De crisis van het milieu
…
ook voor theologen een uitdaging
Narratieve insteek: mijn eigen context
Jezuïet, Rooms-Katholieke theoloog
Beroemde katholieke universiteit
Vlaanderen, één der welvarendste gebieden op aarde
Bevrijdingstheologie: “zien / oordelen / handelen / vieren”
Bevrijdingstheologie: “voorkeursverbond met de armen”
Bevrijdingstheologie: topologie / transitionele ruimte
Ecofeminisme: verbondenheid / patriarchalisme
Algemene stelling
De context van de hedendaagse wereldwijde milieu- en grond-stoffencrisis daagt theologen uit om partners te worden in de levensnoodzakelijke inspanningen om een scheppingswaardige en duurzame gemeenschap op te bouwen die toekomst biedt en die onze lotsverbondenheid in de wereld ernstig neemt. Dit is een zoekproject, een heuristisch proces, waarin theologen
vanuit hun eigen expertise en invalshoek proberen om gemeen-schappelijke en gemeenschapsopbouwende onderscheidings-processen te ondersteunen, in het bewustzijn dat op deze wijze ook hun eigen theologische denkpatronen in een heuristisch versnellingsproces geraken dat in de gelovige gemeenschap-pen nieuwe vormen van wereldbetrokkenheid en engagement mogelijk maakt.
LEVENSNOODZAKELIJKE HEURISTIEK OOK IN DE THEOLOGIE
Overzicht presentatie
1. De milieucrisis is een ernstige uitdaging
2. Religies spelen hierin een belangrijke rol
De milieucrisis: een ernstige uitdaging Wereldwijde opwarming, klimaatveranderingen, milieucrisis,
grondstoffencrisis
Antropogeen, wereldwijd, complex, veelzijdig, tijdsfactoren, netwerklogica’s, terugkoppelingen, duurzaamheid
Levensbedreigend op nooit geziene schaal
Volstaan wetenschap, techniek en economie als antwoord?
Nood aan transdisciplinariteit
Er zijn geen “blueprints” …
De armen – minste oorzaak, grootste slachtoffer
Rechtvaardig, waardig en duurzaam samenleven?!
HET SAMENLEVEN ALS DUURZAME INTRA- EN INTER-GENERATIONELE LOTSVERBONDENHEID HERIJKEN.
De niet onbelangrijke rol van religies
Religies raken belangrijke domeinen van het individuele en sociale menselijke leven (wereldbeelden, passies, visioen)
“God” en wat ons bindt – bewogenheid en weerbarstigheid
Religies zijn gericht op leefwaardige gemeenschapsopbouw
“Topologie” van religies: werkzaam op vele niveaus
De vele dimensies van religies in een holistisch kader
De rijkdom en kracht van de interreligieuze ontmoetingen – God herkennen in de anderen / wederzijdse anonimiteit
Morele autoriteit van religies
Een Rooms-Katholieke invalshoek
Het milieu-engagement van basisgroepen / organische theologie
Gelaagd officieel discours en antropocentrisme
Compendium van de Sociale Leer
• bijbels vertrekpunt: theologisch en relationeel antropocentrisme • wereld is uit liefde geschapen en door zonde getekend
• heling van de wereld in Christus – deelname in paasmysterie
• wetenschappen en techniek: belang van respect (! controle) • mens verantwoordelijk voor het milieu, een gemeen goed • criterium van de voorzichtigheid (! winstmaximalisering) • biotechnologie / waterschaarste
• milieu en ontwikkeling (! bevolkingspolitiek)
• mentaliteitsverandering tegen consumptie, bewust van
onderlinge afhankelijkheid
Een Rooms-Katholieke invalshoek
Het milieu-engagement van basisgroepen / organische theologie
Gelaagd officieel discours en antropocentrisme
“Menselijke ecologie”
Wereldwijde gesprek als gemeenschappelijke onderscheiding
Intra- en inter-generationele lotsverbondenheid en duurzaamheid
Ecoscepticisme
• psycho-sociale overweldiging (machteloosheid) • de moderne filosofie van het almachtige subject
• postcoloniale spanningen tussen milieu en ontwikkeling • bevolkingspolitiek
• waar situeren zich de wetenschappen en de economie ten
opzichte van de politiek en ten opzichte van geloof?
Een Rooms-Katholieke invalshoek
Het milieu-engagement van basisgroepen / organische theologie
Gelaagd officieel discours en antropocentrisme
“Menselijke ecologie”
Wereldwijde gesprek als gemeenschappelijke onderscheiding
Intra- en inter-generationele lotsverbondenheid en duurzaamheid
Eco-scepticisme
Wetenschappen en techniek … en geloof
Milieucrisismanagement
Theologische perspectieven
• christelijk perspectief: een (universeel) relatienetwerk • scheppingsdenken: theo-logisch, relationeel
antropocentrisme, holisme, goed en kwaad
• visioen en Rijk Gods (eschatologie als positieve heuristiek,
attractor voor duurzaamheid)
• ecclesiogenese: duurzame en scheppingswaardige
gemeenschapsopbouw
• Drie-Eenheid: open op God, open op werkelijkheid, pro-actief • menswording en incarnatie: mededogen en bemoediging
Een Rooms-Katholieke invalshoek
Het milieu-engagement van basisgroepen / organische theologie
Gelaagd officieel discours en antropocentrisme
“Menselijke ecologie”
Wereldwijde gesprek als gemeenschappelijke onderscheiding
Intra- en inter-generationele lotsverbondenheid en duurzaamheid
Eco-scepticisme
Wetenschappen en techniek … en geloof
Milieucrisismanagement
Theologische perspectieven
Ethiek en spiritualiteit
• duurzaamheid en voor/om-zichtigheid
• milieu-ethiek gaat hand in hand met sociale rechtvaardigheid • verantwoordelijkheid en schuld
• persoonlijke onderscheiding
• gemeenschappelijke onderscheiding
• vieren: liturgie en sacramenten: visioen en aanmoediging • lotsverbondenheid
• voorkeursverbond met de armsten • religieus leven en religieuze geloften
Een Rooms-Katholieke invalshoek
Het milieu-engagement van basisgroepen / organische theologie
Gelaagd officieel discours en antropocentrisme
“Menselijke ecologie”
Wereldwijde gesprek als gemeenschappelijke onderscheiding
Intra- en inter-generationele lotsverbondenheid en duurzaamheid
Eco-scepticisme
Wetenschappen en techniek … en geloof
Milieucrisismanagement
Theologische perspectieven
Besluit: de verantwoordelijkheden van theologen
1. Begeleiden van denkprocessen en spiritualiteit 2. Aanreiken van wereldbeelden en visioenen
3. Organische ecclesiogenese
4. Convenors van transitionele ruimtes
5. Aandacht voor optimale heterogeneïteit en stemlozen 6. Ontwikkeling van theologische denkkaders
ORGANISCHE THEOLOGEN IN HEURISTISCHE PROCESSEN
