DAG VOGELS,
DAG BLOEMEN
Herman Eijsackers
Voormalig wetenschapsdirecteur van de Environmental Sciences Group, nu adviseur bij het ministerie van EL&I: ‘Eén Kamerzetel verschil tussen VVD en PvdA en die be-zuiniging van 60 procent op de natuuruitgaven was er niet geweest. Maar ver voor de verkiezingen stelde een beleids-adviescommissie al vast dat het anders moet met het natuur-beleid. Er moest een dynamischer natuurconcept komen. Niet alleen natuur conserveren, maar meebewegen met omgevingsfactoren en de klimaatverandering. En de func-tionele aspecten van natuur, de ecosysteemdiensten, moesten meer aandacht krijgen.’
Jack Faber
Teamleider Ecology and Wildlife Management Alterra: ‘We moeten meer kijken naar de waarde van groen, in de vorm van ecosysteemdiensten. Bijvoorbeeld: een goede bo-dem neemt water op in natte perioden en voert die gelei-delijk af. Daarvoor heb je regenwormen nodig als onder-deel van een complex ecosysteem. Dat wordt alleen maar belangrijker door de klimaatverandering en extreme weersomstandigheden. Daarmee heeft een goede bodem waarde voor de boer en de waterbeheerder. De beheers-kosten liggen nu bij de boeren en waterbeheerders, maar die krijgen er weinig voor terug van de maatschappij. Ik voorzie dat er andere geldstromen ontstaan zodat die be-heerders daarvoor beloond gaan worden. Bij de uitwer-king daarvan kan Alterra een belangrijke rol spelen.’
Herman Eijsackers
‘Veel ecologisch onderzoek is in wetgeving ingebouwd, zo-als de Kaderrichtlijn Water en Natura 2000. Maar ik vraag mij weleens af of ecologen weten wat de gemiddelde Neder-lander boeit in natuur. Wat voor natuur hebben die men-sen nodig? Ik vraag daarom nadrukkelijk aandacht voor urbane ecologie, de alledaagse natuur in en om de stad.
Natuur in woonwijken, maar ook op industrieterreinen, is een nichemarkt. Ik pleit ervoor dat ecologen inspelen op de verschillende behoeften aan natuur. De EHS staat nog steeds als basisstructuur voor de natuur in Nederland, maar de junglebus van Wim Timmermans in Rotterdam speelt ook in op een natuurbehoefte.’
Robbert Snep
Onderzoeker team Stadsregionale ontwikkeling van Alterra: ‘Door de aandacht voor het behoud van bedreigde soor-ten, zijn we de afgelopen jaren gaan denken dat de natuur afhankelijk is van de mens. Niets is minder waar, de mens kan niet zonder natuur, andersom gaat prima. Onze afhan-kelijkheid van natuur wordt in toenemende mate door het bedrijfsleven en lokale overheden herkend. Neem de hui-dige droogte - dan wordt die afhankelijkheid in de prak-tijk zichtbaar.
De kennisbehoefte verandert. Natuur is niet meer alleen iets dat respect en bescherming verdient, maar dat ook kansen biedt. Er komt meer vraag naar hoe natuur kan bij-dragen aan duurzame steden en duurzaam ondernemen. De vraag is wel: hoe beschrijf je die duurzaamheid? Ik kan een m2 groen omschrijven als EHS, als leefomgeving, als landschap en als plek om een bedrijventerrein gezond te maken. De term ‘ecosysteemdienst’ is wetenschappelijk jargon en inmiddels een beleidsterm. Maar we moeten dat jargon niet opleggen aan de maatschappij. We moeten eerst goed weten wat er leeft, welke behoeften er zijn en dan concreet de diensten benoemen die aansluiten bij die behoefte.’
Joop Schaminee
Hoogleraar leerstoelgroep Natuurbeheer en plantenecologie: ‘Het draagvlak voor natuurbescherming is afgenomen en daar moeten we zeker lessen uit trekken. Het natuurbe-leid is teveel vanuit een juridisch kader opgetuigd. De
in-Het huidige kabinet bezuinigt fors op natuurbescherming. Ook
onderzoeksinstituut Alterra voelt dat stevig in haar portemonnee.
Natuurbescherming is uit. Hoe moet het nu verder?
tekst: Albert Sikkema / illustratie: Henk van Ruitenbeek
RESOURCE — 12 mei 2011
22
>> M.I.
voering van Natura 2000 heeft
geleid tot ingewikkelde regelgeving
voor boeren en buitenlui waar ze zich niet prettig bij voelen. De regeling voor agrarisch natuurbeheer is veel te complex – teveel gehannes met papieren, teveel controle en te weinig visie en vertrouwen.
Daar komt bij dat de grote natuurbeschermingsorganisaties zich teveel hebben opgesteld als regenteske grootgrondbe-zitters. Ze hebben zich onvoldoende laten inspireren door andere partijen in het landelijk gebied. Dat werkt nu tegen ze. De natuursector is te weinig verbonden met mensen, ze trekt te weinig op met waterschappen, land-bouw- en recreatie-organisaties.’
Jurgen van der Heijden
Jurist aan de UvA en adviseur ruimtelijke inrichting bij AT Osborne:
‘De Nederlandse economie is een optelsom van mono-mane activiteiten. Iedereen doet zijn ding, vaak worden anderen opgezadeld met de kosten. Maar een activiteit kan ook een positief effect hebben op andere sectoren. Dat principe probeer ik toe te passen in het natuurbeleid. Ik zoek naar business cases waarbij ik natuur koppel aan on-derwijs, sport of recreatie. Het natuurbeleid draaide volle-dig op belastinggeld. Dat kun je nu vergeten. Je hebt dus partners nodig waarmee je de kosten van onderzoek en ontwikkeling kunt delen. Een goede bodem houdt water vast en beperkt de hoeveelheid plantenziekten – daar kun je de gebruikers voor laten betalen. Deze manier van den-ken dringt nu door bij Alterra, maar ook bij ingenieursbu-reaus als Arcadis en bouwbedrijven.’
Joop Schaminee
‘Het is goed dat we onderscheid maken tussen topnatuur – bijzondere natuur die speciale zorg verdient – en breedte-natuur, waar heel goed een ruiterpad doorheen kan
lo-pen. Met dat oog moeten we ook naar de ecologische verbindingszones kijken. Mis-schien moet een deel van die verbindingszo-nes er helemaal niet komen, want voor de mees-te planmees-ten werken die zones helemaal niet. Ons land is een oud cultuurlandschap, 99,9 procent van het land is aangelegd. De voorgestelde migratie van wild tussen gebieden is veelal romantiek. Natuurgerich-te boeren kunnen prima het landschap en die breedNatuurgerich-te- breedte-natuur onderhouden, dat hoeft Natuurmonumenten niet te doen. Maar ze kunnen geen topnatuur beheren. Je moet wel grenzen stellen. Een snelweg langs het Naarder-meer kan gewoon niet.
De natuur als zodanig staat niet ter discussie. Als ik men-sen zeldzame plantjes laat zien, vinden ze dat prachtig. Ik hou weleens voordrachten over natuur bij de Rotary voor projectontwikkelaars. Die zijn eerst argwanend, maar aan het eind van de avond spreken we elkaars taal. Zij wil-len ook een duurzame leefomgeving, niemand is daar la-coniek over. Voorwaarde is wel dat je naar elkaar luistert en ruimte geeft aan ontwikkeling.’
Tia Hermans
Onderzoeker Dynamiek Ruimtegebruik Alterra:
‘Het soortenbeleid is uit, er is dit jaar ook minder geld voor onderzoek aan ecosystemen. We moeten nu anders gaan denken, we denken nog teveel vanuit ons onderzoe-kersaanbod. We moeten denken vanuit de vraag van de topsectoren. Niet alleen vanuit de land- en tuinbouw en het watermanagement maar ook vanuit de andere zes (energie, life sciences, logistiek, creatieve industrie, che-mie, en hightech). Landschap en natuur kunnen een ver-bindende factor zijn tussen de topsectoren. Daarbij moe-ten we de term ‘ecosysteemdienst’ vermijden, want die term is aanbodgericht vanuit het groene domein. We moeten die term vertalen, denkend vanuit de behoefte van de topsectoren. Dit betekent ook dat we in gesprek moeten en nieuwe allianties moeten maken. Zo ontstaat een nieuw perspectief voor Alterra. Een aantal mensen is hier al mee bezig, maar anderen zitten nog in de realisa-tiefase dat de wereld is veranderd.’
ALTERRA AND THE CUTS
Nature conservation has gone out of style, at least in Dutch government cir-cles. What will this mean for Alterra, which will not emerge unscathed from the nature budget cuts? It was already time for a change, says gov-ernment advisor Herman Eijsackers. Ecosystem services are the way to go: see nature in eco-nomic terms and get us-ers to pay for what it pro-vides. And think outside the box: there’s a niche market in urban pockets of nature. Alterra’s Jack Faber agrees and sees a role for Alterra. What we need now is new funding mechanisms. Alterra re-searcher Robbert Snep warns against getting bogged down in jargon: get on with identifying needs and ways to meet them. For Prof Joop Scha-minee there are lessons to be learnt from the drop in public support for conservation. Cut bu-reaucracy, keep in touch with people, and distin-guish between nature that farmers can manage, and vulnerable areas that need conservation organizations. Amster-dam Law prof Jurgen van der Heijden would like to see more collaboration across sectors, linking nature with education or sport for example. And Alterra’s Tia Hermans says thinking must be-come more demand-driv-en. If Alterra staff stop licking their wounds and look for new alliances, a threat may turn out to be an opportunity.
The full story? resource.wur.nl/en
12 mei 2011 — RESOURCE
