BiBLlOIH ,. C < r • Jl~ - "'"• B G C ' - M V . w C h . , : / A " . M - Ù
S'i /<r~
w
Y
Korte 1
handleiding
voor de
maisteelt
Ir. W. R. Becker
en
G. H. de Haan
Proefstation voor de Akker- en WeidebouwW
0
Het graangewas mais wijkt op verschillende punten af van de andere granen. Dit komt bij de teelt duidelijk tot uiting.
Klimaat (zie kaartje)
Nederland kan op grond van veeljarige temperatuurgemiddelden globaal worden ver-deeld in zones. De grenzen daarvan verlopen in hoofdzaak van noordoost naar zuidwest. De zones volgen dus op elkaar van het noordwesten naar het zuidoosten en in die richting worden de omstandigheden gunstiger voor maisteelt. De duidelijkste overgang is van zone II naar III.
Plaatselijke afwijkingen van dit beeld kunnen echter voorkomen. Gunstig werken b.v. beschutting voor koude wind, helling naar het zuiden en warme humusrijke grond. Koude, slempige grond en plaatsen waar veel nachtvorst voorkomt zijn ongunstige fak-toren.
^v3c
^ A )ÖA
1
I^ (
/ALKMAAR / L 1 / V** ƒ •Ç^MSTERDAM / .-'/ UTRECHT " j Z% /-•' • , TÄ / % GRAVENHAGE/ ,' -^ S ) .ROTTERDAM/ \~rf\Ó^*=?*^'*i^ ^ _ ^ / _ ^ " ^ / EZ\^5~
%]T>^Os^j' *^"
J | • BREDA •~* i—Η/2—^—-^ • 7^ V . 3C^-LEEUWARDEN .'' • I ? - - . , ' W ~ \ ' ,r'
i
v_
GRONINGEN<^--5 1
'""• ASSEN N . \ 1= 1 s — j j '*--'• A } \ ^ " # ZWOLLE / (m
APELDOORN]• V
ARNHEM y 40VEN ^; \ / l )m )
. _ , - . E N S C H E D E ^ O I E \ I n d e l i n g van N e d e r l a n d in k l i m a a t z o n e s G r o n d s o o r t en c u l t u u r t o e s t a n d Koude n a t t e g r o n d is dus n i e t g e s c h i k t v o o r m a i s . De s t r u c t u u r en de c u l t u u r t o e s t a n d ( o . a . goede o n t w a t e r i n g ) zijn b e l a n g r i j k e r dan de g r o n d s o o r t a l s z o d a n i g . Op z a n d g r o n d e n i s o . a . de k a l k t o e s t a n d z e e r b e l a n g r i j k .S p e c i a a l in h e t v o o r j a a r zou m e n dus v a n e e n w i s s e l w e r k i n g t u s s e n de i n v l o e d van h e t w e e r en v a n de g r o n d k u n n e n s p r e k e n . V r u c h t w i s s e l i n g V o o r l o p i g k a n m a i s e e n g e m a k k e l i j k g e w a s in de v r u c h t w i s s e l i n g w o r d e n g e n o e m d . E e n u i t z o n d e r i n g v o r m e n p e r c e l e n , die b e s m e t z i j n m e t h e t s t e n g e l a a l t j e ( D i t y l e n c h u s d i p s a c i ) dat " r e u p " in r o g g e en " k r o e f " in u i e n v e r o o r z a a k t . H i e r d o o r k a n ook m a i s e r n -s t i g e -s c h a d e l i j d e n : de p l a n t e n b l i j v e n m e e -s t a l k o r t en k r i j g e n e e n v e r d i k t e -s t e n g e l v o e t ; de w o r t e l s z i j n z w a k k e r dan n o r m a a l , w a a r d o o r l e g e r i n g k a n o p t r e d e n . A l s op e e n p e r c e e l al e e n s b u i l e n b r a n d in m a i s i s g e v o n d e n , is h e t r a a d z a a m d a a r n i e t v a k e r dan één k e e r in d r i e j a r e n m a i s t e v e r b o u w e n . R a s s e n k e u z e (zie R a s s e n l i j s t ) W a a r de k l i m a a t - en g r o n d o m s t a n d i g h e d e n w a t m i n d e r g u n s t i g z i j n , k o m e n v o o r a l CIV O n a 36 en CIV 2 in a a n m e r k i n g . In h e t w i n d e r i g e k u s t k l i m a a t in h e t z u i d w e s t e n v e r -dient de s t e v i g e P i o n e e r 131 de v o o r k e u r .
B e m e s t i n g M a i s k a n e e n flinke b e m e s t i n g r e n d a b e l m a k e n . Dit g e l d t in de e e r s t e p l a a t s v o o r s t a l m e s t , w a a r die b e s c h i k b a a r i s . W a a r a l l e e n k u n s t m e s t w o r d t g e g e v e n is w e l 1Z0 kg z u i v e r e s t i k s t o f , 100-120 fosfaat en 4 0 - 2 0 0 k a l i nodig (b. v. 500 kg k a s , 600 kg s u p e r en 1 0 0 - 5 0 0 kg k a l i - 4 0 ) . De kaligift i s s t e r k a f h a n k e l i j k v a n de g r o n d s o o r t en v a n h e t al of n i e t g e b r u i k e n van s t a l m e s t en g i e r . L e g e r i n g of l a a t r i j p e n t e n g e v o l g e v a n v e e l s t i k s t o f k o m t bij m a i s in de p r a k t i j k n i e t v o o r . E e n g o e d e s t i k s t o f v o o r z i e n i n g i s j u i s t g u n s t i g v o o r de r i j p i n g . S p e c i a l e a a n d a c h t v e r d i e n t de f o s f a a t b e m e s t i n g , o m d a t m a i s in h e t v o o r j a a r behoefte heeft a a n z e e r g e m a k k e l i j k o p n e e m b a a r f o s f a a t . S u p e r f o s f a a t v e r d i e n t dus de v o o r k e u r . H e t i s s t e r k a a n t e b e v e l e n de f o s f a a t b e m e s t i n g g e d e e l t e l i j k in de v o r m van e e n r i j e n -b e m e s t i n g t e g e v e n : 1 5 0 - 2 0 0 kg s u p e r of d u -b -b e l s u p e r c a . 5 c m n a a s t de z a a i r i j e n i e t s d i e p e r dan h e t z a a d in de g r o n d . De b e g i n g r o e i , de r i j p i n g en de o p b r e n g s t w o r d e n h i e r -d o o r in -de r e g e l -d u i -d e l i j k v e r b e t e r -d . Op z a n d g r o n d e n m o e t ook de m a g n e s i u m v o o r z i e n i n g de a a n d a c h t h e b b e n , op s o m m i g e z a v e l - en l i c h t e k l e i g r o n d e n de m a n g a a n b e h o e f t e . M a n g a a n g e b r e k uit z i c h in e e n g e r e m d e g r o e i en d o n k e r e b l a d k l e u r . E v e n a l s bij g r a n e n spuit m e n m e t 15 k g / h a m a n g a a n s u l f a a t . V o o r t s k a n m a i s e v e n a l s b i e t e n a a n b o r i u m g e b r e k l i j d e n , m e t a l s gevolg e e n s l e c h t e k o r r e l z e t t i n g . De z a a i t i j d De b e s t e z a a i t i j d ligt t u s s e n 20 en 30 a p r i l . V ó ó r 20 a p r i l is de g r o n d s o m s nog te koud; b o v e n d i e n i s h e t g e v a a r van n a c h t v o r s t na de o p k o m s t dan v a a k t e g r o o t . Na 1 m e i z a a i e n v e r g r o o t de k a n s op o n v o l d o e n d e r i j p i n g en m i n d e r o p b r e n g s t al s p o e d i g .
H e t z a a i b e d
E e n g o e d b e z a k t z a a i b e d ( z o a l s v o o r s u i k e r b i e t e n ) is v e r e i s t , n i e t a l l e e n v o o r e e n g e l i j k m a t i g e o p k o m s t , m a a r ook m e t h e t oog op e e n goede w o r t e l g r o e i ( v o g e l s c h a d e .1) en
op de w e r k i n g v a n h e t o n k r u i d b e s t r i j d i n g s m i d d e l (voldoende v o c h t v o o r h e t b o d e m h e r b i -c i d e a t r a z i n ) . Z a a i w i j z e , r i j e n a f s t a n d , p l a n t g e t a l M a i s s t o e l t n i e t uit en k a n een h o l l e s t a n d of o n g e l i j k m a t i g e v e r d e l i n g in de r i j n i e t c o m p e n s e r e n . V o o r e e n goede k o l f v o r m i n g is die g e l i j k m a t i g e v e r d e l i n g in de r i j n o d i g . D e z e en e e n g e l i j k t i j d i g e o p k o m s t is a l l e e n door p r e c i s i e z a a i t e v e r k r i j g e n . Men z a a i t dan 5 c m d i e p en d r u k t h e t z a a d g o e d aan ( v o g e l s k u n n e n de k i e m p l a n t e n dan m o e i l i j k o p t r e k k e n ) .
B i j een p l a n t g e t a l v a n 70. 000 p e r ha en e e n r i j e n a f s t a n d van 80 c m ( 7 5 - 8 5 i s v e r e i s t v o o r de o o g s t m a c h i n e ) heeft m e n 5 a 6 p l a n t e n p e r m e t e r in de r i j . Bij 10 % v e r l i e s aan z a d e n m o e t e n e r 6 z a d e n p e r m e t e r k o m e n , dat wil z e g g e n g e m i d d e l d c a . 16 c m a f s t a n d t u s s e n de z a d e n . H i e r v o o r i s c a . 25 kg z a a d p e r ha n o d i g .
V o o r de m e e s t e p r e c i s i e - z a a i m a c h i n e s i s een n a u w k e u r i g e g r a d e r i n g (ook wel c a l i b r e r i n g ) v a n h e t z a a d v e r e i s t , w a a r b i j dan e e n b e p a a l d e z a a i p l a a t of z a a i b a n d p a s t . V e r w a c h t m a g
j . -«m. E e n f o r s g e w a s m a i s w o r d e n , dat b i n n e n e n k e l e j a r e n m a c h i n e s l e v e r b a a r z u l l e n z i j n , die e e n " n o r m a l e " z a a i -z a a d s o r t e r i n g m e t e e n goede p r e c i s i e - -z a a i k u n n e n v e r -z a a i e n . V o g e l s c h a d e W a a r v e e l d u i v e n , k r a a i e n e. d. h e t z a a i s e l b e d r e i g e n , is h e t r a a d z a a m h e t z a a d te b e h a n d e l e n m e t een a f w e e r m i d d e l . G o e d r e s u l t a a t heeft m e e s t a l een m e n g s e l v a n l / 3 l i t e r k o o l t e e r , m e t p e t r o l e u m v e r d u n d tot t o t a a l l / 2 l i t e r p e r 100 kg z a a d . Na g o e d m e n g e n m o e t de k l e v e r i g h e i d w o r d e n w e g g e n o m e n door o p n i e u w m e n g e n m e t wat t a l k p o e -d e r . O n k r u i d b e s t r i j d i n g H e t b o d e m h e r b i c i d e a t r a z i n w e r k t z e e r g o e d en is o n s c h a d e l i j k v o o r h e t g e w a s . E e n g o e d z a a i b e d kan h i e r m e e g e r u i m e t i j d o n k r u i d v r i j b l i j v e n . H e t w o r d t t o e g e p a s t v a n k o r t n a de z a a i t o t k o r t na de o p k o m s t . Op h u m u s a r m e k l e i - , l o s s - en z a n d g r o n d e n is 2 kg p e r ha v o l d o e n d e . Op g r o n d m e t v e e l h u m u s ( m e e r dan 5 %) is 2f tot 3 kg p e r ha n o d i g . Bij d r o o g t e k a n de w e r k i n g s o m s w o r d e n v e r t r a a g d . Dan is h e t goed de b e s t r i j d i n g a a n te v u l l e n m e t e e n DNOC - b e s p a i t i n g (10 kg 50 % of 6 kg 80 % k o r t v ó ó r o p k o m s t of bij 4 t o t 6 b l a a d j e s a a n de m a i s 6 kg 50 % of 4 kg 80 %).
Schoffelen en h a k k e n m o e t z o v e e l m o g e l i j k a c h t e r w e g e b l i j v e n . B e h a l v e a a n h e t g e -v a a r , dat t e -v e e l w o r t e l s w o r d e n b e s c h a d i g d , m o e t m e n d e n k e n aan e e n m i n d e r goede w e r k i n g van h e t o n k r u i d b e s t r i j d i n g s m i d d e l door i e d e r e v e r s t o r i n g v a n de g r o n d na de b e s p u i t i n g .
E e n p l u k d o r s e r m e t d r i e r i j i g p l u k a p p a r a a t
V o l d o e n d e r i j p i n g is o v e r h e t a l g e m e e n b e r e i k t a l s de k o r r e l nog 40 % v o c h t b e v a t . Dan is d o r s e n ook al g o e d m o g e l i j k . B o v e n 40 % v o c h t n e e m t de d o r s b e s c h a d i g i n g s t e r k t o e . B e n e d e n 40 % w o r d t de k o r r e l nog i e t s h a r d e r en s t e r k e r . B e h a l v e dit effect heeft i e d e r p r o c e n t v o c h t v e r l i e s v ó ó r de o o g s t e e n v e r l a g i n g v a n de d r o o g k o s t e n nâ de o o g s t t o t g e v o l g . E e n l a g e r v o c h t g e h a l t e dan 36 % w o r d t o n d e r o n z e o m s t a n d i g h e d e n z e l d e n b e -r e i k t . O o g s t A f h a n k e l i j k v a n e e n m e e r of m i n d e r g u n s t i g e z o m e r k a n b e g i n t o t half o k t o b e r h e t p l u k d o r s e n b e g i n n e n . S t e v i g e g e w a s s e n k u n n e n b e s t tot e i n d o k t o b e r , z e l f s b e g i n n o v e m b e r w a c h t e n . De p l u k d o r s e r i s e e n m a a i d o r s e r , w a a r v a n de m a a i b a l k is v e r v a n g e n door e e n p l u k a p p a r a a t v o o r 1 of 2 , m e e s t a l 3 of 4 r i j e n m e t e e n r i j e n a f s t a n d van 80 c m . P e r r i j t r e k -k e n ( m a n g e l e n ) t w e e e v e n w i j d i g e g e p r o f i l e e r d e r o l l e n de p l a n t e n n a a r b e n e d e n door e e n s p l e e t die w o r d t g e v o r m d t u s s e n t w e e l a n g e s m a l l e e v e n w i j d i g e p l a t e n . Op die p l a t e n w o r d e n de k o l v e n a f g e r i s t . T r a n s p o r t k e t t i n g e n en e e n v i j z e l b r e n g e n de k o l v e n n a a r h e t d o r s g e d e e l t e . O o k dit l a a t s t e i s a a n g e p a s t : de d o r s t r o m m e l is g e s l o t e n en de m a n t e l m e t 6 s l a g l i j s -t e n heef-t g r o -t e r e d o o r l a a -t o p e n i n g e n dan n o r m a a l v o o r g r a n e n . V o o r -t s w o r d -t he-t -t o e r e n -t a l
AcA*.
msL&
P l u k a p p a r a t e n m e t p l u k -s p l e e t , m e e n e m e r -s en v i j z e l•s'rtß
De t o r p e d o ' s l e i d e n d e p l a n t e n in d e p l u k a p p a r a t e n'*• ,•10 «v« . *i--»i K o l f s p i l l e n en k o l f s c h u t b l a d e r e n v a l l e n in h e t s t r o t e r u f s t e r k v e r l a a g d , bij v e e l m a c h i n e s t o t 600 à 650 t o e r e n / m i n u u t . T o r p e d o ' s z o r g e n e r v o o r dat ook s c h e e f h a n g e n d e en l e g e r e n d e p l a n t e n t u s s e n de r o l -l e n en p -l a t e n w o r d e n g e -l e i d . De c a p a c i t e i t i s bij r e d e l i j k e o m s t a n d i g h e d e n p e r r i j 1,2 t o t 1, 5 ha p e r dag. E e n 4 - r i j i g e m a c h i n e k a n dan 5 tot 6 ha p e r dag o o g s t e n . P e r s e i z o e n w o r d t dit 60 tot t e n h o o g s t e 75 h a .
De m o n t a g e v a n e e n g r o t e m a a i d o r s e r tot p l u k d o r s e r k o s t s l e c h t s e n k e l e u r e n .
H e t d r o g e n
H e t hoge v o c h t g e h a l t e m a a k t o n m i d d e l l i j k d r o g e n tot e e n dwingende e i s . G e z i e n de e r v a r i n g e n m e t h e t m a a i d o r s e n v a n z e e r v o c h t i g g r a a n is dit b e k e n d g e n o e g .
H e t d r o g e n in g r o t e i n s t a l l a t i e s ( c a s c a d e en t r o m m e l d r o g e r s b . v. ) die m e t e e n t a -m e l i j k hoge t e -m p e r a t u u r (b. v. 100° C) e e n g r o t e c a p a c i t e i t k u n n e n b e r e i k e n , kan h e t b e s t e bij t a m e l i j k s n e l d o o r l o p e n in m e e r dan é é n ( b . v . 3) d o o r g a n g e n g e s c h i e d e n . T u s s e n t w e e d o o r g a n g e n l a a t m e n de m a i s bij koude v e n t i l a t i e e n k e l e d a g e n " u i t z w e t e n " . Dit i s e c o n o m i s c h e r en b e t e r v o o r de k w a l i t e i t dan in één k e e r g e f o r c e e r d d r o g e n .
In k l e i n e r e d r o g e r s v a n het h e t e e s t t y p e , die m e t e e n l a g e r e t e m p e r a t u u r (b. v. 60° C) d r o g e n k a n h e t d r o g e n g e d u r e n d e enige dagen d o o r g a a n tot h e t v e r e i s t e v o c h t g e h a l t e van 15 % is b e r e i k t . De dikte v a n de l a a g m o e t dan a a n de v e r d a m p i n g s c a p a c i t e i t w o r d e n a a n -g e p a s t o m t e v o o r k o m e n , dat het v o c h t b o v e n i n w o r d t o p -g e h o o p t . Dit v o c h t zou s c h o t en s c h i m m e l k u n n e n v e r o o r z a k e n .
• ••iJ" , M * * B â t i » ' ' ?..
