealiseerde kastemperatuur ingestelde dag/nachttemperatuur

(9)

Tabel 3a. Invloed van de interactie tussen temperatuurregime tijdens de generatieve fase en remmen op de scheutlengte van Begonia (n=10) Verschillende letters geven betrouwbare verschillen weer bij 5% onbetrouwbaarheid. D/N-temperatuur generatieve fase 21/19°C 19/21°C 16/22°C remmen 21,4 (b) 27,4 (e) 20,9 (a) 25,5 (d) 20,1 (a) 22,8 (c) Ontwikkelings snelheid

Bij de metingen van de Begonia is uitgegaan van de grootste scheut van elke plant. Van deze scheuten is het aantal bladeren geteld. Het bleek dat de verschillende temperatuurregimes geen invloed hebben gehad op de

bladafsplitsing van Begonia. Er waren geen verschillen in bloeitijdstip. Ook het remmen heeft de ontwikkelingssnelheid bij Begonia niet beïnvloed.

Drooggewicht en bladoppervlak

Het drooggewicht is door de verschillende temperatuurregimes niet beïnvloed. Remmen resulteerde wel in een lager drooggewicht. Het

drogestofpercentage is iets beïnvloed door de temperatuurbehandelingen tijdens de vegetatieve fase, maar hier zit geen duidelijke lijn in. De

geremde planten hadden een hoger drogestofpercentage.

Het bladoppervlak is door de tempertuurregimes niet beïnvloed. Bij de geremde planten was het bladoppervlak per plant gemiddeld kleiner dan de niet geremde planten.

3.3. Resultaten potchrysant

Planthoogte en internodiënlengte

Potchrysant reageert wat betreft de strekkingsgroei sterk op omgekeerde dag/nachttemperatuur (tabel 4). De temperatuurinstellingen tijdens de vegetatieve fase hebben geen invloed gehad op de uiteindelijke planthoogte,

internodiënlengte en de lengte van de bloemnek. De behandelingen 16/22°C en 19/21°C dag/nachttemperatuur hebben tijdens de generatieve fase de

lengtegroei van de potchrysanten geremd. Hierbij was de remmende werking van 16/22°C dag/nachtemperatuur het grootst. De reactie van de lengte van de bloemnek en de internodiën was gelijk aan die van de totale planthoogte.

(10)

IV 4-> bû C CU r - l 4-1 3 <0 xi u CA P . O C CU • r i 4-> <d l-l CU c eu bû C CU eu > eu • r i 4-> Cd 4J eu bû eu > m C eu X> •»—Ï • r i •w M 3 3 4-> cd u eu P -a eu • u 4-> x i o cd C bO cd •ö e cd > eu u o eu m C M eu x> CM O o CU A CU bû eu eu Xl •o C eu C r - l cd i - i > - r i X i eu o bO M cd u U eu C > eu ü • U - ^ eu O P . f - 1 <4H c: O ^ 4-i vi cd eu -ri bû C O O U bO x l eu co C eu C cd 4-> > x: O 4-> • H 3 » <U eu X i 60 o bO co O - r - . O - H U N X ) eu - 4-> • H VI eu 4-> o o r - l o X> u bO 4J o eu u xl C G eu cd bO > cd x i c eu r-l u cd eu 4J X I C cd cd t-t cd X> - r-4 eu cd 4J 4J bp C C cd eu <a r-4 C C 'CU eu • r i X I eu O -U e .* t-i cd CU r - l

ït

•H eu P. VI eu • H 4J o cd Vi CU 4-1 C • r i eu 4-> C cd Ü •H lU CU r - l vi o cd -4-1 o V eu p . > 1 eu -X • r i -te 4-> cd -4J u-i eu O b û -eu o > V r, f" • H S * C 3 b O 4 J -• r i V) C •«—i • r - l N M CU X ) l-l CU > xi • r i eu X I u cd cd

•s

3 O M 4-> eu ,£ C O <*> u-i "-) • r i X> U eu eu » C eu r - i i - i • r i X ! o 01 l-l eu > eu l-i cd X i a 3 O M 4-1 eu - P - X i 4-i 0 3 x l eu cd ja r - l Ü X l w c eu eu 4J v i 4-> bO C C cd cd r - l a eu > eu bO VI M eu 4J 4-1 eu cd 4 J U C eu cd O. u S - r i CU (4-1 4J . r i C - bû ^-~ . r i O M X > 4J ••—' CU • r i eu a m n) 1 "4-1 CO z eu • > . -eu /-s

3 3

_{cd o} i-i ^ eu C C eu eu O | g l-i eu 3 Ki 3 4J X cd U eu eu m C L Cd a <4-i eu 4-1 eu > X eu • r i eu 4J oi cd cd u 4-1 eu C eu eu > O eu • H VJ 4J 3 cd 3 4J 4J eu cd bO u eu eu P> P. a 14 eu

g

-4J G <d eu 14 CU ^ - \

**8*3**

eu > 4-> v ^ •• C X I eu <-• a _{eu a}

es

CU Ä r-l P.r-1 r" X CU

•s

H 01 eu • H 4J Ü cd M eu 4J c • r i c eu eu U s~\ O o v ^ M 3 3 4J cd l-l eu eu VI cd P.<4-l B eu 4J 4-> xi o cd C \ bû cd X I ^-^ o o ^^ l-l 3 3 4-) cd vi eu eu > eu • r i 4J cd u eu C eu

3

O

3

p» o X > 1 + CM CM \ VO r-l r - l CM \ O N i - i CTv r-l \ r-l bûcsl eu 01 cd ÇL<U a eu 4J 4-> Xi O cd C \ bû cd X I eu > eu • r i 4-1 cd 4J CU CM CM \ VO r-4 r-4 CM \ O . r-l ON l - l b û \ eu > l - l CM •X C/3 C/l c/1 •K * Z Z Z c/i m n n m Z Z Z Z Z co to to e/i c/i Z Z Z Z Z X i cd x i x i cy> r-» CM < t O r - l CO i n M < t f ^ J -CM r~ cd x i cd cd o\ r^ oo oo o m vo O N <f U 4 CM r-~ cd cd r » oo • ï Ov O CO I f l • . K - • . K r - l CM -J- VO ^> CM r^ r - l VO X i X i ejN , * CM CM O » -- -- -- VO < J ro m -3-CM r~ Ü X I ON CM • î n o c o m - o ^ ^ 4 CO < t VU 1/1 CM r^ X i cd co m O o o oo i n * CM CO -d- VO - ^ CM r-cd X I r - l 0 0 U1 CM O C3> - * K . . ~ • . -eo ro -d- vo <f CM r-~ X i X I <"i <r i n r-4 o er. m • . » » » . P I CO 4 VD . J CM r -^-s dp ^ N «ri *~* B eu U O eu v - ' r - l bû X I cd ^ m 4J S 4J u ^ c U bû O bû eu - — C 4-) v ^ ü CU r i CU r - l C 4-> CU •• 4J C eu X I O. E H b û id) b û o • • • fe C - H cd - r i <4-| H a eu x) Xl > o p • J r - l O CU 4-1 W O l 4-> C r-l bû VI as 3 M cd bû eu O ( d eu eu 4J o b û co r J X I 4J C O 0 >-) U O C cd l-l r i M X 01 - r i cd X I X ) N CO CO Z z co co Z Z co co Z Z X i -tf CM r-~ vo u-i cd r-~ i - i o m <ƒ K . r - oo J-t r~-co i n • > -r~ m CM r--i n m • s r ^ C M -* r^-~ * C M r~- oo r-4 r-<* o r- o co r -m ro r~- oo co • - s CM a Ü •^ C eu eu 4-1 r i ^ i eu cd X I r-l rH t X> eu o. r H P . Cd 0 4J X I a cd Cd r-l Cd X l 10

(11)

De geremde planten zijn te zwaar geremd. Wanneer de planten geteeld worden bij een omgekeerde dag/nachttemperatuur is waarschijnlijk maar één lichte bespuiting met remstof nodig. Uit de interactie remmen en de temperatuur tijdens de generatieve fase blijkt dat het temperatuureffect bij niet remmen veel groter is (tabel 4a en 4b). Maar ook bij remmen wordt de

plantlengte, de lengte van de bloemnek en de internodiënlengte nog door de temperatuurinstellingen beïnvloed.

Tabel 4a. Invloed van temperatuurregime tijdens de generatieve fase en remmen op de totale hoogte vanaf de potgrond van potchrysant

(in cm; n=10). Verschillende letters geven betrouwbare verschillen weer bij 5% onbetrouwbaarheid.

D/N-temperatuur generatieve fase remmen 21/19°C 19/21°C 16/22°C 17,7 (c) 29,2 (f) 16,6 (b) 26,8 (e) 15,3 (a) 23,3 (d)

Tabel 4b. Invloed van temperatuurregime tijdens de generatieve fase en remmen op de internodiënlengte van potchrysant (n=10).

Verschillende letters geven betrouwbare verschillen weer bij 5% onbetrouwbaarheid.

D/N temperatuur

generatieve fase remmen

21/19°C 19/21°C 16/22°C 1,0 (b) 0,9 (a) 0,9 (a) 1,8 (e) 1,6 (d) 1,4 (c)

Ontwikke lings snelheid

De omgekeerde dag/nachttemperatuur heeft tijdens de vegetatieve fase van de behandeling remmend gewerkt op de ontwikkeling van de planten (tabel 4 ) .

Drooggewicht en bladoppervlak

De temperatuurbehandelingen hebben geen invloed gehad op het drooggewicht van de potchrysant. Niet remmen resulteerde in een hoger drooggewicht. Het

drogestofpercentage was iets lager bij de temperatuurbehandeling 16/22°C en bij niet remmen. Het bladoppervlak werd alleen door het remmen beïnvloed.

(12)

-CU 4J bC O 0 J 2 4-1 e <« r-l O. P~ O c CU s Ë m u G cu cu M cd <« cu > CU •r4 4J rt v i 0) C a> t>0 C O) 0) > <D •r-l 4-1 cd 4J ia (3 cu •o •r-> •r4 4-1 (-1 3 3 u _cd I J <D 0-S CU 4J 4J 42 O co C \ bO cd •O C cd > G cu 4J o 1) <4-l 4-1 a> •ö i n o o X c O) 4-1 4 3 o • H S cu M M O O u T3 » • H lJ - H 4 3 N CJ 4J U O 0) ( X T ) U G cu CCJ > !> >~v T> 4-) —1 3 <B  4 3 •H S N 3 «~- O l-l CU 4J 4J (U M 43 CC) C r-l O

E;*

eu i n O . & . i—) O -t-l o. -o 43 0 e M c CU c cu E eu o r-l 4 3 i—1 cd •U C cd oS -4»! O) G e CU o f - l 4 3 V 4-1 cO r-l U 4 3 CU CU C S CU c G cu CU r - l U r - l CU — 1 T3 4 3 cd o r-l ca 4 3 t l ?> r - l > CS 4-1 CU c u cc) cd ed 4 3 3 - 3 • - . o 4J VJ C 4-1 cS CU r-l 4 3 a c CU CU r - l > CU CU c O £ bO C a> r - l •• cu «J bO C 0) r-l G :CU •r-l •o _O c u <u 4-1 C •r-l *s ia cu w b O cu CS 4-1 4-) 4 J C CU CU r - l ü U CU CU " O O. g • CU CM r - l 0 r-l 4J -r-l w 43 CU CJ b O V I o u M CU •o > e» > CU •r-l 4J cS 4J cu bO cu • > 1-1 o u o 3 -3 O 4J V cS O . S-i 1 CU * P M * e * cu 4-> -4-> - C ^ - * cS O O X - H > «4-1 ^ 'r-4 c CU bO ü) -r-l cS en CH 4J cu cu > . H cu C •r-l 4-> 1 cS w U Z CU c •-eu ^ O r g H CJ 3 ^ 3 4J C cS cu M § CU 1 a cu B od. CU 4-> X X cu ca cu cS « 1 14-4 cS <4-l CU > CU CU > - H CU 4-1 • H cS 4J U cS CU 4J C CU CU b O C J CU > M 3 U 3 3 4J 3 cS 4J U cS cu i-i a <

ge

CU > C CU <a e cu E •r-l cu 4J pi CJ cd X M CU CU 4 J V ) C CS •r-l C4_| CU 43 H ca cu • r - l 4 J O cS M CU 4 J C • H C CU cu u * ^ N u o *—^ r-l 3 3 4J cS cu H W cu cs O.C4-I E CU cu 4J > 4-> CU 4 3 - H CJ 4J cd is C rJ \ . 4) bO C cS cu

3

O fi > u X > 1 + CM CM \ VO r - l 1-1 CM \ <^ r-l ON 1-1 \ r-l T3 b O o i .<—s u o N ' M 3 3 4J cS cu U ca cu cs OuCl-l S cu cu 4-> > 4J CU 4 3 >-( O 4J cS cd C 4J \ CU CM CM • ^ v VO r - l r-l CM \ cr> r-4 a\ r-l bO b 0 \ cS CU T3 > r-l CM * * * * * •> en ia ca en * * * Z S5 Z Z CO C/3 t / 5 C / l Vt C/5 C / l z z z z z z z c/5 co c/i co co en c/5 z z z z z z z 4 3 cd 4 3 4 3 4 3 i n r - l < t v o VO CM CM VO - * VO CM r - l VO ^ r-l f ^ CM 0 0 cd 4 3 cs cd es c i H U-l r-l C^ <3\ CM < t co vo i-i o m -J- r-l l~~ r - l c o cd cS cd cd v o C M n m I - I m C M i n n 0 \ H H VO • * H r v r - l CO 4 3 4 3 4 3 r - l CJN 4 3 o \ C Ï i—1 i n VO r ^ CM -- 1--4 r -- l VO -- r--4 l--~ 1-1 - * CM 0 0 4 3 o o Ü m r - i •J- CM - * VO CM i n 0 0 C l CM r - l i n -d- r-l f ^ CM 0 0 43 m <f m er* co i—i o m vo 1-1 r - l r - l VO VO i - I h » CM 0 0 Cd CM 0 0 c o oo r". i - i i n i n i n r - l l - l r - l VO CO r - l r-. CM 0 0 cd <t o oo ov CM a \ o m vo r - l r-l r - l U-l CO r-l |-~ CM 0 0 /-^ _B O C v CU a •O Cu (3 O O C ^ U M <*> bO ^-^ »i-I ^-v v ^ 4J 6 + cu bO O ^ O O N- ^ CU ft B v / C H bO ü CU 4 3 4-1 cd <4-l — ' CU 0 C 4J Cd 4-1 CU 4-1 cd |3 C 4<S bO O 0 r-l CU CS CU C r - l 4-1 ( X Ü > C CU 4 3 t-i e r - l _ (3 44 CU - • c u c u c 3 f 3 c U 4 3 a , H 4J O :CU CU M O i Z b C H <rl 0 u C d - r - t l 4 - l 3 0 4 3 T 3 0 T ) I * 0 J O O CU 4J P - 1 4 3 CU P r - l r - l h O i a 4J 4J 14 cd cd bO cu H D a 33 u txl C b O c U 4 J 4 - i O b O c o • J c d ( 3 4 J t 3 ( 3 0 0 W r - l cu (3 cd cd V4 l-i 'S, ( X r - I - H CS C d T j T ) -i t - i M co co Z Z co co Z Z co co Z Z 4 3 4 3 vo r-~ CO - * r - l l - l CM cd cS O 0 0 c o i n r-l r^ i - i 4 3 r-~ co K CO 0 0 r - l ON r-l cd O CM •> CO VO r - l ON r-l cd CM CO n * CO r-l r - l 0 > r-l •<t vO CO VO l - l ON r-l r - l l - l c o i n l - l ON r-l -tf - r-l CO r-4 < J ON l - l ^-\ CM E _CJ •*~* G cu CU 4-1 U M cu cd • O r-4

M

4 3 CU CL, r-4 ca. cd o 4-1 T j G cd CS r - l cd 4 3 12

(13)

3.4. Resultaten Kalanchoë

Planthoogte en internodiënlengte

De invloed van de temperatuur tijdens de vegetatieve fase is klein, dit in tegenstelling tot de generatieve fase. In deze periode hebben de

verschillende temperatuurbehandelingen de lengtegroei wel beïnvloed (tabel 5). Uit de tabel blijkt dat bij een temperatuurinstelling van

19/21°C dag/nachttemperatuur de plantlengte het kleinst is, 19,3 cm. Bij de temperatuurinstelling van 21/19°C is de totale plantlengte 21,3 cm, terwijl de totale lengte bij een temperatuurinstelling van 16/22°C 23,5 cm

bedraagt. Uit deze getallen blijkt dat te groot verschil tussen dagen nachttemperatuur leidt tot ongewenste strekkingsgroei van met name de bloemstelen.

Ontwikke lingssnelheid

De temperatuurbehandelingen hebben de ontwikkelingssnelheid beïnvloed. De behandeling 16/22°C is gemiddeld vier dagen sneller geweest dan de andere

twee behandelingen, maar door de sterke strekkingsgroei is deze temperatuurinstelling voor Kalanchoë niet interessant.

DrooggewichC en bladoppervlak

De temperatuurinstellling tijdens de vegetatieve fase heeft geen significant betrouwbare invloed gehad op het drooggewicht. De

temperatuurbehandeling 19/21°C resulteerde in een hoger drooggewicht dan de andere twee behandelingen tijdens de generatieve fase. Het percentage

drogestof verschilde daarentegen niet tussen de behandelingen.

Het bladoppervlak was bij de behandeling 16/22CC betrouwbaar kleiner dan

bij de andere twee behandelingen. Deze reactie was ook te zien bij de geremde planten ten opzichte van de ongeremde planten.

(14)

-<U •u b0 o o x: u G cd r - l cu 4J ca 4-> cd cd P . r - 1 P . C H O G 4) fl g <0 U G Cl) •r-l 4J cd M <D c O) bO C CU • H 4-> cd •u CU bO 4) > m G d) •O •r—i •r-l 4-> r-l 3 3 • u cd M eu a a CU u 4-> 43 O cd G — cd e cd > CU 4-> bO C O) r-l G •a> • r l X ) o C t-i CU 4-) p •r-l -G CU r-l cd O. •ö cd r-l Xt B •v» 4-> a> 4-) bO c CU r - l G <0 • l - l •o _o e u CU 4-> c • r l c CU ui * J cd cd r-l p . p. o 4-> b O 4-> cd xf e cd > G O) • u o <D et-I <4-l CU •o M-l O 0 X O 4-> CU 4J 1 bO O O U x> x> r-l cd cd ei-cu r O ca • r l 1-4 CU X ) l-l CU > • <*-\ O r - l 1 c N ^ :CU O ,G O e cd r-l cd ^ c cd > * j 3 CU 4= o ca • • " 1 •r-l N CU 4-> ca G CU > o .o CU 4J ca 4-) O O l-l bO CU •O C cd > ca 0 M 4-> e CU o b O r - 4 G <U r - l G :<U •r-l •o o

e

CU 4-1 C •r-l £> 4-1 o 4-> M cd cd p . •o cd r - l X CU 4J G cd o • ' r - l ^ < 4 - l 4-> - r - l 3 G eu bO 42 -r-l o ca ca •r-, P • r l - r - , N - r l v * - N •O l-i cd cu .-H T3 X I u CU u > CU o. • •o CU -r-l 4 J CU r*S rC cd M r - l Cd

15

1

 cd cu r-l X> X c o e <*> eu m CU n - i 4J -r-l r * X cd r - l l-l > CU r-l CU  cd r - l CU P. M cd CU X I r - l » cu 3 X ! O v ^ l-i 4-> CU CU bOXl cd 4J G G <U  O CU l-i bO CU p . ca C4-I l-l O CU 4 J 4-> ca 4J CU CU b O r - l 0 l-l CU x> -o G G eu CU r - l r-l 4-> -r-l X! .G O ü •r-i ca > u CU CU b 0 > l-l 3 3 4-> cd r l CU O. a CU 4-> -• - ^ O X > v ^ CU ta cd cu cu > CU •r-l 4-) cd 1-1 CU G CU 0 l-l 3 3 4-> cd l-l cu 0 . S cu 4J X cu U) cd Vl-I CU > CU •r-4 4-) cd 4J CU -4J G cd CJ •r-l 4-1 •r-l G bO • r l ca 4J cu •r-l c 1 co Z .r—N

A

O ' w ' C cu Q g CU Od X CU ca cd C4-1 cu > cu • r l 4J cd U CU C CU 0 b > 3 3 4-> cd r l CU

I"

CU bO 4J CU > u 3 3 4-> cd l-l CU

s*

a CU 4J • d r-4 CU

g

CU > ca cu • r l 4J O cd u <u 4J c •r-l p CU ^-^

'S

> * w e cu Q g CU O j X cu UI cd 4-1 CU >  * CU •8 H ca cu • H 4J O cd 1-1 cu 4J G •r-l G CU CU M /-^ O 0 * * • l-l 3 3 4J cd 1-1 CU CU ca cd P . 4 - 1 a CU 4J 4J X I Ü cd G \ bO cd -o ^ - v O 0 l-l 3 3 4J cd l-l CU CU > CU • r l 4-) cd l-l CU G cu DC X CJ)

3

> ( J X > 1 + 0 4 CM \ VO r-l r - l CM •v» CJ* r - l cn r-l \ r - l bOcM CU ca cd P.C4-I a CU 4J 4J X i ü cd G \ bO cd X ) cu > cu •r-l 4-> cd 4J CU CM CN \ MD r-4 r-4 CM \ CT\ r-l C \ r - l b û \ cu > r-l CM CO z * co * Z co co z z X X i 0 0 o \ v o CM CM cd cd O vo VD CM r-4 O X i l/"> o \ r o CM CM cd cd C O MD - •. c j \ csi r-4 Xt X) CO 0 0 r - l CM CM Cd X CN r-~ r - l CM CM cd cd r - l V£> r-4 CM CM X ü 00 o \ r-l CM CM ^ a •-N O S —' ü •^ G cu •O P« G Cu O O l-l 4J bO 4J 4J O O P . 4-> C4-I CU cd 4-) C bO cd G > cu r-4 •• eu G H 4-> :CU ES bO-rl 3 c o r l O O PM r-4 C 4J l-l M P CU 3 cd 4-) W r-l G X P."-! a \ 4J CU 4-) bO c CU r-4 G •JO • H "O 0 c l-l CU 4-> P •r-4 co S5 co Z CO 55 X) CM CM cd r-4 r-l X i OO r-4 cd CO -r-l X |-~ r-4 I O r-l r-~ r-l r-~ r-l < ^ N a Ü ^** G cu u _cd o. •0 cd r - i X 1 X I cd r - i X I M-l cd C cd > CU 4-1 bO e t VO MD < f cd cd CM r-4 c j \ C M ~ * CM v o • * X I cd X CJ\ r-4 i n e i 4 i n 10 4 X) i n vo cd vo <t o» -- vo ~* n 4 cd cd CJ\ vo CM r-l CO - * VD > * CT> r-4 CO CM < * • J v O v t p^ 0 vo m - * -d- vo - * CT> < N r^ co -d' - * vo <f ^—s • - * bû a ^ ^ 0 t»p w 4J — G ca cd O r-4 CU r l P . bO 4-> Cd B « u 91 H C 0 CU CU r-l X Ü X u 4 J CU 4-> X I P. 0 O 1 4J T 4 14-1 - •* ° C t l u cu bO ca 14 HO 1) CO co Z Z co co Z Z co co Z Z X VO CO 0 0 i n r-» cd a . 0 0 1 i n U3 cd cd i n r^ CT> - * i n X X i r^ - * -^ i n r~~ X X I a . co r - i n r~-cd r~-cd <* O i-~ m vo X i cd X r - l CM O i n r~ X X VO CM - * i n r-^ - s CM

ë

_td X O cd 0 bOco Cu O O l-l u X I X ) •-) r-4 tsj a t-J O 3 ^- CU X I co co z z co co z z co co z z X 00 co <t co r - l CO r-4 cd vo O CM VO r - l CO r-4 cd vo 0 CM CM r - l CO r-4 X p^ 0 >. » co vo r - l CO r-l X r-~ O < t vo r - l C O r - l co r-» co ~* r - l CO r - l ~* r-CO -et r - l CO r-l 3 r -<f -<f r - l CO r-l t—s 4J O N 3 ca CU ' l - l 4 3 - 1 Ü N ca • r - l U • r l CU B ü • - ' -r-l CU X I 0 Cd r-l r - l X N P. X CU G 4-> CU M U cd cu r-l X I fcJ3 cu x i Cu P . i - 4 0 cd X I 4-> cd G r-4 Cd X cd 4-> l-l O CU 4J Cu G CU CU 4-1 b O X cd cd -o r-l u cd CU 4 J Cu G Cu cd 0 cd 14

(15)

-4. DISCUSSIE

Omgekeerde dag/nachttemperatuur kan bij Begonia en potchrysant de strekkingsgroei bijna volledig beheersen. Deze resultaten zijn in overeenkomst met eerder behaalde resultaten bij deze gewassen (Heins et al., 1986; Hendriks and Scharpf, 1985; Moe, 1991). De scheutlengte van Begonia nam met 16,8% af wanneer Dif -6CC vergeleken wordt met Dif +2°C.

Bij potchrysant was dit zelfs 20,2%. Om een acceptabele planthoogte voor deze gewassen te bereiken hoeft, wanneer de planten bij een temperatuur-regime van 16/22°C gekweekt worden, hooguit één maal geremd te worden. Hierbij zou het wel van belang zijn dat de temperatuurovergang van 22°C naar 16°C snel en ongeveer een half uur voor zonsopgang plaatsvindt (Moe, 1991). Bij Begonia en potchrysant heeft Dif tijdens de vegetatieve fase geen effect gehad op de uiteindelijke planthoogte en internodiën- lengte. Het is dus niet zinvol tijdens de vegetatieve fase Dif toe te passen voor beheersing van de lengtegroei, temeer daar negatieve Dif in deze fase bij potchrysant de ontwikkelingssnelheid vertraagde.

De waarnemingen bij Kalanchoë laten heel andere resultaten zien. Van een verschil tussen dagen nachttemperatuur van +2°C naar -2CC neemt de

strek-kingsgroei af met 2 cm. Wordt het verschil negatiever (-6°C) dan neemt de strekkingsgroei juist weer toe (2,2 cm). Een Dif van -2°C heeft niet geleid tot een bloeiverlating, dit in tegenstelling tot een Dif van -6°C. Evenmin tot een reductie van het bladoppervlak, wat het geval was bij Dif -6°C.

Vervolgonderzoek

Inmiddels is uit buitenlands onderzoek bekend dat kouval even effectief zou zijn als Dif (Erwin et al., 1989), hoewel de meningen hierover verdeeld zijn (Hendriks und Ueber, 1991). Het voordeel van kouval zou zijn dat het een langere periode in het jaar toepasbaar is. In het najaar van 1991 start een nieuwe proef met potchrysant 'Surf' en Euphorbia pulcherrima 'Lilo', waarin kouval vergeleken wordt met Dif als strategie om de lengtegroei te

reduceren.

Literatuur

Erwin, J.E., Heins, R.D. and Karlsson, M.G., 1989. Thermomorphogenesis in Lilium longiflorum. Amer. J. Bot., 76(1): 47-52.

Erwin, J.E., Heins, R.D., Berghage, R., Kovanda, B.J., Carlson, W.H. and Biernbaum, J., 1989. Cool mornings can control plant height. Grower Talks, 53(9): 73-74.

Heins, R.D., Karlsson, M. and Erwin, J., 1986. The control of plant height by innovative temperature control. Grower Talks, 50: 58-60.

Hendriks, L., Scharpf, H.C., 1984. Pelargonien kommen mit 16°C Tagesmittel-temperatur aus. Gb+Gw, 29: 702-704.

Hendriks, L., Scharpf, H.C., 1985. Nachtabsenkung bei Topf-Chrysantemen - lieber nicht. Gb+Gw, 36: 1362-1363.

Hendriks, L., Ueber, E., 1991. Höhenkontrolle bei Topf-Chrysantemen. Gb+Gw, 26: 1272-1275.

Moe, R. and Heins, R., 1990. Control of plantmorphogenesis and flowering by light quality and temperature. Acta Hortic, 272: 81-89.

Moe, R., 1991. Using temperature to control plant height. FloraCulture International March 1991: 26-27.

(16)

-BIJLAGE 1

Analyseresultaten potgrond bij start, einde vegetatieve en generatieve fase

Analysemethode 11,5 volume-extract, ionen in mmol/1 extract. EC in mS/cm bij 25°C.

EC PH NH4 K Na Ca 'Mg NO 3 Cl S04 HC03

Start 0,7 5,7 1,1 1,7 : 1,1 0,6 : 0,5 2,4 0,6 0,8 0,1 0,68

Einde vegetatieve fase Potchrysant behandeling 16/24 0,9 19/21 ,0,9 21/19 0,9

! 1 1 ' i

5,8 ' 0,1 : 2,0 1,0 1,3 ! 1,0 5,7 0,1 1,6 1,5 1,1 1,0 5,7 0,1 1,9 1,8 1,3 0,9 4,4 3,8 4,3 0,5 0,7 0,9 0,6 0,7 0,6 0,1 0,2 0,2 0,82 0,79 0,79 Begonia behande 16/24 19/21 21/19

•

l i n

g | 1 ' 1 1 j 1

0,8 \ 6,1 0,1 2,3 1,3 0,8 i0,5 0,6 , 6,1 0,1 1,9 1,3 0,6 0,4 0,9 . 6,0 0,1 2,7 1,2 0,9 0,6 3,6 2,7 4,3 0,5 0,5 0,4 0,4 0,3 0,5 0,3 0,3 0,2 0,64 0,53 0,79 Kalanchoë behandeling 16/24 0,5 19/21 0,5 21/19 0,6 ! 6,2 0,1 6,0 0,1 6,1 0,1 1,7 1,7 1,8

! i

0,9 ; 0,5 ! 0,3 1,2 s 0,5 0,3 1,2 : 0,6 0,3 2,0 2,0 2,3 0,3 0,4 0,4 0,3 0,3 0,4 0,2 0,3 0,2 0,50 0,52 0,57

Einde generatieve fase Potchrysant behande 16/24 19/21 21/19 il ing

_{i | 1}

_!

_{! !}

1,3 6,0 0,1 3,2 1,5 i 2,3 : 1,2 1,2 5,9 ! 0,1 2,8 1,4 2,0 1,1 1,3 5,8 '• 0,1 3,2 1 1,5 2,4 1,3 7,4 6,2 7,5 0,3 1,1 0,4 1,0 0,4 _1,1 0,1 0,1 0,1 1,20 1,10 1,30 Begonia behandeling 16/24 19/21 21/19

1 1 ! 1 1 1

1,7 i 6,1 |0,1 5,6 1,5 2,6 |l,5 1,6 6,1 ! 0,1 1 5,4 1,8 2,5 '• 1,5 1,7 5,9 ! 0,1 ! 5,6 1,7 2,8 1,5 9,9 10,8 10,7 0,4 0,5 0,5 1,1 1,0 1,1 0,1 0,1 0,1 1,45 1,41 1,44 Kalanchoë behandeling 16/24 19/21 21/19

1 1 1 ! 1

1,5 5,4 : 0,1 5,1 1,8 ' 2,1 1,6 5,2 0,1 5,4 2,1 2,2 2,1 4,9 0,3 i 6,9 1,9 3,4 1,3 1,3 2,0 9,6 9,9 13,8 0,2 0,2 0,2 1,1 1,7 2,2 0,1 0,1 0,1 1,14 1,22 1,50 16