Gebiedsgericht werken
LOKAAL
STEDELIJK
REGIONAAL
HANDELEN
ORGANISEREN
BESTUREN
Hoe sluiten we als overheid
optimaal aan bij de kracht van de samenleving?
Hoe kunnen we zo ef
fectief en efficiënt mogelijk werken aan wat een buurt
nodig heeft? Hoe
maken we gebruik van de ener
gie die zit in netwerken van
bewoners, ondernemers
en pr
ofessionals? En hoe bieden we tegelijkertijd
een vangnet waar nodig? Een
voor
tr
ekkersr
ol van de overheid is niet meer
altijd vanzelfspr
ekend. Bewoners en ondernemers zijn vaak vaar
dig genoeg om
zelf het heft in handen te nemen. Zij vragen de overheid soms simpelweg om hen
niet voor de voeten te lopen met allerlei r
egels of vragen om een plek waar zij hun
initiatieven kunnen ontplooien. Daar komt bij dat we in deze tijd van bezuinigingen
simpelweg niet meer alles zelf kunnen doen. Al deze ontwikkelingen vragen om een
ander
e manier van werken: gebiedsgericht werken.
W
at is gebiedsgericht werken,
wat werkt en wat niet? Deze waaier geeft inzicht in de
verschillende aspecten en beschrijft ter inspiratie 12 casussen aan de hand van de
drie schaalniveaus: handelen, or
ganiser
en en bestur
en. Linksonder op de eerste pagina
van elke casus is in kleur aangegeven welke pr
ogramma’
s een r
ol hebben gespeeld.
Op www
.intranet.amster
dam.nl/gebiedsgerichtwerken vind je nog meer voorbeelden.
Gebruik de waaier
als je tegen nieuwe ontwikkelingen aan loopt, je afvraagt hoe je een
nieuw pr
oject moet starten of een or
ganisatie-onder
deel moet inrichten. Gebruik
hem omdat je op zoek bent naar de competenties die in verschillende situaties zijn
ver
eist, omdat je alternatieven zoekt om te verantwoor
den, of omdat voor de huidige
complexe vraagstukken vertr
ouwde systemen niet meer volstaan. Gebruik hem ter
inspiratie, omdat je zelf aan de slag wilt gaan!
INLEIDING
INHOUD
1
Gebiedsgericht werken
2
Drie niveaus van gebiedsgericht werken
3 W erkzame ingr ediënten 4 Gebiedsgericht stur en 5
Van piramide naar pannenkoek
6
Anders begr
oten & verantwoor
den
7
Deel ook jouw verhaal
8 Literatuur/V erantwoor ding CASUSSEN A
Op naar Normaal Amster
dams Peil
B
De buurt is aantoonbaar schoner
C
Met straf
fe én uitgestoken hand de buurt er weer bovenop krijgen
D
Een inloophuis gewoon omdat dementer
enden er bij hor
en
E
Praktijkteam tr
ekt de buurt in, los van alle conventies
F
Buurtwerkkamer zor
gt voor nieuwe dynamiek
G
Een trust die potenties in de buurt de ruimte geeft
H
Korte lijnen met een buurtambassadeur om de hoek
I
Krachten bundelen voor een centrum dat de stad ver
dient
J
Kippen als aanjagers van duurzame ener
giepr
ojecten
K
Buurtagenda als springplank voor een gezamenlijke aanpak
L
Winkels en bedrijven invester
en in een veilige en aantr
ekkelijke buurt
Colofon
1
GEBIEDSGERICHT WERKEN
Gebiedsgericht werken is van buiten naar binnen werken,
in vertr
ouwen samen bouwen
aan de stad. Met Amster
dammers, ondernemers en ander
e partners analyser
en
en
ontwikkelen wat nodig is, loslaten wat ander
en doen, onvoorziene kansen snel
verzilver
en en uitvoering geven aan beleid dat aansluit bij de maatschappelijke
opgaven, de ener
gie en de doelgr
oepen van een gebied.
Gebiedsgericht W
erken = werken ...
>
vanuit de vraag van bewoners, ondernemers en bezoekers
>
met een gedeelde analyse van de opgaven
>
samen met Amster
dammers, ondernemers en ander
e partners
>
waarbij wor
dt losgelaten wat ander
en doen
>
binnen kaders, die zijn opgesteld met deze partijen
>
op basis van vertr
ouwen
>
waarbij onvoorziene kansen snel wor
den verzilver
d
>
waarbij wor
dt aangesloten op de bestaande ener
gie in een gebied
W
erken vanuit de opgaven
van een gebied, betekent ook uitvoering op passende schaal.
Sommige opgaven manifester
en zich in een straat of wijk, ander
en in een gr
oter
gebied, bijvoorbeeld stedelijk of zelfs r
egionaal. Niet alleen opgaven kunnen zich
op elk schaalniveau voor
doen, dat geldt ook voor de krachten van bur
gers. Soms
or
ganiser
en bur
gers zich samen met flatbewoners om een tijdelijke actiegr
oep te
vormen, in ander
e gevallen or
ganiser
en bur
gers zich stedelijk of mondiaal.
De
middelen die ze hiervoor gebruiken kunnen per schaalgr
ootte verschillen,
variër
end van
gespr
ekken aan de keukentafel, portiekgespr
ekken, digitale
petities,
cr
owdfunding, cr
owdsour
cing of een mix van deze instrumenten.
Om de krachten die zich op al deze verschillende niveaus voor
doen goed te
kunnen benutten, moet de overheid in staat zijn hier goed op in te spelen.
Dit stelt eisen aan de overheid wat
betr
eft de aanwezigheid op verschillende
schaalniveaus en het kunnen inzetten van verschillende instrumenten en hier
maatwerk bij te lever
en. Het (voortdur
end)
flexibel zijn in de r
ol die ambtenar
en
innemen, vraagt niet alleen om vertr
ouwen tussen partijen binnen en buiten de
eigen or
ganisatie, maar ook tussen de verschillende lagen binnen de
or
ganisatie
en een (P&C) instrumentarium die dat ondersteunt en mogelijk maakt.
2
DRIE NIVEAUS van gebiedsgericht werken
In deze waaier bekijken we gebiedsgericht werken op drie niveaus: het handelen in de
buurten, de gebiedsgerichte or
ganisatie van de gemeente en het bestuur
.
Gebiedsgericht handelen
Op elk schaalniveau handelen pr
ofessionals samen in een netwerk met mandaat
vanuit een gezamenlijke analyse aan de opgave. Zij oper
er
en snel en ef
fectief
door standaar
d en maatwerk af te wisselen, zij hebben een ler
ende onderzoekende werkhouding. Gebiedsgerichte or ganiser en Gebiedsgerichte pr
ofessionals werken samen met de lijnmedewerkers vanuit de
opgave van het gebied. Managers zor
gen voor de juiste personen bij de opgave
op basis van competenties, los van sector
en, zij stimuler
en de ontwikkeling van
medewerkers en die van de or
ganisatie.
Informatie wor
dt gedeeld met bewoners en partners om gezamenlijk de opgave
helder te krijgen en het gespr
ek te voer
en over de inzet en activiteiten.
Gebiedsgericht bestur
en
Een gebiedsgericht bestuur legt de nadruk op verbinden, inspir
er
en en partnerschap.
Mogelijk met aangepaste portefeuillever
deling die past bij gebiedsgericht werken.
Helder
e kaders, uitnodigende ambities en vertr
ouwen bieden ruimte en houvast aan
medewerkers en aan de uitdagingen die in de samenleving, als netwerk kunnen wor
-den opgelost. Het ver
gt op diverse fr
onten meer loslaten en minder sturing op output.
Er zijn al op veel plekken
in de stad mooie r
esultaten ber
eikt door gebiedsgericht
te werken. Door deze ervaringen met elkaar te delen kunnen we allemaal ler
en
en het
gebiedsgericht werken nog ver
der ontwikkelen.
Na waar
der
end onderzoek van meer dan 25 praktijkvoorbeelden zijn 45 werkzame
ingr
ediënten benoemd. Je kunt er inspiratie uit halen of ze zien als tools die je zelf
kan combiner
en in nieuwe situaties. Ze zijn ingedeeld in zes categorieën (zie de
figuur op de volgende pagina).
Gebiedsgericht werken is het meest succesvol als uit elke categorie ingr
ediënten
vertegenwoor
digd zijn.
Daarnaast blijft het belangrijk om ervaringen te delen en van elkaars verhalen te ler
en.
Dat kan bijvoorbeeld op www
.intranet.amster
dam.nl/gebiedsgerichtwerken.
3
WERKZAME INGREDIËNTEN
Bestur
en nieuwe stijl
Bestuu
rders die toestaan
•
kaders die houvast en ruimte
bieden
•
hel
der
e ambitie; lat hoog leggen
•
uitvoering
loslaten
•
rugdekking en hitteschild zijn
• opdrachtgever aanspr eken op opdrachtgeverschap • uitvoer der weer waar der en en faciliter en op vakmanschap en expertise • ...
Pr
ofessional nieuwe stijl
Ander competentiep
rofiel: gewoon
doen
•
snelheid van handelen
• persoonlijk leiderschap • actieler en • risico’ s durven nemen • ler ende onderzoekende houding • aandacht; cr eatief eigen-wijs • dilemma’ s ver dragen • kansen geven en gr enzen stellen • dienstbaar aan r
e sultaat zonder van
te vor
en te bepalen wat dat moet zijn
• ur gentie cr eër en • de juiste vragen stellen • ...
V
erantwoor
ding & Financiën
Ook
verhalend, kwalitatief verantwoor
den
•
succes delen
•
pr
oces zichtbaar maken
•
(blijven) uitdragen van je boodschap
•
paradoxale or
ganisatie (meer
der
e
financiers maakt onafhankelijk)
•
...
V
an bolwerk naar netwerk
Netw erkor ganisatie • verbinden van mensen • pr ocesr
egie in plaats van
pr
ojectr
egie
•
inzet sociale media
• ketenbewustzijn • ...
WERKZAME
INGREDIËNTEN
Or
ganiser
en nieuwe stijl
Compe tentiegericht stur en •teams samenstellen op basis van talen
ten in
plaats van alleen op basis van beschikbaarheid
•
gezamenlijke analyse met
betr
okkenen
•
ander or
ganisatieontwerp: klein, wendbaar
, flexibel • zichzelf ophef fende teams •
fouten maken mag
• loslaten én begr enzen • co-cr eatie over gr enzen van or ganisaties heen •...
V
an buiten naar binnen werken
De st
raat op
•
beleid volgt uitvoering
•
maatwerk
•
aansluiten op bestaande ener
gie, kracht en vragen
van mensen
•
doen wat nodig is
•
...
Gebiedsgericht werken sluit aan op de maatschappelijke ontwikkeling.
Als or
ganisatie stur
en we – ten minste – met behulp van twee verschillende cycli.
Een vierjarige cyclus die is verbonden met het bestuursakkoor
d én een jaarlijkse
cyclus die is verbonden met de begr
oting.
1
Gebiedsanalyse
Hoe staat het ervoor in de buurt/het gebied, op basis van cijfers en verhalen,
Naar aanleiding van het monitor
en van de voortgang. Kwalitatieve en kwantitatieve
informatie van binnen en buiten de or
ganisatie voor ieder beschikbaar
.
2
Gebiedsagenda
Geeft inzicht in de belangrijkste opgaven en kansen in het gebied, vertaald naar te
behalen (ER-)doelen en r
esultaten met betr
ekking tot verschillende onderwerpen.
3
Gebiedsplan
Hierin maken we uitvoeringsafspraken, zowel met binnen als met buiten.
Monitor
en en evaluer
en is onder
deel van ons werk.
Op de volgende pagina is de P&C cyclus voor deze stappen weer
gegeven.
4
GEBIEDSGERICHT STUREN
P&C cyclus 1 2 3 Gebieds monitorGebiedsgericht stur
en
P&C cyclus
1
Gebieds
analyse
2
Gebieds
agenda
3
Uitvoering
Gebieds
plan
Gebieds
monitor
5
VAN PIRAMIDE NAAR P
ANNENKOEK
De Gemeente Amster
dam
is als or
ganisatie onderweg van een piramidestructuur
– een structuur waarin hiërar
chie centraal staat – naar een pannenkoekstructuur –
gekenmerkt door een plat, sociaal en open systeem dat draait om transparantie,
toegang en waarin het delen van middelen (kennis/informatie en inzet) voor
op staat.
Er wor
dt meer gebruik gemaakt van de kennis en inzichten die van buitenaf naar
binnen komen – van buiten naar binnen werken – en er wor
dt meer gewerkt vanuit de
buurten en de netwerken – van bolwerk naar netwerk. Bij de pannenkoek hoort dus
ook meer sociale innovatie, meer diversiteit, meer cr
eativiteit, meer delen van kennis en
meer netwerken.
Plat, sociaal en open
Meer sociale innovatie
Meer diversiteit
Meer delen van kennis
Meer netwerken
Hiërar
chie staat centraal
6
ANDERS BEGROTEN & VERANTWOORDEN
Als de r
elatie tussen Amster
dammers,
ondernemers en de overheid verandert en er
meer ruimte wor
dt gegeven aan de ener
gie van partners hebben die veranderingen
consequenties voor de werkwijze van begr
oten en de wijze van verantwoor
den.
Manier
en waarmee in de stad wor
dt geëxperimenteer
d zijn meer buurtgerichte
informatie over de opgave waaraan gewerkt wor
dt en de inzet en activiteiten die
daaruit volgen. Dit biedt de mogelijkheid om samen met bewoners, ondernemers en
ander
e partners hierin keuzes te maken. Daarnaast is geëxperimenteer
d met dir
ecte en
horizontale wijze van verantwoor
ding, aan elkaar
, op een kwalitatieve of een verhalende
manier
. Niet in blind vertr
ouwen maar volgens een aantal randvoorwaar
den en volgens
br
eder
e methoden die aansluiten bij bewoners en onze partners.
De interactieve kaart van stadsdeel W
est
, is voor de initiatiefnemers maar een begin van
de verkenning naar een intelligente business tools om gegevens met elkaar te kunnen
verbinden, analyses te maken en te visualiser
en met behulp van de kaart. Op de Kaart
van W
est is momenteel veel informatie te vinden, zoals bekendmakingen, verleende
ver
gunningen, onderwijs en veiligheid, et cetera.
In stadsdeel Oost betekent
anders begr
oten en verantwoor
den onder meer het inzichtelijk
maken van wat er per buurt wor
dt uitgegeven en waar aan. Hiervoor is als instrument de
Buurbegr
oting ontwikkeld. Door deze transparantie kan met bewoners, ondernemers en
partners in de buurt het gespr
ek wor
den gevoer
d over de opgave van de buurt en de
daarbij behor
ende inzet en activiteiten. Het zijn voorbeelden van een overheid die van
buiten naar binnen en opgavegestuur
d werkt.
De interactieve kaart van stadsdeel W
est
In de 31 buurten van Oost meten we verschillende
indicator
en. W
e meten op gebieden van W
erk en
Inkomen, Jeugd en Onderwijs en Leefbaarheid
en V
eiligheid.
De metingen zijn op de kaart geplaatst in
een blokje waarin 18 indicator
en bij elkaar
zijn gezet.
De indicator
en zijn afgezet ten opzichte van het
Amster
dams gemiddelde en kunnen variër
en
in vier kleur
en:
slechter dan het Amster
dams gemiddelde
rond het Amster
dams gemiddelde
beter dan het Amster
dams gemiddelde
geen gegevens bekend
Buurtbegr
oting stadsdeel Oost
7
DEEL OOK JOUW VERHAAL
De (maatschappelijke) veranderingen
vragen om te blijven ler
en en ontwikkelen, en dat
gaat het beste in de praktijk. In de komende periode wor
den daar
om nog veel meer
voorbeelden van gebiedsgericht werken verzameld. Ben je nieuwsgierig geraakt
en/of wil je jouw eigen praktijk en ervaringen delen? Kijk op de intranetsite: daar
staan meer verhalen en een format dat je kan helpen bij het beschrijven en analyser
en
van de casuïstiek.
BESTUREN
W
at vraagt het van
het bestuur?
ORGANISEREN
Hoe or ganiser en we het? Structuur en pr ocessenSturing, leiderschap, competenties
Infor
matie (positie)
HANDELEN
W
at werkt er in de praktijk?
Hoe werkt het?
JOUW
VERHAAL
+
=
8
LITERA
TUUR / VERANTWOORDING
Gebiedsgericht werken als belangrijke pijler
in de or
ganisatieontwikkeling is niet nieuw
en staat niet op zichzelf. Er wor
dt veel over gespr
oken en geschr
even.
Zo geeft het rapport ‘V
ertr
ouwen in bur
gers’ (WRR) inzicht dat de r
ol die de overheid
inneemt kan verschillen per opgave en de aanwezige krachten van een gebied.
Het werken aan oplossingen
voor maatschappelijke pr oblemen wor dt niet langer r ond de overheid geor ganiseer
d, maar andersom: de overheid or
ganiseert zich r
ond
pr
oblemen door vloeibar
e verbindingen tot stand te br
engen met bur
gers, onder
-nemers en instellingen. Het speelveld waar
op dit gebeurt, kun je omschrijven als ‘het
nieuwe tussen’. (M. van T
wist en M. van der Steen. (2009)
In ‘Best persons en hun betekenis
voor de Nederlandse achterstandswijk’ beschrijft
G. van den Brink e.a. (2012) het belang van de aanwezigheid van mensen die zowel
de taal van de leefwer
eld van bewoners en ondernemers, als de taal van de systeem
-wer
eld van de overheidsor
ganisatie, kennen. Zij kunnen kansrijke initiatieven aanjagen
en verbindingen leggen voorbij de scheidslijnen van de domeinen van ambtenar
en,
bestuur
ders, bur
gers en instellingen. Ze zijn communicatief en scheppen én behouden
vertr
ouwen van alle partijen.
Gebiedsgericht werken staat ook voor
blijvend ler
en. Bovenstaande is dan ook geen
uitputtende opsomming van verplichte literatuur
, maar gebiedsgericht werken wor
dt
ontwikkeld in de praktijk, waarbij literatuurstudies ondersteunend zijn. Inspiratie
opdoen en kennis nemen van lessons learned kan door er over te lezen, maar vooral
ook door te doen en aanwezig te zijn bij bijeenkomsten en netwerken in de gebieden.
HANDELEN
O
R
G
A
N
IS
E
R
E
N
BESTUREN
Casussen
CASUSSEN
A
Op naar Normaal Amster
dams Peil
B
De buurt is aantoonbaar schoner
C
Met straf
fe én uitgestoken hand de buurt er weer bovenop krijgen
D
Een inloophuis gewoon omdat dementer
enden er bij hor
en
E
Praktijkteam tr
ekt de buurt in, los van alle conventies
F
Buurtwerkkamer zor
gt voor nieuwe dynamiek
G
Een trust die potenties in de buurt de ruimte geeft
H
Korte lijnen met een buurtambassadeur om de hoek
I
Krachten bundelen voor een centrum dat de stad ver
dient
J
Kippen als aanjagers van duurzame ener
giepr
ojecten
K
Buurtagenda als springplank voor een gezamenlijke aanpak
L
Winkels en bedrijven invester
en in een veilige en aantr
ekkelijke buurt VAN PROGRAMMA NAAR CASUS Bestuur en gebiedsmanagement ■ A ■ B ■ C ■ D ■ E ■ F ■ G ■ H ■ I ■ J ■ K ■ L V erkeer en infrastructuur ■ I Openbar e ruimte en gr oen ■ B ■ H ■ J ■ K Stedelijke ontwikkeling ■ C ■ G ■ I Onderwijs en jeugd ■ E Sport en r ecr eatie ■ D W elzijn en zor g ■ A ■ D ■ F W
erk, inkomen en economie
■ A ■ C ■ F ■ G ■ I ■ J ■ L Openbar e or de en veiligheid ■ A ■ C ■ E ■ F ■ H ■ I ■ K ■ L Cultuur en monumenten ■ G
LEESWIJ
Z
ER
Bestuur en gebiedsmanagement V erkeer en infrastructuur Openbar e ruimte en gr oen Stedelijke ontwikkeling Onderwijs en jeugd Sport en r ecr eatie W elzijn en zorg W
erk, inkomen en economie
Openbar
e or
de en veiligheid
Cultuur en monumenten
Milieu en water
Op naar Nor
maal
Amster
dams Peil
Casus A
HANDELEN
ORGANISEREN
BESTUREN
Door de crisis stagner
en de plannen voor nieuwbouw en het opknappen van openbar
e
ruimtes in Nieuw-W
est. Sociaal en economisch kwetsbar
e bewoners staat een onzeker
e
periode te
wachten, verhuizen zit er voorlopig niet in. En dat
in buurten waar de
leefbaarheid zwaar onder druk staat. In deze omstandighede
n schiet het fysiek beheer
tekort. Gebieds
arrangementen bieden de mogelijkheid om op een ander
e manier te werk te
gaan. Het gaat hierbij om een
integrale
gebiedsgerichte aanpak op buurtniveau, met als doel
dat bewoners sociaal en
economisch weer aansluiting vinden op het Amster
dams gemiddelde,
het NAP
. Na een bestuurlijk akkoor
d op hoofdlijnen, volgt per buurt een traject waarbij wijk
-partners en bewoners betr
okken wor
den bij het uitwerken. De plannen wor
den op drie niveaus
beoor
deeld op de volgende ef
fecten: W
or
dt de straat schoon, heel en veilig? Gaan huishoudens
er sociaal dan wel economisch op vooruit? En verbetert het d
e sociale samenhang in de buurt?
Er is veel ruimte voor bewoners om eigen initiatieven te ontp
looien.
W
IE
Er zijn nogal wat partijen betr
okken bij de gebiedsarrangementen, juist omdat er gestr
eefd wor
dt
naar maatwerk per buurt. Maar ook omdat de aanpak aanvullend is op het r
egulier
e beheer
, dat
overwegend fysiek is. Er is geen aparte pr
ojectgr oep opgericht, de r egulier e overleggen wor den gebruikt. V oortdur end wor
dt geschakeld tussen de lijnen en pr
ocessen van het stadsdeel en de
hybride netwerken van bewoners, corporaties en ander
e partijen op buurtniveau.
Op naar Nor
maal Amster
dams Peil
C
ASUS
A
H
OE
Men is zelf gaan kijken en luister
en in de buurt. Zo zijn er in 2012 bewoners geraadpleegd
tijdens buurtbijeenkomsten. En is dankbaar gebruik gemaakt van de bestaande
netwerken.
Succesvolle inspanningen die eer
der hun nut duurzaam en zichtbaar bewezen hebben,
zijn meegenomen in de plannen. Maar er zijn ook per buurt uitnodigingen uitgegaan naar
bewoners en ander
e partners om samen de plannen voor hun gebied uit te werken. V
er
der
heeft het stadsdeel het wijkoverleg gefaciliteer
d om per buurt de netwerken om tafel te
krijgen. R ESUL TA TEN
De integrale aanpak is intensief en kan daar
door nauwer aansluiten op wat er gaande is in
een buurt. Hier
door neemt het vertr
ouwen in het stadsdeel toe en motiveert het bewoners
om zelf ook aan de slag te gaan. Dit zijn gunstige condities voor coalities op uiteenlopende
beleidsterr
einen tussen bewoners en pr
ofessionals.
INVESTERINGEN
Het gaat hier om een investering die bedoeld is voor een specifieke aanpak van de
pr
oblematiek in de tien genoemde gebieden. In eur
o’
s gaat het om een bedrag van
€ 752.500. Dit budget maakte het mogelijk om activiteiten te ontwikkelen die inspelen op wat
er op dat moment in een bepaalde buurt gaande is. Of aansluiten op initiatieven die in een
buurt ontstaan. Dit is een investering in een ander
e manier van werken en samenwerken. Het
vraagt meer tijd om met uiteenlopende partners te overleggen en intern af te stemmen.
C
ASUS
A
C
ASUS
A
A
NAL
Y
SE
Gebiedsgericht handelen
is in de gebiedsarrangementen te herkennen aan het
zelf zien, hor
en, kijken en luister
en. Bijvoorbeeld door de or
ganisatie van bewoners
-bijeenkomsten en signalen vanuit de buurt via -bijeenkomsten met bewoners als
uitgangspunt te nemen bij het maken van een buurtanalyse. Een herkenningspunt bij
de uitwerking van de plannen is het opzoeken van de netwerken van bewoners en
partners die
continu betr
okken zijn en participer
en in die buurten.
De or
ganisatie
heeft een aantal kenmerken van gebiedsgericht werken. De
werking met diverse partners in een buurt en het faciliter
en van wijkoverleg is daar
één van, vanuit het bolwerk wor
den netwerken opgezocht. Er wor
den specialistische
medewerkers in de buurt ingezet, zodat zij hun vakkennis ter plekke ter beschikking
kunnen stellen. Een ambtenaar nieuwe stijl. Door per buurt zoveel partijen en talenten
bij elkaar te br
engen, versterken deze elkaar en ontstaat er een kruisbestuiving die
typer
end is voor het or
ganiser
en nieuwe stijl.
Het bestuur
biedt ruimte voor gebiedsgericht werken door op hoofdlijnen de koers
uit te stippelen. Het ontwikkelen en uitvoer
en van de plannen laten ze over aan
de mensen die verantwoor
delijk zijn voor de uitvoering. Bij de verantwoor
ding zijn
verhalen gevoegd op basis van interviews die samen een kwalitatieve beschrijving
bieden van de uitvoering, waar
door ook pr
ocessen zichtbaar gemaakt wor
den.
C
ASUS
A
Kijk en luister zelf naar signalen van bewoners en netwerkpartners
in de wijk en neem dat als uitgangspunt voor het handelen.
Met een budget voor gebiedsgerichte investeringen kan de
or
ganisatie beter inspelen op de specifieke opgaven van een buurt.
Om snel te kunnen handelen is een dir
ecte verbinding nodig
tussen bestuurlijk opdrachtgever
, ambtelijk opdrachtgever en de
opdrachtnemer
. En een wijkstaf waarin de voortgang wor
dt gemeld.
Succesfactor
en
M EER INFOR M AT IE Peter Hazewindus Programmamanager voortzetting gebiedsarrangementen Nieuw-W
est
Bestuur en gebiedsmanagement V erkeer en infrastructuur Openbar e ruimte en gr oen Stedelijke ontwikkeling Onderwijs en jeugd Sport en r ecr eatie W elzijn en zor g W
erk, inkomen en economie
Openbar
e or
de en veiligheid
Cultuur en monumenten
Hoe keer je het pr
oces van verloedering en krijg je een buurt we
er schoon,
heel en veilig? In de W
aterlandpleinbuurt in Noor
d was duidelijk dat meer van
hetzelfde niet hielp. V
andaar dat gekozen is voor een ander
e benadering van
het beheerplan voor dit gebied. En de aandacht deze keer nie
t uitsluitend te
richten op de inhoud van de klachten, maar vooral te kijken naar
de manier
waar
op ze het beste op te lossen zijn.
De buurt is nu schoner en beschikt over een goed op elkaar in
gespeeld netwerk,
met de
gebiedsmanager als schakel tussen het stadsdeel, ins
tanties en buurtbewoners.
Er is duidelijkheid over ieders r
ol en verantwoor
delijkheid. Met dit beheerplan hebben
bestuur
ders er een nieuw instrument bij om hier
na ook ander
e knelpunten op deze
manier aan te pakken.
W
IE
Trekker is de gebiedsmanager van stadsdeel Noor
d. Zij or
ganiseer
de bijeenkomsten met
bewoners, raadpleegde pr
ofessionals bij politie, corporaties en welzijnsor
ganisaties. En ging te
rade bij de vele stadsdeelmedewerkers die bijdragen aan de leefbaarheid. Een buurtmeester
is speciaal belast met de or
ganisatie en uitvoering van het beheerplan. Het dagelijks bestuur
,
managers en dir
ecteur
en van corporaties sanctioneer
den deze nieuwe werkwijze met hun
handtekening.
De buurt is aantoonbaar schoner
C
ASUS
B
H
OE
Bij de start ging veel aandacht uit naar het cr
eër
en van een br
eed draagvlak, als voorwaar
de
voor een gezamenlijke aanpak. De gebiedsmanager inventariseer
de daarna de belangrijkste
knelpunten: acht hotspots. En bracht ieders bijdrage aan de leefbaarheid in deze buurt in
kaart. Aan de hand van de prioriteitenlijst van de buurtbewoners zijn werkafspraken gemaakt.
De buurtmeester zag toe op de uitvoering en de afstemming tussen alle partners.
Op een lijst war
en de werkzaamheden per onderwerp en per or
ganisatie te volgen en
konden ze afgevinkt wor
den. Tijdens buurtgespr
ekken zijn de r
esultaten met bewoners
bespr oken. R ESUL TA TEN De neer
gaande spiraal is omgebogen, de leefbaarheid is verbeter
d en de buurt is
aantoonbaar schoner
. Dankzij hotspots en prioriteitenlijst lukte het om de aandacht te
focussen op de
belangrijkste knelpunten. En was er een br
eed commitment over de aanpak.
Bewoners hadden van begin tot eind een duidelijke inbr
eng. En de deelnemende partners
wisten wat er van hen verwacht wer
d, hier
door konden zij ook flexibel inspringen op de
actualiteit. Het stadsdeel is positief over de r
esultaten en wil meer gebiedsgericht werken.
De gesmede coalitie is sterk genoeg om hierna de veiligheid in de buurt bij de kop te nemen.
INVESTERINGEN
Het gaat om een additionele inzet, met een buurtmeester die speciaal belast is met de
or
ganisatie en uitvoering van het beheerplan. De aanpak was in het begin intensief, in het
eerste half jaar had de gebiedsmanager twee tot drie dagen per week nodig om het pr
oces in
gang te zetten en plannen te ontwikkelen. Het stadsdeel investeer
de ongeveer € 300.000 in de nieuwe werkwijze.
C
ASUS
B
C
ASUS
B
A
NAL
Y
SE
Het gebiedsgericht handelen
bracht met zich mee dat alle werkzaamheden wer
den
meegenomen bij de inventarisatie, zowel van het stadsdeel als van der
den. Nieuw was
ook om een gezamenlijke activiteitenlijst af te vinken en deze te bespr
eken met de
bewoners.
De integrale aanpak van de W
aterlandpleinbuurt wijst uit dat het gewenste ef
fect
uitblijft bij financiering vanuit afzonderlijke ‘kokers’. Net zoals een extra inzet door
afzonderlijke partijen weinig zoden aan de dijk zet. Het succes school in de gezamen
-lijke aanpak en het br
ede draagvlak.
In de gekozen werkwijze is de traditionele aanpak vanuit het stadsdeel (als bolwerk)
ingeruild voor het br
eder
e spectrum van een gebiedsgerichte netwerkaanpak. Met als
kenmerken het verbinden van mensen, het cr
eër
en van draagvlak, r
egie voer
en op het
pr
oces en laten ervar
en waar de kracht van een ketenaanpak in schuilt.
Vo o r d e o rg an isa tie
was het nieuw om van de gangbar
e pr
ogramma-indeling af te stappen
en op de hotspots in een buurt nauw samen te werken met functionarissen uit ander
e
sector
en en disciplines. Bij deze contacten ter plekke speelde de buurtmeester een
belangrijke r
ol. Opmerkelijk was ook dat de gebiedsmanager door haar verbindende
rol door niemand gezien wer
d als onder
deel van een van de partijen.
Het bestuur
is gewend te denken in domeinen en pr
ogramma’
s. In de W
buurt is daar van afgestapt en vormde dit gebied zelf het beleidskader
. Door dit te
vertalen in een buurtplan en daar middelen voor beschikbaar te stellen, kon deze
opgave r ekenen op br ede steun.
C
ASUS
B
Laat los wat niet kan en zoek uit hoe het wel kan.
Afspraak is afspraak.
Zoek naar gezamenlijkheid van het pr
obleem. En kies partners die daarbij kunnen helpen.
Persoonlijke competenties zijn cruciaal: zelfstandigheid, inzet, expertise, goed kunnen
samenwerken en oplossingsgericht zijn.
Het helpt als de partners ook gebiedsgericht willen werken en denken.
Bestuur moet loslaten en ruimte scheppen, ook financieel.
Bij escalaties is belangrijk dat bestur
en snel beschikbaar zijn en steun geven.
Succesfactor
en
M EER INFOR M AT IENathalie Lagrand (gebiedsmanager W
aterlandpleinbuurt)
n.lagrand@noor
d.amster
dam.nl
Bestuur en gebiedsmanagement V erkeer en infrastructuur Openbar e ruimte en gr oen Stedelijke ontwikkeling Onderwijs en jeugd Sport en r ecr eatie W elzijn en zor g W
erk, inkomen en economie
Openbar e or de en veiligheid Cultuur en monumenten Milieu en water
M
et
st
ra
ffe
é
n u
itg
es
to
ke
n
ha
nd
d
e b
uu
rt
er
w
ee
r
bovenop krijgen
Casus C
HANDELEN
ORGANISEREN
Pr
oject 1012 is het antwoor
d van Amster
dam op de (geor
ganiseer
de) criminaliteit en
verloedering in het hart van de stad, het gebied dat samenva
lt met postcode 1012. De
Centrale Stad en Stadsdeel Centrum pakken gezamenlijk de cr
iminaliteit aan en werken
tegelijkertijd aan de economische opwaar
dering van dit karakteristieke deel van de binnenstad.
Dat doen ze samen met de buurt, tal van instanties en overige
partners in dit gebied.
Aanleiding om in de zomer van 2007 met dit pr
oject te starten, was dat er een economische
structuur in het gebied was ontstaan waarin misstanden als v
astgoedfraude, mensenhandel,
en
belastingontduiking flor
eer
den. Belangrijk was ook het inzicht dat de bestuursr
echtelijke en
strafr
echtelijke handhaving van de (geor
ganiseer
de) criminaliteit gepaar
d zou moeten gaan met
een aanpak die er op gericht was om de buurt als geheel wee
r in de lift te krijgen en dat een
gezamenlijke visie van overheidspartijen noodzakelijk was.
W
IE
De Centrale Stad en Stadsdeel Centrum werken nauw samen in wat ze zelf wel het Coalitie
pr
oject
1012 noemen. Maar ook de buurtbewoners, de corporaties, bonafide eigenar
en, en een keur aan
instanties lever
en een bijdrage. En intern bij de Gemeente zijn een gr
oot aantal afdelingen
betr
okken bij dit pr
oject.
Met straf
fe én uitgestoken hand de buurt
er weer bovenop krijgen
C
ASUS
C
H
OE
Het gr
ote verschil met eer
der
e pogingen om dit deel van de stad uit het slop te tr
ekken, is
de gedeelde visie en de gebiedsgerichte werkwijze. Een illustratie hiervan is de straatgerichte
aanpak, waarbij heel nauwkeurig wor
dt aangewezen in welke straten en gebieden de cof
feeshops
en raambor
delen moeten sluiten. Het gaat om 26 cof
feeshops en 192 ramen, 40 % van het totaal.
In de overige straten is in goed overleg gepr
obeer
d om zogeheten crimogene, economisch
laagwaar
dige en overlastgevende functies in de buurt om te buigen in positieve richting. Hierbij
gaat het bijvoorbeeld om belwinkels, minisupermarkten en souvenirwinkels. Zes straatteams met
een pr
ojectleider zijn ingezet om de buurt er weer bovenop te helpen. Dit gebeur
de aan de hand
van een straatvisie die met bewoners, ondernemers, overige partners en de gemeente samen is
opgesteld. R ESUL TA TEN Het invester
en in zo’n integrale werkwijze werpt zijn vruchten af. Dat blijkt uit de sluiting van
106 raambor
delen, 26 cof
feeshops op termijn, 11 herinrichtingen en 10 gr
ote sleutelpr
ojecten.
Investeer
ders krijgen weer vertr
ouwen in de binnenstad, de publieke opinie over vr
ouwenhandel
is bijgedraaid en de leefbaarheid in de buurt is sterk verbeter
d.
INVESTERINGEN
Het Stadsdeel Centrum heeft 7 fte en het stedelijk Pr
oject Management Bur
eau heeft 3 à 4 fte
vrijgemaakt voor dit pr
oject. De Centrale Stad en het Stadsdeel hebben een werkbudget van
respectievelijk
€ 200.000 en
€ 150.000 ingezet. De overheid investeert van 2008-2018
€ 110
miljoen. In die periode investeert de private sector bijna één miljar
d Eur
o. Dit laat zien dat
publieke investeringen als vliegwiel kunnen funger
en voor private investeringen.
C
ASUS
C
C
ASUS
C
A
NAL
Y
SE
De taaie en complexe problematiek in dit postcodegebied vraagt een visie die
gedeeld wor
dt door de samenwerkende partijen. Door str
eng te handhaven en daar
-naast ook te invester
en in verbeteringen voor de buurt, lukt het een br
eed draagvlak
te cr
eër
en. En de krachten gebundeld in te zetten in een afgebakend gebied.
Het gebiedsgericht handelen
komt duidelijk naar vor
en bij de straatgerichte aanpak.
De buurt, opgeknipt in zes clusters, wor
dt met ver
eende krachten per straat her
over
d.
De visie op de buurt die de pr
ojectleider en zijn team met bewoners, ondernemers en
alle partners opstellen, geldt als richtsnoer voor het handelen en de keuze voor het
soort interventies.
De or
ganisatie
is gefocust op basis van een gezamenlijk opgestelde visie op het gebied.
Alle lijnafdeling werken vanuit dit perspectief. En ook alle partners weten wat er van
hen wor
dt verwacht. Door de afbakening op postcodeniveau zijn op (kleine) schaal
oplossingen op maat mogelijk. En het combiner
en van str
eng handhaven in het ene
deel en stimuler
en met pr
ojecten in ander
e delen van een gebied, illustr
eert hoezeer
de werkzaamheden zijn afgestemd op de behoeften ter plaatse.
Het bestuur
heeft stevige lange termijn ambities opgesteld en daar de benodigde
financiering voor vrijgemaakt. Het pr
oject bestrijkt diverse beleidsterr
einen,
- pr
ostitutie, cof
feeshops en veiligheid - zowel op gemeentelijk als op rijksniveau. De
coalitie van de Centrale Stad en het Stadsdeel Centrum is een krachtig signaal naar
alle
partijen. En geeft rugdekking aan uitvoer
enden die tegen taaie en ingesleten
werkwijzen aanlopen.
C
ASUS
C
W
aarbor
g lange-termijndoelen met de benodigde middelen.
Stabiele financiering helpt om het gewonnen vertr
ouwen vast te houden.
Cr
eëer ur
gentie door gr
enzen te stellen.
Str
enger sectoraal optr
eden alleen volstaat niet in een complexe buurt.
Een gedeelde visie zor
gt voor draagvlak om te focussen op een gezamenlijke aanpak.
Schakel over van instanties met eigen bolwerken naar een netwerk met straatteams.
Stel competentiepr
ofielen op voor lokaal benodigde interventies, en stap af van
het handelen vanuit sectoraal beleid en r
egelgeving.
Succesfactor
en
M EER INFOR M AT IE www .amster dam.nl/gemeente/or ganisatie-diensten/sites/pr oject_1012/1012/ Ahoogeveen@centrum.amster dam.nl Xbinsber gen@centrum.amster dam.nlBestuur en gebiedsmanagement V erkeer en infrastructuur Openbar e ruimte en gr oen Stedelijke ontwikkeling Onderwijs en jeugd Sport en r ecr eatie W elzijn en zorg W
erk, inkomen en economie
Openbar
e or
de en veiligheid
Cultuur en monumenten
Milieu en water
omdat dementer
Een inloophuis gewoon
enden
er bij hor
en
Casus D
HANDELEN
ORGANISEREN
BESTUREN
Het idee voor het Odensehuis, een inloophuis voor dementer
enden in het stadsdeel
Z
uid,
ontstond zeven jaar geleden op initiatief van een gr
oep Amster
dammers die de zor
g voor
dementer
enden goed kennen.
Z
ij constateer
den dat mensen met beginnende dementie na
de diagnose in een zwart gat ter
echt komen en zich geconfr
onteer
d zien met een uitzichtloos
bestaan. V
aak lopen ze met duizend en één vragen r
ond, terwijl de zor
g pas in een laat
stadium van dementie in beeld komt.
Het Odensehuis, genoemd naar het Deense voorbeeld in Od
ense, str
eeft er naar dat mensen
met dementie er gewoon bij hor
en en wil de taboes over dit onderwerp doorbr
eken.
Het inloophuis biedt hen een ontmoetingsplek en een activite
itenpr
ogramma om aan deel te
nemen.
Het aantal dementer
enden neemt fors toe, net als de vraag om hulp. Met de uitbr
eiding van
de WMO krijgt de gemeente er vanaf 2015 veel zor
gtaken bij. Nu al is duidelijk dat, ook uit
financieel oogpunt, zelfr
edzaamheid en mantelzor
g belangrijker wor
den. Het Odensehuis
bevor
dert dit door opvang te bieden en mensen toe te ruste
n. V
oor het Stadsdeel is een r
ol
weggelegd in het faciliter
en en ondersteunen van een der
gelijk initiatief en de voorziening te
pr
omoten.
dementer
Een inloophuis gewoon omdat
enden er bij hor
en
C
ASUS
D
W
IE
Odensehuis is een vrijwilligersor
ganisatie naast en in samenwerking met het pr
ofessionele
aanbod. Het is een zelfstandige stichting met een bestuur
, coör
dinator
en en een comité van
aanbeveling. Het inloophuis is er voor mensen met dementie en geheugenklachten, maar
ook hun partner
, familie en vrienden zijn welkom. Het pand in de Marathonbuurt in Zuid tr
ekt
bezoekers uit de hele stad.
H
OE
Het Odensehuis geeft een plek en een stem aan mensen met dementie. Zij kunnen er
,
samen met partner
, familie en vrienden, ter
echt voor koffie en een praatje, maar ook voor
cr
eatieve en sportieve activiteiten, informatie, lezingen en educatieve activiteien. Met hun
kennis en
ervaring
staan bezoekers van het inloophuis ander
e mensen met dementie bij,
en
komen ze op voor
lotgenoten. Tijdens de week van de dementie is de Odense-alliantie
gelanceer
d, met als doel om ook in ander
e delen van de stad een der
gelijk initiatief van de
gr ond te krijgen. R ESUL TA TEN
Het Odensehuis is een waar
devolle aanwinst voor het zor
gaanbod, niet alleen voor het stadsdeel
Zuid. Ze stimuler
en dementer
enden om actief en onder de mensen te blijven. De combinatie
van een inloop en activiteiten biedt een welkome aanvulling op de mantelzor
g en legt mogelijk
minder druk op de behoefte aan zwaar
der
e vormen van zor
g.
W
ELKE
INVESTERINGEN
Odensehuis is als stichting zelf verantwoor
delijk voor de exploitatie van het inloophuis. De dienst
W
onen, zor
g en samenleven is op de achter
gr
ond betr
okken bij het plan van de
Odensehuis-C
ASUS
D
alliantie om ook elders in de stad inloophuizen voor dementer ende op te zetten. Als onder deel van de r egulier
e taken kan het Stadsdeel, waar gewenst, bijdragen aan
het
verbeter
en van de voorwaar
den. Maar ook deze voorziening binnen het stadsdeel
pr
omoten en te helpen deze op de kaart te zetten.
C
ASUS
D
A
NAL
Y
SE
Bij het Odensehuis gaat het om overheidsparticipatie. Dit initiatief is tot stand
gekomen onder r
egie en verantwoor
delijkheid van een gr
oep betr
okken bur
gers. Op
onder
delen kunnen zij steun inr
oepen van de overheid of ander
e partners, zoals bij de
plannen om gespr
eid over de stad meer van der
gelijke voorzieningen op te richten.
Vanwege de vestigingsplek van het inloophuis is het Stadsdeel Zuid een potentiële
partner om verbindingen te leggen met or
ganisaties en bewoners in de buurt.
Het gebiedsgericht handelen
moet gezocht wor
den in de ondersteunende en faciliter ende rol van betr okken ambtenar en. En het pr omoten van een der gelijk pr oject.
Voorheen stapte een stadsdeel in de valkuil alles zelf te willen doen en een pr
oject
‘kant-en-klaar’ op te lever
en. In dit geval heeft een gr
oep deskundige en
betr
okken
bur
gers het initiatief genomen en de ontwikkeling van het inloophuis ter hand ge
-nomen. Hierbij zien ze er op toe dat demente bezoekers veel invloed hebben op de
or
ganisatie en de pr
ogrammering, alsmede de ondersteuning die geboden wor
dt.
V
oor de or
ganisatie
geldt hetzelfde als bij het bestuur: stand by zijn als er behoefte is aan
steun en faciliteiten. En kenbaar maken hoezeer dit initiatief gewaar
deer
d wor
dt. W
aar
nodig zor
gen voor verbindingen met mogelijke partners in het stadsdeel, bijvoorbeeld
in het kader van de nieuwe wmo.
Het bestuur
volgt dit succesvolle bur
gerinitiatief vanaf de zijlijn, biedt desgewenst steun
en faciliteiten. En kan, als de situatie zich voor
doet, blijk geven van hun waar
dering
voor de bijdrage van deze voorziening aan een hele kwetsbar
e gr
oep bewoners. Dan
wel het belang te onderstr
epen van de vrijwilligers die zich hiervoor inzetten.
C
ASUS
D
Geef stedelijke vraagstukken als dementie ook lokaal een plek.
Kijk als bestuur over de eigen fysieke en formele gr
enzen heen.
Vertr
ouw op de deskundigheid en het or
ganisatievermogen van
bewoners en initiatiefnemers. Dit r
esulteert in oplossingen op maat.
Ook met een dichte beurs zijn er nog talloze mogelijkheden om een
bur
gerinitiatief te steunen en te pr
omoten.
Succesfactor
en
M EER INFOR M AT IE www .odensehuis.nl coor dinator@odensehuis.nl 020 3374 244Paulien Luimes (Regisseur Zor
g en W
elzijn Stadsdeel Zuid)
Bestuur en gebiedsmanagement V erkeer en infrastructuur Openbar e ruimte en gr oen Stedelijke ontwikkeling Onderwijs en jeugd Sport en r ecr eatie W elzijn en zor g W
erk, inkomen en economie
Openbar
e or
de en veiligheid
Cultuur en monumenten
Milieu en water
Praktijkteam tr
ekt de
buurt in, los van alle
conventies
Casus E
HANDELEN
ORGANISEREN
W
at kun je nog doen in een buurt waar maar liefst 40 or
ganisaties en een meervoud aan
pr
ofessionals hun tanden al 13 jaar stuk bijten op de aanhoude
nde jeugdoverlast en alle
pr
oblemen die daar
mee samenhangen? In W
est zochten ze uit hoe het zo ver kon komen
en namen het besluit om radicaal van koers te verander
en.
Om het tij te ker
en is het Buurt Praktijk T
eam (BPT) ontwikkeld, een select en slagvaar
dig
gezelschap. Met zichtbar
e r
esultaten wor
dt stukje bij beetje gewerkt aan het herstel van
vertr
ouwen. T
ot bewoners en pr
ofessionals in de buurt de pr
oblemen weer zelf aan kunnen
pakken. Het BPT nestelt zich in de buurt, kijkt r
ond, gaat op zoek naar verhalen, analyseert
knelpunten, onderzoekt onderliggende dynamieken en r
elaties tussen de pr
oblemen en blijft
daarbij voortdur
end in gespr
ek. In de buurt, maar het BPT legt zijn oor ook te luister bij het
Stadsdeel en de partners, laat zich voeden en nodigt uit om me
e te kijken, ook letterlijk.
W
IE
Een team wor
dt geselecteer
d op basis van competenties die nodig zijn in een buurt. Dat
varieert,
het eerste BPT bestaat inmiddels uit een teamleider en 11 pr
ofessionals en het volgende is
samengesteld uit een mix van 4 ber
oepskrachten en 3 buurtbewoners. Denk bij pr
ofessionals
aan de opbouwwerker
, de wijkagent, een jonger
enwerker
, een buurt coör
dinator van het stads
-deel, veldwerker
, een leerplichtambtenaar
, een ouder en een kind adviseur
. T
eamleden former
en
Praktijkteam tr
ekt de buurt in, los van conventies
C
ASUS
E
op hun beurt weer netwerkjes r
ond zaken die zij aanpakken. Het BPT leert van ander
en, deelt
ervaringen en haalt feedback danwel support op. In de buurt, bij collega’
s en instanties alsook bij
managers, dir ecteur en en bestuur ders. H OE
Het team doorloopt een cyclus van vier fasen, startend met een uitgebr
eide analyse en het
mobiliser
en van bewoners. Hierna wor
dt een voorlopige strategie uitgestippeld. Der
de stap is
het former
en van een team. T
ot slot volgt de fase van het doen. Kleine afgebakende interventies
die zichtbar
e r
esultaten oplever
en. Gevolgd door r
eflectie, waar nodig bijstellen, dit al doende
het veranker
en en vervolgacties plannen. Zo kan het team steeds fijnmaziger acties or
ganiser
en
in de buurt, dichtbij het pr
obleem en de mensen die het betr
eft. In plaats van focus op functies,
werkpr
ocessen en pr
otocollen werkten de BPT
s met werk
principes. Dit zijn praktische richtlijnen
voor het or
ganiser
en van het werk (zoals br
eed kijken, eerst analyser
en, kleine stappen, model
staan, eigen kracht van de buurt is leidend, op
competentie or ganiser en). R ESUL TA TEN BPT zor
gt voor nieuw elan in pr
oblematische buurten waar de r
egulier
e aanpak op stukgelopen
is. De cijfers van de veiligheidsindex en de buurtmonitor zijn hoopgevend. En de verzuimcijfers
op de twee scholen in de buurt zijn gekelder
d. Signalen uit de buurt geven een zelfde beeld:
overlast neemt af, er is meer ouderlijk toezicht op straat, mensen gr
oeten elkaar weer en het
vertr
ouwen in politie en stadsdeel gr
oeit. Kortom het werkt.
C
ASUS
E
INVESTERINGEN
De kosten per team komen in eur
o’
s uit op gemiddeld
€ 50.000, daar is een werkbudget van
€ 30.000 bij inbegr
epen. Capaciteit van teamleden komt uit r
egulier
e budgetten. De extra
kosten vertonen een dalende curve. Door het inwisselen van oud voor nieuw kan na het
eerste jaar al een deel van de kosten gedekt wor
den uit de eigen begr
oting.
C
ASUS
E
A
NAL
Y
SE
Gebiedsgericht handelen
zit in het dna van BPT
, de ler
ende onderzoekende opstelling is
een basishouding van de teamleden. Het team heeft als thuisbasis ook daadwerkelijk
een buurtcentrum als werkplek in de buurt. De teamleden doen wat nodig is. V
anuit een
hands on-mentaliteit stappen de teamleden de buurt in en leggen contacten op straat.
Daarbij durven ze fouten te maken, maar vragen ook altijd feedback en stur
en dan snel
weer bij. Dit ler
en is voor de bor
ging van het BPT een essentieel onder
deel van het
werk.
Het BPT or
ganiseert
zich r
ondom behoeften en praktische knelpunten die zich ter plekke
in de buurt aandienen. Het gaat om een fundamenteel ander
e manier van or
ganiser
en,
waarbij het bouwen van kleine netwerken en het ler
en centraal staat. Het team is
wendbaar
, flexibel, kan snel en alert ingrijpen en werkt heel r
esultaatgericht. Geen gr
ote
pr
ogramma’
s maar kleine stappen. Het team is bovendien in staat om over de gr
enzen
van de or
ganisatie en de beleidsterr
einen heen te kijken. De interventie is een tijdelijke,
binnen een paar jaar moet de situatie genormaliseer
d zijn. Maar het BPT gaat pas weg
als pr
ofessionals en bewoners zelf weer hun pr
oblemen kunnen oplossen.
Het bestuur
bood vanuit een helder
e ambitie het BPT alle ruimte om te experimenter
en.
Op cruciale momenten stond de wethouder pal voor deze aanpak en gaf rugdekking
wanneer dit nodig was. Er is sprake van een gr
ote transparantie over de werkzaam
heden
van het BPT
. Dir
ecteur
en, managers en bestur
en wor
den herhaaldelijk
uitgenodigd om
over de schouder van het team mee te kijken. En raakten door hun verhalen over de
weerbarstige praktijk ook persoonlijk betr
okken bij deze aanpak.
De teamleider zor
gt ervoor dat bestuur
ders, managers en leidinggevenden van het
Stadsdeel en de partners voortdur
end op de hoogte zijn.
C
ASUS
E
Een externe blik kan helpen je gezichtsveld te verruimen.
Steun op dir
ectieniveau is onontbeerlijk, evenals een wethouder die op gezette
tijden voor je in de br
es springt. Rugdekking moet je ook or
ganiser
en.
Vertel en laat zien wat je doet. Daarbij gaat het ler
en en ruimte cr
eër
en voor je
werkwijze boven het rapporter
en.
Een team met een gezamenlijke focus dat aan de slag gaat op basis van
concr
ete signalen in de buurt, is efficiënter en waarschijnlijk ook goedkoper
.
Team samenstellen op basis van talenten en niet op basis van functies en taken.
Succesfactor
en
M EER INFOR M AT IE www .buurtpraktijkteam.nl May-Britt Jansen m.jansen@west.amster dam.nl 06 3331 7093Bestuur en gebiedsmanagement V erkeer en infrastructuur Openbar e ruimte en gr oen Stedelijke ontwikkeling Onderwijs en jeugd Sport en r ecr eatie W elzijn en zorg W
erk, inkomen en economie
Openbar
e or
de en veiligheid
Cultuur en monumenten
Milieu en water
Buurtwerkkamer zor
gt
voor nieuwe dynamiek
Casus F
HANDELEN
ORGANISEREN
Amster
dam telt steeds meer buurtwerkkamers, al zijn ze ove
ral weer net even anders
geor
ganiseer
d. De buurtwerkkamer in V
enserpolder
, een wijk in Stadsdeel
Z
uid-Oost, is een
gezamenlijk initiatief van het Stadsdeel en corporatie Eigen Haar
d, die in het winkelcentrum
van V
enserpolder een ruimte beschikbaar heeft gesteld voor b
uurtwerkkamer Multibr
on. Dit als
onder
deel van de aanpak om van dit winkelcentrum een veilig
en aantr
ekkelijk centrum voor de
wijk te maken.
De buurtkamer van V
enserpolder is onder
deel van een br
eder
e aanpak van ar
moede en richt zich
vooral op gezinnen van mensen zonder werk die ver van de ar
beidsmarkt af staan (tr
ede 1 en 2).
Het centrum is ook een vindplaats om mensen door te verwijze
n naar instanties.
De bewoners wisten Multibr
on snel te vinden en gebruik te maken van de mogelijkheid om er
zelf activiteiten te or
ganiser
en. Deze laagdr
empelige ontmoetingsplek zor
gt voor een geheel
nieuwe dynamiek in de buurt.
Buurtwerkkamer zor
gt voor nieuwe dynamiek
C
ASUS
F
W
IE
De corporatie Eigen Haar
d heeft als eigenaar van de accommodatie het voortouw genomen
voor de buurtwerkkamer
. Str
even is dat buurtbewoners het centrum gaan runnen. V
oor de
medewerkers van het Stadsdeel en de ander
e partners is het een uitvalsbasis en ontmoetings
-punt in de buurt. H OE Multibr
on heeft een sociale functie. Bewoners kunnen deelnemen aan activiteiten als ze in ruil
daarvoor zich actief voor de buurt of de buurtwerkkamer inzetten. Bijvoorbeeld voor de
Formulier
enbrigade. Het stadsdeel fungeer
de als kwartiermaker voor een pilot van Buurtzor
g Jong. Het pr oject ‘kwetsbar e eenouder gezinnen’ Pr oeftuin om het Kind, werkt vanuit dit centrum.
En via DWI kunnen mensen zonder werk in Multibr
on ter
echt kunnen voor begeleidingstrajecten
naar werk. Maar ook het buurtteam, de politie en de winkeliersver
eniging maken gebruik van het
centrum. R ESUL TA TEN Multibr
on begint zich te ontpoppen tot het der
de sociale hart van de buurt waar bewoners zelf
een belangrijke r
ol spelen. De kern van actieve bewoners br
eidt zich uit, dit is een eerste stap
naar het zelf pr
ogrammer
en en het str
even naar een bewonerstrust. V
rijwel alle partijen die zich
inzetten voor de leefbaarheid in de buurt, zowel actieve bewoners als pr
ofessionals, maken
gebruik van de accommodatie en tr
ef
fen elkaar daar op dagelijkse basis om samen te werken.
Dit versterkt het buurtnetwerk en komt de sociale cohesie in de buurt ten goede. Gunstige
bijkomstigheid is dat de komst van Multibr
on het winkelcentrum levendiger en veiliger maakt,
ook in de avondur
en.
C
ASUS
F
INVESTERINGEN
Bij het ontwikkelen, pr
ogrammer
en en inrichten van de buurtwerkkamer werkten het
Stadsdeel en Eigen Haar
d nauw samen. De uitvoering, in de or
de van 1 fte, was in
handen van Eigen Haar
d. In 2013 en 2014 is er vanuit de Stedelijke vernieuwingsgelden
een start-up budget van
€ 160.000 beschikbaar voor cofinanciering.
C
ASUS
F
A
NAL
Y
SE
Gebiedsgericht handelen
komt met name naar vor
en in het versterken van de
competenties van bewoners om de pr
ogrammering zelf ter hand te kunnen nemen.
En ze op termijn toe te rusten voor het opzetten van een bewonerstrust. Als laag
-dr
empelig ontmoetingspunt br
engt Multibr
on de buurt en het stadsdeel dichterbij
elkaar
, komen vrijwilligers en pr
ofessionals met elkaar in contact. En stimuleert hen om
zich gezamenlijk in te zetten voor de opgaven van de buurt.
De or
ganisatie
richt zich op het pr
oces om een aantal heel uiteenlopende partijen onder
één dak met elkaar te laten samenwerken en draagvlak te cr
eër
en. Het paradoxale
is hier dat Eigen Haar
d en het Stadsdeel bij de start weliswaar het voortouw namen.
Maar daarna het liefst zo snel als mogelijk een terugtr
ekkende beweging maken
ten gunste van het zelfor
ganiser
end vermogen van de actieve bewoners. Dit ver
eist
zor
gvuldig en behoedzaam oper
er
en omdat bewoners nogal eens ander
e maatstaven hanter en dan de pr ofessionele standaar den. Het bestuur
had in de beginfase een committer
ende r
ol, gericht op de voorwaar
den om
de buurtwerkkamer te r
ealiser
en. In plaats van een topdown sturing (vanuit het
bolwerk) is in de startperiode aanvullend en op maat bijgedragen. Bij het pr
oces ter
inbedding van de pilot Om het kind zie je dit terug. Hierbij was het te doen om de
pilot aan te laten sluiten op de br
eder
e buurtaanpak.
C
ASUS
F
Succesfactor
en
M EER INFOR M AT IE www .multibr on.nl - 020 3542 369Guno Nimmermeer - g.nimmermeer@zuidoost.amster
dam.nl - 06 2240 3351
Als wijkpr
ofessionals en actieve bewoners elkaar op dagelijkse basis in een locatie in de wijk
tr
ef
fen, dan komt dit de kwaliteit van het werk van pr
ofessionals en de bewoners ten goede.
Stel bewoners meer zeggenschap in het vooruitzicht en faciliteer ze bij het uitvoer
en
van hun acties. Een coachende instelling is hier het sleutelwoor
d.
Investeer in de r
elaties en het netwerk van partners in de wijk.
Bespr
eek r
egelmatig met dit netwerk waar behoefte aan is. En zor
g voor een samenhangend
geheel van acties en activiteiten.
Or
ganiseer een structur
eel overleg in de wijk.
Stem met elkaar af welke partij wat kan bieden. V
raag wat ze nodig hebben en zelf kunnen doen.
Het bestuur is nodig voor commitment en om richting te geven.
Inzetten op het ene domein werkt door op ander
e domeinen
HANDELEN
ORGANISEREN
BESTUREN
Bestuur en gebiedsmanagement V erkeer en infrastructuur Openbar e ruimte en gr oen Stedelijke ontwikkeling Onderwijs en jeugd Sport en r ecr eatie W elzijn en zor g Werk, inkomen en economie
Openbar
e or
de en veiligheid
Cultuur en monumenten
Een leegstaand schoolgebouw verslonst en haalt de omgevin
g naar beneden. Dat zagen ook
drie sociaal onder
nemende buurtbewoners gebeur
en met een karakteristieke school in de
Baarsjes in Stadsdeel W
est. T
oen de gemeente het pand niet verkocht kr
eeg, hebben ze het
plan opgevat voor een T
rust.
Z
e wilden het pand kopen en er een centrum voor de buurt
van maken en werkplek voor onder
nemende buurtgenoten. Dan kr
eeg het pand een nuttige
bestemming en wer
d de buurt nieuw leven ingeblazen.
Het drietal kr
eeg begin 2013 het gebouw in gebruik, in beheer weliswaar
. T
oen bleek ook
de ongekende wervingskracht van initiatiefnemers met vitale
netwerken in de buurt. Het
gebouw wer
d omgedoopt in MidW
est. Op de bovenver
diepingen namen zzp-ers hun intr
ek
en op de begane gr
ond vond een keur aan sociale en cultur
ele activiteiten plaats.
In korte tijd gr
oeide MidW
est uit tot een bruisend centrum, voor en door
, maar nog niet van
de buurt. Er zitten nog veel haken en ogen aan het str
even om als T
rust het pand te kopen.
