Bijlage VWO 2010
maatschappijwetenschappen
tevens oud programma maatschappijleer
deel 2 van 2
Bronnenboekje tijdvak 1
Inhoud
Opgave 1 Sensatie in het Nederlandse televisienieuws 2 Opgave 2 De kredietcrisis 4
Opgave 3 Gevolg van de kredietcrisis: toetreding IJsland tot de Europese Unie 6 Opgave 4 Politieke besluitvorming: de waarde van opiniepeilingen 7
Symbolenlijst
( ronde haak openen ) ronde haak sluiten " aanhalingsteken / slash; superscript * sterretje _ underscore bt begin tabel et einde tabel
4
Opgave 1 Sensatie in het Nederlandse
televisienieuws
bron: naar Martine Zuidweg, Vox, jaargang 8, nr. 2, 6 september 2007
tekst 1 Koos Nuijten promoveert op een onderzoek naar sensatie in het Nederlandse televisienieuws.
1. Sinds Koos Nuijten (30) maandag 2. terugkwam op zijn werk heeft de 3. telefoon niet stilgestaan. Ze wisten 4. hem allemaal te vinden: de Volkskrant, 5. Trouw, De Gelderlander, NRC
6. Handelsblad, het NOS Journaal, SBS
7. Nieuws, RTL Nieuws, "en ik weet niet
8. eens meer in welke radio-uitzending ik 9. nou zat".
(...)
10. Zijn onderzoek naar televisienieuws 11. beslaat de periode tussen 1980 en 12. 2004. Een periode waarin het televisie-13. landschap - in de woorden van Nuijten 14. - een 'commerciële revolutie' door-15. maakte. Als je in 1987 de televisie 16. aanzette, had je de keuze uit twee 17. Nederlandse zenders: Nederland 1 en 18. Nederland 2. Twee jaar later kwam de 19. eerste commerciële zender, RTL
20. Véronique (later RTL 4). In 2004 kende 21. Nederland al tien zenders die zich 22. richtten op de Nederlandse markt, 23. waarvan zeven commerciële zenders. 24. Die ontwikkeling is van meet af aan 25. met grote zorg gadegeslagen. "Ik heb 26. de nieuwsberichten over televisie-27. nieuws van de afgelopen zeven jaar 28. uitgeknipt en daaruit spreekt een 29. algemeen onbehagen over het
30. nieuws", zegt Nuijten. NOS-voorzitter 31. Van der Louw waarschuwt in 1995 dat 32. steeds sterker commercieel gestuurde 33. programmering leidt tot sensatiezucht, 34. het in gevaar komen van een
35. onafhankelijke journalistieke aanpak 36. en een oppervlakkige human-interest 37. benadering. (...)
38. Maar niemand neemt de proef op de 39. som. Dat heeft Nuijten met zijn onder-40. zoek wel gedaan. Hij heeft gekeken of 41. het nou echt zo is dat het televisie-42. nieuws sensationeler is geworden en 43. als dat zo is, of dat komt door de 44. toegenomen concurrentie. Hij stelde 45. zestien kenmerken op van sensatie en 46. keek of die kenmerken bij kijkers de 47. verwachte sensatie opriepen. En hij 48. dook de archieven van de omroepen 49. in. (...)
50. Nuijten analyseerde een kleine 3400 51. nieuwsitems van acht nieuwsrubrieken, 52. waaronder het NOS Journaal,
53. RTL Nieuws, SBS Hart van Nederland, 54. RTL 5 in het land en RTL Editie NL. 55. "Ik had Ed van Westerloo (voormalig 56. hoofdredacteur van het NOS Journaal, 57. red.) aan de telefoon en hij zei: 'Wat 58. kun je nou zeggen op basis van 3373 59. items? Wij hebben er heel veel meer 60. gemaakt.' En dat is natuurlijk ook zo. 61. Ik heb steekproeven genomen", vertelt 62. Nuijten. "Verspreid over 25 jaar
63. hebben we dertien keer een hele week 64. aan nieuwsitems geanalyseerd. Ik 65. meen dat we op basis daarvan een 66. goede indruk hebben van de inhoud 67. van het nieuws."
68. In de Thomas van Aquinostraat richtte 69. Nuijten een kijkruimte in. Van tevoren 70. getrainde derdejaars communicatie-71. studenten turfden daar per item welke 72. beelden, geluiden, emoties en camera-73. technieken passeerden. Monniken-74. werk.
75. Maar de conclusie was duidelijk: het 76. televisienieuws is inderdaad sensatio-77. neler geworden en dat hangt samen 78. met de toegenomen concurrentie 79. tussen zenders. Commerciële nieuws-80. zenders hebben nieuws dat op een
bladzijde 3
81. aantal kenmerken sensationeler is dan 82. het aanbod van het NOS Journaal. 83. Maar ook het NOS Journaal is de 84. afgelopen jaren sensationeler ge-85. worden. Wat betreft sensationele 86. onderwerpen doet het niet onder voor 87. het RTL 4 Nieuws. In de jaren tachtig 88. had het NOS Journaal nog geen 89. concurrentie en hoefde het minder 90. rekening te houden met de behoeften 91. van kijkers. Nu doet het dat wel. De 92. communicatiestudenten turfden onder 93. meer ongelukken, rampen, branden, 94. criminaliteit, seks en terrorisme. (...) 95. Op het nieuws zien we verder meer 96. sirenes, schreeuwende, huilende of 97. zingende mensen. (...)
98. Televisiemakers zetten hun camera-99. techniek vaker in om kijkers te prikke-100. len. Zo zijn er meer close-ups en is het 101. aantal shots per item toegenomen. 102. Close-ups trekken de aandacht van de 103. kijker. (...)
104. SBS Hart van Nederland scoort van de 105. acht onderzochte nieuwsprogramma's 106. het hoogst wat sensatie betreft. Het 107. programma is op negen kenmerken 108. sensationeler dan items uit het NOS 109. Journaal. In de RTL-items komen meer 110. emoties voor, zijn meer close-ups en 111. wordt meer geknipt. Ook is het RTL-112. nieuws vaker toegesneden op 113. personen. Dat laatste is dé truc om 114. abstracte onderwerpen een menselijk 115. gezicht te geven.
116. Sensatie kan ervoor zorgen dat de 117. kern van de informatie beter overkomt. 118. Dat is de positieve kant van sensatie. 119. Neem het item over het vijfjarige 120. jongetje dat in een garage in het 121. Noord-Franse Roubaix werd
122. gevonden, ontvoerd door een pedofiel 123. die net op vrije voeten was. In de 124. journaaluitzending werd het nieuws 125. over de kleuter gevolgd door een shot 126. waarin president Sarkozy een nieuwe 127. maatregel afkondigt om pedofielen 128. langer vast te houden. "Dit is een 129. schoolvoorbeeld van waar ik het over 130. heb. Het persoonlijke verhaal over dat 131. jongetje trekt meteen de aandacht van 132. de kijker. Terwijl dat jongetje een week 133. later al helemaal niet meer belangrijk 134. is voor de gemiddelde Fransman. Maar 135. als ze alleen Sarkozy met zijn maat-136. regel in beeld hadden gebracht was 137. het item de kijker waarschijnlijk 138. helemaal niet bijgebleven. Het eerste 139. deel van het item functioneert dus als 140. bruggetje om die taaiere informatie te 141. onthouden. Als het inderdaad zo werkt, 142. zeg ik: hoera sensatie!"
143. Aan de andere kant: sensatie kan er 144. ook voor zorgen dat kijkers hun aan-145. dacht richten op een deel van de 146. boodschap, waardoor de kern van het 147. verhaal niet of niet juist overkomt. (...) 148. Je moet sensatie verstandig
149. gebruiken, adviseert Nuijten.
Opgave 2 De kredietcrisis
bron: naar Ieke van den Burg, www.europa-nu (geraadpleegd op 2 januari 2009)
tekst 2 Financiële crisis
1. In maart 2007 begint de huizenmarkt in 2. de Verenigde Staten in te storten. Een 3. groot aantal huizenkopers kan zijn 4. hypotheek niet meer betalen waardoor 5. er onrust ontstaat op de Amerikaanse 6. markt. Wanneer twee grote
7. Amerikaanse hypotheekbanken door 8. wanbetalingen van hun klanten op het 9. randje van een faillissement staan, 10. begint men te spreken van een 11. kredietcrisis.
(...)
12. Invloed op de wereld
13. Aanvankelijk denken Europese leiders 14. dat de onrust die veroorzaakt is door 15. het instorten van de Amerikaanse 16. huizenmarkt weinig invloed zal hebben 17. op de economische groei in de Euro-18. pese Unie. Helaas blijkt deze ver-19. wachting niet uit te komen. Doordat de 20. internationale markten sterk met elkaar 21. verbonden zijn, verslechtert het
22. economische klimaat in de eurozone 23. wel degelijk door de kredietcrisis en 24. het wordt moeilijker om daar met het 25. rentebeleid verandering in te brengen. 26. Het ingrijpen van de Europees
27. Centrale Bank met honderden 28. miljarden euro's om de boel tot
29. bedaren te brengen heeft weinig effect. 30. De paniek op de Europese markten 31. neemt alleen maar toe. In november 32. 2008 is er voor het eerst sprake van 33. recessie in de eurozone.
34. In september 2008 beleven de beurzen 35. op Wall Street de sterkste daling op 36. één dag sinds de aanslagen van 11 37. september 2001, nadat de Ameri-38. kaanse bank Lehman Brothers uitstel 39. van betaling heeft moeten aanvragen. 40. Er wordt gesproken van een 'vrije val' 41. of 'meltdown'. Ook elders in de wereld 42. kelderen de beurskoersen.
(...)
43. Aanpak financiële crisis
44. Zowel in de Verenigde Staten als in 45. Europa tonen de overheden een toe-46. genomen betrokkenheid bij de krediet-47. crisis. De Amerikaanse overheid neemt 48. de verlieslijdende hypotheekbanken 49. Freddie Mac en Fannie Mae over. Het 50. is een van de grootste reddingsacties 51. van de Amerikaanse overheid ooit. 52. Daarnaast komt zij met een reddings-53. plan voor de Amerikaanse financiële 54. sector van 700 miljard dollar. (...) 55. In oktober 2008 bereiken de Europese 56. ministers van Financiën van de euro-57. landen een principeakkoord over het 58. instellen van een garantie op spaar-59. tegoeden in de EU voor een bedrag 60. van minstens 50.000 euro. Nederland 61. heeft de garantie op spaargeld zelfs tot 62. 100.000 euro verhoogd. Dit alles om te 63. voorkomen dat mensen massaal hun 64. geld opnemen. Eerder zijn in Ierland 65. en Duitsland al maatregelen van deze 66. strekking genomen. Ook tonen de 67. regeringsleiders zich bereid over te 68. gaan tot liquiditeitssteun via de 69. centrale banken.
70. Zelfs 'gezonde' banken hebben onder 71. de crisis te leiden. Nadat Fortis en 72. ABN-Amro feitelijk genationaliseerd 73. zijn, ontvangt ING een kapitaalinjectie 74. van 10 miljard van de Nederlandse 75. overheid.
(...)
76. De vijftien landen van de eurozone 77. hebben op 12 oktober afgesproken om 78. garant te staan voor leningen tussen 79. banken. Een vlot kredietverkeer tussen 80. banken zou de financiële sector
bladzijde 5
81. moeten versterken. De maatregel is 82. onderdeel van een totaalpakket dat de 83. Europese burger vertrouwen in de 84. economie moet geven. Bij dit pakket 85. aan maatregelen past ook de
86. topontmoeting van de twintig
87. machtigste industrielanden (G20) die 88. op 15 november in Washington plaats-89. vond. Om in de toekomst een nieuwe 90. financiële crisis te voorkomen heeft de 91. EU een lijst van wensen opgesteld die 92. bij deze top is ingebracht. Zo wil de EU 93. dat de rol van het IMF wordt gemoder-94. niseerd en dat het IMF een versterkte 95. centrale rol krijgt in het internationale 96. financiële systeem. (...)
97. In april 2009 zal de G20 opnieuw bij 98. elkaar komen. Dominique Strauss-99. Kahn, hoofd van het IMF, heeft al laten 100. weten dat het IMF binnen zes maan-101. den 80 miljard euro extra nodig heeft 102. vanwege de vele aanvragen door lid-103. staten uit het fonds.
De site www.europa-nu.nl is een initiatief van Het Europees Parlement Bureau Nederland in Den Haag en het Parlementair Documentatie Centrum van de
Universiteit Leiden. Doel is de burger in staat te stellen een onafhankelijk oordeel te vormen over hoe de Europese Unie invloed heeft op ons leven. De tekst van Ieke van den Burg is afkomstig van deze site.
Opgave 3 Gevolg van de kredietcrisis: toetreding
IJsland tot de Europese Unie
bron: naar www.volkskrant.nl/buitenland, gepubliceerd op 28 juli 2009
tekst 3 EU zet vaart achter toetreding IJsland Van onze correspondent Marc Peeperkorn
1. BRUSSEL - Onderhandelingen 2. sneller dan die met Turkije en 3. Macedonië.
4. De Europese Unie maakt haast met 5. het verzoek van IJsland om toe te 6. treden tot de Unie. Een eerste rapport 7. of het eiland geschikt is als EU-lid, is 8. naar verwachting eind dit jaar al klaar. 9. Nederland blokkeert deze stap niet, 10. ondanks een conflict met Reykjavik 11. over de terugbetalingen van spaar-12. tegoeden bij de failliete IJslandse bank 13. Icesave.
14. Een goede afhandeling van de
15. Icesave-kwestie is wel een harde voor-16. waarde voor IJsland om uiteindelijk 17. EU-lid te worden. Nederland drong 18. daar maandag tijdens een bijeenkomst 19. van de Europese ministers van
20. Buitenlandse Zaken op aan. Hoewel 21. IJsland niet wordt voorgetrokken zal 22. het de onderhandelingen met Brussel 23. waarschijnlijk sneller afronden dan 24. Turkije en Macedonië, landen die 25. eerder de status van kandidaat-lid 26. verwierven.
27. IJsland weigerde decennialang zich 28. aan te sluiten bij de EU. De econo-29. mische crisis die het eiland hard 30. raakte, heeft hier verandering in 31. gebracht. Begin deze maand stemde 32. een nipte meerderheid in het IJslandse 33. parlement voor toetreding tot de EU. 34. De EU-landen besloten maandag het 35. verzoek in behandeling te nemen. De 36. Europese Commissie, het dagelijks 37. bestuur van de EU, moet nu een 38. rapport opstellen in hoeverre het land 39. bij de Unie past. Normaliter duurt dat 40. al snel een jaar, voor IJsland rekenen 41. diplomaten op een paar maanden. (...)
42. Op basis van het Commissierapport 43. beslissen de EU-landen al dan niet de 44. onderhandelingen met Reykjavik te 45. openen. Moeilijke punten zijn de toe-46. gang van Europese vissers tot de rijke 47. IJslandse visgronden en de walvisjacht 48. die de eilandbewoners niet willen 49. opgeven. De onderhandelingen zullen 50. zeker twee jaar duren, waardoor 51. IJsland op zijn vroegst in 2012 of 2013 52. toetreedt tot de EU.
53. EU-voorzitter Zweden waarschuwde 54. dat Reykjavik geen
voorkeurs-55. behandeling krijgt. De toetsing aan de 56. EU-criteria zal serieus gebeuren. 57. Volgens Rehn is "de weg die IJsland 58. moet afleggen misschien korter, maar 59. niet per se makkelijker" dan voor 60. andere landen.
bladzijde 7
Opgave 4 Politieke besluitvorming: de waarde van
opiniepeilingen
naar: W.L. Tiemeijer, Wat 93,7 procent van de Nederlanders moet weten over opiniepeilingen. Utrecht, 2008, Aksant, blz. 92-96.
tekst 4 Strategisch kiezen
1. Hiermee is echter allerminst gezegd 2. dat peilingen géén invloed zouden 3. hebben op wat mensen stemmen. Die 4. invloed is er wel degelijk. Alleen 5. verloopt die stemming niet op de (...) 6. wijze die bij bandwagon- en underdog-7. effecten*1 wordt verondersteld, maar 8. via een beredeneerde, verstandelijke 9. keuze.
*1 Mensen springen graag op de kar van de (waarschijnlijke) winnaar. De tegenhanger hiervan is het underdog-effect: mensen stemmen uit een gevoel van medelijden op de (waarschijnlijke) verliezer.
9. Nader bepaald: via strategisch
10. kiezen. Hiervan is sprake als mensen 11. niet stemmen op de partij die
12. inhoudelijk het dichtst bij hun voorkeur 13. ligt, maar op een andere partij, vanuit 14. de calculatie dat zo de kans wordt 15. vergroot op de regeringscoalitie of de 16. premier die zij prefereren. Het is dus 17. de machtsvraag die de doorslag geeft. 18. Strategische kiezers denken dat de 19. vraag welk beleid we de komende vier 20. jaar krijgen, meer afhangt van wie er 21. gaat regeren dan van de exacte 22. samenstelling van het parlement (en 23. daarin zouden ze best eens gelijk 24. kunnen hebben.)
25. De politicologen Joop van Holsteyn en 26. Galen Irwin deden de afgelopen jaren 27. onderzoek naar het fenomeen. Zij 28. schatten het aantal potentiële 29. strategische stemmers op ongeveer 30. een kwart van het electoraat. Of deze 31. mensen ook daadwerkelijk besluiten 32. tot een strategische stem, hangt af van 33. de omstandigheden. De kans hierop is 34. groter als het erom spant, als een 35. zeteltje meer of minder voor deze of 36. gene partij het verschil kan maken. 37. En hier komen de peilingen in het 38. verhaal. Het hele fenomeen van
39. strategisch stemmen is alleen mogelijk 40. als er regelmatig peilingen verschijnen 41. die aangeven hoe de partijen ervoor 42. staan, welke coalities mogelijk zijn, et 43. cetera. Het is op basis van de
44. peilingen dat kiezers aan het rekenen 45. slaan. (...)
46. Invloed peilingen op nieuws 47. Dit is echter pas het begin van het 48. verhaal over het effect van peilingen 49. op de verkiezingen. Zij beïnvloeden 50. namelijk niet alleen de kiezers. Ten 51. eerste hebben de peilingen een 52. evidente, zo niet doorslaggevende 53. invloed op de gebeurtenissen van de 54. campagne. (...)
55. Ten tweede hebben de peilingen grote 56. invloed op de media. Iedereen kent 57. wel de beelden van een lijsttrekker die 58. wanhopig zijn best doet te vertellen 59. welke mooie plannen en ideeën hij 60. heeft, maar enkel wordt geconfron-61. teerd met de vraag 'wat hij gaat doen 62. aan de tegenvallende peilingen'. 63. Hij komt er met zijn boodschap
64. eenvoudigweg niet door. Belangrijker 65. nog is dat de peilingen het fundament 66. leveren voor 'het grote verhaal' van de 67. verkiezingen, het centrale dramatische 68. conflict dat de dagelijkse afleveringen 69. van het verkiezingsfeuilleton met 70. elkaar verbindt en op verkiezingsdag 71. zijn ontknoping zal krijgen. Het verhaal 72. van 2002 was bijvoorbeeld 'De
73. dramatische ineenstorting van Paars 74. versus de stormachtige opkomst van 75. Fortuyn'. Het verhaal van 2003 was 76. 'De zegetocht van de jeugdige Bos 77. versus het falen van Zalm'. In 2006 78. leek het thema 'De titanenstrijd tussen 79. Bos en Balkenende' te gaan worden, 80. maar dat verhaal werd halverwege de
82. ingehaald. (...)
83. Hoeveel invloed peilingen hebben op 84. de Nederlandse verslaglegging, blijkt 85. uit een opmerkelijke studie van Van 86. Praag en Geijtenbeek over de ver-87. kiezingen van 2003. Zoals gezegd was 88. het grote verhaal van de verkiezing 89. 'De zegetocht van de jeugdige Bos 90. versus het falen van Zalm'. Wanneer 91. ontstond dat verhaal? Dat valt nauw-92. keurig te identificeren. Op 3 januari 93. hield RTL4 het eerste grote
lijst-94. trekkersdebat tussen Balkenende, Bos, 95. Zalm en Marijnissen. Het was min of 96. meer de start van de officiële
97. campagne. Na afloop vonden de
98. commentatoren in krant en op televisie 99. dat Bos het heel goed had gedaan. De 100. meeste kritiek was er op Balkenende, 101. terwijl de meningen over Zalm en 102. Marijnissen minder eenduidig waren. 103. Al met al was er geen uitgesproken 104. consensus over wie het debat had 105. gewonnen en wie had verloren. 106. Een dag later kwam het RTL Nieuws 107. echter met een enquête van Intomart 108. onder 150 kijkers. Daaruit bleek dat 109. ruim 40 procent Bos 'de grote winnaar' 110. vond en ruim 53 procent Zalm 'de 111. grote verliezer'. Presentator Frits 112. Wester voegde daar nog aan toe dat 113. ook 39 procent van de VVD-kiezers dat 114. zo zag. (...)
115. De stelling dat Bos de grote winnaar 116. en Zalm de grote verliezer was, werd 117. even later door het NOS Journaal 118. overgenomen, onder verwijzing naar 119. het Intomartonderzoek. Hiermee was 120. de toon gezet. Volgens Van Praag en 121. Geijtenbeek heeft de snelle peiling een 122. doorslaggevende rol gespeeld.
123. 'Opvallend is dat ook na de publicatie 124. van dit onderzoek er nagenoeg geen 125. aandacht meer was voor de
126. inhoudelijke onderwerpen uit het 127. debat. Opvallend is misschien nog 128. meer, dat de media klakkeloos de 129. resultaten van het Intomartonderzoek 130. overnamen en geen enkele journalist 131. hier een kritische kanttekening bij 132. plaatste.'
bladzijde 9 tabel 1 bt
bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Kamerverkiezingen_2006_-_peilingen, geraadpleegd op 31 maart 2009
Peilingen Tweede Kamerzetels in week 3 en 4 van januari 2003 en de uitslag van Tweede Kamerverkiezingen van 2002 en van 22 januari 2003
De tabel bestaat uit 5 kolommen: Kolom 1: Partij
Kolom 2: Zetels 2002
Kolom 3: Peiling 2003 week 3 Kolom 4: Peiling 2003 week 4 Kolom 5: Zetels 2003 CDA; 43; 42; 42; 44 LPF; 26; 6; 6; 8 VVD; 24; 28; 29; 28 PvdA; 23; 40; 43; 42 GroenLinks; 10; 6; 7; 8 SP; 9; 16; 12; 9 D66; 7; 6; 5; 6 ChristenUnie; 4; 3; 3; 3 SGP; 2; 2; 2; 2 Leefbaar Nederland; 2; 1; 1; 0 Andere partij; 0; 0; 0; 0 et
12
Opgave 5 Sociale veiligheid ontsleuteld
Hieronder staan drie tekstfragmenten en één figuur uit het rapport Sociale veiligheid
ontsleuteld, veronderstelde en werkelijke effecten van veiligheidsbeleid; Lonneke van
Noije en Karin Wittenbrood, Rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau, juli 2008 tekst 5
1. Voor een veiliger samenleving zet de 2. Nederlandse overheid uiteenlopende 3. maatregelen in, variërend van meer 4. politie op straat, het invoeren van 5. cameratoezicht en het aanpassen van 6. straatverlichting tot de opvang en 7. begeleiding van risicojongeren en het 8. opleggen van zwaardere sancties. 9. Waarom zet de overheid juist deze 10. maatregelen in en in hoeverre is dit 11. een beargumenteerde keuze? Wordt 12. de sociale veiligheid hiermee
13. inderdaad bevorderd?
14. In deze studie worden de veronderstel-15. lingen van het recente veiligheids-16. beleid in kaart gebracht en geconfron-17. teerd met empirische bevindingen over 18. de effectiviteit van maatregelen om de 19. criminaliteit, overlast en onveiligheids-20. beleving terug te dringen. Met deze 21. benadering kunnen beleidskeuzen in 22. de toekomst beter worden onder-23. bouwd.
24. Kunnen we inderdaad verwachten dat 25. door sneller en strenger straffen de 26. recidive onder veroordeelden afneemt? 27. Is het aannemelijk dat meer camera-28. toezicht leidt tot minder geweld?
bladzijde 11 figuur 1
Figuur 1 wordt hieronder omschreven in een tabel. bt
bron: SCP rapport, bladzijde 22, gegevens afkomstig van het CBS
Omvang van de criminaliteit per 100.000 inwoners van de bevolking, 1995-2008 (in absolute aantallen)*1
*1 De gegevens tot 2004 en vanaf 2005 zijn niet zonder meer vergelijkbaar, wegens de overschakeling naar de Veiligheidsmonitorrijk (VMR)
De tabel bestaat uit 2 kolommen: Kolom 1: jaar
Kolom 2: absolute aantallen
Figuur 1.1a Totale criminaliteit door de bevolking ervaren 1996; 30.000 1997; 35.000 1998; 36.000 1999; 36.500 2000; 36.000 2001; 35.500 2002; 38.000
Figuur 1.1e Totale criminaliteit door de politie geregistreerd 1996; 7.500 1997; 7.500 1998; 7.600 1999; 7.700 2000; 8.000 2001; 8.200 2002; 8.500
Figuur 1.1b Geweldsmisdrijven door de bevolking ervaren 1996; 5.800 1997; 6.000 1998; 7.000 1999; 7.800 2000; 7.000 2001; 7.900 2002; 8.000
Figuur 1.1f Geweldsmisdrijven door de politie geregistreerd 1996; 400 1997; 430 1998; 480 1999; 500 2000; 520 2001; 550 2002; 600 et
tekst 6 Hoofdlijnen van het Veiligheidsprogramma
bron: SCP rapport, bladzijde 41-44 (ingekort)
Rechtshandhaving
1. De eerste en zwaarste beleidslijn is die 2. van de strafrechtelijke aanpak. (...) 3. Het eerste speerpunt binnen deze lijn 4. is het wegwerken van het tekort in de 5. strafrechtelijke keten, (...).
6. Door een verbeterde doorstroom in de 7. justitiële keten kunnen twee specifieke 8. groepen, die een tweede speerpunt 9. vormen, de veelplegers en de
10. criminele jongeren, sneller, zekerder, 11. zwaarder en meer op maat (of
12. persoonsgericht) bestraft worden. 13. Begin 2003 zijn er prestatiecontracten 14. afgesloten met de politie, waarin 15. bijvoorbeeld is vastgelegd dat de
16. politie in 2006 40.000 verdachten meer 17. aan het OM doorstuurt dan in 2002. 18. Met het OM is vervolgens de afspraak 19. gemaakt dat het de toegenomen 20. instroom aan strafzaken van een 21. adequate reactie voorziet.
22. Tegelijkertijd is het de bedoeling dat 23. het OM meer zaken zelf gaat afdoen,
25. verlichten. (...)
De tweede beleidslijn toezicht en handhaving 26. Hierin staan vooral
gelegenheids-27. beperkende maatregelen centraal. Het 28. belangrijkste speerpunt binnen deze 29. lijn is het door zichtbaar toezicht en 30. handhaving veiliger maken van 31. specifieke locaties (...). Dit zijn 32. plaatsen als stations, uitgaans-33. gebieden, het gebied rond coffee-34. shops, jeugdverzamelplaatsen, 35. enzovoort. Het gaat overwegend om 36. gebieden met een grote concentratie 37. veelplegers, met name verslaafden, of 38. risicojongeren. Men verwacht dat door 39. de versterkte controle niet alleen over-40. tredingen en delicten worden voor-41. komen of sneller worden aangepakt, 42. maar tegelijk ook overlast en
43. verloedering worden teruggedrongen. 44. Op verzoek van de gemeente kan het 45. rijk risicogebieden aanwijzen als 46. urgentiegebieden. Binnen deze 47. urgentiegebieden spant de overheid 48. zich in om wettelijke belemmeringen 49. weg te nemen door onorthodoxe 50. maatregelen en door toezichthouders 51. extra bevoegdheden te verschaffen. 52. Tot de onorthodoxe maatregelen 53. kunnen de wijziging van de privacy-54. wetgeving, de identificatieplicht, het 55. preventief fouilleren en techno-56. preventie gerekend worden. Een 57. belangrijke maatregel is ook de uit-58. breiding van cameratoezicht. Onder 59. voorwaarden mogen de camera-60. registraties gebruikt worden voor de 61. opsporing van verdachten. (...)
Derde beleidslijn: kwaliteit van de leefomgeving 62. De derde beleidslijn start niet vanuit de
63. wijze waarop men de criminaliteit wil 64. aanpakken (bijvoorbeeld via
65. bestraffing, resocialisatie of toezicht), 66. maar vanuit een veiligheidsstreven. (...)
67. Deze beleidslijn richt zich dan ook niet 68. direct op het bestrijden van de
69. ernstiger vormen van criminaliteit, 70. maar op het tegengaan van overlast en 71. verloedering, en het vergroten van 72. veiligheidsgevoelens in de stad en de 73. eigen wijk. (...)
