Wat zijn de ervaringen van een acht weken durende pilot online dieetbegeleiding voor volwassenen met overgewicht?

WAT ZIJN DE ERVARINGEN VAN EEN

ACHT WEKEN DURENDE PILOT ONLINE

DIEETBEGELEIDING BIJ VOLWASSENEN

MET OVERGEWICHT?

EEN ONLINE AANPAK VOOR HET OVERGEWICHTSPROBLEEM

.

Titel afstudeerproject: Wat zijn de ervaringen van een acht weken durende pilot online dieetbegeleiding voor volwassenen met overgewicht?

Product: Scriptie

Vak: Afstuderen Semester 7

Afstudeernummer: 2016118

Namen: Celine Smink & Eline Meijer

Studentnummer: 500668283 & 500664092 Docentbegeleider: Annemarie Waal

Voorwoord

In het kader van ons afstuderen aan de Hogeschool van Amsterdam, is de scriptie ‘Wat zijn de ervaringen van een acht weken durende pilot online dieetbegeleiding voor volwassenen met overgewicht?’ geschreven in de periode van september 2015 tot januari 2016.

De scriptie is geschreven in opdracht van Gaby Herweijer. Zij is de oprichter van de praktijk ‘Voeding + Advies’ in Amsterdam. Samen met onze docentbegeleider Annemarie Waal, praktijkbegeleider Gaby Herweijer en de deelnemers is het ons gelukt om dit onderzoek uit te voeren en een antwoord te vinden op de probleemstelling. Het onderwerp sprak ons aan, omdat onze interesses liggen bij het adviseren van een gezonde leefstijl en wij denken dat internet een grote rol speelt in het bereiken van je ideale leefstijl. Wij hebben dit programma opgezet in de hoop dat deze resultaten bruikbaar zijn voor de diëtetiek.

Wij willen Annemarie Waal en Gaby Herweijer bedanken voor de hulp en de feedback die zij ons hebben gegeven. Zij hebben ons goed begeleid en hadden antwoord op onze vragen. Daarnaast willen wij de deelnemers bedanken die de tijd hebben genomen om aan dit onderzoek mee te doen.

Celine Smink & Eline Meijer Amsterdam, december 2015

Samenvatting

Aanleiding: Bijna de helft van de Nederlanders (45,5%) heeft een Body Mass Index (BMI) van 25 kg/m² of hoger. In de zorg neemt de digitalisering toe. Gesprekken gaan tegenwoordig, naast face to face, ook via skype, telefonisch contact en via de mail. Doordat niet iedereen de stap naar de diëtist durft te zetten, is online dieetbegeleiding een oplossing.

Doel: Het doel van het onderzoek is achterhalen wat de ervaringen zijn met een online dieetbegeleidingsprogramma van volwassenen met overgewicht.

Materialen en methoden: Om antwoord te geven op de probleemstelling, is er een kwalitatief onderzoek uitgevoerd. De gegevens van dit onderzoek zijn gebaseerd op de meningen en ervaringen van de deelnemers van het opgestelde online dieetprogramma. Het programma is opgezet met behulp van literatuuronderzoek, Richtlijnen Goede Voeding en het boek ‘Beck’s dieetoplossing’.

Resultaten: Het onderzoek telt 21 volwassenen (18+_{) met overgewicht (BMI ≥ 25 kg/m}2_).

Zestien deelnemers hebben de eindevaluatie ingevuld. Uit de resultaten komt naar voren dat het programma gemiddeld een waarde heeft van 7,1, op een schaal van 1-10. De deelnemers gaven aan dat zij bewuster zijn van hun leef- en eetgedrag en gemiddeld zijn zij 4,2 kg afgevallen in acht weken (3,6 SD). Een paar deelnemers (n=2) gaven aan dat zij het programma te onpersoonlijk vonden en dat zij de sociale steun misten.

Conclusie: Het programma is als positief ervaren door de deelnemers. Het resulteerde in gewichtsreductie en bewustwording bij de deelnemers. Om het programma op de wensen van de deelnemers in te laten spelen, kunnen de aspecten motivatie en sociale steun aan het programma worden toegevoegd.

Trefwoorden: online dieetbegeleiding, volwassenen, overgewicht, cognitieve gedragstherapie.

Inhoudsopgave

1.4 Aanleiding tot opdracht 6

2. Methode 8

2.1 Literatuuronderzoek en dataverzameling 8 2.2 Werving en doelgroep 8 2.3 Het online dieetprogramma 8

2.4 Toetsing 9

3. Resultaten 10

3.1 Analyse van de deelnemers aan het begin van de acht weken 10 3.2 Analyse van de deelnemers aan het einde van de acht weken 10

4. Discussie 13 4.1 Resultaten eindevaluatie 13 4.2 Motivatie en bewustwording 13 4.3 Persoonlijk 14 4.4 Sterke-/zwakke punten 14 5. Conclusie 15 6. Aanbevelingen 16

6.1 Aanbeveling 1: opzet programma 16 6.2 Aanbeveling 2: motivatie en sociale steun 16 6.3 Aanbeveling 3: vervolg van het programma 16

7. Literatuurlijst 17

8. Bijlagen 19

Bijlage I: Meten en Wegen 19 Bijlage II: Intake formulier 20 Bijlage III: Optielijst 22 Bijlage IV: Resultaten 35

1. Inleiding

1.1 Overgewicht

Van de Nederlanders in de leeftijd van 19 tot 65 jaar, heeft 45,5% een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m² (1). Het is belangrijk om het percentage overgewicht te reduceren, omdat dit vele gezondheidsproblemen met zich mee kan brengen. Overgewicht kan op verschillende manieren worden aangepakt: preventie, bewustwording en overgaan tot actie. Door bewustwording te creëren bij mensen met overgewicht, kunnen zij de knop omdraaien en kiezen voor een gezondere leefstijl. Een voordeel hiervan is dat zij geleidelijk zullen afvallen. Door actie te ondernemen vanuit verschillende richtingen (overheid, media, gezondheidszorg en de mensen zelf) kan overgewicht worden aangepakt (2, 3).

1.2 Ontwikkeling diëtetiek

De zorg neemt grote stappen in de digitalisering (4). In de diëtetiek worden gesprekken ook online aangeboden in plaats van face to face. Door chats, telefonisch contact en skype zijn er tegenwoordig meer mogelijkheden om mensen gemakkelijker te bereiken. De Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD) is van mening dat regeren vooruit zien is en wil inspelen op de digitalisering (5). Interventies worden ook online aangeboden en al vele zorgsectoren zijn online actief (6). 90% van alle Nederlanders zegt online actief te zijn (7).

1.3 Studies

In de diëtetiek zijn verschillende onderzoeken gedaan naar online voedingsadvies. Er zijn verschillende programma’s en methoden gebruikt. Een aantal onderzoeken worden hieronder toegelicht.

Als eerste is een RCT-onderzoek van Harvey-Berino (2004) onder volwassenen met overgewicht bestudeerd. Dit onderzoek laat zien dat de resultaten van een gestructureerd online gewichtsverlies programma ‘the LEARN Program for Weight Control 2000 (Vtrim)’, aanzienlijk beter zijn dan een commercieel online dieetbegeleidingsprogramma, zoals WeightWatchers.com en eDiets.com. Uit de resultaten bleek dat 65% van de deelnemers die mee deden met het online dieetbegeleidingsprogramma, hun doel behaald hadden (5% van het lichaamsgewicht verliezen), tegenover 37% die mee deden aan een commercieel programma. Ook bleek uit de resultaten dat wanneer deelnemers vaker inlogde op de sites, er meer gewichtsverlies was. De deelnemers die mee deden met Vtrim logde 193 keer in tegenover 47 keer van eDiets.com (8).

Ten tweede is de Universiteit Twente een onderzoek gestart naar online afvallen. Dit onderzoek is een beschrijvende analyse over drie interventies gericht op online dieetprogramma’s. Uit dit onderzoek is geconcludeerd dat bestaande online interventies, tot nu toe, te onpersoonlijk zijn. Er wordt te weinig gekeken naar de psychische aspecten van

Ten derde is er een onderzoek gedaan (Harris, 2011) naar online gedragsverandering om gezondheid te bevorderen. Dit onderzoek omvatte alle RCT’s waarop e-learning effect heeft bij gedragsverandering van volwassenen en omvat alle andere omstandigheden waarin dieetadvisering een belangrijke rol speelt. De interventies waren verschillend per onderzoek, variërend van tien minuten per week, maandelijks contact tot een eenmalige twintig minuten durende sessie. De conclusie van deze analyse is dat er nog niet voldoende bewijs is geleverd of E-learning effectiever is dan andere benaderingen voor gedragsverandering om voedingsgedrag te verbeteren of het voorkomen van overgewicht en obesitas (10).

Ten vierde is uit het onderzoek (Svetkey, 2008) gebleken dat niet iedereen met overgewicht de stap naar de diëtist durft te zetten. Persoonlijk contact levert significant betere resultaten van gewichtsverlies op lange termijn dan een interactieve online interventie (p=0,001). Omdat overgewicht steeds meer een probleem wordt, zal ingespeeld moeten worden op de doelgroep die de stap naar de diëtist niet durft te zetten. Er is veel behoefte naar betaalbare strategieën, die het gewicht laat dalen en zo min mogelijk tijd in beslag nemen (11). Ondanks dat Svetkey (2008) heeft laten zien dat persoonlijk contact wel degelijk voor gewichtsverlies zorgt, laat Collins (2012) zien dat persoonlijk contact niet per se voor meer gewichtsverlies zorgt (12).

Ten vijfde is gebleken uit het onderzoek van Gow (2010) dat een combinatie van verschillende componenten, zoals: dieet, recepten, advies en onderwijs/informatie, een sterker effect heeft op een gezonde leefstijl dan de componenten op zich. Een programma wordt als succesvol ervaren wanneer doelgerichtheid en interactie centraal staan. Het onderzoek van Franko (2008) bevestigt dit (13, 14).

Tenslotte geeft Block (2004) de sleutel tot succes: 1) Basis screening en feedback op intake, 2) flexibiliteit, individuele keuze en onderzoek, 3) makkelijke en kleine stappen, 4) doelgericht (15).

1.4 Aanleiding tot opdracht

Naar aanleiding van de toekomst van de diëtetiek, het overgewichtsprobleem en de uitkomsten van de studies die bekeken zijn, is een eigen onderzoeksvraag ontstaan. In dit onderzoek wordt een online dieetprogramma opgezet met daarin een voedingsadvies in combinatie met cognitieve gedragstherapie door middel van het boek: ‘Beck’s dieetoplossing’ (16). Het programma zal worden uitgevoerd door volwassenen met overgewicht, aan wie na afloop de ervaringen gevraagd zullen worden. Met deze gegevens wordt gekeken of het programma in de praktijk toepasbaar is. Het onderzoek kan ook van belang zijn voor andere diëtisten, omdat ‘online’ steeds meer de toekomst wordt en het programma de diëtisten kan helpen hierop in te spelen. Een ‘online’ strategie kan de toekomst zijn voor de diëtetiek.

De volgende probleemstelling komt hieruit naar voren:

‘Wat zijn de ervaringen van een acht weken durende pilot online dieetbegeleiding voor volwassenen met overgewicht?’

Om een antwoord te krijgen op de probleemstelling, worden de volgende deelvragen onderzocht:

 Hoe wordt de pilot opgezet?

 Hoe hebben de deelnemers het online dieetprogramma ervaren en wat voor cijfer geven zij hiervoor?

 Wat zijn de positieve punten van de pilot online dieetbegeleiding?

 Welke knelpunten en/of discussiepunten komen uit het eigen onderzoek naar voren met betrekking tot het online dieetprogramma?

2. Methode

2.1 Literatuuronderzoek en dataverzameling

Allereerst is gezocht naar wat bekend is in de literatuur over online dieetbegeleiding in combinatie met cognitieve gedragstherapie. Literatuur is gevonden in databanken als Pubmed, ScienceDirect, Google Scholar en LexisNexis academic. Er is geselecteerd op free full tekst en onderzoeken van maximaal tien jaar oud. Ook is er gekeken naar artikelen met een impact factor van 1,5 of hoger en A1 en A2 als level of evidence. Het boek ‘Onderzoek doen’ is gebruikt voor het schrijven van de methoden en het onderzoek (17). De gegevens van de deelnemers zijn verkregen via het programma Thesistools. Na afloop van het onderzoek is een enquête verstuurd die de deelnemers hebben ingevuld. Met behulp van deze gegevens is de probleemstelling beantwoord.

2.2 Werving en doelgroep Inclusiecriteria

- Volwassenen vanaf 18 jaar;

- Volwassenen met een BMI van 25 kg/m² of hoger, gemeten door de deelnemers zelf, aan de hand van het document Meten en Wegen (zie bijlage I);

- Volwassenen met beschikking over een e-mailadres en computer. Exclusiecriteria

- <18 jaar;

- Volwassenen zonder overgewicht;

- Volwassenen zonder e-mail en computer;

- Volwassenen met een chronische ziekte zoals: diabetes type 1 en 2, hartfalen of apneu;

- Volwassenen die zwanger zijn of borstvoeding geven.

De doelgroep is geworven via Facebook, via de website www.voedingplusadvies.nl, via posters en flyers welke in bedrijven en winkels hingen en door mond-tot-mond reclame. 2.3 Het online dieetprogramma

Via social media zijn de deelnemers geworven en is een intakeformulier gemaild via Thesistools. Hiermee was de deelname rond. (Zie bijlage II voor intakeformulier). Het online dieetprogramma bestaat uit acht nieuwsbrieven, waarvan elke week er één wordt verstuurd via het programma Mailchimp. Er is gekozen voor acht weken vanwege de beperkte tijd en voor acht nieuwsbrieven, omdat dit in eerder onderzoek (Harvey-Berino 2004 en Harris 2011) ook gedaan is en dit goed beviel bij de deelnemers. De nieuwsbrieven zijn op vrijdag verstuurd, zodat de deelnemers de tijd hebben om boodschappen te doen en op maandag te beginnen. De nieuwsbrieven bestaan uit een introductie, een thema, de optielijst, recepten, cognitieve

Hierdoor kunnen de deelnemers zelf hun dagmenu samenstellen (Zie bijlage III voor de optielijst). Hier is voor gekozen zodat de deelnemers zich bewust worden van hun keuzes. In plaats van te eten wat voorgeschreven wordt door een diëtist, mogen de deelnemers nu zelf kiezen wat zij willen eten. In de optielijst staan verschillende voorbeelden. De cognitieve gedragsoefeningen bestaan elke week uit drie oefeningen uit het boek ‘Beck’s Dieetoplossing’ (16). Veel opdrachten uit het boek sloten niet aan bij het onderzoek, daarom is er een selectie gemaakt van drie opdrachten per week. Er is voor de optielijst en cognitieve gedragstherapie gekozen om de deelnemers bewust te laten worden, zodat zij voortaan een gezonde keuze kunnen maken (20). Elke week staan er vier nieuwe recepten klaar in de nieuwsbrief, die de deelnemers naar behoefte kunnen gebruiken. Deze recepten komen van De Atleetfabriek, een bedrijf waar ‘Voeding + Advies’ nauw mee samenwerkt. Het zijn vier recepten per week, omdat er 32 bruikbare recepten waren, die gebaseerd zijn op Richtlijnen Voedselkeuze (21). Wanneer de deelnemers vragen hebben, kunnen zij die mailen naar het e-mailadres online@voedingplusadvies.nl. De mail wordt elke dag bekeken.

Er zijn een aantal punten die aandacht vragen van de deelnemers. Ten eerste wordt verwacht van de deelnemers dat zij het intakeformulier en eindevaluatie zorgvuldig invullen en elke week hun mail checken. Ten tweede dienen de deelnemers de nieuwsbrief elke week te lezen, de optielijst acht weken lang te gebruiken en de drie opdrachten per week uit te voeren. De recepten mogen de deelnemers als optioneel zien. Dit alles is gecommuniceerd via de mail en/of als voorwaarde in het intakeformulier.

2.4 Toetsing

Het onderzoek is een evaluerend en kwalitatief onderzoek. Er is gekozen voor kwalitatief onderzoek, omdat er gekeken wordt naar de mening en behoefte van de doelgroep. Verder wordt er gebruik gemaakt van deskresearch voor de inleiding en achtergrondinformatie. Online fieldresearch wordt gebuikt voor het onderzoek en het verkrijgen van de gegevens. Hierdoor kan er antwoord op de probleemstelling worden gegeven.

Voor kwalitatief onderzoek zijn de gegevens verkregen door middel van een intakelijst en een eindevaluatie, met open en gesloten vragen, die beide via het programma Thesistools ingevuld zijn door de deelnemers. Deze gegevens zijn in Excel verwerkt door middel van tabellen en grafieken. In het kwalitatieve deel van het onderzoek wordt met name gevraagd naar de ervaringen, redenen en meningen van de deelnemers. De gegevens zijn met behulp van Excel (2015) gecategoriseerd en beschrijvend geanalyseerd, waaruit vervolgens conclusies zijn getrokken (17).

3. Resultaten

3.1 Analyse van de deelnemers aan het begin van de acht weken

Het onderzoek is begonnen met 22 deelnemers die het intakeformulier hebben ingevuld. De deelnemers zijn tussen de 21 en 63 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 50 jaar. Het betreft 3 (14%) mannen en 19 (86%) vrouwen. Zie tabel 1 voor de gegevens van de deelnemende populatie.

Tabel 1: Gegevens deelnemers bij de start (n =22)

Deelnemers populatie (n; %)

Man (n; %) 3 (14)

Vrouw (n; %) 19 (86)

Gemiddelde leeftijd in jaren (SD) 50 (12,5)

Gemiddelde gewicht (SD) 88,1 (16,6)

Niet sporters (n; %) 8 (36)

Wel sporters (n; %) 14 (64)

Gemiddelde cijfer voor motivatie op een schaal van 1-10 (SD)

8,7 (0,96)

Alle gegevens zijn door de deelnemers gegeven, dus niet gecontroleerd.

De meest voorkomende reden dat de deelnemers mee doen met het online dieetprogramma is om de overtollige kilo’s kwijt te raken (n=19). De overige drie willen graag een stok achter de deur en een gezonde leefstijl aanleren. De voorkeur van online deelname gaat vooral uit naar gemak (n=16), tijd (n=11) en sociale steun (n=9). De motivatie om af te vallen en mee te doen met dit programma is hoog. Dit blijkt uit het gemiddelde cijfer dat de deelnemers geven, namelijk een 8,7.

3.2 Analyse van de deelnemers aan het einde van de acht weken

Tussentijds, in week 3, is er een deelnemer uitgevallen. Dit kwam omdat deze deelnemer het programma niet bij haar vond passen. Uiteindelijk zijn er 21 deelnemers die mee hebben gedaan met het onderzoek. Het evaluatieformulier is door zestien deelnemers ingevuld en deze gegevens zijn geanalyseerd en gerapporteerd. Het programma krijgt gemiddeld een 7,1 van de deelnemers. Vijftien deelnemers gaven aan bewuster te zijn geworden door het programma. De deelnemers zijn gemiddeld 4,2 kg (3,6 SD) verloren aan gewicht, gedurende deze acht weken.

In de eindevaluatie werd naar meningen en ervaringen gevraagd over elk onderdeel van en over het programma in zijn geheel. De vragen zijn voornamelijk gericht op kwalitatief onderzoek. In het onderzoek zijn ook enkele gesloten vragen gesteld. Op de volgende pagina staan de resultaten beschreven van de deelnemers (n=16).

Programma

Het programma in zijn geheel krijgt gemiddeld een 7,1. De deelnemers vonden het een handig programma en goed om te realiseren hoe zij gezond kunnen leven. Ook vonden de deelnemers het interessant en leerzaam. Echter werd in de open vragen aangegeven, dat het persoonlijke contact en motivatie werden gemist.

Tabel 2: Resultaten over het programma in het algemeen (n=16) Onvoldoende

(n)

Matig (n) Voldoende (n) Goed (n)

Motiverend 2 1 9 4 Informatief 0 1 10 5 Duidelijk 1 0 10 5 Geholpen waar nodig 1 1 8 6

Wat ik er van had verwacht

1 2 9 4

Nieuwsbrief

Aan de hand van de open vragen, kwam naar voren wat de deelnemers van de nieuwsbrief vonden. Zij vonden de nieuwsbrief goed (n=8), prima (n =3), duidelijk en interessant (n=3) of geen toegevoegde waarde hebben (n=2). Uit de gesloten vragen is gebleken dat meer dan de helft van de deelnemers (n=15) de nieuwsbrief overzichtelijk vond. Iedereen vond de nieuwsbrief professioneel (n=16). Daarentegen de nieuwsbrief scoorde het laagst op gebruiksvriendelijk (n=4) en motivatie (n=2) (Zie tabel 3 voor de resultaten van de nieuwsbrief).

Tabel 3: Resultaten nieuwsbrief (n=16)

Onvoldoende (n) Matig (n) Voldoende (n) Goed (n)

Overzichtelijk 1 0 9 6 Gebruiksvriendelijk 1 3 5 7 Motiverend 2 0 9 5 Professioneel 0 0 8 8 aantrekkelijk 0 1 10 5 inhoudelijk 0 2 8 6

In week één en twee is het percentage geopende nieuwsbrieven 96%. In week drie, vier en vijf is dit percentage 100%. In deze weken is ook te zien dat het percentage aantal geopende links naar 62% gaat. In week zes en zeven daalt het percentage geopende nieuwsbrieven naar 85% en in week acht daalt het percentage tot 72%. Het percentage aantal geopende links daalt in week acht uiteindelijk tot 45% (zie figuur 1).

Figuur 1: percentage geopende nieuwsbrieven en links (n=21) Optielijst

Eén deelnemer heeft geen gebruik gemaakt van de optielijst. De overige deelnemers vond de optielijst duidelijk, handig en behulpzaam. De optielijst was voor acht weken bestemd. Twaalf deelnemers gaven aan hier acht weken mee vooruit te kunnen en de overige drie deelnemers niet. Echter heeft niet iedereen de optielijst gebruikt. Zo hebben acht deelnemers voor 50% volgens de optielijst gegeten (voor tabel zie bijlage IV).

Recepten

De helft van de deelnemers (n=8) heeft gebruik gemaakt van de recepten van de Atleetfabriek. Alle deelnemers gaven in de eindevaluatie aan dat het leuke recepten waren en er voldoende keuze was. Dertien deelnemers gaven een voldoende/goed voor: goede aanvulling optielijst, lekker en gemakkelijk (voor tabel zie bijlage IV).

Opdrachten en thema’s

De meningen over de opdrachten waren verschillend. Zo vonden zeven deelnemers de opdrachten nuttig en een goede aanvulling op het programma. Door de overige deelnemers werden de opdrachten als lastig ervaren en soms ook moeilijk in te plannen. De deelnemers vonden de thema’s interessant (n=13) of niet vernieuwend/niet bijzonder nuttig (n=3) (voor tabel zie bijlage IV).

0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% 120,0% 1 2 3 4 5 6 7 8 Perc en ta ge Week Aantal klikken Geopend

4. Discussie

De probleemstelling van dit onderzoek was om te achterhalen wat de ervaringen zijn van een pilot online dieetbegeleiding bij volwassenen met overgewicht, gedurende acht weken. Uit de evaluatie blijkt dat de deelnemers het programma beoordeelden met een 7,1. De deelnemers gaven aan dat zij bewuster zijn van hun eet- en leefstijl in vergelijking met acht weken geleden. In totaal zijn de deelnemers gemiddeld 4,2 kg (3,6 SD) afgevallen. Echter verloren een aantal deelnemers de motivatie waardoor zij het programma minder actief hebben uitgevoerd.

4.1 Resultaten eindevaluatie

Als eerste viel het op dat, naarmate de weken verstreken, de nieuwsbrieven steeds minder vaak werden geopend en dat er minder vaak op de links werd geklikt (zie figuur 1). Dit betekent dat niet iedereen heeft gelezen of gedaan wat het programma te bieden heeft. Dit zou kunnen komen doordat de deelnemers gedemotiveerd waren of sociale steun misten. Plant en O’Mally (1995) toonden aan dat motivatie samenhangt met het terugtrekken uit therapie (22). Daarbij valt het op dat veel deelnemers een onvoldoende gaven op bepaalde onderdelen, zoals recepten, optielijst en opdrachten. Echter gaven de deelnemers aan dat zij de onderdelen niet onvoldoende vonden, maar dat de deelnemers dit onderdeel niet hebben uitgevoerd en daarom een onvoldoende hebben gegeven. De reden(en) waarom zij dit niet hebben uitgevoerd zijn tijd, motivatie en toepassing.

Er zijn zes deelnemers die de eindevaluatie niet hebben ingevuld. Voorwaarden om mee te doen met dit onderzoek, was om de eindevaluatie in te vullen. Wanneer de deelnemers de evaluatie wel ingevuld hadden, zou het kunnen dat de eindresultaten negatiever uitvielen dan nu. Het kan zijn dat deze zes deelnemers het programma niet volledig hebben meegedaan en daarom de evaluatie niet hebben ingevuld. De gegevens van de deelnemers zijn anoniem verwerkt. Op deze manier was niet te achterhalen welke deelnemers de eindevaluatie niet hebben ingevuld. Het voordeel van online enquêtes is dat de deelnemers de touwtjes zelf in handen hebben en kunnen bepalen wanneer en wat zij invullen (23). Bij dit onderzoek is dit nadelig uitgepakt.

4.2 Motivatie en bewustwording

Vier deelnemers gaven aan dat zij minder gemotiveerd waren om nog actief verder gaan naarmate de weken verstreken. Ook gaven drie deelnemers aan sociale steun te missen tussen de deelnemers onderling. Wanneer de deelnemers meer sociale steun kregen, waren zij meer gemotiveerd om het programma actief af te ronden en was het percentage geopende nieuwsbrieven wellicht hoger. De studie van Hwang (2009) laat zien dat wanneer er meer sociale steun is, er meer gewichtsverlies kan zijn. De ondersteuning kan zorgen voor meer motivatie, aanmoediging, de deelnemers helpen met het omgaan van overgewicht en de strijd tegen de overtollige kilo’s (24).

Acht deelnemers gaven aan dat zij de cognitieve gedragsoefeningen een goede aanvulling vinden op het programma, omdat dit hen bewust maakt van hun huidige eetgedrag. De andere helft van de deelnemers gaf aan dat zij het lastig vonden om de opdrachten toe te passen in het dagelijks leven. Om deelnemers bewust te laten worden van hun huidige eet- en leefstijl, kan cognitieve gedragstherapie hieraan bijdragen.

Liao (2000) claimt dat een cognitieve gedragstherapie in combinatie met voedingsadvies zowel op korte als lange termijn een gunstig effect heeft op het gewicht (25).

4.3 Persoonlijk

Twee deelnemers gaven aan dat het programma te onpersoonlijk was. Op maat gemaakte programma’s over gedrag en voeding zijn over het algemeen effectiever dan programma’s die niet op maat zijn gemaakt. De op maat gemaakte programma’s worden gezien als persoonlijk en relevant (26). Dit kan meer tijd gaan kosten voor zowel de deelnemer als de diëtist. De literatuur laat zien dat er behoefte is naar betaalbare strategieën die het gewicht laat dalen en zo min mogelijk tijd in beslag nemen (11).

4.4 Sterke-/zwakke punten

Een sterk punt van dit onderzoek is dat de gebruikte informatie voor de opzet van het programma en de nieuwsbrieven wetenschappelijk is onderbouwd. Een tweede sterk punt is dat de deelnemers met een energiebeperkt dieet 0,5-1kg aan gewicht kunnen verliezen (19). Dit is bereikt met een gemiddeld gewichtsverlies van 4,2kg. Het derde sterk punt is dat dit eigen programma flexibel en doelgericht is, ruimte laat voor individuele keuze en bestaat uit makkelijke en kleine stappen. Volgens Block (2004) is de sleutel tot succes. Echter voldoet dit programma te weinig aan basis screening en feedback op intake. Een volgend sterk punt aan dit onderzoek is dat er veel verschillende volwassenen met overgewicht mee gedaan hebben. Zowel volwassen mannen (n=3) en vrouwen (n=19) in de leeftijd van 21 tot 63 met een BMI van 25 tot 41,1 hebben aan dit onderzoek meegewerkt. Dit geeft de brede doelgroep goed weer.

Dit laatste punt kan echter ook een zwak punt zijn. Er is geen homogeniteit, waardoor de betrouwbaarheid van het onderzoek minder gewaarborgd kan worden. Een ander zwak punt van het onderzoek was het aantal deelnemers, namelijk 22. In de literatuur zijn verschillende onderzoeken gedaan naar online begeleiding met deelnemersaantallen van 124, 2311 en 309 (8, 12, 27). Er staat in deze onderzoeken niet beschreven wat een goed aantal deelnemers zou zijn voor een dergelijk onderzoek.

Doordat het onderzoek volledig online is verlopen, was er geen kijk op de deelnemers en of zij zich op de juiste wijze aan de opdrachten en optielijst hebben gehouden. Dit geldt ook voor het meten en wegen. Er is niet bekend of dit op de juiste manier is gedaan, wat de resultaten heeft kunnen beïnvloeden. Voor een vervolgonderzoek is het aan te raden om hier meer zicht

5. Conclusie

Het programma krijgt gemiddeld het cijfer 7,1 van de deelnemers. De deelnemers gaven aan zich meer bewust te zijn van hun eet- en leefstijl en dat het programma als leerzaam werd ervaren. De onderdelen van het programma en de nieuwsbrieven waren een goede combinatie om dit te concluderen. Cognitieve gedragstherapie gaat hand in hand met de optielijst. Deze combinatie zorgde voor bewustwording en een gemiddeld gewichtsverlies van 4,2 kg bij de deelnemers.

6. Aanbevelingen

Uit de resultaten is gebleken wat de deelnemers van een pilot online dieetbegeleiding vonden. De aanbevelingen zijn gericht op het verbeteren van online dieetprogramma’s en zijn van belang voor de diëtetiek, vervolgonderzoek, de praktijk Voeding + Advies. Voeding + Advies en de diëtetiek kan uit dit onderzoek concluderen dat een online programma werkt en gewichtsverlies oplevert. Deze resultaten kunnen worden meegenomen naar een volgend onderzoek.

6.1 Aanbeveling 1: opzet programma

Aanbeveling 1.1: Een eerste punt van verbetering voor de inhoud van het programma is om bij een vervolgonderzoek de inhoud van het onderzoek duidelijk te vermelden bij de deelnemers door een informatiebrief te mailen. Zo weten de deelnemers precies waar ze aan beginnen en of dit iets voor hen is. Dit verlaagt het risico op demotivatie van de deelnemers. Aanbeveling 1.2: Een tweede punt van verbetering is om de optielijst in tweeën te delen en het tweede deel pas op te sturen vanaf week vijf. Zo worden de deelnemers geprikkeld en wellicht meer gemotiveerd om door te gaan.

6.2 Aanbeveling 2: motivatie en sociale steun

Aanbeveling 2.1: In een vervolgonderzoek is het aan te raden om het programma persoonlijker te maken en de deelnemers in contact te laten komen met elkaar. Dit kan bijvoorbeeld door een Facebookgroep of een forum/discussiepagina. Op deze manier is er meer sociale steun en kan het voor de deelnemers gemakkelijker zijn om het programma acht weken lang vol te houden.

Aanbeveling 2.2: Op het gebied van motivatie kan het niveau nog een stapje omhoog. Dit kan bijvoorbeeld door video’s te uploaden waarin de diëtist haar gezicht laat zien en de deelnemers kan motiveren. Het online dieetprogramma kan persoonlijker gemaakt worden door middel van bijvoorbeeld een driedaags eetdagboekje en/of beweegdagboekje, metingen (BMI, vetpercentage en middelomtrek) en skype consulten.

6.3 Aanbeveling 3: vervolg van het programma

Aanbeveling 3.1: Om het vervolgprogramma tot een succes te maken, is het aan te raden om vaker te evalueren. Dit kan bijvoorbeeld elke week gedaan worden. Op deze manier kan er ingespeeld worden op obstakels of problemen van de deelnemers, zodat uitval voorkomen kan worden.

Aanbeveling 3.2: Door vernieuwde inzichten kan bij vervolgonderzoek gebruik worden gemaakt van de Richtlijnen Goede Voeding 2015.

7. Literatuurlijst

1. Hoeveel mensen hebben overgewicht. RIVM. Nationaal kompas volksgezondheid. 2014.

http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/persoonsgebonden/ov ergewicht/hoeveel-mensen-hebben-overgewicht/

2. Riper H, Smit F, Zanden R van der, et al. E-Mental Health – high tech, high touch, high trust. Utrecht, NL: Trimbos-instituut, I.Com Innovation Centre of Mental Health & Technology. 2007.

3. Overgewicht verschillen internationaal. RIVM. Nationaal kompas volksgezondheid. 2014.

http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/persoonsgebonden/ov ergewicht/overgewicht-verschillen-internationaal/

4. Koolen R. Digitalisering van de zorg neemt serieuze vormen aan. Lucide. Maart 2015.

Volume 4, Issue 2, pp 3-3.

5. Regeren is vooruitzien. NVD. 2015.

https://www.nvdietist.nl/component/content/article?id=554:regeren-is-

vooruitzien&catid=83:nvd-nieuws-nr-13-30-juni2015&highlight=WyJvbmxpbmUiXQ==

6. Andersson G, Cuijpers P. Pros and cons of online cognitive-behavioural therapy. The British Journal of Psychiatry. 2008. P. 270-271.

7. Leefstijlinterventies. Loketgezondleven. 2015.

https://www.loketgezondleven.nl/leefstijlinterventies

8. Gold BC, Burke S, Pintauro S, et al. Weight loss on the web: A pilot study comparing a structured behavioral intervention to a commercial program. Obesity (Silver Spring). 2007 Jan;15(1):155-64. PubMed PMID: 17228043.

9. Nederend SMP. Online afvallen - analyse van drie interventies. Juli 2009

10. Harris J, Felix L, Miners A, et al. Adaptive e-learning to improve dietary behaviour: a systematic review and cost-effectiveness analysis. Health Technol Assess. 2011 Oct;15(37):1-160. doi: 10.3310/hta15370. Review. PubMed PMID: 22030014.

11. Svetkey LP, Stevens VJ. Comparison of strategies for sustaining weight loss, the weight loss maintenance randomized controlled trial. JAMA , 2008. P. 1139-1148.

12. Collins CE, Morgan PJ, Jones P, et al. A 12-week commercial web-based weight-loss program for overweight and obese adults: randomized controlled trial comparing basic versus enhanced features. 2012 Apr 25;14(2):e57. doi: 10.2196/jmir.1980.

13. Gow RW, Trace SE, Mazzeo SE. Preventing weight gain in rst year college students: an online intervention to prevent the 'freshman een'. Eat Behav 2010;11:33–9.

14. Franko DL, Cousineau TM, Trant M, et al. Motivation, self-e cacy, physical activity and nutrition in college students: randomized controlled trial of an internet-based education program. Prev Med 2008;47:369–77.

15. Block G, Wakimoto P, Metz D, et al. A randomized trial of the Little by Little CD-ROM: demonstrated e ectiveness in increasing fruit and vegetable intake in a low-income population. Prev Chronic Dis 2004;1:A08.

20. Assema P, Brug J van, Lechner L. Gezondheidsvoorlichting en beinvloeding van voedingsgedrag. Informatorium Voeding en Dietetiek – voedingsleer. 2007;1059-1088. 21. Richtlijnen Voedselkeuze. Voedingscentrum. 2011.

22. Ryan RM, Plant RW, O’Malley S. Initial motivations for alcohol treatment: Relations with patient characteristics, treatment involvement and dropout. Addictive Behaviors. 1995. 279-297.

23. Leeuw ED de. Passen en meten online: de kwaliteit van internet enquêtes. 2009. 24. Hwang KO, et al. "Social support in an Internet weight loss community." International

journal of medical informatics 79.1 (2010): 5-13.

25. Liao KL. Cognitive‐behavioural approaches and weight management: an overview. J.R. Soc. Promotion of Health.,120, 27‐30, 2000.

26. Alexander GL, McClure JB, Calvi JH, et al. A randomized clinical trial evaluating online interventions to improve fruit and vegetable consumption. Am J Public Health 2010;100:319–26.

27. Glasgow RE, Nelson CC, Kearney KA, et al. Reach, engagement, and retention in an internet-based weight loss program in a multi-site randomized controlled trial. Journal of Medical Internet Research, 2007;9 (2), e11.

8. Bijlagen

Bijlage I: Meten en Wegen

Meten en wegen

Hoe kan ik mijzelf het beste wegen?

 Weeg altijd op hetzelfde moment. Bijvoorbeeld net wanneer je uit je bed stapt of voor het slapen gaan.

 Weeg altijd op dezelfde weegschaal.

 Het is het beste om de weegschaal op een egale ondergrond te zetten, bijvoorbeeld op de tegels in de badkamer.

 Wees je, als vrouw, ervan bewust dat je vlak voor de menstruatie gemakkelijk 1-2 kg zwaarder kan wegen.

 Op warme dagen kun je meer vocht vasthouden dan normaal, waardoor je een paar kg meer kan wegen.

 Ga niet elke dag op de weegschaal staan, hierdoor ga je je teveel focussen op het getal.

Hoe bereken ik mijn BMI?

 Je kunt je BMI berekenen op internet. Zie: www.voedingscentrum.nl & https://www.hartstichting.nl/bmi

Hoe meet ik mijn middel omtrek?

 Om je middelomtrek te meten is het belangrijk dat je het meetlint tussen de onderste ribben en de bovenkant van je heupen legt.

Bijlage II: Intake formulier

Geachte deelnemer,

Deze vragenlijst bestaan uit 1 vragen en zal ongeveer 10 minuutjes van uw tijd kosten. Het zijn vragen omtrent persoonlijke gegevens, uw huidige leefstijl en verwachtingen.

Alle gegevens die u invult worden anoniem verwerkt en alleen gebruikt voor dit onderzoek. Alvast bedankt voor uw deelname!

Team Voeding + advies.

1. Wat is uw geboortedatum?

DD/MM/JJJJ:

2. Wat is uw geslacht? V/M

3. Hoe lang bent u?

(In cm)

4. Hoeveel weegt u? (in kg)

5. Wat is uw hoogst genoten opleiding?

- Lagere school - LBO - MAVO, VMBO - HAVO, VWO - MBO - HBO - Universiteit - Anders, namelijk:

6. Hoe ziet uw dagelijkse beweging eruit?

- Ik beweeg minder dan een half uur per dag - Ik beweeg ongeveer een half uur per dag - Ik beweeg een uur per dag

- Ik beweeg meer dan een uur per dag

7. Doet u aan sport?

- Ik sport niet

- Ik sport eens in de week

- Ik sport meerdere keren per week - Anders, namelijk:

10. Waarom doet u mee aan het online begeleidingsprogramma?

11. Wat is uw reden om online af te vallen? (meerdere antwoorden mogelijk)

- Tijd - Gemak - Anonimiteit - Sociale steun

- Ik heb andere methodes al geprobeerd - Anders, namelijk:

12. Wat zijn voor u de belangrijkste oorzaken van uw overgewicht (volgens u)? (meerdere antwoorden mogelijk) - ongezond eten - te veel eten - weinig bewegen - ziekte - stress - psychische factoren - weet niet - anders, namelijk:

13. Heeft u eerder geprobeerd af te vallen? (meerdere antwoorden mogelijk)

- Nee

- Ja, via de huisarts - Ja, via de diëtist

- Ja, met behulp van een specifiek dieet - Ja, op eigen houtje

- Anders, namelijk:

14. Is het afvallen toen gelukt?

- Ja, naar wens - Nee, helemaal niet - Gedeeltelijk - N.v.t

15. Wat verwacht u van een online begeleiding? 16. Hoe bent u bij ons terecht gekomen?

- Via Facebook

- Via de website voedingplusadvies.nl - Via de poster

- Anders, namelijk:

17. Welk(e) doel(en) wilt u behalen met dit onderzoek?

18. Hoe groot is uw motivatie om mee te doen met dit onderzoek? (Getal van 1-10)

Bijlage III: Optielijst OPTIELIJST

Spelregels:

Om af te kunnen vallen, raden wij voor de mannen aan om een dagmenu samen te stellen van ongeveer 2000 calorieën en voor de vrouwen 1500 calorieën. Per optie staat het aantal calorieën, vetten, verzadigd vet en vezels weergegeven. Hiermee kun je zelf uitrekenen welke combinaties van recepten je kunt eten om het aantal calorieën te behalen. Op deze manier zou je, in combinatie met voldoende beweging, 0,5-1 kg per week kunnen afvallen. We hebben een aantal spelregels bedacht om het je makkelijker te maken.

Regel 1:

- Mannen eten rond de 2000 calorieën deze 8 weken. - Vrouwen eten rond de 1500 calorieën deze 8 weken.

Naast de voedingsstoffen is het vocht van belang. Zorg ervoor dat je elke dag ongeveer 2 liter vocht binnen krijgt. Haal dit deze 8 weken alleen maar uit water, thee of koffie. Dus geen frisdranken meer en alcohol met mate! Een wijntje in het weekend kan geen kwaad. Maar let erop, je wilt afvallen! Bij het drinken van thee of koffie, probeer te letten op suiker en melk. Dit zijn overbodige calorieën voor het lichaam en hier kun je op besparen. Regel 2:

- Zorg ervoor dat je elke dag ongeveer 2 liter vocht binnen krijgt, gehaald uit water, thee of koffie.

Kies voor elke dag een voorbeelddagmenu, welke je achter de optielijst vindt. Om je dagmenu op te vullen, kun je de opties uit deze lijst kiezen, aan de hand van de spelregels. Daag jezelf eens uit en wees niet bang om te variëren.

Last but not least: Regel 3:

- Geniet!

Wanneer de basis goed is, kan een gebakje of wijntje op een verjaardag geen kwaad. Tip: Je kunt je dagmenu eventueel berekenen in de Eetmeter, van het Voedingscentrum.

Opties:

Havermoutpap: 370 Kcal

Havermout (4-6 el) 9 Vet

Halfvolle melk / soja melk (250 ml) 1 VV

Lijnzaad (1 el) 8 Vezels

Banaan (1 stuk)

Havermoutpap: 340 Kcal

Havermout (4-6 el) 9 Vet

Halfvolle melk / soja melk (250 ml) 1 VV

Lijnzaad (1 el) 9 Vezels

Appel (1 stuk) Kaneel

Rozijnen (15 gr)

Kwark-ontbijt: 370 Kcal

Magere kwark (150 gr) 20 Vet

Havermout (2 el) 2 VV

Lijnzaad (1 el) 4,5 Vezels

Walnoten (handje) Rode vruchten (handje) Honing (scheutje/ 1 tl)

Spelt-ontbijt: 345 Kcal

Spelt brood (2 snee) 14 Vet

Halvarine (voor 2 snee) 6 VV

Appelstroop (voor 1 snee) met lijnzaad (1 el) 7 Vezels

Geitenkaas (1 plak) met komkommer (6 plakjes)

Volkoren start: 450 Kcal

Volkoren brood (2 snee) 16 Vet

Halvarine (voor 2 snee) 3 VV

Banaan (voor 1 snee) 10 Vezels

Pindakaas (voor 1 snee) met lijnzaad (1 el)

Pancake: 415 Kcal

Ei (2 stuks) 23 Vet

Banaan (prakken door ei heen) 8 VV

Lijnzaad (1 el, door de ei) 6 Vezels

Olijfolie (1 el)

Kokosrasp (handje over de pancake strooien) Fruit naar keuze (tip: kijk ook eens in de diepvries)

Groente omelet: 290 Kcal

Ei (2 stuks) 22 Vet

Spinazie (handje) 6,5 VV

Smoothie ontbijt: 295 Kcal

Halfvolle melk/ soja melk (250 ml) 6,5 Vet

Banaan (1 stuk) 3 VV

Frambozen (1 handje) 6 Vezels

Lijnzaad (1 el) Havermout (2 el)

Smoothie ontbijt: 325 Kcal

Halfvolle melk / soja melk (250 ml) 7 Vet

Mango (1 handje) 3 VV

Banaan (1 stuk) 6 Vezels

Havermout (2 el) Lijnzaad (1 el)

Cracker: 240 Kcal

Volkoren Knäckebröd (3 stuks) 11 Vet

Filet american (2 porties) 3 VV

Ei, gekookt (1 stuk) 4,5 Vezels

Roggebrood: 260 Kcal

Roggebrood (2 snee) 8 Vet

Smeerkaas (20+, 1 portie) 3 VV

Smeerleverworst (1 portie) 8 Vezels

Roggebrood: 240 Kcal

Roggebrood (2 snee) 4 Vet

Magere kwark (1 el) 1 VV

Gerookte zalm (25 gram/ 1 portie) 7 Vezels

Komkommer (6 plakjes)

Beschuit: 280 Kcal

Volkoren beschuit (2 stuks) 6 Vet

Halvarine (1 porties) 2 VV

Appelstroop (1 portie) 6 Vezels

Hagelslag puur (1 portie)

Brood: 225 Kcal

Volkoren brood (2 snee) 5 Vet

Halvarine (1 portie) 1 VV

Kipfilet (2 plakken) 5 Vezels

Komkommer (6 plakjes)

Rijstwafel: 210 Kcal

Rijstwafel (3 stuk) 7 Vet

Hummus (3 porties) 1 VV

Komkommer (6 plakjes) 6 Vezels

1 sinaasappel

Rijstwafel: 210 Kcal

Krentenbol: 250 Kcal

krentenbol (1 stuk) 5,5 Vet

roomboter (1 portie) 3 VV

fruit naar keuze 5 Vezels

Lunch:

Volkoren lunch: 455 kcal

Volkoren brood (3 sneetjes) 19 Vet

Halvarine (voor 3 sneetjes) 7 VV

Hummus (voor 2 sneetjes) met tomaat (1 stuk) 10 Vezels

Geitenkaas (1 plak) met komkommer (6 plakjes)

Volkoren lunch: 545 kcal

Volkoren brood (3 sneetjes) 30 Vet

Halvarine (voor 3 sneetjes) 6 VV

Avocado (halve, voor 2 sneetjes) met peper 11 Vezels

Ei (1 stuk, gekookt)

Champi-omelet: 325 kcal

Ei (2 stuks) 25 Vet

Champignons (50 gram) 8 VV

Spinazie (1 handje spinazie) 1 Vezels

Verse bieslook (1 tl) Kaas (1 plak)

Olijfolie (1 el)

Wrap to go: 290 kcal

Tortilla (1 grote wrap) 11 Vet

Griekse yoghurt (1 el) 3 VV

Gerookte zalm (voor in 1 wrap) 3 Vezels

Rucola (1 handje) Komkommer (6 plakjes)

Wrap to go: 375 kcal

Tortilla (1 grote wrap) 16 Vet

Griekse yoghurt (1 el) 3,5 Vet

Kipfilet (2 plakken) 3 Vezels

Rucola (1 handje) Pijnboompitten (1 el) Komkommer (5 plakjes)

Salade: 400 kcal

Veldsla (1 schaaltje) 22 Vet

Zachte geitenkaas (30 gram) 5 VV

Honing (1 el) 4 Vezels

Walnoten (1 handje) Appel (1 stuk)

Salade: 335 kcal

Salade: 285 kcal

Veldsla (schaaltje) 20 Vet

Gerookte kip (50 gram) 2,5 VV

Pesto (1 el) 3 Vezels

Cherrytomaatjes (6 stuks) Zonnebloempitten (1 el)

Tosti: 345 kcal

Volkoren brood (2 snee) 6 Vet

Kipfilet (2 plakjes) 2,5 VV

Zachte geitenkaas (15 gram) 8,5 Vezels

Spinazie (1 handje)

Zongedroogde tomaatjes (2 stuks)

Tosti: 400 kcal

Volkoren brood (2 snee) 22,5 Vet

Rode ui (1 el) 4 VV

Avocado (halve) 10,5 Vezels

Tomaat (1 stuk) Kaas (halve plak)

Brood: 225 Kcal

Volkoren brood (2 snee) 5,1 Vet

Halvarine (1 portie) 1,3 VV

Kipfilet (2 plakken) 5 Vezels

Tomaat (1 stuk)

Rijstwafel: 210 Kcal

Rijstwafel (3 stuk) 6,8 Vet

Hummus (3 porties) 1,1 VV

Tomaat (1 stuk) 6,1 Vezels

Sambal (1 tl) Mandarijn (2 stuks)

Rijstwafel: 210 Kcal

rijstwafel (3 stuks) 3 Vet

kipfilet (3 plakken) 0,9 VV

komkommer (6 stuk) 4,8 Vezels

appel (1 stuk)

Mueslibol: 380 Kcal

muesli bol (2 stuks) 12 Vet

roomboter (2 porties) 4 VV

7 Vezels

Krentenbol: 340 Kcal

Krentenbol (2 stuks) 11 Vet

Roomboter (2 porties) 6 VV

Diner:

Gevulde paprika: 400 kcal

Rode paprika (1 stuk) 30 Vet

Rundergehakt (100 gr) (opbakken met ui en knoflook) 7 VV

Mais (2 el) 4 Vezels

Rode peper (1 stuk)

Peterselie, peper, zout en Italiaanse kruiden

Paprika met het kapje opengesneden, 10 min. in de oven op 180 graden, daarna vullen met de overige ingrediënten. Serveer er eventueel een salade en/of zilvervliesrijst bij.

Zalmburger: 590 kcal

Volkoren triangel (1 stuk) 33 Vet

Gerookte zalm (80 gram) 6 VV

Ei (1 stuk) 6,5 Vezels

Peper, zout, mosterd Bloem (1 el)

Magere yoghurt (1 el) Rode ui (1 el)

Avocado (1/3e ₎

Olijfolie (1 el)

Verwarm de triangel. Snijd de zalm in kleine stukjes, voeg hierbij het ei, peper, zout en mosterd en kneed door elkaar. Wanneer het nog erg nat is, kan er wat bloem worden toegevoegd. Maak hier een burger van. Bak de burger in ongeveer 5 minuten aan beide kanten gaar. Snijd ondertussen de rode ui en voeg dit toe aan de yoghurt. Voeg hier naar smaak wat peper aan toe. Snijd de avocado in plakjes.

Snijd de triangel doormidden en besmeer een helft met de yoghurtsaus. Plaats hierop de burger en leg daar een paar plakjes avocado op.

Fijn vispakketje: 385 kcal

Kabeljauwfilet (1 stuk) 10 Vet

Rode pesto (1 el) 2 VV

Courgette (1/2e_{) 2,5 Vezels}

Citroensap (van een 1/2e _citroen)

Koriander

Verwarm de oven voor op 180 graden. Snijd de courgette in lange plakken. Smeer de courgette in met de pesto en leg de vis hierop. Sprenkel het citroensap hierover heen. Doe dit in aluminiumfolie, 20 minuten in de oven totdat de vis gaar is. Dit is ook lekker met zilvervliesrijst of noodles.

Bloemkoolsoep: 390 Kcal

Bloemkool (100 gram) 24 Vet

Bos-ui (halve) 5 VV

Kerriepoeder (1 tl) 4 Vezels

Vloeibare margarine (1 el) Bouillon (75 ml)

Halfvolle melk (50 ml) Kaas-ui stukbrood

Verwarm de oven voor op 180 graden. Snijd de bloemkool en de bos-ui in stukjes. Verwarm de margarine samen met de kerrie en voeg de groenten toe. Schenk de bouillon en de melk erbij en laat dit voor ongeveer 10 minuten koken. Blend alles tot een egale massa.

Groenten lasagne: 300 Kcal

Venkel knol (1/2) 15 Vet

Rode ui (1 stuk) 2,5 VV

Winterwortel (1, kleine) 5 Vezels

Olijfolie (1 el) Knoflook (1 teentje) Tomatenblokjes (half blik) Basilicum

Lasagnebladen (2-3) Walnoten (handje) Parmezaanse kaas (1 el)

Maak de groenten schoon en snijd deze in stukjes. Gril de groenten met de olie in een grillpan, ca. 10 min. Doe de tomatenblokjes, peper en basilicum in een andere pan en laat dit 10 min. sudderen. Kook de lasagne volgens de gebruiksaanwijzing op de verpakking. Hak de walnoten. Leg het lasagneblad op een bord, schep hierover de saus en de groenten en herhaal dit nogmaals. Strooi daarna de walnoten en de Parmezaanse kaas erover.

Spinazie ovenschotel: 265 Kcal

Aardappels (300 gram) 7,5 Vet

Ui (1 stuk) 1,5 VV

Spinazie (375 gram) 5 Vezels

Paprika (gegrild, 1 stuk) Vloeibare margarine (1 el)

Vegetarische roerbakreepjes (75 gram) Halfvolle melk (75 ml)

Nootmuskaat

Schil de aardappels en kook ze gaar. Verwarm de oven op 200 graden. Snijd de ui. Was de spinazie. Snijd de paprika. Fruit de ui in de margarine en voeg hier de roerbakreepjes aan toe. Voeg in gedeelte de spinazie toe en laat dit slinken. Maak het op smaak met peper en voeg de paprika toe. Maak van de gare aardappels en de hete melk, peper en nootmuskaat een puree. Doe het spinazie mengsel in een schaal en doe de aardappelpuree erboven op. Laat dit 20 min. in de oven bruin kleuren.

Pasta tonijn: 250 Kcal

Volkoren pasta (75-100 gram) 4 Vet

Tonijn (half blikje) 0,5 VV

Olijfolie (1 el) 5 Vezels

Groentenroerbakmix (125 gram) Provençaals kruiden (1 tl)

Kappertjes (1 el)

Tomatenblokjes (half blik)

Kook de pasta. Laat de tonijn uitlekken. Verwarm de olie in een pan en bak de roerbakgroenten enkele minuten. Voeg de tomatenblokjes, peper en kruiden toe. Laat de pasta uitlekken en schep dit door de groenten. Voeg de tonijn en kappertjes toe.

Hartige pannenkoeken: 335 Kcal

Meergranenpannenkoek mix (50 gram) 13 Vet

Ei (1 stuk) 2,5 VV

Halfvolle melk (60 gram) 4,5 Vezels

Vloeibare margarine (1 el) Hamblokjes (50 gram)

Roerbakgroenten (100 gram) Paprikapoeder

Serveer met een tomatensalade.

AGV: 600 Kcal

Aardappelschijfjes (gebakken, 100 gram) 31 Vet

Sla (50 gram) 8,5 VV

Dressing op basis van olie (1 el) 5,5 Vezels

Cherry tomaatjes (5 stuks) Croutons (1 portie)

Kipfilet(1 stuk)

AGV: 400 Kcal

Aardappels (3 opscheplepels, gekookt zonder zout) 10 Vet

Groenten (4 opscheplepels, gekookt zonder zout) 2 VV

Vlees (100 gram) 7,5 Vezels

Jus (1 juslepel)

Tussendoortjes Rijstbreak: 40 Kcal Rijstwafel 1 Vet Kipfilet (1 plak) 0 VV 0 Vezels Appel: 130 Kcal

Appel (1 stuk) 4,5 Kcal

Pindakaas (1 el) 0,5 VV

3 Vezels

Groenten met dip: 50 Kcal

Groente naar keuze (bijv. Wortelen of paprika) 2 Vet

Hummus (1 el) 0,5 VV

3 Vezels

Rijstwafel: 85 Kcal

Rijstwafel (1 stuk) 4,5 Vet

Ei 1,5 VV

0 Vezels

Noten: 160 kcal

Ongezouten noten, gemengd (handje) 14 Vet

2 VV 1,5 Vezels

Rozijnen: 130 Kcal

Rozijnen (2 handjes) 0 Vet

0 VV 1,5 Vezels

Yoghurt: 100 Kcal

Halfvolle yoghurt (1 schaaltje) 4 Vet

Lijnzaad (1 el) 2 VV

2 Vezels

Fruit: 80-100

Kcal

Fruit naar keuze (1 stuk) 0 Vet

0 VV 2 Vezels

Groenten: 20 Kcal

Groenten naar keuze (1 stuk) 0 Vet

0 VV 2 Vezels

Ei: 65 Kcal

1 Vezels

Fruit smoothie: 175 Kcal

Banaan (1 stuk) 2 Vet

Aardbeien (5 stuks) 0 VV

Water (250 ml) 6 Vezels

Lijnzaad (1 el)

Voorbeeld dagmenu 1:

Ontbijt: Glas water (lauw, met eventueel sap van een halve citroen)

Havermoutpap met banaan Koffie of thee

Tussendoor 1: 1 stuk fruit naar keuze

2 grote glazen water (250 ml per glas)

Lunch: tosti met kipfilet

Water, thee of koffie

Tussendoor 2: groente met dip

2 grote glazen water (250 ml per glas)

Diner: zalmburger

1 groot glas water (250 ml)

Tussendoor 3: rijstwafel met kipfilet

2 water, thee of koffie Aantal kcal: 1490.

Aantal Vet: 105 Aantal VV: 10 Aantal Vezels: 28

Voorbeeld dagmenu 2:

Ontbijt: Glas water (lauw, met eventueel sap van een halve citroen)

pancakes Koffie of thee

Tussendoor 1: 2 stuk groente naar keuze

2 grote glazen water (250 ml per glas)

Lunch: tosti met avocado

Water, thee of koffie

Tussendoor 2: Een gekookt ei

2 grote glazen water (250 ml per glas)

Diner: gevulde paprika

1 groot glas water (250 ml)

Tussendoor 3: een stuk fruit naar keuze

2 water, thee of koffie Aantal kcal: 1445

Aantal vet: 80 Aantal VV: 21 Aantal Vezels: 30

Voorbeeld dagmenu 3:

Ontbijt: Glas water (lauw, met eventueel sap van een halve citroen)

volkoren start Koffie of thee

Tussendoor 1: groenten met dip

2 grote glazen water (250 ml per glas)

Lunch: volkoren lunch met avocado

Water, thee of koffie

Tussendoor 2: 1 stuk fruit naar keuze

2 grote glazen water (250 ml per glas)

Diner: AGV

1 groot glas water (250 ml)

Tussendoor 3: 2 water, thee of koffie

Aantal kcal: 1525. Aantal vet: 60 Aantal VV: 12 Aantal Vezels: 34

Voorbeeld dagmenu 4:

Ontbijt: Glas water (lauw, met eventueel sap van een halve citroen)

havermoutpap met appel Koffie of thee

Tussendoor 1: fruit smoothie

2 grote glazen water (250 ml per glas)

Lunch: 2 keer wrap to go met kipfilet

Water, thee of koffie

Tussendoor 2: fruit met pindakaas dip

2 grote glazen water (250 ml per glas)

Diner: zalmburger

1 groot glas water (250 ml)

Tussendoor 3: 2 water, thee of koffie

Aantal kcal: 2015. Aantal vet: 80,5 Aantal VV: 15 Aantal Vezels: 30

Bijlage IV: Resultaten Resultaten optielijst (n=16)

Resultaten recepten (n=16)

Onvoldoende

(n)

Matig (n) Voldoende (n) Goed (n)

Lekker 1 0 11 4

Gemakkelijk 1 1 12 2

Goede aanvulling optielijst

1 1 10 3

Passend bij het programma

1 2 9 4

Resultaten opdrachten (n=16) Onvoldoende

(n)

Matig (n) Voldoende (n) Goed (n)

Haalbaarheid 1 2 11 2 bewustwording 0 2 11 3 motiverend 1 0 13 2 Passend in het programma 1 0 9 6

Resultaten thema onderwerpen (n=16) Onvoldoende

(n)

Matig (n) Voldoende (n) Goed (n)

Leerzaam 0 2 10 4 Passend in het programma 0 0 12 4 Onvoldoende (n)

Matig (n) Voldoende (n) Goed (n)

Gebruiksvriendelijk 0 0 11 5

Duidelijkheid 0 1 9 6