• No results found

Toepassing van de ion-selectieve electrode voor de bepaling van nitraat in gewa

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Toepassing van de ion-selectieve electrode voor de bepaling van nitraat in gewa"

Copied!
34
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

C o

Bibliotheek Proefstation Naaldwijk

A PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS TE NAALDWIJK 2

S

74

Toepassing van de i o n - s e l e c t i e v e e l e c t r o d e voor de b e p a l i n g van n i t r a a t i n gewas

BIBLIOTHEEK T£ti_

PPOEFSTK-nO Moor * >

FhUlTTEtLT ondar QLA

Ui.H• van S o l i n g e n - v a n den Berg P . A . van D i j k

(2)

I S

PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS TE NAALDUI3K

Toepassing van de i o n - s e l e c t i e v e e l e c t r o d e voor de b e p a l i n g van n i t r a a t i n gewas

U . H . van S o l i n g e n - v a n den Berg P . A . van D i j k

(3)

Toepassing v/an d e i o n - s e l e c t i e v e e l e c t r o d e v o o r d e b e p a l i n g van n i t r a a t in_geujas_î_____—__________________________________________________________________ I n h o u d : I n l e i d i n g P r i n c i p e van de s e l e c t i e v e e l e c t r o d e Onderzoek: A p p a r a t u u r U i t w e r k i n g v o o r s c h r i f t

B e p a l i n g van n i t r a a t i n gewasmonsters van d e u i t ­ w i s s e l i n g s r o n d e L i n e a r i t e i t R e s p o n s i e t i j d I o n e n s t e r k t e S t o r i n g N a u w k e u r i g h e i d V e r g e l i j k i n g methoden D u p l i c e e r b a a r h e i d S a m e n v a t t i n g L i t e r a t u u r F i g u u r I t/ m I I I B i j l a g e I t/ m V I I I

lil.H. van S o l i n g e n - v a n den Berg P . A . van D i j k

N a a l d w i j k , f e b r u a r i 1 9 7 7 I n t e r n R a p p o r t n o . 20

(4)

I n l e i d i n g

De n i t r a a t b e p a l i n g i n gewasmonsters werd op h e t r e s e a r c h l a b o r a t o r i u m u i t g e v o e r d v o l g e n s de methode, w e l k e i s opgenomen i n B i j l a g e 1 en d i e i n d i t v e r s l a g w o r d t aangeduid met de x y l e n o l m e t h o d e .

Deze methode i s e r g a r b e i d s i n t e n s i e f en t i j d r o v e n d . M e t de o n t w i k k e l i n g van de i o n - s e l e c t i e v e e l e c t r o d e komt een bepalingsmethode voorhanden, d i e t i j d s b e s p a r s n d e n minder b e w e r k e l i j k z a l z i j n .

B i j b e p a l i n g van h e t n i t r a a t g e h a l t e i n w a t e r m o n s t e r s en g r o n d e x t r a c t e n met de s e l e c t i e v e e l e c t r o d e worden goede r e s u l t a t e n b e h a a l d ( S o l i n g e n v a n - v a n den Berg & van D i j k 1 9 7 3 , 1 9 7 4 ) .

I n de l i t e r a t u u r z i j n e n k e l e v e r m e l d i n g e n gevonden van b e v r e d i g e n d e r e s u l t a t e n b i j de b e p a l i n g van n i t r a a t i n gewas met de s e l e c t i e v e

e l e c t r o d e . Om bovengenoemde r e d e n e n werd he't z i n v o l g e a c h t een onderzoek i n t e s t e l l e n n a a r de m o g e l i j k h e d e n t o t b e p a l i n g van n i t r a a t i n gewas met b e h u l p van de i o n - s e l e c t i e v e e l e c t r o d e .

P r i n c i p e van de s e l e c t i e v e e l e c t r o d e

De w e r k i n g van de n i t r a a t e l e c t r o d e i s g e l i j k aan de w e r k i n g van de g l a s e l e c t r o d e . E r o n t s t a a t e c h t e r geen p o t e n t i a a l d o o r een g l a z e n mem­ b r a a n , maar d o o r een k u n s t s t o f membraan, waarop z i c h een l a a g j e i n w a t e r o n o p l o s b a r e v l o e i s t o f ( " l i q u i d i o n e x c h a n g e r " ) b e v i n d t , d i e s e l e c

-t

t i e f i s v o o r een b e p a a l d e e l e c t r o d e . I n de e l e c t r o d e b e v i n d t z i c h een A g / A g C l - d r a a d . Deze d r a a d s t e e k t i n een o p l o s s i n g , d i e c o n t a c t h e e f t met h e t v l o e i s t o f m e m b r a a n en een v a s t g e h a l t e aan n i t r a a t en c h l o r i d e -i o n e n b e v a t . H e t c h l o r -i d e - -i o n -i n d e z e o p l o s s -i n g z o r g t voor een c o n s t a n t e p o t e n t i a a l t u s s e n deze o p l o s s i n g en de A g / A g C l - d r a a d en h e t n i t r a a t i o n voor een s t a b i e l e p o t e n t i a a l t u s s e n de o p l o s s i n g en de b i n n e n z i j d e van h e t v l o e i s t o f m e m b r a a n .

B r e n g t men de e l e c t r o d e i n een o p l o s s i n g , d i e n i t r a a t i o n e n b e v a t , dan o n t s t a a t een a n d e r e e l e c t r o d e p o t e n t i a a l . Deze p o t e n t i a a l i s een maat voor h e t e l e c t r o c h e m i s c h gebeuren a a n h e t membraan.

H e t gebeuren a a n h e t membraan i s n i e t v o l l e d i g b e k e n d , maar w o r d t w e l a l s v o l g t v e r k l a a r d :

(5)

A l s de n i t r a a t c o n c e n t r a t i e van de i n w e n d i g e o p l o s s i n g van de e l e c t r o d e g r o t e r i s dan de n i t r a a t c o n c e n t r a t i e van de u i t w e n d i g e o p l o s s i n g , o n t ­ s t a a t e r een beweging van de n i t r a a t i o n e n van de i n w e n d i g e o p l o s s i n g n a a r h e t membraan. I n d i e n de n i t r a a t c o n c e n t r a t i e i n de u i t w e n d i g e o p l o s ­ s i n g g r o t e r i s , o n t s t a a t e r een beweging van de n i t r a a t i o n e n van de u i t w e n d i g e o p l o s s i n g n a a r h e t membraan. Deze beweging v i n d t p l a a t s , t o t d a t h e t e v e n w i c h t i s b e r e i k t . Oe e l e c t r o d e p o t e n t i a a l w o r d t gegeven v o l g e n s de w e t van N e r n s t : E-Eo - R T l n ( b u i t e n ) ZN03F A|\|03~ ( b i n n e n ) E = gemeten p o t e n t i a a l ; Eo = s t a n d a a r d p o t e n t i a a l R = g a s c o n s t a n t e : 8 , 3 J o u l e p e r °K en p e r g m o l . T = a b s o l u t e t e m p e r a t u u r : 273°C j ZpjQ3 = w a a r d i g h e i d van h e t n i t r a a t i o n F = F a r a d a y j 9 6 5 0 0 Coulomb p e r e q u i v a l e n t ' Afjo3~ ( b i n n e n ) i s voor é é n z e l f d e e l e c t r o d e c o n s t a n t .

Vereenvoudigd k a n bovenstaande f o r m u l e geschreven worden a l s : E=Eo - 5 9 , 1 6 l o g A f j g j - ( b u i t e n ) mV.

Onderzoek

A p p a r a t u u r , .

t

H e t onderzoek i s u i t g e v o e r d met een v l o e i s t o f e l e c t r o d e , s e l e c t i e f voor n i t r a a t ; f a b r i k a a t C o r n i n g c a t a l o g u s n r . 4 7 6 1 3 4 . A l s r e f e r e n t i e ë l e c t r o d e i s g e b r u i k gemaakt van een C o r n i n g c a l o m e l e l e c t r o d e c a t a l o g u s n r . 476109,? De g e b r u i k t e m i l l i v o l t m e t e r i s d i g i t a a l , C o r n i n g model 1 0 1 .

U i t w e r k i n g v o o r s c h r i f t

Van h e t L a b o r a t o r i u m voor Landbouwscheikunde t e Uageningen i s een v o o r s c h r i f t v e r k r e g e n voor de b e p a l i n g van n i t r a a t i n gewasmonsters met b e h u l p van de s e l e c t i e v e e l e c t r o d e . D i t v o o r s c h r i f t i s opgenomen a l s B i j l a g e I I en z a l i n d i t v e r s l a g worden aangeduid met methode U a g e n i n g e n .

(6)

Aan de hand van d i t v o o r s c h r i f t i s een s t a n d a a r d l i j n gemeten en i s i n e n k e l e geuiasmonsters h e t n i t r a a t g e h a l t e b e p a a l d . G e w i j z i g d werd de c o n c e n t r a t i e v a n de s t a n d a a r d e n . De g e b r u i k t e s t a n d a a r d l i j n l i e p van 1 , 4 2 8 5 - 7 1 , 4 2 5 mmol N O 3/ I , h e t g e e n omgerekend n a a r % N O 3-N, b i j een e x t r a c t i e v e r h o u d i n g van 1 : 5 0 , overeenkomt met 0 , 1 - 5 , 0 $ N O 3- N .

D i t t r a j e c t i s g e k o z e n , omdat de n i t r a a t c o n c e n t r a t i e van h e t m e r e n d e e l van de aangeboden monsters i n d i t g e b i e d l i g t . Toegevoegd i s KH2PO4 0 , 2 m en de t o e v o e g i n g van A l - h a r s i s i n e e r s t e i n s t a n t i e a c h t e r w e g e g e l a t e n . De op d e z e w i j z e v e r k r e g e n c i j f e r s z i j n v e r g e l e k e n met d e c i j f e r s , v e r k r e g e n b i j t o e p a s s i n g van de x y l e n o l m e t h o d e ( T a b e l I ) . De s t a n d a a r d l i j n i s r e c h t ( f i g u u r I ) . L a b . n r . % N O 3-N L a b . n r . % N O 3-N e l e c t r o d e xylenolmethode e l e c t r o d e xylenolmethode 5 6 7 3 0 , 5 2 0 , 4 8 5 6 8 3 0 , 5 2 0 , 5 2 5 6 7 4 0 , 3 4 0 , 3 0 5 6 8 4 0 , 6 4 0 , 4 9 5 6 7 5 0 , 3 6 0 , 5 0 5685 0 , 4 2 0 , 3 8 5676 0 , 3 4 0 , 2 8 5686 0 , 3 0 0 , 3 1 5 6 7 7 0 , 4 1 0 , 3 8 5 6 8 7 0 , 3 6 0 , 3 6 5678 0 , 3 7 0 , 3 1 5 6 8 8 0 , 3 6 0 , 3 5 5679 0 , 3 2 0 , 2 2 5689 • 0 , 2 6 0 , 2 5 5 6 8 0 0 , 2 8 0 , 2 5 5690 0 , 1 6 0 , 1 1 5 6 8 1 0 , 2 2 0 , 2 4 S1 0 , 3 8 0 , 4 1 5 6 8 2 0 , 3 4 0 , 3 2 S3 ' 0 , 7 8 0 , 7 0 T a b e l I : l / e r g e l i j k i n g r e s u l t a t e n n i t r a a t b e p a l i n g met b e h u l p van de e l e c t r o d e en de x y l e n o l m e t h o d e .

U i t T a b e l I b l i j k t , d a t de c i j f e r s van b e i d e methoden r e d e l i j k met e l k a a r overeenkomen, ondanks h e t f e i t , d a t de h a r s t o e v o e g i n g a c h t e r w e g e i s g e l a t e n .

V e r v o l g e n s i s de i n v l o e d van t o e v o e g i n g van A l - h a r s nagegaan. Volgens P a u l & C a r l s o n ( 1 9 6 8 ) w o r d t door de t o e v o e g i n g van A l - h a r s s t o r i n g

voorkomen van HC03~ en b e p a a l d e z u r e o r g a n i s c h e a n i o n e n , z o a l s c i t r a a t . Deze t o e v o e g i n g v e r l a a g t de pH van c a . 6 t o t c a . 4 , waardoor de HCÛ3~ w o r d t omgezet e n A l v o r m t complexen met z u r e o r g a n i s c h e a n i o n e n . B i j de genoemde l a g e pH w o r d t de i o n i s a t i e van o r g a n i s c h e z u r e n o n d e r d r u k t en de kans op s t o r i n g neemt a f .

H e t n i t r a a t g e h a l t e werd nu b e p a a l d met b e h u l p van de e l e c t r o d e met en zonder t o e v o e g i n g van A l - h a r s a a n h e t e x t r a c t / K h ^ P O ^ - m e n g s e l .

(7)

4

-O

B

g e b r u i k t e h a r s was Dowex 50W-X8 ( 2 0 - 5 0 m e s h j . Deze h a r s werd van d e H+- v o r m i n de A l - v o r m g e b r a c h t a l s v o l g t . 7 g h a r s werd gedurende een

n a c h t weggezet i n 1 0 0 m l K A L ( S 0 4 ) 2 - o p l o s s i n g . De K A L ( S 0 4 ) 2 - o p l o s s i n g b e v a t t e 1 0 g K A L ( S Û 4 ) 2 - 1 2 H2O p e r 1 0 0 m l . Daarna werd de h a r s u i t g e s p o e l d

t o t S 0 4=- v r i j met g e d e m i n e r a l i s e e r d w a t e r . De r e s u l t a t e n van de m e t i n g e n z i j n opgenomen i n T a b e l I I . % NO3 - N % NO3-N e l e c t r o d e x y l e n o l ­ e l e c t r o d e x y l e n o l ­ methode methode L a b . n r . - A l - h a r s + A l - h a r s L a b . n r . - A l - h a r s + A l - h a r s 6 2 3 0 0 , 4 3 0 , 4 2 0 , 4 2 6313 0 , 7 3 0 , 7 4 0 , 8 4 6 2 3 1 0 , 4 3 0 , 4 0 0 , 4 1 6347 1 , 4 5 1 , 4 2 1 , 5 4 6 2 4 0 0 , 8 5 0 , 8 4 0 , 8 6 6348 0 , 8 4 1 , 0 2 1 , 0 0 6 2 4 1 0 , 8 5 0 , 8 6 0 , 8 4 6387 0 , 8 6 0 , 8 8 0 , 8 8 6 2 4 2 0 , 7 9 0 , 8 0 0 , 7 6 6388 0 , 4 3 0 , 4 6 O » GO 6 2 4 3 0 , 7 6 0 , 8 0 0 , 7 2 S1 0 , 3 7 0 , 3 8 0 , 4 1 6 2 4 4 0 , 8 5 0 , 9 2 0 , 8 4 S2 0 , 0 6 0 , 0 6 0 , 0 5 6245 0 , 9 4 0 , 9 6 1 , 0 8 S3 0 , 6 5 0 , 6 6 0 , 7 0 6 2 4 6 0 , 7 9 0 , 8 4 0 , 7 8 S4 0 , 0 2 0 , 0 1 0 , 0 0 6247 0 , 8 2 0 , 8 8 0 , 8 4 S5 0 , 8 5 0 , 8 9 0 , 9 6

T a b e l I I : R e s u l t a t e n n i t r a a t b e p a l i n g met b e h u l p van de e l e c t r o d e met en zonder A l - h a r s en x y l e n o l m e t h o d e .

U i t t a b e l I I b l i j k t , d a t t o e v o e g i n g van A l - h a r s geen i n v l o e d u i t o e f e n t op de b e p a l i n g . De t o e v o e g i n g van A l - h a r s i s n i e t a a n t r e k k e l i j k . H e t r e g e n e r e r e n van de h a r s maakt de v e r d e r s n e l u i t t e v o e r e n b e p a l i n g met de e l e c t r o d e b e w e r k e l i j k . Nogmaals werd nu i n een a a n t a l gewasmonsters h e t n i t r a a t g e h a l t e b e p a a l d met behulp van de e l e c t r o d e , zonder t o e v o e g i n g van

A l - h a r s . I n T a b e l I I I z i j n de a l d u s v e r k r e g e n c i j f e r s v e r g e l e k e n met de r e s u l t a t e n van de x y l e n o l m e t h o d e . % NO3-N % NO3-N L a b . n r . e l e c t r o d e x y l e n o l m e t h o d e L a b . n r . e l e c t r o d e xylenolmethode 6356 0 , 2 6 0 , 2 8 6673 0 , 4 2 0 , 4 0 6 3 5 7 0 , 5 0 0 , 5 6 6 6 9 0 0 , 4 8 0 , 6 1 6358 0 , 7 6 0 , 6 5 6 6 9 1 0 , 8 2 0 , 8 3 6 3 5 9 0 , 0 3 0 , 0 3 6 2 2 4 0 , 6 8 0 , 6 1 6 3 6 0 0 , 1 2 0 , 1 2 6226 0 , 4 0 0 , 3 7

(8)

% NO3-N % NO3-N L a b . n r . e l e c t r o d e xylenolmethode L a b . n r . e l e c t r o d e xylenolmethode 6361 0 , 3 5 0 , 3 6 6227 0 , 3 6 0 , 3 2 6 3 6 2 0 , 6 7 0 , 6 8 6228 0 , 3 8 0 , 3 6 6363 1 , 0 9 1 , 1 2 6229 0 , 4 5 0 , 3 4 6 3 6 4 1 , 3 0 1 , 3 3 5556 0 , 0 8 0 , 0 9 6 6 7 2 0 , 3 8 0 , 3 8 5557 0 , 0 5 0 , 0 6

T a b e l X I I : R e s u l t a t e n b e p a l i n g met de e l e c t r o d e zonder t o e v o e g i n g van A l - h a r s en x y l e n o l m e t h o d e .

Ook i n T a b e l I I I w o r d t weer een goede overeenkomst gevonden t u s s e n b e i d e methoden. E v e n a l s i n T a b e l I e n I I komen i n T a b e l I I I e n k e l s s l e c h t e overeenkomsten t u s s e n de c i j f e r p a r e n v o o r . B i j d e z e p a r e n l i g t de b e p a l i n g met de e l e c t r o d e a f w i s s e l e n d hoger en l a g e r . Voor d e z e g e v a l l e n k a n daarom worden g e d a c h t a a n een b e p a l i n g s f o u t , h e t z i j van d e e l e c t r o d e b e p a l i n g , h e t z i j van de x y l e n o l b e p a l i n g . De overeenkomsten t u s s e r de b e i d e methoden z i j n z o d a n i g , d a t de c i j f e r s zonder bezwaar gemiddeld kunnen morden. Daarom k a n u i t T a b e l I , I I en I I I worden g e c o n c l u d e e r d , d a t de n i t r a a t b e p a l i n g met b e h u l p van de e l e c t r o d e een a c c e p t a b e l e v e r v a n g i n g van de x y l e n o l m e t h o d e i s , w a a r b i j de methode UJageningen k a n worden t o e g e p a s t . De t o e v o e g i n g van A l - h a r s b l i j k t n i e t n o o d z a k e l i j k , vanwege de goede overeenkomst t u s s e n m e t i n g met en zonder t o e v o e g i n g van h a r s . Z o a l s r e e d s i s opgemerkt i s h e t g e b r u i k van h a r s n i e t a a n t r e k k e l i j k . Bovendien w o r d t door B a r k e r ( 1 9 7 4 ) a a n g e r a d e n , h e t g e b r u i k van h a r s

i n d i e n m o g e l i j k a c h t e r w e g e t e l a t e n , i n verband met v e r o n t r e i n i g i n g van h e t membraan.

B e p a l i n o van n i t r a a t i n qewasmonsters van de u i t w i s s e l i n a s r o n d e , Een s l e c h t e overeenkomst i s gevonden t u s s e n de c i j f e r s , gevonden b i j b e p a l i n g met de s e l e c t i e v e e l e c t r o d e en de gemiddelde r e s u l t a t e n van de deelnemende l a b o r a t o r i a , b i j N 0 3 - b e p a l i n g i n de monsters van de u i t w i s ­ s e l i n g s r o n d e ( T a b e l I V ) . De u i t w i s s e l i n g s r o n d e w o r d t g e o r g a n i s e e r d door h e t L a b o r a t o r i u m voor Landbouwscheikunde t e Uageningen. H i e r b i j v i n d t u i t w i s s e l i n g van a n a l y s e r e s u l t a t e n en monsters ( z o w e l g r o n d - a l s g e w a s - ) p l a a t s t u s s e n d i v e r s e l a b o r a t o r i a i n b i n n e n - en b u i t e n l a n d .

(9)

L a b . n r . mmol N O 3/IOQ g gewas L a b . n r . mmol N O 3/IOO g gewas e l e c t r o d e u i t w i s s e l i n g s r o n d e e l e c t r o d e u i t w i s s e l i n g s r o n d e 6395 5 5 , 6 4 4 , 6 7516 4 3 , 0 3 6 , 6 6 3 9 6 2 , 2 0 , 2 7517 1 , 6 0 , 1 6397 1 . 1 0 , 2 7 5 1 8 1 , 5

O

CM »

6390 6 , 3 4 , 0 7 5 1 9 0 , 9

0,1

6 3 9 9 0 , 8 0 , 1 7520 3 , 7 2 , 3 6400 2 , 1 0 , 3 7 5 2 1 1 , 5 0 , 2

T a b e l I V : R e s u l t a t e n van de b e p a l i n g met de e l e c t r o d e en gemiddelde r e s u l t a t e n deelnemende l a b o r a t o r i a u i t w i s s e l i n g s r o n d e i n mmol NO3/IOO g cn

CD

3 (0 (0

.

G e b r u i k van A l - h a r s en de door P a u l & C a r l s o n ( 1 9 6 8 ) a a n b e v o l e n A g - h a r s g a f geen v e r b e t e r i n g ( T a b e l V ) .

L a b . n r . mmol NO3/IOO g gewas L a b . n r . mmol NO3/IOO g gewas e l e c t r o d e r e s u l t a t e n e l e c t r o d e r e s u l t a t e n + A l - h a r s , u i t w i s s e ­ + A l - h a r s , u i t w i s s e ­ + A g - h a r s l i n g s r o n d e +Ag-hars l i n g s r o n d e 6295 0 , 2 0 , 1 6849 0 , 2 0 , 2 6296 1 , 3

0,1

6 8 5 0 0 , 9

0,1

6 2 9 7 0 , 7

0,1

6851 1 6 , 4 1 4 , 0 6298 2 7 , 7 2 5 , 7 6 8 5 2 5 0 , 0 4 4 , 2 6 2 9 9 1 . 3

0,1

6853 0 , 7 0 , 1 6 3 0 0 1 , 3 0 , 6 6854 0 , 8

0,1

T a b e l V: R e s u l t a t e n b e p a l i n g met de e l e c t r o d e b i j g e b r u i k van A l - en A g - h a r s en r e s u l t a t e n u i t w i s s e l i n g s r o n d e .

De o o r z a a k van de s l e c h t e overeenkomst t u s s e n de b e p a l i n g met de e l e c ­ t r o d e en de r e s u l t a t e n van de u i t w i s s e l i n g s r o n d e k a n worden g e z o c h t i n de s o o r t van h e t g e u a s . De monsters van de u i t w i s s e l i n g s r o n d e z i j n a f k o m s t i g van gewassen, w e l k e o v e r h e t algemeen i n " N a a l d w i j k " n i e t

worden aangeboden voor onderzoek, bijvoorbeeld kokosnootpalmblad, rubber-r b l a d , a n a n a s , a p p e l b l a d e n z . Dres.sel ( 1 9 7 6 ) c o n s t a t e e r d e , d a t b i j n i t r a a t -b e p a l i n g met de e l e c t r o d e geen m o e i l i j k h e d e n werden ondervonden -b i j

m e t i n g e n i n g r a s s o o r t e n , s l a en s p i n a z i e . B i j sommige p l a n t e n s o o r t e n u i t de f a m i l i e d e r k r u i s b l o e m i g e n ( o . a . k o o l s o o r t e n ) i s e r kans op s t o r i n g . Deze kans s c h i j n t g e d e e l t e l i j k a f h a n k e l i j k t e z i j n van de l e e f t i j d van de p l a n t . De a u t e u r r a a d t a a n , v o o r a f t e onderzoeken o f g e b r u i k van de

(10)

7

-s e l e c t i e v e e l e c t r o d e voor een b e p a a l d e gewa-s-soort m o g e l i j k i -s . Een goede overeenkomst w o r d t i n T a b e l 11/ en V gevonden voor de monsters 6 3 9 5 , 7 5 1 6 , 6 2 9 8 , 6 8 5 1 en 6 8 5 2 . Deze monsters z i j n ingezonden door " N a a l d w i j k " en z i j n r e s p e c t i e v e l i j k a f k o m s t i g van a n j e r , c h r y s a n t , f r e s i a , meloen en l e e u w e b e k . De goede overeenkomst k a n z i j n o o r z a a k v i n d e n i n de s o o r t van h e t geuias o f de v e e l h o g e r e n i t r a a t c o n c e n t r a t i e van deze monsters i n v e r g e l i j k i n g met de a n d e r e m o n s t e r s . Een a n d e r e o o r z a a k voor de s l e c h t e overeenkomsten i n T a b e l I V en V k a n n a m e l i j k z i j n , d a t de n i t r a a t c o n c e n ­ t r a t i e van de monsters van de u i t w i s s e l i n g s r o n d e b i j z o n d e r l a a g i s . I n ­ d i e n de c i j f e r s van T a b e l I V en V worden omgerekend n a a r % N O 3- N , w o r d t v o o r de r e s u l t a t e n van de u i t w i s s e l i n g s r o n d e een g e h a l t e gevonden van 0 , 0 0 1 - 0 , 0 6 % N O 3- N . H e t gemiddeld g e h a l t e i s 0 , 0 0 7 % N O 3-N. B i j d e z e b e r e k e n i n g z i j n d e monsters 6 3 9 5 e n z . b u i t e n beschouwing g e l a t e n .

B i j de b e p a l i n g met de e l e c t r o d e s t e l t h e t e v e n w i c h t z i c h b i j l a g e

g e h a l t e n z e e r langzaam i n , met a l s g e v o l g een l a n g e r e s p o n s i e t i j d en een m o e i l i j k t e b e p a l e n moment van a f l e z i n g . I n de h a n d l e i d i n g van d e

n i t r a a t e l e c t r o d e w o r d t a l s d e t e c t i e g r e n s opgegeven 1 0 ~6 m KNO3, h e t g e e n

overeenkomt met 7 x 1 0 " ^ % N O 3-N. Vanwege de d e t e c t i e g r e n s moeten m e t i n g e n van h e t n i v e a u van de monsters van de u i t w i s s e l i n g s r o n d e nog m o g e l i j k z i j n . De g e h a l t e n z i j n e c h t e r z o d a n i g l a a g , d a t ze voor h e t onderzoek i n " N a a l d w i j k " n i e t i n t e r e s s a n t meer z i j n . H e t v e r s c h i l t u s s e n de b e p a ­ l i n g met de e l e c t r o d e en r e s u l t a t e n u i t w i s s e l i n g s r o n d e i s dan o n b e l a n g ­ r i j k . B i j beschouwing van h e t voorafgaande . l i j k t h e t w a a r s c h i j n l i j k , d a t m o e i l i j k h e d e n b i j de n i t r a a t b e p a l i n g met b e h u l p van de e l e c t r o d e voop

z u l l e n komen b i j gewassen, d i e n o r m a a l n i e t i n " N a a l d w i j k " worden o n d e r ­ z o c h t è n d i e t e v e n s een z e e r l a g e N 0 3~ c o n c e n t r a t i e hebben. Aangezien v o o r h e t N 0 3- o n d e r z o e k i n N a a l d w i j k de g e h a l t e n beneden 0 , 1 % NO3-N a l m i n d e r i n t e r e s s a n t z i j n , l e e k h e t onnodig een onderzoek u i t t e v o e r e n n a a r de m o g e l i j k h e i d t o t b e p a l i n g van de z e e r l a g e n i t r a a t g e h a l t e n . I n d i e n h e t n o o d z a k e l i j k i s een n i t r a a t b e p a l i n g t e o n t w i k k e l e n v o o r z e e r l a g e g e h a l t e n , z a l m i s s c h i e n n a a r een a n d e r e methode g e z o c h t moeten worden.

L i n e a r i t e i t

I n de h a n d l e i d i n g van de n i t r a a t e l e c t r o d e w o r d t een l i n e a i r t r a j e c t a a n ­ gegeven van 1 0 - 5 t o t 1 0-1 m KNO3, h e t g e e n overeenkomt met 0 , 0 0 0 7 - 7 %

(11)

Aangezien d e s t a n d a a r d e n e v e n a l s d e monsters 1 : 1 vermengd worden m e t KH2PO4 komt d i t n e e r op een c o n c e n t r a t i e van 0 , 0 0 0 5 - 5 % N O 3- N . D a

s t a n d a a r d l i j n was r e c h t t o t 0 , 0 0 5 % NO3-N («>0,0025 % N O 3- N ) . D e z e

s t a n d a a r d l i j n i s opgenomen i n F i g u u r I I .

H e t l i n e a i r t r a j e c t i s dus k l e i n e r dan door d e h a n d l e i d i n g i s aangegeven. H e t m e r e n d e e l d e r monsters h e e f t een n i t r a a t c o n c e n t r a t i e , d i e l i g t t u s s e n 0 , 1 - 2 , 0 % N O 3 N . M e e s t a l z a l v o l s t a a n kunnen morden met een s t a n d a a r d -l i j n van 0 , 1 - 5 , 0 % N O 3- N . I n d i e n de monsters een c o n c e n t r a t i e hebben

beneden 0 , 1 % N O 3-N k a n g e b r u i k worden gemaakt van een s t a n d a a r d l i j n van 0 , 1 - 1 , 0 % N O 3- N , zonodig van 0 , 0 1 - 5 , 0 % N O 3-N. Deze l i j n i s r e c h t ,

z o a l s b l i j k t u i t F i g u u r I I .

R e s p o n s i e t i . i d

De r e s p o n s i e t i j d i s a f h a n k e l i j k van de n i t r a a t c o n c e n t r a t i e . Naarmate de n i t r a a t c o n c e n t r a t i e h o g e r i s , i s de r e s p o n s i e t i j d k o r t e r . Voor een n i t r a a t c o n c e n t r a t i e van 0 , 0 1 % N O 3-N i s een r e s p o n s i e t i j d gevonden van e n k e l e m i n u t e n a f l o p e n d n a a r b i j n a d i r e c t e a f l e z i n g voor een c o n c e n t r a t i e van 1 % N O 3-N en h o g e r . I n d i e n een monster met een z e e r l a g e c o n c e n t r a t i e w o r d t gemeten n a een monster met een hoge c o n c e n t r a t i e r e s u l t e e r t d i t i n een l a n g e r e r e s p o n s i e t i j d . A f g e l e z e n i s s t e e d s , a l s na h e t met de hand i n b e r o e r i n g brengen van h e t t e meten m e n g s e l , tweemaal a c h t e r e e n d e z e l f d e u i t s l a g werd v e r k r e g e n i n één d e c i m a a l . De a f l e z i n g vond p l a a t s , a l s h e t mengsel i n r u s t was. De a f l e z i n g werd g e n o t e e r d i n g e h e l e

g e t a l l e n . H e t b l e e k , d a t op d e z e w i j z e de meest b e v r e d i g e n d e r e s u l t a t e n werden v e r k r e g e n .

Roeren t i j d e n s d e m e t i n g e n g a f geen v e r b e t e r i n g i n r e s p o n s i e t i j d . Aan­ g e z i e n r o e r e n problemen g e e f t , b i j v o o r b e e l d t e m p e r a t u u r i n v l o e d b i j e l e c t r i s c h r o e r e n en o n r e g e l m a t i g r o e r e n b i j w a t e r r o e r d e r s door v e r s c h i l ­ l e n i n w a t e r d r u k , i s r o e r e n n i e t a a n t r e k k e l i j k . De m i l l i v o l t m e t e r , C o r n i n g model 1 0 1 b i e d t de m o g e l i j k h e i d d a d e l i j k i n c o n c e n t r a t i e a f t e l e z e n . De r e s p o n s i e t i j d van e n k e l e m i n u t e n b i j l a g e g e h a l t e n b e m o e i l i j k t h e t . i n s t e l l e n van de m i l l i v o l t m e t e r . Daarom i s a f g e z i e n van a f l e z i n g i n c o n c e n t r a t i e . A f g e l e z e n i s s t e e d s i n mV, w a a r b i j v i a een i j k c u r v e de c o n c e n t r a t i e i s b e p a a l d .

Bewaren van h e t e x t r a c t gedurende v i e r e n t w i n t i g u u r b l e e k een n e g a t i e v e i n v l o e d t e hebben op de r e s p o n s i e t i j d èn op d e overeenkomst t u s s e n d e b e p a l i n g met de e l e c t r o d e en de x y l e n o l m e t h o d e . Van e n k e l e gewasmonsters i s h e t n i t r a a t g e h a l t e b e p a a l d , d i r e c t en na 24 u u r bewaren van h e t

e x t r a c t . H e t e x t r a c t i s t e v e n s d r i e dagen bewaard. Na b e w a r i n g van 3 dagen was h e t e x t r a c t e r g t r o e b e l en werd p i p e t t e r e n b i j n a o n m o g e l i j k

(12)

d o o r l u c h t b e l l e n i n h e t e x t r a c t . M e t i n g e n i n h e t e x t r a c t na b e w a r i n g v/an d r i e dagen z i j n daarom n i e t u i t g e v o e r d . I n T a b e l V I z i j n de r e s u l ­ t a t e n v e r g e l e k e n van m e t i n g d i r e c t èn na 24 u u r b e u a r e n van h e t e x t r a c t . % NO3-N 0 b e p a l i n g met de e l e c t r o d e x y l e n o l m e t h o d e L a b . n r . m e t i n g d i r e c t m e t i n g na 2 4 u u r bewaren e x t r a c t 6 2 2 4 0 , 5 9 a <« en 0 , 6 1 6 2 2 6 0 , 3 5 0 , 3 7 0 , 3 7 6 2 2 7 0 , 3 3 0 , 3 6 0 , 3 2 6 2 2 8 0 , 3 5 0 , 3 9 0 , 3 6 6 2 2 9 0 , 3 4 0 , 3 6 0 , 3 4 6 2 3 0 0 , 4 4 0 , 4 9 0 , 4 2 6 2 3 1 0 , 4 2 0 , 5 1 0 , 4 1 6 2 4 0 0 , 8 4 0 , 9 8 0 , 8 6 6 2 4 1 0 , 8 3 0 , 9 2 0 , 8 4 6 2 4 4 0 , 8 6 0 , 9 4 0 , 8 4 T a b e l V I : V e r g e l i j k i n g e l e c t r o d e m e t i n g k o r t n a e x t r a c t b e r e i d i n g en n a bewaren van h e t e x t r a c t gedurende 2 4 u u r en xylenolmethodeo' U i t t a b e l V I b l i j k t , d a t na 24 u u r bewaren van h e t e x t r a c t zonder u i t ­ z o n d e r i n g een h o g e r n i t r a a t g e h a l t e i s gevonden. G e z i e n de e r v a r i n g met b e w a r i n g van h e t e x t r a c t gedurende d r i e dagen w o r d t g e d a c h t a a n m i c r o ­ b i o l o g i s c h e w e r k i n g en moet worden g e s t e l d j d a t h e t e x t r a c t b e p e r k t houdbaar i s . De genoemde l a n g e r e r e s p o n s i e t i j d na b e w a r i n g k a n h i e r v a n ook een g e v o l g z i j n . I n verband daarmee, i s h e t raadzaam de e x t r a c t -b e r e i d i n g en m e t i n g op d e z e l f d e dag t e doen p l a a t s v i n d e n . Tevens -b l e e k , d a t de Kh^PC^-oplossing n i e t t e l a n g e t i j d van t e v o r e n moet worden t o e g e v o e g d . I n d i e n e r t e v e e l t i j d ( i n de o r d e van een h a l v e d a g ) v e r s t r e e k t u s s e n KH2PO4-toevoeging en m e t i n g kwamen soms s l e c h t e o v e r ­ eenkomsten t u s s e n e n k e l v o u d en d u p l o v o o r . I o n e n s t e r k t e De m e t i n g e n met de s e l e c t i e v e e l e c t r o d e z i j n a c t i v i t e i t s m e t i n g e n (Cammann, 1 9 7 3 ) . De a c t i v i t e i t i s de c o n c e n t r a t i e x de a c t i v i t e i t s ­ f a c t o r . De a c t i v i t e i t s f a c t o r i s a f h a n k e l i j k van de i o n e n s t e r k t e van d e o p l o s s i n g . De i o n e n s t e r k t e van een o p l o s s i n g i s g e d e f i n i e e r d a l s ï I = - É X c i Z i . H i e r b i j i s c i de c o n c e n t r a t i e van h e t i o n i n g m o l / l en z ^ de l a d i n g van h e t i o n . De a c t i v i t e i t s f a c t o r van een i o n k a n berekend

(13)

10

-. -. , , 0 . 5 0 8 5 Z A 2 V T

morden met d e f o r m u l e : - l o g fa = i+b 3281 ocftV"T ' h l B r b l J 1 S o* A

de d i a m e t e r van h e t i o n i n A» (Skoog & W e s t , 1 9 6 9 ) .

Aangezien d e i n t e r e s s e u i t g a a t n a a r d e c o n c e n t r a t i e van n i t r a a t e n

n i e t n a a r d e a c t i v i t e i t e n monsters e n s t a n d a a r d e n a l l e een v e r s c h i l l e n d e i o n e n s t e r k t e h e b b e n , i s h e t n o o d z a k e l i j k een methode t e v i n d e n , w a a r b i j o f de c o n c e n t r a t i e berekend o f d i r e c t gemeten k a n worden. B e r e k e n i n g van de c o n c e n t r a t i e i s a l l e e n m o g e l i j k , a l s van de monsters de i o n e n ­ s t e r k t e bekend i s . Deze i s e c h t e r onbekend en k a n ook n i e t eenvoudig worden b e r e k e n d . D i r e c t e m e t i n g van de c o n c e n t r a t i e i s m o g e l i j k , i n d i e n a l l e monsters è n s t a n d a a r d e n d e z e l f d e i o n e n s t e r k t e hebben, l/an z o w e l monsters a l s s t a n d a a r d e n w o r d t immers de a c t i v i t e i t gemeten en v o o r b e i d e g e l d t dan d e z e l f d e a c t i v i t e i t s c o ë f f i c i e n t . B i j u i t z e t t e n van de s t a n d a a r d l i j n i n c o n c e n t r a t i e k a n d a n van de monsters d a d e l i j k de c o n c e n ­ t r a t i e worden a f g e l e z e n . Om monsters en s t a n d a a r d e n d e z e l f d e i o n e n s t e r k t e t e g e v e n , w o r d t b i j g e b r u i k van s e l e c t i e v e e l e c t r o d e n de zogenaamde

ISA ( i o n i c s t r e n g t h a d j u s t o r ) - o p l o s s i n g t o e g e v o e g d . Deze I S A - o p l o s s i n g i s een o p l o s s i n g met een hoge i o n e n s t e r k t e . De i o n e n s t e r k t e van d e z e

o p l o s s i n g moet voldoende hoog z i j n om de e i g e n i o n e n s t e r k t e van monsters en s t a n d a a r d e n a l s h e t ware t e " v e r d r i n k e n *1.

B i j de methode üJageningen v e r v u l t h e t KH2PO4 0 , 2 m k e n n e l i j k d e z e r o l van I S A - o p l o s s i n g . De i o n e n s t e r k t e van een 1 : 5 0 g e w a s / w a t e r e x t r a c t i s o n b e ­ kend en k a n ook n i e t eenvoudig worden b e p a a l d o f b e r e k e n d . Daarom k a n n i e t t h e o r e t i s c h worden nagegaan o f KH2PO4 0 , 2 m een voldoende hoge i o n e n s t e r k t e h e e f t om a l s ISA t e worden g e b r u i k t . Aangezien e c h t e r een goéde overeenkomst t u s s e n de b e p a l i n g met de e l e c t r o d e en d e x y l e n o l -methode w o r d t gevonden, w o r d t d e z e b e r e k e n i n g n i e t n o d i g g e a c h t .

S t o r i n g

I n de h a n d l e i d i n g van de e l e c t r o d e worden a l s b e l a n g r i j k s t e s t o r e n d e i o n e n genoemd: CL04~, 0 ~ , B r " en C L " . De a a n w e z i g h e i d van Cl_04*~-ionen i n de e x t r a c t e n l i j k t v e r w a a r l o o s b a a r . üJat B r " en CL" b e t r e f t z i j n de s e l e c t i v i t e i t s c o n s t a n t e n e m p i r i s c h b e p a a l d , omdat i n h e t v e r l e d e n i s g e b l e k e n , d a t de gegeven s e l e c t i v i t e i t s c o n s t a n t e n i n de electrodehand— leidingen weleens afwijken van de langs empirische weg gevonden constan -7.

t e n . De s e l e c t i v i t e i t s c o n s t a n t e i s de t e r m k i n de f o r m u l e : l

zN 0 3 /7

(14)

w a a r b i j as de a c t i v i t e i t en Zs de u a a r d i g h e i d van h e t s t o r e n d i o n i s .

l/oor de b e p a l i n g van de s e l e c t i v i t e i t s c o n s t a n t e werd e e r s t de p o t e n t i a a l gemeten van een o p l o s s i n g van KNO3 van een bekende c o n c e n t r a t i e en d a a r n a van een k a l i u m o p l o s s i n g van h e t gewenste i o n van d e z e l f d e c o n c e n t r a t i e . U i t h e t p o t e n t i a a l v e r s c h i l k a n dan de waarde van de s e l e c t i v i t e i t s ­

c o n s t a n t e worden berekend (Cammann, 1 9 7 3 ) . Een r e k e n v o o r b e e l d i s gegeven i n B i j l a g e I I I .

I n T a b e l V I I worden de s e l e c t i v i t e i t s c o n s t a n t e n , d i e i n de h a n d l e i d i n g worden gegeven en d i e e m p i r i s c h z i j n / g e v o n d e n met e l k a a r v e r g e l e k e n . Voor c h l o r i d e en j o d i d e komen b e i d e r e d e l i j k met e l k a a r o v e r e e n . Voor bromide w o r d t een w a t g r o t e r e a f w i j k i n g gevonden.

s e l e c t i v i t e i t s c o n s t a n t e v a n : gegeven i n h a n d l e i d i n g e m p i r i s c h gevonden j o d i d e 2 5 , 6 2 1 , 9 bromide 0 , 0 1 0 , 1 5 c h l o r i d e 4 x 1 0- 3 5 x I Q "3 T a b e l V I I : V e r g e l i j k i n g s e l e c t i v i t e i t s c o n s t a n t e n gegeven i n h a n d l e i d i n g en b i j e m p i r i s c h e b e p a l i n g e n . I n de g e r a a d p l e e g d e l i t e r a t u u r w o r d t w e i n i g o f geen a a n d a c h t b e s t e e d a a n s t o r i n g door bromide o f j o d i d e . V e r s c h i l l e n d e a u t e u r s b e s t e d e n w e l a a n ­ d a c h t a a n de s t o r i n g van c h l o r i d e b i j de n i t r a a t b e p a l i n g met de i o n -s e l e c t i e v e e l e c t r o d e ( B a r k e r , 1 9 7 4 ; P a u l & C a r l -s o n , 196B; D r e -s -s e l , 1 9 7 6 ) . P a u l & C a r l s o n ( 1 9 6 8 ) v e r m e l d e n , d a t n o r m a a l i n gewas C L - c o n c e n t r a t i e s voorkomen van 0 , 5 - 2 % met een e n k e l e u i t s c h i e t e r t o t 1 0 %. Z i j c o n s t a ­ t e e r d e n , d a t 2 % CL o f meer een f o u t van 1 0 % en hoger g a f b i j c o n c e n ­ t r a t i e s van 0 , 0 5 % NO3-N en m i n d e r . Boven ongeveer 0 , 1 % NO3-N i s de C L - s t o r i n g g e r i n g , z e l f s b i j 5 % CL en m e e r . Z i j a d v i s e r e n , b i j c o n c e n ­

t r a t i e s van 0 , 0 5 % IMO3-N en 2 % o f meer C L , v e r w i j d e r i n g van c h l o r i d e . Deze v e r w i j d e r i n g v i n d t p l a a t s door u i t w i s s e l i n g met A g - h a r s . Van o n g e ­ v e e r 1 5 0 gewasmonsters, w a a r i n z o w e l h e t c h l o r i d e - , a l s h e t n i t r a a t g e ­ h a l t e i s b e p a a l d , werd nu de v e r h o u d i n g c h l o r i d e / n i t r a a t b e r e k e n d , t e n e i n d e de m o g e l i j k h e i d en omvang van c h l o r i d e s t o r i n g i n de p r a k t i j k na t e g a a n . De c h l o r i d e - en n i t r a a t g e h a l t e n z i j n opgenomen i n B i j l a g e I V .

A l s g r o o t s t e u i t s c h i e t e r werd een g e h a l t e van 1 , 0 9 , $ CL t e g e n 0 , 0 1 %

NO3-N gevonden v o o r monster 8 6 0 9 . Voor monster 8408 w o r d t een v e r h o u d i n g % CL/cgNOj-N gevonden van 2 7 . I n d e z e o r d e van g r o o t t e komt v a k e r e e n

(15)

12

-NO3-N i s de g r o o t s t e u i t s c h i e t e r monster 8045 met eeri g e h a l t e van 5 , 1 9 % C l t e g e n 0 , 2 6 % IMO3-N, v e r h o u d i n g s g e t a l 2 0 . Een gemiddeld g e h a l t e i a gevonden van 1 , 8 9 % CL t e g e n 0 , 8 9 % N O 3-N. M e t b e h u l p van de f o r m u l e E=Eo - 5 9 , 1 6 l o g (a|\iog + kaci_) i s . d e a f w i j k i n g door C L - s t o r i n g i n % berekend voor de v i e r bovengenoemde c h l o r i d e / n i t r a a t v e r h o u d i n g e n ; O e -c h l o r i d e s t o r i n g i n % ( r e l a t i e f ) en i n % N O 3-N ( a b s o l u u t ) van d e z e v i e r e x t r e m e m o n s t e r s , w a t b e t r e f t de c h l o r i d e / n i t r a a t - v e r h o u d i n g , w o r d t gBgeven i n T a b e l V I I I . Een r e k e n v o o r b e e l d i s opgenomen i n B i j l a g e V»

L a b . n r . % N O 3-N % CL C L - s t o r i n g i n % C L - s t o r i n g i n % N O 3-N 8 0 4 5 0 , 2 6 5 , 1 9 3 , 9 0 , 0 1 8 4 0 8 0 , 0 9 2 , 4 5 5 , 4 0 , 0 0 5 8609 0 , 0 1 1 , 0 9 2 1 , 1 0 , 0 0 2 gem. 0 , 8 9 1 , 8 9 0 , 4 0 , 0 0 4 T a b e l V I I I ; C L - s t o r i n g i n % en i n % NO3-N d o o r aanwezig c h l o r i d e . U i t T a b e l V I I I b l i j k t , d a t de C L - s t o r i n g i n % n o g a l o p l o o p t , v o o r a l b i j g e h a l t e n beneden 0 , 1 % IMO3-N. A l s deze s t o r i n g u/ordt omgerekend n a a r

% N Û 3- N , b l i j k t d a t hoogstens een a f w i j k i n g van 0 , 0 1 % NO3-N w o r d t v e r ­ o o r z a a k t . Aangezien de c i j f e r s i n T a b e l V I I I de g r o o t s t e u i t s c h i e t e r s z i j n w a t b e t r e f t de c h l o r i d e / n i t r a a t v e r h o u d i n g u i t ongeveer 1 5 0 monsters en g e m i d d e l d een k l e i n e C L - s t o r i n g van 0 , 4 % werd gevonden, k a n worden g e c o n c l u d e e r d , d a t s t o r i n g door c h l o r i d e v e r w a a r l o o s b a a r i s . Toepassing van de door P â u l & C a r l s o n ( 1 9 6 8 ) genoemde ' A g - h a r s t o e v o e g i n g w o r d t dan ook n i e t n o d i g g e a c h t .

N a u w k e u r i g h e i d

De m i l l i v o l t m e t e r , C o r n i n g model 1 0 1 , i s a f t e l e z e n op 0 , 1 mV* Vanwege h e t w a t o n s t a b i e l e e v e n w i c h t w o r d t a f g e l e z e n op g e h e l e g e t a l l e n . De

a f l e e s n a u w k e u r i g h e i d i n % NO3-N i s berekend u i t F i g u u r I I I . Op d e z e w i j z e i s een n a u w k e u r i g h e i d berekend van 0 , 0 1 % voor 0 , 1 - 0 , 4 % N O 3- N , van 0 , 0 2 % voor 0 , 4 - 0 , 8 % N O 3-N en van 0 , 0 3 % voor 0 , 8 - 1 , 0 % N O 3 - N . Voor 1 , 0 - 2 , 0 % N O 3-N g e l d t weer een n a u w k e u r i g h e i d van 0 , 0 1 % e n z . z i e F i g u u r I I I . U i t bovengenoemd gegeven moet worden g e c o n c l u d e e r d , d a t de n i t r a a t g e h a l t e n s l e c h t s op 0 , 0 5 % NO3-N nauwkeurig kunnen worden o p ­ g e g e v e n . I n de p r a k t i j k worden de n i t r a a t g e h a l t e n e c h t e r a l t i j d o p g e ­ geven i n twee d e c i m a l e n , h o o f d z a k e l i j k t e n behoeve van de u n i f o r m i t e i t van a l l e c i j f e r s . I n d i e n n i e t u i t h e t oog w o r d t v e r l o r e n , d a t d e z e

n a u w k e u r i g h e i d wat t e r o o s k l e u r i g - w o r d t v o o r g e s t e l d , i s d i t w e l t o e l a a t ­ b a a r . Voor h e t g e b r u i k van de n i t r a a t c i j f e r s i n de p r a k t i j k g e e f t een

(16)

opgegeven g e h a l t e van b i j v o o r b e e l d 0 , 5 8 % N O 3-N, d a t s t r i k t genomen moet z i j n 0 , 5 8 ± 0 , 0 2 geen p r o b l e m e n .

V e r g e l i j k i n g methoden

H e t verband t u s s e n de n i t r a a t b e p a l i n g met b e h u l p van de s e l e c t i e v e e l e c t r o d e en de x y l e n o l m e t h o d e i s weer t e geven a l s v o l g t : y = 1 , 0 4 2 3 x - 0 , 0 1 9 3 r = 0 , 9 8 5 , w a a r b i j n = 1 0 2 I n de r e g r e s s i e v e r g e l i j k i n g i s x = n i t r a a t g e h a l t e , b e p a a l d met de e l e c ­ t r o d e y = n i t r a a t g e h a l t e , b e p a a l d door m i d d e l van de x y l e n o l m e t h o d e . De c i j f e r s , waarvan de r e g r e s s i e v e r g e l i j k i n g en de c o r r e l a t i e c o ë f f i c i e n t z i j n b e r e k e n d , z i j n de c i j f e r s van T a b e l I , I I , I I I en U I , a a n g e v u l d met nog e n k e l e a n d e r e . A l d e z e r e s u l t a t e n z i j n tesamen opgenomen i n B i j l a g e U I . U i t de r e g r e s s i e v e r g e l i j k i n g b l i j k t , d a t de n i t r a a t b e p a l i n g met de e l e c t r o d e en de x y l e n o l m e t h o d e z e e r goed met e l k a a r overeenkomen. U i t de c o r r e l a t i e c o ë f f i c i e n t b l i j k t , d a t e r een z e e r b e t r o u w b a a r verband

t u s s e n b e i d e methoden b e s t a a t . H e t i s daarom verantwoord de a r b e i d s ­ i n t e n s i e v e x y l e n o l m e t h o d e t e vervangen door de eenvoudig u i t v o e r b a r e b e p a l i n g met de e l e c t r o d e . H i e r b i j moet e c h t e r e n i g e waakzaamheid worden b e t r a c h t , vanwege de s l e c h t e overeenkomst van b e i d e methoden b i j n i t r a a t -b e p a l i n g i n de monsters van de u i t w i s s e l i n g s r o n d e . H e t i s raadzaam v o o r n i t r a a t b e p a l i n g i n voor " N a a l d w i j k " "vreemde" gewassen, e v e n t u e e l een s t e e k p r o e f u i t t e v o e r e n door t o e p a s s i n g van de x y l e n o l m e t h o d e . Een v o o r s c h r i f t voor de n i t r a a t b e p a l i n g met behulp van de s e l e c t i e v e e l e c ­ t r o d e i s o p g e s t e l d . D i t v o o r s c h r i f t i s opgenomen i n B i j l a g e U I I .

P u p l i e e e r b a a r h e i d

Uolgens v o o r s c h r i f t i s nu van een a a n t a l monsters i n d u p l o h e t n i t r a a t ­ g e h a l t e b e p a a l d met de e l e c t r o d e . U i t d e z e gegevens i s de d u p l i c e e r b a a r -h e i d b e r e k e n d . H i e r v o o r z i j n de c i j f e r s i n twee k l a s s e n v e r d e e l d , van 0 , 0 1 - 1 , 0 0 % N O 3-N en van 1 , 0 0 - 3 , 0 0 ^ N O 3-N. Deze c i j f e r s z i j n o p g e ­ nomen i n B i j l a g e U l l i .

(17)

B i j de b e r e k e n i n g van de d u p l i c e e r b a a r h e i d i s gevonden: 0 , 0 1 - 1 , 0 0 % NO3-N s = 0 , 0 1 5 v . c . = 3 , 8 % 1 , 0 0 - 3 , 0 0 % NO3-N s = 0 , 0 4 1 v . c . = 2 , 1 % De monsters 8 0 5 1 , 8053 en 8 0 5 4 z i j n b i j de b e r e k e n i n g b u i t e n beschouwing g e l a t e n , omdat h e t v e r s c h i l t u s s e n enkelvoud en d u p l o b u i t e n de 3 S -g r e n s v i e l . De -gevonden s t a n d a a r d a f w i j k i n -g e n en v a r i a t i e c o ë f f i c i a n t e n z i j n voldoende l a a g , z o d a t g e c o n c l u d e e r d k a n worden, d a t de d u p l i c e e r ­ b a a r h e i d van de n i t r a a t b e p a l i n g met b e h u l p van de e l e c t r o d e goed i s .

S a m e n v a t t i n o

De n i t r a a t b e p a l i n g i n gewas k a n met b e h u l p van de i o n - s e l e c t i e v e e l e c ­ t r o d e e e n v o u d i g , s n e l en voor h e t beoogde d o e l voldoende nauwkeurig

worden u i t g e v o e r d , met u i t z o n d e r i n g van de gewasmonsters van de u i t w i s s e ­ l i n g s r o n d e . Voor d e z e monsters worden o v e r h e t algemeen t e hoge waarden gevonden i n v e r g e l i j k i n g met de x y l e n o l m e t h o d e . Voor m o n s t e r s , d i e n o r m a a l i n " N a a l d w i j k " worden o n d e r z o c h t , i s d e z e a f w i j k i n g n i e t g e c o n ­ s t a t e e r d . Daarom i s een v o o r s c h r i f t o p g e s t e l d , aan de hand waarvan d s l a a t s t g e n o e m d e monsters kunnen worden o n d e r z o c h t . Vanwege h e t voor ons g e r i n g e b e l a n g van n i t r a a t b e p a l i n g i n de "vreemde" gewasmonsters van de u i t w i s s e l i n g s r o n d e i s n a a r de m o g e l i j k h e i d van n i t r a a t b e p a l i n g i n d e z e monsters geen v e r d e r onderzoek g e d a a n .

E r i s een l i n e a i r verband gevonden t u s s e n de n i t r a a t c o n c e n t r a t i e en d e a f g e l e z e n mV van 0 , 0 0 5 - 1 0 % NO3-N.

De r e s p o n s i e t i j d i s voldoende k o r t .

Wat b e t r e f t de i n v l o e d van de i o n e n s t e r k t e , l i j k t de t o e v o e g i n g van KH2PO4 0 , 2 m t e v o l d o e n .

B e l a n g r i j k e s t o r i n g i s n i e t a a n g e t o o n d .

E r i s een goede c o r r e l a t i e gevonden t u s s e n de nieuw i n t e v o e r e n b e p a l i n g met de e l e c t r o d e en de t o t nu t o e t o e g e p a s t e x y l e n o l m e t h o d e .

Voor de b e p a l i n g met de e l e c t r o d e i s de s t a n d a a r d a f w i j k i n g t u s s e n de ?

d u p l o ' s voldoende l a a g .

G e c o n s t a t e e r d i s , d a t v e r v a n g i n g van de x y l e n o l m e t h o d e door de b e p a l i n g met de e l e c t r o d e v e r a n t w o o r d i s , vanwege de goede r e s u l t a t e n , d i e met de l a a t s t g e n o e m d e z i j n b e h a a l d . Tevens i s v e r v a n g i n g g e w e n s t , vanwege de s n e l l e r e en e e n v o u d i g e r u i t v o e r b a a r h e i d van de b e p a l i n g met de e l e c t r o d e . H i e r b i j moet men w e l a t t e n t z i j n , w a t b e t r e f t n i t r a a t b e p a l i n g i n " v r e e m ­ d e " gewassen. Daarom i s v o o r g e s t e l d om b i j de b e p a l i n g i n voor N a a l d w i j k " n i e u w e " gewassen een s t e e k p r o e f u i t t e v o e r e n door v e r g e l i j k i n g van de b e p a l i n g met de e l e c t r o d e en de x y l e n o l m e t h o d e .

(18)

L i t e r a t u u r Anonymus T e c h n i c a l i n f o r m a t i o n : C o r n i n g l i q u i d i o n exchange n i t r a t e e l e c t r o d e , c a t a l o g n o . 4 7 6 1 3 4 C o r n i n g G l a s s Works, M e d f i e l d , M a s s a c h u s e t t s B a r k e r , A . V . N i t r a t e d e t e r m i n a t i o n i n s o i l , w a t e r and p l a n t s M a s s a c h u s e t t s A g r . E x p . S t . , B u l l . 6 1 1 ( 1 9 7 4 ) 2 2 - 2 6 Cammann, K . Das A r b e i t e n m i t i o n e n s e l e k t i v e n E l e k t r o d e n S p r i n g e r - V e r l a g , B e r l i n - H e i d e l b e r g - Neu Y o r k , 1 9 7 3 , 226 pp O r e s s e l , 3 . Ueber d i e E i n s a t z m ö g l i c h k e i t i o n e n s e n s i t i v e r E l e k t r o d e n i n d e r Boden -und P f l a n z e n a n a l y s e L a n d w i r t s c h . F o r s c h . S o n d e r h . 3 3 , Kongressband 1 9 7 6 , 1 - 1 8 P a u l , 3 . L . & R . M . C a r l s o n N i t r a t e d e t e r m i n a t i o n i n p l a n t e x t r a c t s by t h e n i t r a t e e l e c t r o d e 3 . A g r . Food Chem. 1 6 ( 1 9 6 8 ) 7 6 6 - 7 6 8 t Skoog, D . A . & D . M . blest

Fundamentals o f a n a l y t i c a l c h e m i s t r y

H o l t , R i n e h a r t & W i n s t o n , London, 1 9 6 9 , 8 3 5 pp

S o l i n g e n — van den B e r g , W.H. van à P . A . van D i j k De b e p a l i n g van n i t r a a t met de s p e c i f i e k e e l e c t r o d e

P r o e f s t n . G r o e n t e n - F r u i t t . G l a s , N a a l d w i j k , I n t e r n Rapp. ( 1 9 7 3 ) 8 pp

S o l i n g e n - van den B e r g , W.H. van & P . A . van D i j k

A a n v u l l i n g N O g - v e r s l a g ( D e b e p a l i n g van n i t r a a t met de s p e c i f i e k e e l e c ­ t r o d e )

(19)

NOa-N seaackrodt) 1 0 ' ; 9 — i — - — 8 — 4 '...4-—-4—--L. 'BquiiLJEl

ebn^oardlijn van a.» - B.o %N03-f^ door I :i Mrmanqin^i oyerccnkom&nd

mcfe aos - 2.6 % NO»« Né

" t r r "

«6o -«O HJO *SO -ao -IO O -flo 43« 4SO <tl(0 -f so mV

(20)
(21)
(22)

Bi jlage I -1

NITRAAT BEPALING A p p a r a t u u r : s t o p f l e s j e s , uijdmonds ± 1 5 0 m l . f i i i £ S 2 E EaE i ® E » Whatman N o . 5 4 0

0

1 2 p cm. e r l e n m e ^ e r s , 1 0 0 m l . e r l e n m e y e r s , 200 m l met i n g e s l e p e n s t o p , s t o o m s t r a a l d e s t i l l a t i e a p g a r a a t , B U c h i . b e k e r g l a a s j e s , 1 0 0 m l . m a a t k o l f j e s , 25 m l . c o l o r i m e t e r , K i p p o f , s g e k t r o f o t o m e t e r , Z e i s s PMQ I I . R e a g e n t i a : n a t r o n l o o g , NaOH; 0 , 2 n ; p . a . : l o s 8 , 0 g NaOH op t o t 1 1 i n gedem. w a t e r , n a t r o n l o o g , NaOH; 0 , 4 n ; p . a . : l o s 16 g NaOH op t o t 1 1 i n gedem. w a t e r , e x t r a c t i e o p l o s s i n g :

Los op t o t 1 l i t e r met gedem. w a t e r , 8 g Ag2SÛ4 p . a . sn

40 g CUSO4. 5 H2O p . a . F i l t r e e r zo n o d i g . X y l e n o l o p l o s s i n g :

Los 2 . 5 g r o r t h o x y l e n o l ( M e r c k a r t i No. 8 6 8 0 ) op t o t 1 0 0 m l i n NaOH 0 . 2 n . Oeze o p l o s s i n g s t e e d s opnieuw maken; s l e c h t h o u d b a a r ,

verdund z w a v e l z u u r :

Voeg a a n 280 m l gedem. w a t e r t o e 7 2 0 m l g e e . H2SO4 ( s . g . 1 . 8 4 ; p . a . ) . e t h ^ l a l c o h o l ; 9 6 % . h o o f d s t a n d a a r d o p l o s s i n g , 400 dpm N O 3 : 0 . 6 5 2 0 g k a l i u m n i t r a a t , KNO3, p . a . o p l o s s e n i n en a a n v u l l e n met gedem. w a t e r t o t 1 , 0 l i t e r . De o p l o s s i n g bewaren i n een p o l y a e t h y l e e n f l e s .

(23)

Bi.ilaqs 1-2

s t a n d a a r d o p l o s s i n g e n : 0 dpm n i t r a a t ; 0 , 0 m l van de h o o f d s t a n d a a r d o p l o s s i n g a f p i p e t t e r e n en a a n v u l l e n met gedem. w a t e r t o t 2 0 0 , 0 m l . Bewaren i n een p o l y a e t h y l e e n f l e s . 20 dpm n i t r a a t ; 1 0 , 0 m l i d e m . 5 0 dpm n i t r a a t ; 2 5 , 0 m l van de s t a n d a a r d o p l o s s i n g a f p i p e t t e r e n en a a n v u l l e n m e t gedem. w a t e r t o t 2 0 0 , 0 m l . Bewaren i n een p o l y a e t h y l e e n f l e s . 1 0 0 dpm n i t r a a t ; 5 0 , 0 m l idem 1 5 0 dpm n i t r a a t ; 7 5 , 0 m l idem 200 dpm n i t r a a t ; 1 0 0 , 0 m l i d e m U i t v o e r i n Q van de a n a l y s e : Weeg 0 . 5 - 3 g r . l u c h t d r o o g f i j n p l a n t e n m a t e r i a a l a f i n s t o p f l e s j e s en voeg 5 0 . 0 m l e x t r a c t i e o p l o s s i n g t o e en schud gedurende 3 0 m i n u t e n . F i l t r e e r o v e r Whatman N o . 5 4 0 . Neem een b l a n c o b e p a l i n g mee. P i p e t t e e r 1 0 . 0 m l van h e t f i l -t r a a -t i n een e r l e n m e y e r van 200 m l me-t i n g e s l e p e n s -t o p .

B i j hoge n i t r a a t g e h a l t e n minder a f p i p e t t e r e n en t o t 1 0 . 0 m l a a n v u l l e n met e x t r a c t i e o p l o s s i n g . P i p e t t e e r van de s t a n ­ d a a r d e n 5 . 0 m l en v u l eveneens t o t ' 1 0 , 0 m l a a n met e x t r a c ­ t i e o p l o s s i n g . Voeg a c h t e r e e n v o l g e n s t o e : 2 m l x y l e n o l -o p l -o s s i n g en 40 m l verdund z w a v e l z u u r . Zwenk -om. L a a t d e o p l o s s i n g 3 0 m i t ï . s t a a n . H e t openen van de e r l e n m e y e r s d i e n t v a n a f d e z e t o e v o e g i n g e n z o v e e l m o g e l i j k t e worden b e k o r t , omdat door de n i t r e r i n g h e t v l u c h t i g e n i t r o x y l e -n o l o -n t s t a a t . Na \ u u r s t a a -n 1 0 0 m l g e d e m i -n e r a l i s e e r d w a t e r toevoegen en a f k o e l e n , l/oor de d e s t i l l a t i e 15 m l a f p i p e t t e r e n en m e t 3 m l e t h y l a l c o h o l en w a t g e d e m i ­ n e r a l i s e e r d w a t e r o v e r s p o e l e n i n h e t d e s t i l l a t i e a p p a r a a t . V e r v o l g e n s w o r d t 1 \ m i n . o v e r g e d e s t i l l e e r d ; w a a r b i j w o r d t opgevangen i n 2 . 5 m l NaOH 0 . 4 n i n een m a a t k o l f j e van 25 m l .

(24)

BiilaoB 1-3

Na nogmaals 3 m l e t h y l a l c o h o l t e hebben t o e g e v o e g d , w o r d t nog 1 m i n . n a g e d e s t i l l e e r d . A a n v u l l e n met g e d e m i n e r a l i s e e r d w a t e r . De k l e u r i n t e n s i t e i t b e p a l e n t . o . v . g e d e m i n e r a l i s e e r d w a t e r i n 4 cm c u -v e t t e n b i j 430 nm. De k l e u r i s t e n m i n s t e 2 4 u u r c o n s t a n t . B e r e k e n i n g van de u i t k o m s t e n : De v i a de s t a n d a a r d c u r v e v e r k r e g e n r e s u l t a t e n , s t a n d a a r ­ den u i t g e d r u k t i n mg NO3 ( r e s p . 0 - 0 , 1 0 - 0 , 2 5 - 0 , 5 0 - 0 , 7 5 en 1 . 0 0 mg M O 3 ) , x 1° " x 'e"s n t- " ^ " u n n i n q ) ,

%

W 03 i n J" 1 0 x afgewogen gewas i n mg J l u c h t d r o o g m a t e r i a a l .

(25)

Bi jlage II-1

N i t r a a t b e p a l i n g v o o r h e t l a b o r a t o r i u m voor g e u a s a n a l v s s R e a g e n t i a : 0 , 2 mol N a H2P 04. H20 = 2 7 , 6 g N a H2P 04. H20 / l o f 0 , 2 mol KH2P04 = 2 7 , 2 g KHgPC^/l S t a n d a a r d o p l o s s i n g ; Maak met H20 g e d . : S t o c k I = 2 0 , 2 2 2 g K N O 3/ I = 200 mmol N O ^ l = 12400 dpm N 03 = 1 0 . 0 0 0 mmol I\l03"/kg geuias

S t o c k I I = 6 , 0 6 7 g K N O 3/ I = 6 0 mmol Ü O 3 / I = 3 7 2 0 dpm NO3 = 3 . 0 0 0 mmol NOjj/kg geuias S t a n d a a r d r e e k s : p i p e t t e e r uan s t o c k I 1 0 0 m l i n 1 1 k o l f , a a n v u l l e n I I I = 1 0 0 0 mmol NÛ3/kg geuas " •• " I I w " " , a a n v u l l e n I \ l = 3 0 0 mmol N 0 3 / k g geuas •• •' •• I I I » •' " , a a n v u l l e n V = 1 0 0 m m o l N 0 3 / k g g e u a s w •» « i u . •• •» •' , a a n v u l l e n V I = 3 0 mmol N 03/ k g geuas " " 1/ 1 1 " " r a a n v u l l e n U l i = 1 0 mmol N 0 3 / k g geuas m »• •• v i » »« , a a n v u l l e n

V/11X= 3 mmol I\l03/kg geuas

« »' U l i » •' " , a a n v u l l e n

I X = 1 mmol N 03/ k g geuas

S t a n d a a r d r e e k s b e v a t 0 , 0 2 - 200 mmol N O 3/ I = 1 - 1 0 . 0 0 0 mmol NÛ3/kg g e u a s .

E x t r a c t i e

Schud 0 , 5 0 0 g geuas met 25 m l H20 gedurende een h a l f u u r i n de s c h u d ­

m a c h i n e .

U i t v o e r i n g :

P i p e t t e e r 1 0 m l van h e t e x t r a c t i n een b e k e r g l a a s j e van 1 0 0 o f 5 0 m l , voeg t o e 1 0 m l 0 , 2 m o l . f o s f a a t . Daarna 1 l e p e l t j e v o c h t i g e h a r s toevoegen en r o e r e n met een m a g n e t i s c h e u a t e r r o e r d e r . Lees nu m i l l i v o l t s a f , d . u . z . u a c h t b i j monsters met hoog I\l03~gehalte ( l a g e mU) 3 g e l i j k e p e r i o d e s a f ,

(26)

Bi jlage II-2

( 4 , 5 s e c . ) en b i j monsters met l a a g NO3 (beneden s t a n d a a r d p u n t 1D0 mmol NÜ3/kg gewas) 6 g e l i j k e p e r i o d e s ( 9 s e c . ) .

Maak een i j k l i j n op s e m i - l o g a r i t m i s c h p a p i e r en l e e s h e t g e h a l t e a f . De i j k l i j n i s r e c h t van * 1 0 - 1 0 0 0 mmol NC^/kg gewas.

B e r e i d i n g van de h a r s :

B e z e t een H+- h a r s met A l , door 1 n a c h t t e l a t e n s t a a n met v e r z a d i g d e

o p l o s s i n g KAI_(S04)2-12 H2O. H i e r n a u i t s p o e l e n met H2O t o t S 0 43- v r i j .

Oude h a r s r e g e n e r e r e n door 1 n a c h t t e l a t e n s t a a n i n 4n H2SQ4, u i t s p o e l e n met H2O t o t z u u r v r i j en opnieuw b e z e t t e n met A L+ + +.

(27)

BcjLoqe flT

concentratie meetion

: Cm

waardiqhsid mention :

concentratie storend ion : Cs loaardiqheid storend ion : "2-s

E | = - 7 6 . 2 mV

E2

= -ISS

.5 mV

1

Ie metincj in oa n KNO3

-2? metinq in 0.1 n K*J

Cm, = o.t

c

s

, = 0

Ccna - 0 Csi = o. 1 "ÜUo.i ps 0.76 2m = ^Ss »

P ~V5»1

E , = E o - Sq.»6 l o q I r e m , + W ( Ç c s J P 2n>/2s-.

Ea. r Eo - 5q.ié loq j fcma + W (9csa)

Et-Ea s + 7q-3 rnV - s q j £ l o ^ P c m , + k ( Ç cS l) ' S} + 5 q . l £ locj£ pc<r>a + U 1 9 CS 3) Çcma + k^9csa) 5S"' ^ fem, + k (?cSl)2ro/2s

Ei-Ea =

E » - E2 = + j q . 3 = 5q.\6

locj

0.76 xo •+ U x o; foTi 4- k *0.76X0

+ 7q.3 s 5q.ió loq W

Loq U = l.BLjOL/

k = 2>.q

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

In order for enterprises to dynamically form a business network, we envision that the Future Internet provides support for (i) finding information on the collaboration

Om deze redenen zal dit onderzoek inzicht geven in de vraag of de werkrelatie tussen professionele opvoeders en adolescenten in residentiële jeugdhulp verbetert op basis van een

Bij de advisering over de toe te dienen hoeveelheid meststof- kali zou dan rekening gehouden moeten worden met de bouwvoordikte, door het kaligehalte van de grond bij dikke

Het monitoringconcept wordt geschikt geacht voor regionale monitoring van het nitraatgehalte (zowel het gemiddelde als de naar areaal gewogen cumulatieve verdeling) en voldoet

Omschrijving Voordatde Werkplaatsmanager Carrosseriebouwaanvangt met de uitvoering van zijn werkzaamheden ordent hij de werkplek en verzamelt de benodigde gereedschappen en

• De voorbereiding, de bevordering en de uitvoering van het beleid inzake collectieve arbeidsbetrekkingen, de begeleiding van het sociaal overleg, de preventie en de verzoe- ning

Bekeken wordt of de methode in staat is alleen de groeipunt (de spruit) geheel of deels te vernietigen en of daarbij de bol wordt aangezet tot aanleg van nieuwe

Higher samples in the saturated zone may form part of the un-oxidized zone when the level of the saturated zone lowers, whilst samples that have remained saturated since