ONDERZOEK NAAR IE KOSTPRIJZEN VAN APPELEN EN PEREII I N HE BETXOTE P r i j s p e i l 1956 R a p p o r t No.237 # • % = BBUCWIHrEi: % » 1 1 : BIBLIOTHEEK A f d e l i n g Tuiribotw
2
-COMMISSIE VAN ADVIES
De i n h o u d v a n d i t r a p p o r t i s "beoordeeld door een Commissie van A d v i e s . De commissie was a l s v o l g t s a m e n g e s t e l d . I r . F.W.Honig, T h . J . B r o u w e r s , I r . J . D . G e r r i t s e n » I r . J . J . van Hennik, P . H o o g e r l a n d , H . J . KLeynen, D i r e c t e u r van de Tuinbouw, F r u i t t e l e r , Ri j k s t u i n b o u w o o n s u l e n t , Ri j k s t u i n h o u w o o n s u l e n t , 1s-Gravenhage Heesheen Geldermalse» Goes
Bestuurder Landarheidershond, Utrecht
F r u i t t e l e r , Winssen I r . J.H. van Stuivenberg, Rijkstuinbouwconsulent, Kesteren
G.G. Trouw, F r u i t t e l e r , E i s t H. Verhoek, F r u i t t e l e r , Beesd
I n de op 28 juni 1956 gehouden vergadering verklaarde de Commissie zich met de inhoud van d i t r a p p o r t t e kunnen verenigen.
De verantwoordelijkheid voor de inhoud van d i t rapport "berust "bij het Landbouw-Eoonomisch I n s t i t u u t .
3
-INHOUDSOPGAVE WOORD VOOHAF HOOFDSTUK I HOOFDSTUK II HOOFDSTUK III HOOFDSTUK IVALGEMENE TOELICHTING EN SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN
1. Inleiding
2. Basisgegevens en bedrijfseooncmische riohtlijnen
3. Samenvatting van de resultaten
Staat I produktiekosten en kostprijs van struikvormappelen Staat II opbrengsten per ha en kosten
per 100 kg van een aantal • struikvormappelrassen Staat III produktiekosten en kostprijs
van hoogstamappelen Staat IV opbrengsten per ha en kosten
per 100 kg van een aantal hoogstamappelrassen Staat V produktiekosten en kostprijs
van struikvormperen Staat VI opbrengsten per ha en kosten
per 100 kg van een aantal struikvormpererassen Staat VII produktiekosten en kostprijs
van hoogstamperen Staat VIII opbrengsten per ha en kosten
per 100 kg van een aantal hoogstampererassen Staat IX stichtingskosten appelen Staat X stichtingskosten peren HET BEDRIJFSTYPE pag. 5 6 6 6 11 13 14 16 17 18 19 21 22 24 25 26 TOELICHTING OP DE KOSTPRIJSBEREKENINGEN 32 1. Toeliohting op de kostprijsberekeningen 32
2. Verdeling van de kosten 37
3. De opbrengsten 37
4. De opbrengstverhouding- van de rassen 38
5. De kostenverschillen in draag- en
beurtjaren 40 KOSTPRIJSBEREKENING VAN STRUIKVORMAPPELSN 42
HOOFDSTUK VII HOOFDSTUK VIII
BIJLAGEN
Pag.
KOSTPRIJSBEREKENING. VAN HOOGSTAMPEREN 76
STICHTINGSKOSTENBEREKENING VAN EEN
STRUIK-VORMAPPEL EN EEN STFJJIKVORM-PEEBNAANPLANT 87 1. Toelichting stichtingskostenberekeningen 87 2. Stichtingskostenberekening van een
struikvorm-appelaanplant 90 3. Stiohtingskostenberekening van een
struikvorm-perenaanplant 98 (zie ook pag. 108)
1. Berekening van het gemiddelde uurloon 109 2 t/m 17» Berekeningen van de kosten
van de duurzame productiemiddelen 110 18 t/m 22. Berekeningen van de kosten
van de ziektebestrijding
(ziekte-bestrijdingssohema's) 118 23« Berekening van de netto-overschotten
van de onderteelten 121
5 -WOORD VOORAF
S i n d s 1948 h e e f t geen onderzoek n a a r de k o s t p r i j z e n van a p p e l e n en p e r e n i n de Betuwe meer p l a a t s , g e h a d . De s n e l l e t e c h n i s c h e o n t w i k k e l i n g i n de f r u i t t e e l t g e d u r e n d e de a c h t e r on3 l i g g e n d e j a r e n en h e t g e w i j z i g d e p r i j s p e i l hebben een a l g e h e l e h e r z i e n i n g , zowel wat de k o s t e n a l s wat de o p b r e n g s t e n b e t r e f t , n o o d z a k e l i j k gemaakt.
Hoewel de h u i d i g e o n t w i k k e l i n g van de f r u i t t e e l t i n N e d e r l a n d p r a k t i s o h g e h e e l i n de r i c h t i n g van i n t e n s i e v e r b e p l a n t i n g e n met v e e l a l k l e i n e hoomvormen g a a t , i s v o o r d i t
onderzoek de s t r u i k v o r m b e p l a n t i n g , a l s z i j n d e h e t meest v o o r -komende p l a n t s y s t e e m van boomgaarden d i e i n p r o d u k t i e z i j n , a l s u i t g a n g s p u n t g e k o z e n . Tevens z i j n i n h e t onderzoek de hoogstaroboomgaarden b e t r o k k e n , d a a r nog een b e l a n g r i j k d e e l v a n h e t f r u i t a r e a a l i n midden-Nederland door deze boomvorm wordt ingenomen. De b a s i s g e g e v e n s , w e l k e aan de k o s t p r i j s en s t i c h t i n g s -k o s t e n b e r e -k e n i n g e n t e n g r o n d s l a g l i g g e n , z i j n o n t l e e n d a a n een a a n t a l door h e t L . E . I . b i j g e h o u d e n b e d r i j f s b o e k h o u d i n g e n van f r u i t t e e l t b e d r i j v e n en aan h e t o p b r e n g s t e n o n d e r z o e k i n f r u i t t e e l t i n de Betuwe. Voor z o v e r d i t n o d i g w a s , z i j n de o n t b r e -kende gegevens v e r z a m e l d door mondelinge e n q u ê t e s .
De r e s u l t a t e n van h e t o n d e r z o e k , d i e i n d i t r a p p o r t z i j n samengevat, s l u i t e n a a n b i j h e t r e e d s i n r a p p o r t No. 226 g e p u b l i c e e r d e onderzoek i n de p r o v i n c i e Z e e l a n d .
ïïet onderzoek i s u i t g e v o e r d op de a f d e l i n g Tuinbouw door P.A. S p o o r .
DE DIRECTEUR,
( D r . { / J . H o r r Ï n g ) {
HOOFDSTUK I
ALGEMENE TOELICHTING EN SAMENVATTING VAN IE RESULTATEN
1 . I n l e i d i n g
Door de a f d e l i n g Tuinbouw van h e t Landbouw-Economisoh I n s t i t u u t morden r e g e l m a t i g k o s t p r i j s b e r e k e n i n g e n o p g e s t e l d voor de b e l a n g r i j k s t e t u i n b o u w p r o d u k t e n i n d e , v o o r de d e s -b e t r e f f e n d e p r o d u k t e n , meest r e p r e s e n t a t i e v e t e e l t g e -b i e d e n . De b e r e k e n i n g e n z i j n . g e b a s e e r d op de k o s t e n en o p b r e n g s t e n v a n een j u i s t u i t g e v o e r d e , n o r m a a l v e r l o p e n d e t e e l t i n een d a a r v o o r g e ë i g e n d b e d r i j f . Als u i t g a n g s p u n t v o o r de i n d i t r a p p o r t b e r e k e n d e k o s t p r i j z e n ven a p p e l e n en p e r e n i n de Betuwe moest u i t de b e t r e k k e l i j k g r o t e versob.eidenb.eid van b e d r i j f s t y p e n i n d i t g e b i e d een k e u z e worden gemaakt. Ten e i n d e een b a s i s voor v e r g e l i j k i n g met de r e s u l t a t e n van h e t onderzoek n a a r de k o s t p r i j z e n van a p p e l e n en p e r e n i n de p r o v i n c i e Z e e l a n d
( r a p p o r t No. 226) t e v e r k r i j g e n , i s i n de Betuwe e v e n a l s i n Z e e l a n d voor d i t onderzoek een z u i v e r f r u j . t t e e l t b e d r i j f met een v a s t e a r b e i d s b e z e t t i n g van d r i e man a l s u i t g a n g s p u n t g e k o z e n . I n v e r b a n d met deze v a s t e a r b e i d s b e z e t t i n g i n h e t goed g e l e i d e b e d r i j f b e d r a a g t de b e d r i j f s g r o o t t e ongeveer 10 h a ( k a d a s t r a l e m a a t ) . H i e r b i j d i e n t t e worden opgemerkt, d a t de k o s t p r i j z e n van f r u i t , g e t e e l d i n t e c h n i s c h goed t o e -g e r u s t e b e d r i j v e n v a r i ë r e n d van on-geveer 6 t o t 15 h a , a l s g e v o l g van h e t v e r s c h i l i n b e d r i j f s g r o o t t e i n h e t algemeen geen g r o t e v e r s c h i l l e n v e r t o n e n . I n h e t genoemde b e d r i j f s -t y p e komen de b e l a n g r i j k s -t e f r u i -t s o o r -t e n i n v o l g e n d e v e r h o u d i n g v o o r : a p p e l e n T6% en p e r e n 24%, t e r w i j l c a . 25$ van de b e d r i j f s -o p p e r v l a k t e w-ordt ingen-omen d-o-or een j-onge b e p l a n t i n g met a p p e l e n en p e r e n , d i e nog n i e t of s l e c h t s g e d e e l t e l i j k i n p r o d u k t i e i s . Voor de k o s t p r i j s b e r e k e n i n g e n i s zowel u i t g e -gaan van de s t r u i k v o r m b e p l a n t i n g a l s van de i n deze b e d r i j v e n nog v e e l voorkomende hoogstamboomgaard.
2 . D e b a s i s g e g e v e n s e n b e d r i j f s -e c o n o m i s o h -e r i o h t l i j n -e n De voor de k o s t p r i j s - en s t i c h t i n g s k o s t e n b e r e k e n i n g e n b e n o d i g d e gegevens z i j n o n t l e e n d a a n de v o l g e n d e bronnens a . De k o s t p r i j s b e r e k e n i n g e n van a p p e l e n en p e r e n i n 1947 en 1948.
349
- 7
b. De bedrijfsboekhoudingen van een aantal fruitteelt-bedrijven in de Betuwe van 1948 t/m 1953 en gedeeltelijk van
1954-c. Het opbrengstenonderzoek in de fruitteelt in de Betuwe van 1948 t/m
1953-d. Enige jaarverslagen van veilingen.
Daar, waar de op deze wijze verkregen gegevens niet toe-reikend of niet volledig waren, zijn deze aangevuld met behulp van mondelinge enquêtes.
Bij de berekeningen is uitgegaan van de bij bet L.E.I. gebruikelijke bedrijfseconomische richtlijnen. Dit houdt in, dat de berekeningen zijn gebaseerd op de kosten en opbrengsten van een juist uitgevoerde,normaal verlopende teelt in een daarvoor geëigend bedrijf. Onder de kosten is geen beloning opgenomen voor de eigenlijke ondernemersfunotie (leiding, toezicht en ondernemersrisico). Hoewel deze faktoren strikt genomen wel tot de produktiekosten moeten worden gerekend, is hiervoor moeilijk een waarderingsnorm te vinden. Van een eventueel voordelig verschil tussen de opbrengstprijs en de hier berekende "kale kosten" moet dus een deel worden gezien als beloning voor de eigenlijke ondernemersarbeid en het onder-nemersrisico. De belangrijkste andere uitgangspunten zijn voorts: a. Vervangingswaarde. In overeenstemming met de gangbare
opvattingen in de bedrijfseconomie zijn alle kostenbedragen gebaseerd op de prijzen welke op het tijdstip, waarvoor de kostenberekening geldt, moeten worden betaald om de desbe-treffende produktiemiddelen (gebouwen, werktuigen, plant-opstanden, arbeid, materialen en diensten van derden) aan te schaffen.
°b. Rente en afschrijving. Over het geïnvesteerde kapitaal is een rente berekend van 4$ per jaar, onverschillig of met eigen dan wel met vreemd kapitaal wordt gewerkt. Voor de duurzame produktiemiddelen is het gemiddeld geïnvesteerde kapitaal gesteld op 60% van de huidige nieuwwaarde. Het in de plant-opstand gemiddeld geïnvesteerdekapitaal is op grond van de
negatieve restwaarde (rooikosten) op 50fo gesteld. Voor de
inves-Ook over de kosten van de niet-duurzame produktiemiddelen (materialen, arbeid, enz.) is 4$ rente "berekend over de periode, dat deze gemiddeld in het produktieproces zijn vastgelegd.
De afschrijvingspercentages zijn vastgesteld op basis van de duur, waarover, aan de hand van waarnemingen en naar het oordeel van ter zake deskundigen, een nuttig gebruik van de produktiemiddelen kan worden verwacht. Hierbij is rekening gehouden met een eventuele residuwaarde. Ook de plantopstanden zijn duurzame produktiemiddelen, waaraan rente- en afschrij-vingskosten verbonden zijn. Daar het onder de huidige om-standigheden in het algemeen niet rationeel is een boomgaard in een fruitteeltbedrijf door een nieuwe hoogstam-boomgaard te vervangen, zou het onjuist zijn, rente en af-schrijving te baseren op de vervangingswaarde van de hoog-stamboomgaard als zodanig. Zou men de bedrijfswaarde van een hoogstamboomgaard echter willen afleiden uit de ver-vangingswaarde van een struikvormbeplanting, dan vervalt men t.a.v. de kostprijs van hoogstamfruit in een cirkelredenering. Om deze redenen zijn rente en afschrijving bij de hoogstam-boomgaard P.M. opgenomen.
c. Arbeidskosten. De kosten van de handenarbeid zijn in de berekeningen opgenomen tegen de in de Colleotieve Arbeids-overeenkomst voor het jaar 1956 vastgestelde loonnormen, ver-meerderd met de ten laste van de fruitteler komende sociale lasten. De handenarbeid, door de ondernemer óf zijn gezinsleden verricht, is gewaardeerd tegen het loon (incl. de sociale lasten), dat hiervoor aan vreemd personeel zou moeten worden betaald, In de loonberekening is tevens opgenomen een diploma- en voormanstoeslag voor de door de ondernemer verrichte handen-arbeid en een waarderingstoeslag voor de vaste handen-arbeidskrachten. Bovendien zijn voor een aantal werkzaamheden de in de C.A.O. vermelde toeslagen ingecalculeerd. Waar bij sommige werkzaam-heden als het vruohtdunnen, het oogsten en het sorteren dikwijls
ook jeugdige of vrouwelijke arbeidskrachten worden ingeschakeld,
1) Ten einde een indruk te geven van de kostprijs van fruit in
een hoogstamboomgaard, waarvan vervanging wel rationeel zou worden geacht, zijn in de berekeningen tevens de kostprijzen inclusief de kosten van de plantopstand vermeld.
iB hiermede rekening gehouden. Boven do direct© arbeidsuren ie voor verlet en algemene werkzaamheden een aan de hand van het
onderzoek vastgesteld aantal arbeidsuren in rekening gebracht. d. Hagelrisioo. Onder de kosten is voorts de post
"hagel-risico" opgenomen. Voor de berekeningen is uitgegean van de kosten en opbrengsten, welke op de onderzochte categorie van goed geleide bedrijven in de loop der jaren - afgezien van wijzigingen in het prijspeil en van een eventuele technische ontwikkeling - het meest veelvuldig voorkomen. Daar het optreden van hagelsohade echter een voorzienbaar risico is, waartegen men zich op normale wijze kan verzekeren,
is dit risico in de kostprijsberekeningen als kostenfaktor opgenomen. Bij de schatting van dit risico is rekening gehouden met de frequentie, waarin het optreden van schade ten gevolge van hagelbuien zich voordoet.
e. De opbrengsten. De kwantitatieve opbrengsten zijn vastge-steld voor normale: produktieomstandigheden. Zij geven aan, welke opbrengsten onder normale omstandigheden het meest waarschijnlijk zijn voor het als uitgangspunt gekozen bedrijfstype. Nu doet
zich in de Betuwe, evenals in enige andere fruitteeltgebieden in ons land, het verschijnsel voor, dat de kg-opbrengsten per ha van appelen en peren van jaar tot jaar meestal sterk uiteen-lopen. Zowel in de hoogstam- als in de struikvormboomgaarden wisselen draagjaren (met.hoge opbrengsten) en beurtjaren (met lage opbrengsten) min of meer systematisch, terwijl eveneens jaren met gemiddelde opbrengsten voorkomen. Het optreden van de z.g. beurtjaren kan aan verschillende faktoren worden toegeschreven. Zo spelen klimatologische en fysiologische faktoren en de mate van de verzorging van de aanplant een belangrijke rol. Vooral de klimaatsinvloeden, zoals nachtvorst in het voorjaar en droogte tijders de zomer (voor bepaalde gronden) zijn dikwijls oorzaak van het optreden van een nieuwe cyclus draag- en beurt-jaren. Hoewel dus de oorzaak van het afwisselend optreden van draag- en beurtjaren voor een belangrijk deel moet worden ge-zocht in toevallige klimatologische omstandigheden, treedt het verschijnsel toch zelf met een zodanige regelmaat op, dat niet meer kan worden gesproken van een volkomen toevallige
afwij10
-afzonderlijk behandeld.
In verband met het voorgaande zijn hij een gegeven of
daaraan gelijkwaardig sortiment naast de gemiddelde opbrengst per ha, tevens de opbrengsten voor draag- en beurtjaren opge-nomen, zoals deze strekelijk optreden. Daarnaast zijn de ver-schillende rassen naar produktiecapaciteit en voorkomende beplantingsdichtheid in opbrengstgroepen ingedeeld. Per groep zijn voor de gemiddelde omstandigheden de kostprijzen per
100 kg berekend. Hierbij is rekening gehouden met de invloed, die de verschillen in oogstgrootte op de oogst- en afleve-ringskosten hebben. Voor de draag- en beurtjaren zijn de prijzen berekend die het fruit moeten opbrengen, om in de desbetreffende jaren de totale produktiekosten goed te maken.
Er zij echter nadrukkelijk op gewezen, dat in de op deze wijze berekende kostprijzen per ras niet tot uitdrukking komt
de mate van vakkennis, die wordt vereist om een ras als bij-voorbeeld Cox's Orange Pippin met goed gevolg te kunnen telen. De versohillen in teeltkosten, die ongetwijfeld tussen de verschillende rassen bestaan, zijn in de kostprijsberekeningen per ras niet tot uiting gebracht. Het is echter gebleken, dat deze verschillen in het algemeen ook niet van grote betekenis zijn.
Tenslotte zij nog vermeld, dat de kwantitatieve opbrengsten zijn gebaseerd op volwassen beplantingen, die in volle produktie zijn, waarbij is uitgegaan van het niet-bewaarde produkt. f. Verdeling van de kosten over draag— en beurtjaren.
Daar draag- en beurtjaren in de Betuwse fruitteelt veelvuldig optreden, is het van belang om naast de berekeningen, die de
kostprijzen onder gemiddeldefgenormaliseerde omstandigheden
weergeven, tevens de kostenverschillen tussen draag- en beurt-jaren tot uitdrukking te brengen. De algemene kosten, die op de draag- en beurtjaren betrekking hebben, zijn gemeenschappe-lijke kosten, die op theoretische gronden niet over deze jaren te verdelen zijn. Daar het niettemin van betekenis is een indruk te geven van de kostenverschillen tussen draag- en beurtjaren, ten einde de gemaakte opbrengstprijzen in die jaren te kunnen toetsen aan de kosten, is een praotisohe oplossing gezocht voor dit verdelingsprobleem. De voor de algemene kosten
11
-toegepaste verdelingsmaatstaf i s zodanig gekozen, dat de berekende "kosten per 100 kg" de p r i j z e n aangeven, waarbij b i j een normale prijsverhouding tussen draag- en b e u r t j a r e n j u i s t de t o t a l e produktiekosten -worden goedgemaakt, rekening houdend met de k w a l i t e i t s v e r s c h i l l e n i n deze j a r e n . Hoewel h i e r dus geen sprake i s van a f z o n d e r l i j k e k o s t p r i j z e n kunnen op deze wijze de v e r s c h i l l e n d e opbrengstprijzen i n draag- en b e u r t j a r e n op een eenvoudige wijze worden g e t o e t s t aan de produktiekosten.
3 . S a m e n v a t t i n g v a n d e r e s u l t a t e n In de vorige paragrafen i s vermeld, dat s
a. de kostprijsberekeningen z i j n opgezet voor een g e s p e c i a l i -seerd, goed g e l e i d f r u i t t e e l t b e d r i j f met een oppervlakte van 10 ha en een v a s t e a r b e i d s b e z e t t i n g van 3 man;
b . de kosten z i j n berekend op b a s i s van de vervangingswaarde van de produktiemiddelen;
o. i n de kosten een bedrag i s opgenomen a l s beloning van de gezinsarbeid en het i n het b e d r i j f vastgelegde eigen k a p i t a a l } d. de k o s t p r i j s geen beloning inhoudt voor de e i g e n l i j k e onder-nemers funo t i e ;
e . i n de k o s t p r i j z e n van hoogstamappelen en -peren geen r e n t e en a f s o h r i j v i n g van de plantopstand z i j n berekend;
f. t e r berekening van de koBten i n draag- en b e u r t j a r e n
de algemene kosten i n een bepaalde verhouding over deze jaren z i j n verdeeld.
De r e s u l t a t e n van het onderzoek z i j n i n een a a n t a l s t a t e n samengevat.
De s t a t e n I , I I I , V en VII geven een s p e c i f i c a t i e van de produktiekosten per ha van struikvorm- en hoogstamappelen en -peren onder gemiddelde omstandigheden en voor de draag- en b e u r t j a r e n en de k o s t p r i j z e n per 100 kg onder de gemiddelde omstandigheden.
Dit laatste,samengevat i n de derde kolom van de genoemde t a b e l l e n , g o e f t een beeld van de gemiddelde kosten en opbrengsten over een reeks van j a r e n , waarin draagjaren, b e u r t j a r e n en gemiddelde j a r e n elkaar afwisselen. B i j benadering geeft d i t gemiddelde echter tevens een beeld van de gemiddelde kosten
12
-In de staten II, IV, VI en VIII zijn de kosten per 100 kg
van de belangrijkste fruitrassen ingedeeld in opbrengstgroepen voor de gemiddelde omstandigheden en de draag- en beurtjaren weergegeven. Hierbij is van de veronderstelling uitgegaan,
dat de prijsverhouding van de rassen in de draag- en beurt-jaren op gelijke wijze tot uiting komt als de prijsverhouding van de totale fruitproduktie bij een normaal marktverloop.
De staten IX en X geven een overzicht van de stiohtings-kosten van een struikvorm appel- en perebeplanting.
1 3
-Staat I PRODUCTIEKOSTEN PER HA M DE KOSTPRIJS PER 100 KG APPELEN
SYSTEEMs STRUIKVORMBEPLAlTTBiG PRIJSPEIL VOORJAAR 1956 (voor speoifioiatie, zie hoofdstuk IV)
1. Kosten van de grond
2. Kosten van de plantopstand
3. Afschrijving, rente en onderhoud v/d overige duurzame produktie-middelen
a. oonstant deel b. variabel deel 4. Kosten van bewerking
a. arbeid b. sorteerloon o. meststoffen d. ziektebestrijdingsmiddelen e. overige materialen 5« a. Transport en fusthuur b. Veilingkosten 6. Rente niet duurzame
produktiemiddelen 7« Hagelrisioo 8. Overige kosten Totale kosten Opbrengst per ha Kostprijs per 100 kg Kosten per 100 kg in draag-jaar 164,50 304,66 218,54 128,25 1700,95 61,25 205,75 290,-157,99 232,90 197,59 39,67 177,83 71,89 3951,77 24000 kg
-'lt,^
gids per ha beurt-jaar 305,50 565,80 405,86 111,72 1171,64 29,75 205,75 203,-94,71 101,90 188,33 28,67 169,50 . 184,51 3766,64 II500 kg -32,75X) gemidd.van een reeks van jaren 235,-435,23 312,20 121,08 1448,96 47,25 205,75 246,50 126,42 176,80 193,88 34,33 174,49 119,70 3877,59 18000 kg 21,54 "l) Voor de berekening van de kosten in een draag- en een beurtjaar zijn de
voor een tweejarige periode berekende gemeenschappelijke kosten over het draag- en beurtjaar verdeeld in de verhouding 35 t 65. De langs deze weg verkregen "kosten per 100 kg" in een draag- en een beurtjaar gev«n de prijzen aan waarbij, bij een normale prijsverhouding tussen het draag-en beurtjaar, juist de totale produktiekostdraag-en van edraag-en tweejarige periode waarin één draag- en één beurtjaar voorkomen, worden goedgemaakt.
14
-Staat II OPBRENGSTEN PER HA. EN KOSTEN (AFGEROND) PER 100 KG VAN
EEN AANTAL APPELRASSEN1) IN STRUIKVORMBOOMGAARDEN
Draagjaren Beurtjaren Gemidd.voor een
reeks van jaren Oogst- en afleve-ringskosten Veilingkosten Hagelrisico Overige kosten f.55,95 P.1000 kg 4 ^ f.2233,45 per ha f.63,14 p.1000 kg f.2682,66 per ha f.58,70 p.1000 kg f.2452,67 per ha Opbrengst 8000 kg -9OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassen: f.44,- - f 40,-Laxton's Superb. Yellow Transparent Cox's Orange Pippan Opbrengst 9000 kg-10000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen: f.40,- - f 36,50 Zigeunerin Opbrengst 10000 kg-11000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen: f.36,50 - f 34,-Mank's Ooàlin Opbrengst 11000 kg-12000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen: f.34,- - f 31,50 Transparente de Croncels Goudreinette Glorie v. Holland Opbrengst 12000 kg-13000 kg Kosiprijs p. 100 kg Rassen: f.31,50 - f.30,-Early Victoria Notarisappel . Opbrengst 13000 kg • 150OO kg Kostprijs p. 100 kg Rassen: f.30,- - f 26,50 James Grieve Jonathan f.27,50 - f. 24,50 Laxton's Superb. Yellow Transparent
Cox's Orange Pippin Zigeunerin Opbrengst 15000 kg -I7OOO kg Kostprijs p. 100 kg Rassen: f.24,50 - f.22,50 Transparente de Croncels Opbrengst 19000 kg • 21000 kg Kostprijs p. 100 kg Rassen: f.19,- - f.18,-Yellow Transparent Cox's Orange Pippin Zigeunerin Laxton's Superb, f.21,- - f.19,50 Mank's Codlin Goudreinette James Grieve Jonathan
Glorie van Holland 349
15
-Draagjaren Beurtjaren
Gemiddelde van een reeks van jaren Oogst- en afleve-ringskosten Veilingkosten Hagelrisioo Overige kosten f.55,95 P.1000 kg f.2233,45 per ha f.63,14 p.1000 kg f. 2682,66 per ha f.58,70 p.1000 kg f.2452,67 per ha Opbrengst 21000 kg-24OOO kg Kostprijs p. 100 kg Rassen: f.18,- - f 16,50 James Grieve Mank's Oodlin Jonathan Goudreinette f.19,50 - f 18,-Hotarisappel Early Viotoria Opbrengst 24000 kg-27OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassen; f.16,50- f.15,50 Transparente de Cronoels ETotarisappel Glorie v. Holland Opbrengst 3OOOO kg-34000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen: f.14,50 - f 13,50 Early Viotoria
l) De opbrengstgroepen geven sleohts een algemeen beeld van de verhouding van de appelrassen, ontleend aan de resultaten van het opbrengst-onderzoek over zes jaren.
De onderlinge verhouding van de kg-opbrengsten van de versohillende rassen is in de loop der jaren aan wijzigingen onderhevig. Het is eveneens moge-lijk, dat op bepaalde bedrijven andere verhoudingen worden aangetroffen.
16
-PRODUCTIEKOSTEN PER HA M DE KOSTPRIJS1^ PER 100 KG APPELE!
SYSTEEM« HOOGSTAMBEPLAÏTTING PRIJSPEIL VOORJAAR 1956 (voor specificatie, zie hoofdstuk V)
Staat III
1. Kosten van de grond
2. Kosten van de plantopstand 3. Afschrijving, rente en onderhoud
van de overige duurzame produktiemiddelen a. oonstant deel b. variabel deel 4. Kosten van bewerkings
a. arbeid b. sorteerloon c. meststoffen d. ziektebestrijdingsmiddelen e. overige materialen 5« a. Transport en fusthuur b. veilingkosten 6. Rente niet duurzame
produktiemiddelen 7» Hagelrisioo
8. Overige kosten Totale kosten per ha
(excl.kosten plantopstand) Opbrengst per ha Kostprijs per 100 kg (excl.kosten plantopstand) Kosten per 100 kg (excl.kosten plantopstand) In gids per ha Draag-jaar 188,-P.M. 276,35 116,96 1425,20 52,50 205,75 270,-131,45 204,-165,01 34,33 148,94 82,16 3300,22 21000 kg -2) 1 5 , 7 2 ^ Beurt— jaar 282,-P.M. 414,53 100,69 1149,59 35,-205,75 189,-92,51 127,50 154,63 28,-138,75 174,24 3092,61 13000 kg — 2) 23,79 ' Ge-middeld 235,-P.M. 345,44 110,05 1299,96 45,50 205,75 229,50 115,26 170,40 160,66 31,33 144,59 119,70 3213,16 17500 kg 18,36 -1) Met nadruk zij erop gewezen, dat de kosten per 100 kg zijn berekend
exclusief de kosten van de plantopstand, aangezien vervanging van de be-:
staande opstand onder de huidige omstandigheden niet rationeel is te achten.
De stichtingskosten van een nieuwe appel hoogstamboomgaard bedragen op basis van het huidige kostenpeil ca. f.9000,- per ha. Rekeninghoudend met
een gemiddeld afschrijvingspercentage van t$> in de jaren van volle
pro-duktie, bedragen de kosten per 100 kg inclusief afschrijving en rente van de plantopstand in een gemiddeld jaar f 21,77, in een draagjaar f 17,99 en in een beurtjaar f 29,30.
2) Voor de berekening van de kosten in een draag- en een beurtjaar zijn de
voor een tweejarige periode berekende gemeenschappelijke kosten over het draag- en beurtjaar verdeeld in de verhouding 40 • 60. De langs deze
weg verkregen "kosten per 100 kg" in een draag- en een beurtjaar geven de prijzen aan waarbij, bij een normale prijsverhouding tussen het draag-en het beurtjaar, juist de totale produktiekostdraag-en van edraag-en tweejarige periode, waarin één draag- en één beurtjaar voorkomen, worden gedekt.
1 7 -,Tl) Staat IV OPBRENGSTEN P E R H A E N K O S T E N "7 (AFGEROND) P E R 1 0 0 K G V A N E E N A A N T A L A P P E L R A S S E N 2 ) IN HOOGSTAMBOOMGAARDEN Oogst- en afleverings-kosten Veilingkosten Hagelrisico Overige kosten Opbrengst 7000 kg -8000 kg Kostprijs p.lOO kg Rassen: Opbrengst 10000 kg -11000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 12000 kg -13000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 13000 kg -I5OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 15000 kg -I7OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 17000 kg -I9OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 19000 kg -21000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 21000 kg -24OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Draagjaren f.56,67 p.1000 kg
4i#
f.1796,70 p.ha -f.21,50 - f 19,50 Brabantse Belle-fleur -f.16,50 - f.15,50 Lemoenappel f.15,50 - f.14,50 Goudreinette Sterappel Notarisappel Beurtjaren f.64,89 p.1000 kg & f.1955,26 p.ha f.38,- - f.34,-Brabantse Bellefleui f.25f- - f. 24,-Notarisappel Lemoenappel f.24,- - f 21,50 GoudreinBtte f.21,50 - f 20,-Sterappel -Gemiddeld f.59,32 p.1000 kg f.I869,81 p.ha f.27,- - f. 25,50 Brabantse Bellefleur -f.20,50 - f.18,50 Lemoenappel f.18,50 - f.17,50 Motarisappel Goudreinette f.17,50 - f.16,50 Sterappel-1) Exclusief de kosten van de plantopstand
2) De opbrengstgroepen geven sleohts een algemeen beeld van de opbrengstver-houding van de appelrassen, ontleend aan de resultaten van het opbrengst-onderzoek over zes jaren.
18
-Staat V PRODUCTIEKOSTEN EER HA EN DB KOSTPRIJS PER 100 KG PEREN
SYSTEEMj STRUIKVORMBEPLANTING PRIJSPEIL VOORJAAR 1956 (voor speoifioatio, zie hoofdstuk VI)
1. Kosten van de grond
2. Kosten van de plantopstand 3. Afschrijving, rente en onderhoud
van de overige duurzame produc-tiemiddelen
a. constant deel b, variabel deel 4. Kosten van bewerking?
a. arbeid b. sorteerloon o. meststoffen d. ziektebestrijdingsmiddelen e. overige materialen 5. a. Transport en fusthuur b. veilingkosten 6. Rente niet duurzame
produktiemiddelen 7» Hagelrisioo
8. Overige kosten
Totale kosten per ha Opbrengst per ha Kostprijs per 100 kg Kosten per 100 kg in draag-jaar 235,-483,21 312,20 117,75 1493,24 61,25 205,75 240,-128,35 180,20 197,51 35,- 158,-102,70 3950,16 23000 kg -17,171) gids per ha beurt-jaar 235,-483,21 312,20 103,32 1118,04 31,50 205,75 l8o,-81,41 95,20 166,30 27,33 133,04 153,70 3326,-12000 kg -27,121' ge-middeld 235,-483,21 312,20 111,63 1313,20 46,38 205,75 211,20 104,88 137,70 182,46 31,33 145,96 128,20 3649,10 17500 kg 20,85
l) Voor de berekening van de kosten in een draag- en een beurtjaar zijn de
voor een tweejarige periode berekende gemeenschappelijke kosten over het
draag- en beurtjaar verdeeld in verhouding 5° t 50. De langs deze weg
verkregen "kosten per 100 kg" in een draag- en oen beurtjaar gaven de prij-zen aan waarbij, bij een normale prijsverhouding tussen het draag- en het beurtjaar, juist de totale produktiekosten van een tweejarige periode, waarin één draag- en één beurtjaar voorkomen, worden gedekt.
. 19
-Staat VT OPBRENGSTEN" PER HA EU KOSTEN (AFGEROND) PER 100 KG VAN
EEN AANTAL PERERASSEN1) IN STRU33CVORMBOOMGAARDEN
Oogst- en afleverings-kosten Ve i1ingsko sten Hagelrisico Overige kosten Opbrengst 8000 kg -9000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 10000 kg -11000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen; Opbrengst 11000 kg -12000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen; Opbrengst 13000 kg -I50OO kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 15000 kg-I70OO kg Kostprijs p.100 kg Rassen Opbrengst 17000 kg -I9OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 19000 kg -21000 kg Kostprijs Rassen: Opbrengst 21000 kg -240OO kg Draagjaren f,47,70 p.1000 kg 5% 45J 't.2497,60 p.ha -f.21,50 - f.19,50 Zwijndr.Wijnpeer Lêgipont Précoce de Trévoux f.19,50 - f.18,-St. Remy Triomphe de Vienne Comtesse de Paris Beurtjaren f.56,37 p.1000 kg f.2350,26 p.ha f.38,50- f.35,-Légipont Comtesse de Paris f.32,- - f.29,50 St, Remy f.29,50 - f.27,50 Bonne Louise d'Avr. Triomphe de Vienne Zwijndr.Wijnpeer f.26,- - f.23,50 Précoce de Trévoux f.23,50 - f.21,50 Conference f.21,50 - f.20,-Clapp's Favourite f.20,- - f.18,50 Beurré Clairgeau
Gemiddelde van oen reeks van jaren
f.51,16 p.1000 kg % f.2425,45 P.ha -f.26,- - f.23,50 Lêgipont Comtesse de Paris St. Remy f.23,50 - f.21,50 Zwi jndr.Wijnpeer Triomphe de Vienne Précoce de Trévoux Bonne Louise d'Avr.
•-'
20 -Oogst*- en afleverings-kosten Veilingkosten Hagelrisioo Overige kosten Opbrengst 24000 kg -2700O kg Kostprijs p.100 kg Hassen: Opbrengst 27000 kg -30000 kg Kostprijs p.100 kg Bassen Opbrengst 30000 kg » 340OO kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 38000 kg -42000 k§ Rassen: Draagjaren f.47,70 p.1000 kg
Ai
f.2497,60 p.ha f.16,50 - f.15,50 Clapp's Favourite f.15,50 - f.14,50 Conference f.12,50 - f.12,-Beurré Clai^pgeau Beurtjaren f.56,37 p.1000 kg A& f.2350,26 p.ha _ Gemiddelde van een reeks jaren f.51,16 p.lOOOkgf.2425,45 P.b-a
f.H.SO -f.13,50 Beurré Clairgeau
_
l) De opbrengstgroepen geven slechts een algemeen beeld van da
opbrengstver-houdingen van de pererassen, ontleend aan het opbrengstonderzoek over zes jaren. De onderlinge verhouding van de kg-opbrengsten van de verschillende rassen is
in de loop dor jaren aan wijzigingen onderhevig. Het is eveneens mogelijk, dat op bepaalde bedrijven andere verhoudingen worden aangetroffen.
- 21
Staat VII ,1)
PRODUKTIEKOSTEN PER HA m DS KOSTPRIJS"1-' PER 100 KG P E R M
SYSTEEM«, IIOOGSTAMBEPLAÏÏTIHG PRIJSPEIL VOORJAAR 1956
(voor specificatie, zie hoofdstuk Vil)
1. Kosten van de grond
2. Kosten van de plantopstand 3. Afschrijving,, rente en onderhoud
van de overige duurzame prodvJct iemiddelen a. consent deel b. variabel deel 4. Kosten van bewerking
a. arbeid b. sorteerloon c. meststoffen d. ziaktebestrijdingsmiddelen e. overige materialen 5« a. Transport un fu&thuur b. veilingkosten 6. Rente niet duurzame
produktiemiddelen 7. Hagelrisico 8. Overige kosten Totale kosten Opbrengst per ha Kostprijs per 100 kg (ezel.kosten plantopstand) Kosten per 100 kg (exclusief kosten plantopstand) In gids per ha Draag-jaar 235,-P.M. 345,44 111,01 1483,68 70,-205,75 220,-131,31 202,30 172,61 34,33 138,08 102,70 3452,21 26000 kg -2) 13,28 ' Baurt-jaar 235,-P.M. 345,44 95,79 984,05 26,25 205,75 I65,-69,27 79,90 131,02 24,33 104,81 153,70 2620,31 10000 kg -' 26,202' Gemidd.van een reeks van jaren
235,-P.M. 345,44 107,25 1314,09 49,-205,75 193,60 104,63 147,90 156,76 30,67 125,41 119,70 3135,20 19OOO kg 16,50
1) Met nadruk zij er op gewezen, dat de kosten zi;n berekend exclusief de
kosten van de plantopstand, aangezien vervanging van de bestaande opstanden onder de huidige omstandigheden niet rationeel is te achten.
De stichtingskosten van een maaro perehoogstamboomgaard bedragen op basis van het huidige kostenpeil ca. f.10.000,- per ha. Rekening houdend met een gemiddeld afschrijvingspercentage van 3t$ in jaren van volle produktie be-dragen da kosten per 100 kg inclusief afsohrijving en rente van de plant-opstand in een gemiddeld jaar f 19,68, in een draagjaar f 15,60 en in een beurtjaar f 32,25.
2) Voor de berekening van de kosten in een draag- en een beurtjaar zijn de
voor een tweejarige periode berekende gemeenschappelijke kosten over het draag- on het beurtjaar verdeeld in de verhouding 50 s 50. De langs deze
weg Vfrrkrogen!,kosten per 100 kg" in een draag- en een beurtjaar geven do
prijzen aan waarbij bij een normale prijsverhouding tussen het draag- en het beurtjaar, juist de totale productiekosten van een tweejarige periode, waarin één draag- en één beurtjaar voorkomen, worden gedekt.
- 22
S t a a t VIII
OPBRENGSTEN PER HA EN KOSTEN1'1
E M AANTAL PERERASSEN2J IN Oogst- en afleve-ringskosten Veilingkosten Hageirisico Overige kosten Opbrengst 8000 kg-9000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 0000 kg-10000 kg Kostprijs p.100 kg Rassens Opbrengst 11000 kg-12000 kg Kostprijs p.100 kg Rassenj Opbrengst 13000 kg-I5OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassens Opbrengst 15000 kg-I7OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassen! Opbrengst I7OOO kg-I9OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassens Opbrengst 19000 kg~ 21000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen; Draagjaren f.50,15 p.1000 kg
5$>
Ai
f.I837,62 per ha -— f.17,50 - f.l6„-Kruidenier f.16,- - f.15,-Brederode Zwijndreohtse Wijnpeer ( A F G E R O N D ) PER 100 KG VAN HOOGSTAMBOOMGAARDEN Beurtjaren f.63,09 p.1000 kg5$
Ai
f.1753,58 per ha f.31, f.28,50 Légipont Brederode Kruidenier f.28,50 - f.26,-St.Remy Beurré de Mérode f.24,50 - f.23,-Clapp's Favourite Maagdenpeer Zwijndreohtse Wijnpeer -f.20,- - f.18,50 Franse Wijnpeer —Gemiddelde van een reeks van jaren
f.55,69 p.1000 kg
5i
Ai
f.1794,98 per ha — — -f.21,50 - f.19,50 Kruidenier Brederode Légipont f.19,50 - f.17,50 Zwyndreohtse Wijnpeer f.17,50 - f.16,50 St. Remy Maagdenpeer 34923 -Oogst- en afleve-ringskosten Veilingkosten Hagelrisioo Overige kosten Opbrengst 21000kg-24OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Opbrengst 24000 kg-27OOO kg Kostprijs p.100 kg Rassent Opbrengst 34000kg-38000 kg Kostprijs p.100 kg Rassen: Draagjaren f.50,15 p.1000 kg f.1837,62 per ha f.15,- - f.14,-Légipont Maagdenpeer f.14,- - f.13,-Clapp's Favourite St. Remy f.11,50 - f.ll,-Franse Wijnpeer Beurré de Mérode Beurtjaren f.63,09 p.1000 kg È$ f.I753,58 Par ha -
r-Gemiddelde van een reeks van jaren f.55,69 p.1000 kg
5#
4% f.1794,98 per ha f.15,50 - f.14,50 Clapp's Favourite f.14,50 - f.13,50 Beurré de Mérode Franse Wijnpeer-1) Exclusief kosten van de plantopstand.
2) De opbrengstgroepen geven slechts een algemeen beeld van de verhouding van de pererassen, ontleend aan de resultaten van het opbrengst-onderzoek over zes jaren.
De onderlinge verhouding van de kg-opbrengsten van de verschillende rassen is in de loop der jaren aan wijzigingen onderhevig. Het is eveneens moge-lijk, dat op bepaalde bedrijven andere verhoudingen worden aangetroffen.
24 -t*. - p al at • p w w % r 3 PI M
g
H tsl M a> .M ' -•r» M ••H M H F""! £jj r i ft H § i - l P H E^n P H F-q1
t=» S; H ,*—* NO i r \ ON t - \ (H as • o U O O !> M • r l a> P i w • n • H h P i '—-* ta h !» > • o •H i - l , Q F) U OJ5
•H PJ r l - P OT •• F, <D © • P • P «1 t J <H » O <D • r l N «k (D • H - P as O •H « H •ri O a> P i ta S rl ca o •p o. PH 1 TO W) Ö • H • P Ö .a © o -P • H M • P o OT , y - p w 60 (D ti r H © <S fn - P , Q O P , E H O • P m $0 ä l © U -P h « r i ,a -d © P. ä © O o -P - p m 60 Ö -P a> - H (H S r P r l P . «H © Ö r H O as -P • P M O O EH M © 60 (S • H © fH - P © CQ > o O M 1 Ö - H © U • P © M - P r H o as aS M a <a a nd © - H - P © ta ,o O ( H M as • d 1 _ 3 ::=? pi o a) ü fH • p o M © g • d t j O «H ' r l g M as !> O Ö © © - p - P sd ta © o PH ,M ö © • p Kl o M co ON 0 « vo o O N 9 * r H CO O N V « VO o O N « H 1 • s ITN CM r HS
» t CO I T \ ITN • r H O r O • S ON r H CM O CM m ^ 60 © r H S aS «S ^— •=* NO a s t — •sit -i n OJ O s NO CA Q ** o s t — O H •=* r H »V co NO r H L.-\ CJ • s t — o r H O NO M CO NO CO ÎH «5 ai • r a © H •* NO 0 « ON O •3-Ö © - p 03 O M aS m • p H © •—^^ — 1 t — LPl t — • r H 1 e t O N r-\ •«H-• r H O LTN *\ CNI r H t— r H « V g •3-•* NO r-4 o s r H r-i ON ITN t — ON NO r o CNJ •vh #» CO r H •P r H © © - P r i ©1
O «* r H o s ICN t — CO m CNJ » k NO ON r O CO • s ON r O H CNJ O N « S CO r O CNI O UTN 9 k CNJ r-t <-\ • = * NO V k t — CO CNI U aS aS •r-> © C\J "3" i - H « t NO O t— a © += m O M aS U •¥• H © _---O ICN ». CO t — 0 0 O LTN •* ON O C ~ m CNJ • \ NO 0 0 O •* O CNI CNJ CO m t * LTN ITN ' i t OO r O Wk CO r H H CNI r * O N •P r H © © - P fH © t ) P! o " - * 0 0 t - " * »k 0S I T \ O N o • > * r H r— » r H O O •sH" CNJ as *k LTN NO r H "3" CvJ NO ' i t 0 0 <-K ^O os • * r H ITN 0 J O N r o r o • • r H r H NO -=st-r o CNJ r k • * •«st NO O NO r H r H ITN t ^ CNJ ITN «s «s O N ITN O * s t • ^ - CO O N O N tTN O N • k »s O o O ON ^ ^ i -o -o CT\ O N r * »N CO NO ON r O r H •<+ CO O ON • s r . CO U N O I C \ r O r O r i fH <S aS a a •t-3 T - 3 © © r o -sHr l — 0 0 0 V NO m NO O ^1-• t CM O N CNJ • r H t — CNJ • s ON CNJ O N • i-i r O ITN •* t — 0 0 CNI O ITN V * t ~ rn r o t — i - \ t*k O CO t -CO r o 9 \ CNJ 0 0 H ON NO • s r H O •* FH aS al •r-3 © ITN O t — e s CO O r O O t • t O N NO r o • CNI O r-f a s CO t—• NO • CM • « * r O • s r O CO ' s ! " t - \ r o a s CNI CJ ^ i -0 -0 NO • s r H r O O • r H O r o • s ON NO CM t — •* v \ r-\ t— *tr U es a • r - 3 © NO ITN ITN «N r o CNJ 0 0 • ITN O ITN n ITN r O V O « CNI O •«* «H r o CNI LTN a 'sl-l O •=f M CNI O 0 O N • CNI r H CNI t — • s t — C ^ r o a r-^ ON ITN • t O 0 0 CO • r o r O ITN. « s NO r o NO • >* NO ITN • v NO NO O N ITN o * k r H ' CM r H • CNI r H aS as - p O E H ** O *> • s * ON r o © -d r l as as | t ö < D ^ -© - P 1 O N LTN a s t — r H CM • NO r H <a - p ta «s as ö o o • p a ! JÜ ITN O • P H t -ä o . O O «H O r l * — EH H HH25 -w CS cd vo i n 0} fn M ON r H
a
al •r-3 O O >. • H r H ^ 3 ä h OÜ
• H 3 - P M •d ' M O o ,cj CO • r i N •ri CO Pi ta u P4 U -p a <D <D « H •P fr" -P H PH 1 W) ä ö • r i CD • P - P • U W O o H M - p - p ta a fcû r-l ö cd a> - P U o ,a EH P I o p •p l-l co CD bo a> 0. -P CD h h » >9 "^ Pi ö o o j p S] OD-P Ö -ri <D P M U , a t H P i O a> Ö r-\ CD C8 - P • P (H O O En M CD 6 0 Ö • r i CD fH - P CD ta P» o O .M !-) as ä c8 O -r) - P fH ta CD O - P M ça a Ö TJ (D ' r i • P CD 09 , 0 O h M cd 1 M . "b e •? a! -ri fH > CD Ö " O T J CD - r i ö - P fH O Kl j a O O Ö M O 11 1 ö CD CD - P - P Ö M a o « .M 92. • = t •* r o rO VO • r H4
•» r<-| r O VO « r H t 0% LfN CM r H 1 • V vo CM r O m r H O 0 0 •\ vo c— r H 0 0 VO * t LTN 92. * * • t . ITA r O t — LPl CM •» vo O N CM t~-•\ VO o r H O VO • s c— vo r H LfN CM *\ t -O r H VO VO « k C -LfN CM3-•* t -< f \ r O 1 m t— i n t — * r H J •» ON r H •<* • O LfN * t CVI r-H t— H •» O
5
VO r H •* r H r H O N ITN t— «s VO r O ( M •^-•* 0 0 r H x — - e'-en * 0 0 ^-0 ^-0 ITN CM »* V O O N O r o • s LTN CM r H VO ITN • t 0 O r o eu o LfN • V CVI r H H VO ITN «« i r \ t— CM t — LPl « r H i - t VO —-. O O N •» O N CM CM • r H O r O ( M r O O N O N LfN t— •* CO CM r H •» 0 0 O r o r H 0 0 *fc c— r O VO r o t— « i LfN CM O N CO • V CM r H . r o VO o * VO t— CO LTN r o n O N r— CM "* • v 0 0 ^ 1 -H • * LTN • V VO LTN CM O c— • t >* O H CM VO r. t -0 -0 CM r o O *>, O N O 0 0 o ' H / «% r H LfN r o O 0 0 w r o 0 0 CM O ITN •» CM r o O « V 0 0 0 0 r o CM * CM 0 0 r H LTN r o • t r— O N VO •\ r o 0 0 O N »« r H 0 0 H » r-t LTN CM •* «+ O r H r o CM « H VO 0 0 CM • r H r o O « t t — t — t — O • t . t— ON r o ^ H/ VO v% o o ^1-o t--** r o O N ON t -«>. t— r H r o VO r o t r t CO LfN O N ITN t — V « ( M r-i r O r H r H 9 * r H t — CM • r H LfN VO * s "+ r H r H CO ^ » i LfN t-\ CM r o CO • t VO LTN - * r r . CM *N C— r-t H CM O N * s VO VO r o CM O » t LTN O ON O LfN « s LfN CM VO CM LfN » s o rO LTN • r H "* O ** V O LfN r H LTN t -«fc LTN VO CM VO CO W l r o •«*• LTN LfN 0 0 * r-i LfN r H CM O • i r o r-i •"3-r-\ LTN «\ VO 0 0 t— 1 A t-\ LfN CM r H r-\ LfN • t C— r o O • CM *vT O «% • « t 0 0 CM CM LTN « t r o r o r o rO LTN • •* * * CM C— o LfN •« LfN r-{ CM CM O N I N O N t— ' t LTN O N v t vo O N •vt 1 »* LfN OO O • CM LfN O N A r H 0 0 LTN • CM O * * • •^ O CM • * O B * •» CM O * * CM O N • t C— - * O N 'Cf CM • V r-i t~ CM ^ r-1 * v o ^ LfN 0 0 r o m O 0 0 t— t— O r o a\ 0 0 r o r o « t r o O LTN «\ OO c— r o • <=!-0 <=!-0 r H • t t — O N "=fr • ITN vo t -CM t— •^1-t t-t r o CO p » vo LTN r^ • ' t CO "* •».5
vo « LfN 0 0 ^ • k O N "vT CM r H r o vo e t r o C— ON • CM O N O •* r o C— CM r— • * o s r o LfN O • co,., 26
-HOOFDSTUK II HET BEDRIJFSTYPE
Evenals in de meeste fruitteeltcentra van ons land
overheerst in de Betuwe het gemengde bedrijf, waar de fruitteelt dus in combinatie met andere takken van landbouw en soms ook tuinbouw wordt beoefend. Daar de fruitteelt in het gemengde bedrijf meestal niet als min of meer zelfstandig bedrijfs~
onderdeel voorkomt en als gevolg hiervan veelal technisch en economisch niet op de juiste wijze wordt bedreven, is als uitgangspunt voor de berekeningen een "zuiver" fruitteelt-bedrijf gekozen. Voor het verdelen en toerekenen van de algemene kosten binnen het bedrijf geeft het "zuivere" fruitteeltbedrijf
tevens een eenvoudiger en meer betrouwbare basis dan het gemengde bedrijf.
De bedrijfsgrootte van het speoiale fruitteeltbedrijf vertoont in de Betuwe een zeer grote spreiding van een aan-zienlijk aantal min of meer intensieve kleine bedrijven tot een gering aantal zeer grote bedrijven. Hierin inzicht te ver-sohaffen is niet uitvoerbaar, daar geen statistische gegevens betreffende de "zuivere" fruitteeltbedrijven beschikbaar zijn. Het is niet mogelijk een bedrijfstype in een bepaalde grootte-klasse te kiezen, dat een gemiddeld representatief beeld geeft van de kosten en opbrengsten van het Betuwse.gespecialiseerde fruitteeltbedrijf. Daar het in het kader van dit rapport te ver zou voeren de kostprijzen van appelen en peren, geteeld in een aantal uiteenlopende bedrijfstypen,weer te geven, is, wat de bedrijfsgrootte betreft, een keuze gemaakt.
Ten einde een basis voor vergelijking met de resultaten van het onderzoek naar de kostprijzen van appelen en peren in de provincie Zeeland (rapport Ho, 226) te verkrijgen, is in de Betuwe evenals in Zeeland voor dit onderzoek een bedrijf met
een vaste arbeidsbezetting van drie man als uitgangspunt gekozen. Dus een goed geleid fruitteeltbedrijf, waar naast de ondernemer gedurende het gehele jaar twee vaste arbeidskrachten werkzaam zijn. In perioden met een meer dan normale arbeidsbehoefte, zoals tijdens het vruchtdunnen en de oogst, wordt afhankelijk van de spreiding in het sortiment nog van losse arbeidskrachten
27
-gebruik gemaakt. Hierbij dient te v/orden opgemerkt, dat circa 15$ van de appel- en perenoogst door de sorteerinrichting van de veiling wordt gesorteerd '. De produktieomstandigheden en intensiteit van de bedrijfsvoering geven in de Betuwe in verge-lijking met Zeeland op enige punten belangrijke verschillen te zien, hetgeen o.a. sterk in de aangewende hoeveelheid arbeid per ha tot uiting komt. Het gevolg hiervan is, dat bij dê
gegeven vaste arbeidsbezetting en bedrijfsindeling de bedrijfs-grootte in de Betuwe niet zoals in Zeeland oiroa 7 ha, maar
ongeler 10 ha (kadastrale maat) bedraagt.
Deze bedrijfegrootte is afgeleid uit de arbeidsbezetting, zoals wij deze in de Betuwe in het goed geleide gespecialiseerde fruitteeltbedrijf aantreffen.
Navolgende grafiek geeft een beeld van de Vaste arbeids-bezetting van dertig Betuwse fruitteeltbedrijven van verschil-lende grootte. De spreiding in de vaste arbeidsbezetting bij bedrijven in een gelijke grootteklasse is het gevolg van een meer of minder intensieve bedrijfsvoering, terwijl het percentage jonge boomgaarden mede een rol speelt. Ook het feit, dat de ondernemer of de bedrijfsleider geheel in de arbeidsbezetting is opgenomen, ook al besteedt deze slechts een deel van zijn besohikbare tijd aan handenarbeid, heeft een zekere spreiding ten gevolge. Ben vaste arbeidsbezetting van 3 man per 10 ha
is in overeenstemming met het in de grafiek weergegeven verloop.
1) In het gehele gebied wordt oiroa 30$ van het aangevoerde fruit op de veilingen gesorteerd. Het percentage door de veilingen gesorteerd fruit van de gemengde bedrijven is eohter relatief veel hoger dan van de zuivere fruitteelt-bedrijven, waar tevens in vele gevallen een sorteermaohine
- 28 -*
VASTE ARBEIDSBEZETTING IN MANJAREN EN BEDRIJFSGROOTTE IN HA IN DB BETUWE man/bedr»
6
5
4
3
2
1
r -— * yS% J I I L l l l " 2 4 6 8 10 12 14 16 . elke stip betekent een bedrijfX JL
18 20 22
J ha/bedr.
I)e totale arbeidsbezetting (incl. losse arbeids-kraohten) bedraagt 3,6 manjaar. Hierbij dient te worden
opgemerkt, dat de gemiddelde ondernemer op dit bedrijfs-type oa 80$ van de besohikbare tijd handenarbeid in het bedrijf verricht.
De specificatie van de arbeidsbezetting van het gegeven bedrijfstype is dus als volgt
vaste arbeidskrachten 3,- manjaren losse arbeidskrachten 0,6 manjaren
totaal 3,6 manjaren
Hiervan zijns volwassen arbeidskrachten jeugdige en vrouwelijke arbeidskrachten totaal 3,45 manjaren 0,15 manjaren 3,60 manjaren De bedrijfsindeling is als volgt gekozen. De
toe-lichting op de tuinbouwkaart van Nederland vermeldt de verdeling van het areaal pit- en steenvruchten in de
Rijkstuinbouwconsulentsohappen Geldermalsen en Kesteren in 1953. Oppervlakte ha Totaal I750O 100 Appelen IO72O 61 Peren 3360 19 Pruimen I53O 9 Kersen 1860 11 Overige
30
349
29
-In de fruitteeltbedrijven in de Betuwe, die in 1954 bij het onderzoek van de afdeling Tuinbouw van het L.E.I, waren ingeschakeld, geeft de verdeling over de verschillende fruit-soorten het volgende beeld»
appel 78$ peer : 19$ pruim 2$ kers. 1$
Gedurende de laatste jaren is in de jonge boomgaarden een duidelijke verschuiving in de onderlinge verhouding van de fruitsoorten waarneembaar. De appel wordt steeds meer van bete-kenis ten koste van de peer, de pruim en de kers. Landelijk
geeft deze ontwikkeling hetzelfde beeld te zien.
Daar op de L.E.I.-bedrijven relatief veel jonge boom-gaarden aanwezig zijn, is het begrijpelijk, dat er in verhouding tot het gehele gebied een afwijkende verdeling van de
fruit-soorten voorkomt. De kerse- en de pruimeteelt, die hoofdzakelijk in de gemengde landbouw- en fruitteeltbedrijven worden aange-troffen, zijn mede de oorzaak, dat de verdeling van de fruit-soorten in het gehele gebied afwijkt van de zuivere fruitteelt-bedrijven.
Op grond van de huidige ontwikkeling, waarbij op het gespe-cialiseerde fruitteeltbedrijf in de meeste gevallen weinig of geen kersen en pruimen meer voorkomen, zijn wij tot de volgende bedrijfsindeling gekomen« appel struikvormbeplanting 3,00 b.6,(30#) appel hoogstambeplanting . 2,00 ha (20$) peer struikvormbeplanting 0,70 ha (7$) peer hoogstambeplanting 1,00 ha (10$) +peer Jo nSe Pe r o e l e n 2,50 ha)(25$)
erf, gebouwen, sloten, wegen, enz. 0,80 ha (8$) Totaal kadastraal 10,00 ha (100$) De verkaveling van de Betuwse fruitteeltbedrijven is in het algemeen niet ideaal te noemen. Op grond hiervan is als uitgangs-punt voor het gestelde bedrijfstype een bedrijf gekozen, waarvan de peroelen over twee kavels zijn verdeeld, die op een niet te
30
-De kwaliteit van de bodem is van grote betekenis voor de produktie van de boomgaard. Er is uitgegaan van een grond van een behoorlijke hoedanigheid, die in een goede cultuur-en voedingstoestand verkeert. Bij voorbeeld« Ecultuur-en rivierklei-grond met een afslibbaar gehalte van 40 à 45$» Een profiel, •waarin tot op een diepte van 75 om geen storende lagen van betekenis voorkomen. De vochthoudendheid van de grond is in sterke mate afhankelijk van de dikte van het kleipakket en de daaronder liggende lagen. In de volwassen boomgaarden is de bodem met een blijvende grasmat bedekt.
Een juiste bedrijfsinriohting en mechanisatie zijn van groot belang voor een rationele bedrijfsvoering. De gebouwen en de werktuigeninventaris zijn gekozen aan de hand-van beschikbare
gegevens en zonodig aangepast aan het gestelde bedrijfstype. Op het bedrijf staat een bedrijfssohuur met halfsteens muren en een zolder. Het dak is gedekt met eterniet platen; de vloer
2 is van beton. De grondoppervlakte bedraagt 120 m . De sohuur dient voor berging van maohines, werktuigen, gereedsohappen, fust en materialen. Ook de zolder biedt nog ruimte. Er is voldoende ruimte voor werkzaamheden, als het sorteren van het fruit in de nazomer
en de herfst en voor onderhoudswerkzaamheden aan de machines en werktuigen gedurende de wintermaanden. Het bedrijfsgebouw is niet speoiaal ingericht voor het bewaren van fruit. Een koelhuis of een luchtgekoelde fruitbewaarplaats is niet opgenomen in de bedrijfsinriohting, daar in de berekeningen is uitgegaan van niet-bewaard fruit.
De trekkracht voor de ziektebestrijding, de grondbewerking, het transport op het bedrijf en het vervoer van het fruit naar
de veiling wordt geleverd door een voor het werk in de boomgaard geschikte vierwielige trekker, uitgerust met een dieselmotor met een motorvermogen van oiroa 20 pk.
Voor de grondbewerking is aanwezig een 6-voets dubbelwerkende sohijfegge met 24 sohijven.
Uit waarnemingen is gebleken, dat de ziektebestrijding op het merendeel der goed geleide Betuwse fruitteeltbedrijven in
1955 nog met een motor- of trekkerspuit werd uitgevoerd. Hoewel in de Betuwe in het desbetreffende bedrijfstype in 1956 de uitvoering van de ziektebestrijding zich sterk in de richting van de snelspuit heeft ontwikkeld, was hst niet mogelijk bij de berekeningen uit te gaan van de enelspuit, daar speciaal de
31
-directe invloed, van het gebruik van deze apparatuur, zowel op de kosten als op de opbrengsten nog niet geheel overzien kan worden. Daarom zijn de oaloulaties uitgevoerd op basis van een
trekkerspuit met een pompoapaoiteit van 80 1. per minuut en een tankinhoud van 1000 1.
Het maaien van de grasmat blijkt overwegend met een motor-maaimaohine met een vermogen van ongeveer 12 pk en een werk-breedte van de maaibalk van 90 cm te worden uitgevoerd, zodat dit werktuig in de berekening als uitgangspunt heeft gediend.
Het transport op het bedrijf geschiedt met een tweewielige luohtbandenwagen van ca lür ton en een vierwielige
luchtbanden-wagen van ca 2Jt ton. Verder is als meest representatief gekozen,
dat het vervoer naar de veiling voor 5°?^ door de fruitteler zelf en voor 50% door een vraohtrijder wordt uitgevoerd.
Hoewel voor de berekeningen is uitgegaan van fruitj dat niet bewaard wordt, zijn in verband met het grote belang van eigen fust gedurende de oogstperiode 150 fruitkisten per ha volwassen aanplant in de bedrijfsinventaris opgenomen.
32
-HOOFDSTUK III
TOELICHTING OP DE KOSTPRIJSBEREKENINGEN EN DE VERDELING VAN DE KOSTEN
1. T o e l i c h t i n g o p d e k o s t p r i j s -b e r e k e n i n g e n
In dit hoofdstuk zal een nadere toelichting op de wijze, waarop de berekeningen zijn uitgevoerd, worden gegeven. Voor zover het de bedrijfseconomische richtlijnen betreft, die aan de berekeningen ten grondslag liggen, zij verwezen naar het-geen hieromtrent reeds in Hoofdstuk I is vermeld. In verband met de toepassing zal op een aantal punten van deze richt-lijnen nog nader worden ingegaan en zal zonodig een verdere uitwerking hiervan worden gegeven.
De kosten van afschrijving van enige belangrijke motorisch aangedreven werktuigen, zoals de trekker, de spuit en de
maaimachine zijn in verband met bet wisselend gebruik van deze werktuigen in de loop der jaren op de verschillende bedrijfs-afdelingen in twee onderdelen berekend. Hiertoe is de af-schrijving gesplitst in een jaarlijks oonstant deel van 4$> waarmee, afgezien van de mate van gebruik, de jaarlijkse daling van de bedrijfswaarde wordt weergegeven en een variabel deel per 100 gebruiksuren, waarin de normale waardevermindering als gevolg van de normale slijtage van de machines tot uiting komt. Ook de plantopstand is een duurzaam produktiemiddel. In beginsel kan worden vastgesteld, dat een fruitteler, die een nieuwe aanplant aanlegt, gedurende de stiohtingsperiode eerst het produktiemiddel opbouwt om daarna fruit te gaan telen. De voor het verkrijgen van een nieuwe aanplant gemaakte stichtings-kosten, d.w.z. de aanlegkosten en de exploitatieverliezen in de
eerste jaren, dat de boomgaard nog niet rendabel is, zullen later bij een rendabele teelt hun rente moeten afwerpen. Tevens moeten de stichtingskosten door middel van afschrijving worden verdeeld over de jaren, dat de boomgaard in produktie is.
•"e afschrijving over de stichtingswaar.de, die eveneens op basis van de vervangingswaarde is berekend, heeft plaats van het eerste jaar af, dat de boomgaard, bij verkoop van het fruit tegen kostprijs, rendabel zou zijn tot het laatste jaar, waarin
- 33
dit het geval is. Weliswaar kan bij verkoop tegen prijzen, hoger dan de kostprijs, de teelt gedurende jaren nadien nog renderend zijn» Dit is echter Voor de kostprijsberekening niet maatgevend. Daar ook gedurende de jaren, waarover de afschrijving plaats heeft de opbrengst niet constant is, maar afgezien van incidentele schommelingen, aanvankelijk nog stijgt, .tijdelijk na het rooien der wijkers iets daalt en tegen het einde van de levensduur weer afneemt, moet het bedrag voor afschrijving afhankelijk van deze opbrengsten worden bepaald. Hierbij moet tevens nog rekening worden gehouden met een teruggang in kwaliteit en het minder courant worden van bepaalde rassen ten gevolge van een geringere waardering door de handel en de consument. De komst van nieuwe plantsystemen, die een goedkopere fruitproduktie mogelijk maken, is evenoeœ van invloed op de eoonomisohe
levensduur van een struikvormboomgaard. Het is te verwachten, dat ook in de toekomst de economische levensduur van een
appelaanplant korter zal zijn, dan de technische levensduur m.a.w. de snelle ontwikkeling, die het appelsortiment ondergaat (rassenveroudering) zal in de toekomst meestal aanleiding zijn om in een goed geleid bedrijf een appelboomgaard te vervangen, voordat de bomen ouderdomsversohijnselen zullen gaan vertonen, dus versleten zijn. Rekening houdend met de genoemde omstandigheden is als voorbeeld een sohematisch
afschrijvingsverloop van een struikvormappelaanplant volgens het blijver - en wijkersysteem opgesteld. Hierbij is de plant-opstand over 25 jaar na de stichtingsperiode afgeschreven
s
ö <D U a •o Ö •ri •H -P «H © O 1-3 m • C v l o •H PI •= O 0] «H ni co l_35
-Het in de kostprijsberekening van de struikvormappelen gestelde afsohrijvingspercentage in de "constante" periode
van 5f° "geeft ongeveer de afschrijving weer van het 15® tot
het 22e jaar, waarop de kostprijsberekening betrekking heeft. Ook in de periode van het 7e tot het 15e jaar bedraagt de
afschrijving gemiddeld 5$ per jaar.
Voor de struikvormperenaanplant is de afsohrijving op 4f°
gesteld. Het perensortiment is veel minder aan wijzigingen (veroudering) onderhevig dan het appelsortiment, hetgeen de eoonomisohe levensduur van de beplanting gunstig beïnvloedt. Hoewel oultuurmoeilijkheden met de kweeonderstam in de praktijk
de technische levensduur var*, een perenaanplant kunnen beperken, valt dit in een beplanting op een geschikte grond meestal mee. Het afsohrijvingsverloop van een perenaanplant vertoont een van de appelaanplant afwijkend beeld, daar een perenperceel over een aanmerkelijk langere periode in produktie komt en geen daling als gevolg van het rooien der wijkers vertoont, daar hier van een beplanting met uitsluitend blijverbomen is uitgegaan.
Op grond van het feit, dat het onder de huidige omstandig-heden in het algemeen niet rationeel is om in een fruitteelt-bedrijf een versleten hoogstamboomgaard te vervangen door een nieuwe hoogstamboomgaard, zijn, zoals reeds in Hoofdstuk I is opgemerkt, geen kosten van de plantopstand (rente en afschrijving) berekend. '
De onderhoudskosten van de duurzame produktiemiddelen zijn gebaseerd op het onderhoud, dat men bij redelijk goed onderhouden produktiemiddelen gemiddeld over de gehele levensduur (afsohry-vingsperiode) mag verwachten.
Vanzelfsprekend is het z.g. "groot onderhoud", dat in feit© het karakter van vernieuwing draagt en waarop dus.moet worden afgeschreven, buiten de onderhoudskosten gehouden. De onder-houdskosten zijn merendeels op grond van waarnemingen vastge-steld.
1) Ten einde toch een indruk te geven van de kostprijs van fruit in een hoogstamboomgaard, waarvan vervanging wel rationeel zou worden geaoht, zijn in Hoofdstuk I in de samenvatting van de
resultaten tevens de kostprijzen inclusief de schattenderwijze bepaalde kosten van de plantopstand vermeld.
36 ~
Als diensten van derden is behalve een gedeelte van het onderhoud van de duurzame productiemiddelen ook het
sorteren van 15$ van de fruitoogst door het sorteer- en pakstation van de veiling opgenomen. Uiteraard zijn ook de veilingkosten, de fusthuur en het transport door de vracht-rijder van het bedrijf naar de veiling e.a. als diensten van derden te besohouwen.
Als heffingen zijn in rekening getracht de heffing van 0,9$ "ten behoeve van het Centraal Bureau van de Tuinbouw-veilingen en het Productschap voor Groente en Fruit en tevens
de areaalheffing voor het Landbouwschap à f. 7>5° P8*" n&»
welke laatste onder de post diverse algemene kosten is opgenomen. Onder de kosten is voorts de post "hagelrisjoo" vermeld. De berekening van kosten en opbrengsten is gebaseerd op een normaal verlopende teelt. Dit houdt in, dat is uitgegaan van de kosten en opbrengsten, welke op de onderzoohte categorie van goed geleide bedrijven in de loop der jaren, afgezien van wijzigingen in het prijspeil en van een eventuele technische
ontwikkeling, het meest veelvuldig voorkomen.
Daar het optreden van hagelsohade echter een voorzienbaar risico is, waartegen men zich op normale wijze kan verzekeren, is dit risioo in de kostprijsberekeningen als afzonderlijke kostenfactor opgenomen. Br is als uitgangspunt gekozen, dat hagelschade gemiddeld éénmaal per tien jaar per bedrijf optreedt. Nemen wij aan, dat dan 60$ van het fruit beschadigd is, waardoor de waarde met ca. 2/3 deel daalt, dan komt het gemiddelde jaar-lijkse schadebedrag ongeveer overeen met de gemiddelde premie voor de hagelsohadeverzebering, vermeerderd met het schadebedrag voor eigen risico, nl, gemiddeld 4i$ van de jaarlijkse produktie-kosten. Uitgaande van het bekende feit, dat peren minder aan
sohade ten gevolge van de hagel onderhevig zijn dan appelen, is voor de peren de risicofactor op 4$ en voor de appelen op 4s$ van de produktiekosten gesteld.
