Technische en financiele aspecten van de substraatteelt

(1)

Bibliotheek Proefstation

Naaldwijk 5TAT10N VOOR DE TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK

| | LENTSCHAP VOOR DE TUINBOUW TE NAALDWIJK

68 TECHNISCHE EN FINANCIËLE ASPECTEN

VAN DE SUBSTRAATTEELT

No. 68

(2)

osn

c

IU39Q 3 4-(

TUINDERIJ-LEIDRAAD

Inhoud

Ten geleide

Eisen voor waterkwaliteit Benodigde hoeveelheid water Herkomst van water

Ontijzering van bronwater Opvangen van regenwater

Ontzout water via omgekeerde osmose (hyperfiltratie)

Technische voorbereidingen vóór de teelt Teeltsystemen

Materialen

Gebruikswijze en toebehoren Bloementeelt op substraten Waterdistributie bij de planten

Druppelbevloeiing

Stromend en stilstaand water Mengsystemen voor dosering van meststoffen Automatisering van de watergift

Plantenziektenkundige aspecten van het telen in substraten

Hygiëne

v Water in gesloten circulatiesystemen

Algengroei Investeringen en jaarkosten Kosten van water

Ten geleide

De laatste jaren is een

toe-nemende belangstelling voor de teelt in substraten merkbaar; vooral dit jaar is het areaal substraatteelt sterk gegroeid.

De ontwikkelingen op

teelt-technisch, technisch en (water) chemisch gebied hebben daardoor niet stil-gestaan. Op (water) che-misch gebied heeft de afde-ling bemestingsonderzoek van het Proefstation voor

i notM l«. flea IS. n. j » « r . ^

i noc"r. lo.rjaq 10, no } » « h e r n.ctitl«. -•«Uit«

b molveriuorminq l'( ) L teen 1 H - I I ra U/o«d«r fcjj.2 ± ftrutnjma i Vropsnu 1_ s*o* IM re • - i. ht*ùtliUryime4,*m. b» a *Mi t_ U W » «1' . I j * " ••< ff I V » i ü...«i. .1.. . . . , , -* i l I, n.».. . rt. f w

Tuinbouw onder Glas te Naaldwijk een belangrijke bijdrage geleverd in de pu-blikatie van bemestings-schema's. Hierin worden per teelt, watersoort en teeltomstandigheid voor-stellen gedaan voor voe-dingsoplossingen.

Nieuwe inzichten worden jaarlijks in de schema's ver-werkt en gepubliceerd (zie nrs. 40, 44, 57, 63, 64, uit de Informatiereeks van het Proefstation Naaldwijk). Op teelttechnisch gebied is eveneens een aantal bro-chures verschenen, waarin teeltwijze, arbeidsaspecten en economische achter-gronden per teelt behan-deld worden (zie nrs. 43 en 53 uit de Informatiereeks van het Proefstation Naald-wijk). Een brochure over de teelt van tomaten in

sub-straat is in voorbereiding. Gezien de grote vraag is nu het moment gekomen, de stand van zaken op tech-nisch en financieel gebied op papier te zetten. Dit bete-kent niet dat de technische ontwikkelingen tot stilstand zijn gekomen, integendeel over een of twee jaar zal er ongetwijfeld veel nieuws op de markt zijn verschenen en zullen een aantal uitvoe-ringsvormen bij sub-straatteelt minder toege-past worden.

Dit overzicht van de techni-sche mogelijkheden, de fi-nanciële en andere aan-dachtspunten bij de sub-straatteelt is samengesteld door ing. J. J. van Schie, ing. J. K. Nienhuis, ing. R. Simonse, die u dankbaar zijn voor eventuele op- of aanmerkingen.

Eisen voor

waterkwaliteit

De teelt in substraten heeft,

in tegenstelling tot de teelt in grond, plaats in een be-perkt wortelvolume met slechts een geringe buffer voor water en voedingsstof-fen. Grond kan men vrij ge-makkelijk uitspoelen om de zoutconcentraties beneden een aanvaardbaar peil te houden. Grond heeft een grote buffer, waardoor zout niet zo gauw schadelijk is als in substraten. Bij sub-straten spoelt men weinig of niet door, mede omdat men zuinig wil omspringen met de relatief dure meststoffen. Om accumulatie van zouten te voorkomen, hebben we dan ook goed water nodig. Belangrijk is een voldoende laag gehalte aan Cl en Na en een voldoende lage EC. Bij teelten waarbij niet wordt doorgespoeld, dus ook bij

Op het proefstation wordt het no-dige gedaan om verschillende as-pecten van de substraatteelten onder de knie te krijgen

de teelt in circulerend wa-ter, zijn Cl- en Na-gehalten tot 1,5 mmol per 1 en een EC tot 0,5 mS/cm toelaatbaar. Bij substraatteelten, waarbij enige doorspoeling moge-lijk is, mogen deze gehalten dubbel zo groot zijn, dus Cl en Na tot 3 mmol per 1 en de ECtot1,0mS/cm.

Andere gehalten, zoals ijzer, bicarbonaat en sulfaat moeten ook binnen de per-ken blijven. Een aantal ele-menten dat in het water voorkomt vormt geen pro-bleem, omdat deze toch al in het voedingswater moe-ten worden gedoseerd. Van de in water voorkomende stoffen zijn de toelaatbare en gewenste gehalten be-kend. Het zou echter in het kader van deze brochure te ver voeren hierop nader in te gaan. Van tijd tot tijd ana-lyseren van het water is no-dig. Vooral ook, omdat de soort water maatgevend is voorde te doseren hoeveel-heid voedingsstoffen.

-- Vf™!&-<

**-4: *\-Technische en financier ß**

isgeç

1

-JLu ~ ..<iir„ imUsïxZx, ~3&M,,A..iäAä&<ät.2aai&fW*,fcS

LANDBOUWCATALOGUS

(3)

(4)

(5)

<

ce ce ui o v V

^ 7

-i j -i j l j l j l j l j l j l j l i,i;:|iji[iji{i|i ! , i ! l 1 1 1 1,1 1 LI!I!I!I!I1I1I!L

0

o o> ï S c Ô s c £ c «0 -O a> <0 E V ) •o ' ^

si

» CL ÇJ 'D ? •

-3 «

3«

l i 8f :

S CD 0> i CL i o c •'• Û a s E c S O>o •C CM i . « » S -•D o •f o ! * * ï Dl CT . O » » i E S ; * o ç £ N > * « I o 5" Ri

i*si"

i s 5 œ o » i » g o > c <ü N x : « m ; o E - » co « » ! <* c S § > * « > ai <D ço ° - S) ÇJ œ % ï « 5 co -o CO ^ CD "D > -0J S i . _{> a ' s}* o> ™

J ï l i f t *

5 C £ (fl t T J - D "O .91 o d) CP O) 0) "D O

fee

«fe

CD • * <D O (0 m _m

l î

: TJ) T3 "D C 0> _ . ! J22 à. S S • « S = c g : S U S E

i*H

" I l l 2

c c c £ £ •o > -eu a > ai o « c ?E o . TJ CD C C «1 :=r CO > . " ? = ' C (5 c : « s *>: o a> co O "D -• ^ C 'C CD : _{> > :} P E o s c u v eu o ta co o. ai -* = co « aï 5 £ a w X "g - « .t: : ' o ï ï

fplf

"rtFï -P "îïï fliï t ~ fc E .£. E E J "**$

(6)

o

<

3 ï

ce U J a : i c ' S ! s £ S : co E ' O l . * s

II*

•So* a o » ' R E » 5 & Ï c £ c © CO (0 © ~ J * 3 » >L ra o © SS . ra E o > ï © c o i — © S > • 0 « - o ï a » ' ë ' i • ° c _ « re o 0 1 > ~ H 3 © 'rê •<= ' w c c i S o •S « ° o c i « « E © E m 5 §"E ^-c Z © ï te ï « •E-g Sfe * i o £ N n c > O s? *» i co ' O) CD c ai O * o m a> > <a C7 •o r* V s ai e

5

N « TS . * £ .ï ' £ c5 c iS * i o « o ' P-m *£ « > . -O CD •S o ' O © g- o .2 g S (fl 0 -O ) 0) .E e • 3 « - r i O l > c | ï SO; 3 O 0) , t " U t c I 3 * 3 » ™ s. • 0.5 g1 .s» © . S E ? cc E o ' 4 ra eu — 1 ra c 01 1 . o © > » 5 "•£ ? * *- o

frit

- 1=* . c 5 * •* D - O O) ». £ CT- £ c £ E a i I D 5 i u ^ * _ Ï > s m c g u o > N — i « c c ° = • • i . 0) CD <D J. re 1- » i_ N 8 1 » » t 2 Ï < Ö (D J Î " 9 O 0) a i »-I > ~ E ' »-I c £, « œ o N « .£ S I o O) ï O) en . t r - o _ * D o g * « I N £ JD JD > E A 5 n b

1*

- • O E E T3 — JÇ re — c re ra E S ï o ;

I

e

"

a-o » S S Î ,_ E o O) Cfl * * £ « ra • 5 c > S S «

1 É l t J ë '

o < | o a Z a » ï E S ö — 01 3 5 > o ai c c *

i » f 1 1 §

i s ? : *

' C "O re c t l — > a i o i « ï E " c 9 E te. *" E -D S •= B " : = • • £ . = : 01 i g : ï °1= ™ > S — <D -: . , a i 0 1 c . « X 01 : = -1 Ö V ~

• sN^s

Mill«

D C O l « 01 ^ 3 re c ~ ö i « 31 > O l > O c ?»i c £ 5 » « ï . s •£ 2 ë § £ o > re > a i « 3 § J; a ai o o a JÈ c — S o « ï •D O S S 01 >Z % a •=• o . -o a « = c I ? c | I S . SS g = £ E T 5 „ S » S 3 T3 « O W m O *" " " o " S (fl O E S i i-Si-S « O l « = • t g 1:2. S ï , (0 O) ; DQ s ra > c 1-"5 g S g ' E S N « ai a i (0 F O) - J • 0 O) (0 (ƒ> 0 0 D 0 -— c 03 <0 Q) :=" O 0 b a> » . S A a i E 0 J5 > -o " : ^ E 3"° c E * « o "o ° •s y >- E i | Ê ' ç . _ O CD i ^ ^ i - i (0 c J ï % « «> . "5 o JS ro * • "o * c E

: i I $ I i

1 Ä E S :c n r B

i l ' *

-' 5 - § i > § * 5

! f « ?

: c ra a i ra ' » 5 S « 1 o S tó > ré <o"S « CD C a> ra 0 f LU C 0) > c O) 0) 2> 0 l ? 1 en 50 o i g . ? C o t -a .«2 > - re 5£ ^D S - ^ ?i a i 0 1 re J S g e . | ; • a - ^ a i ra ? S. 01 S c _{ra o> 01 5} $ | £ O « ï £ (fl — 0) 0 » r i je x: c «= & | •D Q) 2 2ï i 2 t ; a> > I £ Ï » QQ • O

S

<o • ö 5 . .= £

e-0)

5 c

£ o

Sc

?

a

P

lis,

> T3 > C ^ C <D (D O) CO - o

lig

• & S r CO « - c CO O 0)

I!

o ® o c 0 w ; w UI » v ï CO Ç0 CO C _k 0) o) en© Si * S i O - t ! > « « O a j -ra — S »- S c ai S i-s - (fl C 3 co a) = 0 . ' 1 01 ° -J T3 O - O - ^ • J« O C i ? 1 !s f $ a i S . Ç __ :H c < re c ra ai E » ^ N « E « ? » ü S i ra Ä « 01 > O ra T3 U I O - 1 . . > £ > U I 3 ta '-- j Si a * 3 E r -o m :' i g- c o i ü ° 01

15 $ 1 1

; œ - c-S i S ' > E i «2 5 = 0 ° 01 13 £ rë E 5 i : ai ï Û >. ai 3 (O r; C ï a i c rog © (fl .CO S t f » g re a i a i 3 ra o . ai o. 9-'E 2 ra I -o E

$ | ?

~ ra

Ä c ? ü Ä = < o i g E te i .£ o o œ c c > î 0 1 ' : 01 01 w ^ aï 01 > 01 01 ï o. O '«E ' O ) o « tr o E

* i i

s » . - ra U I 2 " ' UJÊ c z & ~ m ^ m . > a i o . co . •O Q) 0) » c s p e U I ( O s O S ) CD J D Ï tû VU— CO » t X O O ü ï •o » £ o eu co ai E Ol 01 c •^ ai c ra a « ra ; S t i r e r e S g , B Sa

£°fra

2 ai « S -D 01

f Ml

C ~° SS 3 C

I'S Si I

l l l l S ~ E co Ol Ä E °>»

s i s

° | i

« ai S ra Ä % N " 2

f m i l l » I S l ^ l

te gi a s E T j E g i g o " !

si's f

c S O — ^ 5 5 = - c 5 S œ c o co a; i5>S J t J ; £ 3 O D ® ^_ i ® » O O ï , »s Q n > ^ .ï ^ CD (D O . O ) E.£ S?® s i ? * o » * - N «r w £ ? c « ' S c — CD 5 o y » % I S C * S £ % o S « E U ï . s ^ 5 ' -o o o. 1 CD é •' 1 c 5 H : CD 1 .a c J

- !

: ra p è ï . S ; O > Ë ^ S - o W g P C © "> 5 o* <D

1 H'f

E « t» S 2 — > " œ <f c . £ > . « E ^ o .£ * « È œ S •5 C? % £ E . c o 2-Ö S ._oiJ2 > ^ =-.E r ' C C l i ^ i c t . re "o re o o ra S T3 £ ï O S > c w a i c 0 1 c c ; a i a i o Ç « a i » : c ï £ ' S » _{5 = g, _ _ ôi 01} â T = 0 . » . = ai ' g5 5 S . 1 8 ? , S CD Î S « £ 3 * I to » w >"? 1! « S O l 0 1 a i — c f ï = c g € ° . C 3 Ol O l c i g ; ä £ E 3 N I E " c J o. • '. CD O CO £ CO -• - ra â î o 01 3 o . ® co a 1 S T , ^ W — w i u % ä £ £ ï O T3 • * ï C ; n > = 1 Sä i g •Sôre » 2 te. > - a 01 ai e . £ • o j , a i _ g 'c « « 0 (D >- ' F D t « g -2Slo?s si 13 X CO N ^ £ £ CD | e S C S co n a» C0 J£ .Q <D 01 ^ p X co £ f^ « 5 _{• • i t} c c ï » 01SI I CD • C j £ •D C O « O. .£ c o O) o a c J= o

-s«

C cT o • 5 0 1 g . ai E 5 c o c c c £. ré ôi a i 0 1 > c c ra * c o ra ai t ; a.~ a 3

I l -2

_{ï T3 ai ai} £ c o 01 ï © ^ re g teôi ^ w *-& ' c c ; • o . » - ra » S j e ra © o $ « 1 S

>^îM

i

s

^ ^ -r i h 1 1 1 1 1 H 11 1 1 1 1 l ' i ' i ' i ' i ' i ' i ' i1 I ! ' ! I ! I ! I ! I | I ! I ! ^ S co î c 0 3 O 'G CD <?

I

(n Ü CD O) ? E c o C0 = > 0 C0 CD , <D * - 13 - o 5 £ 5 °» S *.

un

Mi:'à

« c 3 1 1 = I j E 5 ' S c

I . v l

co C CÛ T3 S f c E .£ o ai o 1 • c ' O l o i r e « c © > £ O ' " k_ © co • •o ra o? £ ! * § * • °>© £ m J

s s " i ; :

o. © E .Î5 c o«_' : o ^ o © o E 5-S - g c 01 • 0 1 c O l » > CO fi a 1 01 o co ra 0 1 ~ S .£ S S S = CD O CD ~ c » X CD « en en,'. £ § E • o c c o o o « c -O © c ra CD S c • - E S ' S Ô « 3 E S, S © c « 0 1 s Ä © > _ te .2 -o © © g 3 œ û £: 2 n c

l « s

o raai • Ë S | _{> > o.} u u 5 ^

«8-

1 . O « > ' t S î i i is>sê L o — © N » Q 'S S 21 S. 5 « E c • o « E a o > o. Ç0 ©

1ÏJ

? C0 CD " D ; c « s ' " ù © N E — © © > c > CD O > N . S X ra c o 3 -ta " • * '5 © « > a ï Ë

| 8

g f

§>: j £ ® * J5 x J ° - c

: = • •

. g co © - CD co e n 1 1 1 S E ^ § c _{0 1 > 2} • g © ra E ï °=-2 O C T3 © o- S £ 2 g, 2 » 2 " œ 0 1 — l - o © re o c -o « " " . S © • Q CD e n .. ï o g1 aî c % c 1.

Il

(7)

< • o f

s

S"

ï

• o £ b c

_»

E o at Ä

*

X 1 -3 • o 3 en

1

h

~

if) o o CM O S c ca O F R o C M O O 3 ui F c CD

»

( O o co o 3 cc c n O m

,-o

*-3 C E CD z a o •co ( N O 3 CD E

>

£ S 2 £ m • C O o* a

i l s

• E * E S © . * o c O _ *

° | * S

2 c £ -ö

j s l ! 8

3 s ™

-i * -i .s-i ..

• c i — » % & £ T : = • P f = - E S :S * •!» C C M

li

1

I I -" S . Ë ^ ©

a i f

•I'S <

Ui

£ * 2

" I " '

j S o

* ! *

-O

3 SJ8 |

= a

! ^ S — . 3 s S ™ Q. « c 2 E ; « « C

! i ë »

: T J O I - * . i c c c © © © 0) O © I I I • = ©

. s

E E » 3 S »•s e i j * O — c c ü " © o a> E « © » o Ä . t © N ; © ~ . - * © » © ' S > Ü2 * O (ft S CA _ _. J * * ; : » H £ © 1 c X : • t k. s w -> s ô • o t : £ ^ = m © • = * © © . oiOQ c cnJ • S S S e * • •=•8 I © m © i © o> c ' o c 2 0 0 « ; * 8 | « - o) E . | P o » » t g OIJC g O l ? » i5 © ÏË

* ? I

:

-o « 3 -o»

es<=»

œ c j e « fe » 3 * » -O CO © ? Z 'O-B = O O = E > o S

°-

c

S,

5 S S ? E » * ? .E. © N £ T i7 3 o c

&!»

a i s

s-s«

c © J . C O l © : tu © ¥ m t - tu : £ a -> i- i? Ü? © c »5 (A * * O O C c « 8 £ S S S i -S e > i " 5 Ô Ô ï i ic Î S © - û © 5 tf> c « il E -g fc • * ! « o § « viO S > E 5 - » . T T3 JC 5 £ • * : o s ! ^ J C - -o -c s '5 i f ç S f i - _ co © © - « > © O l -. c w ^ :N'P

„ g

a © " ' S 2^= c • © S = * - o ë i « « , " £ » «

i l l *

C

0)

C O) C A S D 01 = 5 : : = " 0 3 S K Sis. S © S _ S O- n » • E » E c 5 • 8 'Ë * •o c g- —

s :S- i s |

. o i ^

-O

o

>

c

E

(0

> t

(0

Ö)

c

(0

</)

0)

E

c

(0

>

D)

c

• • M

a>

(0

« N C = > ° - » C » O » « 0>_: w 'O

. Sf.S.2

1 E g E o>

I 1 I ff'f

ï ^ > © fc © C • .J. C © l > © o j 2*> © • = • . © to a i g ü ï t © © O ; I O) (J LU I o - c ; a» to i • o ' l S E 3 a 5 w Q I » » " S o i ^ » • d " i g a) c _ t N j Ç c Ï » « S io S E o S. « S u ? • » • •« » ? 2 a> © O a) g V iu N « O a> E A uj -o » A d> • .2 •£ Oî O ) " » © O © O) c • o > ï © © c © W ^ i (0 ® TS c w £ -Q •!£ © > c o> © o- « « s *-5 « > o c c .-= C c © c c » © © O- 3 N n O ) s > o tu ^ 0 )C T© B .E .&- ü O C 5 ^3 • E © - . . © © © - D * - *o c ~* © © M •o o j - • g>vi2 S i 5 Ê .s © © s?« o £ i

1!

f < E E

s%

tA © >* P M t O) c c E • <n o E ë -« -o s ••_ 8 4S.E ~ » O u i E S 8.*. i o> © :

f =

o ©

s "

l ü

fi*

w o a » o o .= E Ê m ï » ? » « S a S £ Si • • • ' t • s S- "r • o 'S a u j _ c o T-CMŒli? 5

è, é

É

i I

C O » Q) 5 n c © ,_

i ç £ * §

Û - u © i e jg s c s • © S © © O ' i « « • T3 O ï e ço E E:H N 0> » O « A

: i s s

i S E E •a T3 g » E = 5 £ o » » S r « c e o E « -® ó i (A i « = > • • § ' cû 'i c i c c © m © © > > © « o E > 5 E s Mï E

l'a g

(I) jO >

. s * ?

-> g«

O) c O) o » > ç o 5 » o E - Q S a CM c -o •Œ « - * c ' c c d) ) (0 V i > P T J J x o 5 : °-E a ' (D a) © J © T3 O )

i ^ - s '

1 ° é «

» -O M •-Ë SS.S

81 s «

T ) © S C C Q. © j £ O O . > o g E © o OJ c © c c © o» £

I Ï S 1

« © ' * - ^ © © * • (/> £ C © — © © ® « s o "o -c i C © © ! e o>to-( O ) C c ' ^ Ä • -o ^ © i c o c t C * 5 ' © O ) — D £ ° o - ï © c^ X Û J f » o l e © " O l > ^ 5 ê £ « 0).E S 5 © « = « 1 s © e - w -JL «ï J , © C t © © © © o © = -o o o- a1 - E t T3 S C © a, © w © o) "O 'O C ' 3 ')= c C O O . © © © . © / tu -J © W :

- : f -s ï

I "^ S. "O ; © ? O I C -o , tjt a>£ S <t) « < ^ - o

laïui'

N © " o c o > c 0 ~ © n

i s « : ,

a» fe • - © c 2 -=; C" i © O (0 c r « .•3£,T3 © t _ ' — c t - = • Q) CO © ( ? COiD "O J ! C .O » ^ • " . _ T3 > © © —^ © C D- . N , > © •^ * ® £ :=> 0) ç © - = i c CD 3 E x J

'ills

; £ 2. o -o ï o O>ÎÏ ! ö » © S : > « > 5 - c » £ * — © i -s - S . © © © > Ol o O = C £ < © — «J N ë

f I

> 5 > (0 © , © c5 1 £ © ^ 3 O>"0 C 1 C f- C c © = r . E T3 £ £ t £ r^ r l ^ : ™ * * » r 9-oï : O = ^ " * = -g £ w O m c r- "J — o i « . Ä © Q. O ) co

^

w

l »

s g S.'

co i ^1 £ œ 3 , . S E-o £ S » • J o-1 a ' c © ° S E S ! co © c i. c -o © © > : = - £ © © f l © s î c S . » : O l © w T3 © O l © g .

S l | S '

2

S > »•

e = S T 5 E ' ï C0 © « © © © C O) 01 $ g £ © E © aï « > X Ol w O E 2 C ' O « e £1 a o Jï : C © - r O © X M e : . 0 0 2 C 0Nc - r * T 5 O © c : n . w t c £ ^ "1N 0 1 © ; » .£ i ? E » © - Q. C O O Ä -c -o .E » ™ © ; E T J i ¥ S © © '

;

s

» & i :

; c © 3 c j S S -o w- ; . « » E P I •*- © m 3 Î - - Ô

s-së-s/s*:

i a? g) S o ! © © 'N © c a © S"N o N « £ o ' s N S © » 8 • ™ S oi E ni

ai

a. S

il

is

iî

i»

t j A • ui > E © Ö 5 s - c S n Ä œ > -2 £ « . ^ © .o> îg W 3 © (g « © . o S E g iH /n C ï ^ a> = . o. t5>CQ ff OIT» ! ë . » S 3 » S o o g C T3 w O © © _ © "O © © -,_ O ) C * E C

l ê l .

© © o © ? £ « T3 « 2 g = O . Ä E 3 b o - © O O T , ^ ic î p £ © © S: J2 S Ü 3 J£

Ifil

g C-O N N © • - ~ S-É © S © 1 * S £ » ' c S o „ « © > w -n » • S E * N ai — = o > 2 g.-6 " o i e 0 1 •= e c u fi -o S '•§ ; 8 o S ï > m C

!i!s

Î . N E - o C3 o § » <-' © w c

s l | ç

g © =œ C "D-O 3 2 C c §£ û © N C „ "O « C 3 © > O O - o — O r c (D

8 a l *

« c e r- T © » . £ 3 O l © E C - O - g S » « S t c f " g -2 S * g © t£ « o c * ° " 5 Q--2 C * - © « O) © ® O ta i $ n £ o i £ c» ^ ca Q. c 0 ) V

• s - *<

fo E Q c 2 8 c < © ' N ::

l i s .

JC TD i

- c ï i

~° 2 E c © © n n > t s Ol o ^ fi o © j e c S » c c c Ä aN E * -! -a a • Ê - c • o c © . ! ^ © * -: = • © W » 8-c O l $ c O 3 © E - o E S m *1? - ' c c ,_ o. s 5 8 © ° > _{E j e ©} œ c = • o i oi-o 2 © g, _ o i

j p g « ' g

f e

ü

l t

Jr, w > » s -> « à .« m r © cô ' o > © Ç J O T J » | . E © s £ | 2 *

l ' . I

S.H.I

**~ ^° *-**

© © •S S « • > = ' £ . * . J£ T5 ! » 2 = E » fe '£ I Ê - c • o © - f i E © O ) ©

-Jag,

> © » O <~ M •O - ^ i ; . £ 3 ? 2 J3 T3 CO »- - i « S 2 •S © - o © 5 c © © F — © © Z. . E-° © g - o '

Sï S3

D E a m a 2 | § £ § c o i _ S , c

i J°

£ D l © ^ C © © c S ^ S -o C * ^ 1 c © o — © S-S.« o g * a a. > c o. -o 5 J? ° © f i e « . O © !5 • ï © T3 3 fi © S .t? o X I — n i © © O) (= c - . R ta a a © - 2 , © « E S © "— e ^ © t S Si S, © O l - « S © -: -S ^ g »-S Ó fi © :=• X : . OI.Q 2 C © ©

_{i - g}

g

:

© © © I O l T J Û J I - > c *^ £ S © © ^ Q . 3 "O © ? O ü o © 2 -2 « . E . « © © N « i o B £C i N ^H c © o — © S o J£ » - '

J ' 2 « ^

SSfis'l

°r r » S co 1 Si » s> « : 2 B fi S ? © © © ai co . t - ï S xi n t © "O © O l © c: ! »•§ '

l ' i l »

J -o a i ï £ S t JC c ©

8 ê l

c © ^ « O ) © * - © « • o c c C A © Œ > _

S g l

g

! ~

-E S o ©•ô g - f i © • Ç E " • : ? •£.» ° o i © o — > > S i © © ** TD 'Ö * - C © © © a - c x : © ^ c c ° •$ » S *

"I •

S * s 3 m © © « l O) © o .E. © • * M E o * © S *

= f *

~2>ë

> T 3 O ^ , © © © CD © — * g>-o ». , © © O ° r- O .! " ~rtE g o -c . •© © © o ^ è „, o œ S © © > O • o fi JC E Ä O — i © • o J © « c e

§ 1 "

> © k. t : © c 3 © © c X CT c © ë © © ,!2 TD N C © O N © '

(8)

»S'IL«

• s » ?

(9)

ffl o « ? ® 3

(10)

2 l i ï l :

c jg ; ® O l » c ! 8 $ s £ Ï « » Î S S

i l l l i ;

i utn o > JE 2. J î ç a ! im-! c ©

TO

(V © O CT (0 a o

*

S ©

CT

V

^_

O c © a o o.S « "O ©

«

: a Q

g 2 ? S,|

• - •= ce . . > S Q : : ui _i co CD 4 i '~ ai ~ "O ( ; ai "o — : : ? v ai _- ai T3 CD C 5 s i g * i ê S s : c c g o « ra^ 1

-- • • s 2 s « •= ï

: © * - S " O O ( 3 m <1> w a> O <U O ' » > .C TD > > "O > I ï Q « o" s S ) E c 9 « o E c o > E E „ o ï . $ __ cj ça _ '. ^ }r. c ! o l i ï »O Sï^niD E i » - fc c w- ï r t ï . _ ; •* n\ . % s « S,-2 ® « ^ £ . ? : ~ o o 5 • , l ï û O O ) . î Ol O T3 TJ I » S e a S o ' : S " ;H S « :

i ë f g i f s . '

: . 2 ï S • -S c ' j 1 g 2 « 1 S : > c S c c S : iS-D OlOlS E O » O» Q . - 0 •D O J . 2 ! > c ê S i « i_ »w w w o -, ^ ^ ™ c • *- s . o» 0) n ™ *-' o> c a > ; © 2 ô £ :=• û-• N m > "O -O O e.« !=•£ dig ! m © © S 1 5 S 6 i § : : § c ) I S t s • ô 2 ô $ C! 2.-° * ! jf n ' D ' D - a 0)*o as Q. o 5 ê 2 ê n i s «

°>E-1 i 2 S °>E-1

) î Ü ü c is = Ô

0

W L- KV W ,n • f c - w " f A ' « ' S o 3 E S " ^>* - e ( " r a w § g S c S .S. S „ 1 p is eo CD oi R ço p 3 o § c Ï 5 c i l ? i f ë 8 « d ï ï ° ° © © O fc .2> fi > ï © .* © -o e © * Ä o = p ; S E -2 = -2 8 = c â 5 6 ' - <D CD c ï 0 ) - o a> ; S a I S « î » 01 ° > ^ CO Ol 2 o i 5 S E •O . £ (O T3 C S = = 8 5 ? f £ £ g S •c m S S D S ïï: c > * o • - Cl) CD -•- C T 3 •s g .2 S 2 .s . © © w T3 © -C I :N I r: I :N o cy 8 O O CNJ § O e\j c S a a i rs o O (M O

s

o o CM £ ' c 3 O l ar o o o o § o c

«

O) o c

<

m m o m o

s

if) 'S 0 o a 3 cv o o o o CM £ m ï

»

r c n

>

o» 'i s o o co O) c

1

Î ? •o c o n> o o M O O C

1 z

>

( M O O 1 a E o ö 0 có o cv o r» 1 fc o 0) o •w cv w CO m CD 1 c o •o . ï u . o CD

-r>

s

O) o § IT) (O

«

t -i c » > • CO O l o , > * . £ * • S • 2 3 2 c © ü o o » d » O) N (Q *- o c « © o © c o> « co ! •> ? ? I >, c c

- 8 l

) cû S a a. u ! CA « co J a ™ $ . i •O > W l E j ö _{o j<r co I} a c » « œ « 1 Ö1T3 E ( CD — O . ' CO O fc.

lull

c o w f 5 « O .h: > T3 t i r >- ' ! co ^ s iS c | &ö | | :

g | | o

' 5 u K c £ ai -° 3 a o « © . Zl m ut o C

<

ïètss\

i <-» © ™ ; , $ S e i • E e s t CO O T3 Ç0 'J > ? » s , ! E i o i •^ S a d W CD > 0) o c Ä .9-i c « "O © © © © w > .n -c ai © © m -O *

' « f a

„ ? = ;

2 s " = * : I co X) S o i 2 Ü c . •= c co co . •o T3 S 1 ! c 0) 01 £ .! e 2.-E. • • O l O l / r j •: C ' Ä -& £ • £ =M O — N CD i C0 -K O E " 2 î g g j c en (g -J5 ' ; -c xi c i C0 3 CD I co co A ; ï O CO CD ! r S î o . s 5 ; Î 8 S - " =

i l i s s i :

> » « 5 * o j - > û = s û : i B S ?1 : © p © i i o £ © > y « *: A CT O) © E c -i . ï ï * _{i œ S c} , - O > CO CD £-¥ S ai î 3 « S

i i r ^ i »•!

i © a> c J i © 0} w i C > Q I D. E • S E E i 0 ) 0 © . •>5>-c o > £ 5 0 - 0 1 O ) © U © C C C Q . - Ï JC © © © CA m U •o w o © S w UJ _ O S x: i

| S S i

X W :=• , . » O o _ ï o d g a _ : ï CD S »I

= 1 i

s

1 l '

! E i = ï -S 1 H tî © © £ I £ c c c • I o O © © © -) « O "D © ©

(11)

s •* a o 'S J a i e ; f - A 0 55 = "5

**_{* ,}**

0 ° o ï c 0 ( 0 c 1 E c 0 o c E 0 ï I h . ? 8 o

s

*-a

s

c e n i o

'

o

s

V • * • *

s

•V £ c 3

J

OC o o CU o o CM C3 CM O CM c o Ol c TÏ S

1

c m o o o co o co O

^

p ) o s f ) o ç 0 o 8 2 o o o o §

s

*

0 c co > •g ffl Î

>

1 o o m o W o i n

(

F £ > •o c o o o

«

I 1 1 R c ta

$

>

S Od o CM te «s o o . £ o

*

0 0 w

s

m

s

co 8 CM

|

0 0 a fc o o

s

( D O CO O co

|

c 0 o 0 c 0 l i . O V O o r*-t o o co

s

U I

«

h -z «, S 5 0 C 55 .E o fc 2 0 Ï J w ç ö i n

tö

>

•o _c 0 E V E o 0 E

«

*

a ï g i S CM S

|

£ 0 0 a n i o s i n

s

0 0

s

o 1 E a Q. t u O o

s

0 > 0 m S E 0 .o a U i

s

co'

s

«

o o m r-en

«

"*

£ o • D LU o o m CM m O CO o o o o 0 5 o

«

8

•

i r i <M O m CM S "V 9. CM £ 0

%

c

1

ca S co

'

CM O CO S o CM t

-»

8 S S •ô E E 3 CO •f o

>

o +

s

-f C • * * 8 S? * : -a | K l 3 S o>

s

CO

s

h-s» > i

I I I «

£

l S «

s«°

111

« ç <-•5 g , g d © O -c a ^r o Q. "O O) >* © C o o ta Q. O) « C _' c ( O c © > C Q) « O (D ' S CO O 2 ° c cp m <p _ . _ - © o » — i - " 2 o 3 © C o © — Ï © © * ï « o « © £ -j e > e £ c © © o à o E ^ ra<o s 5 O) © o *-K D v S o 2 c * 8 S.~ - • > .E ~ © © c > Q O E > » c i ! • £ •o E Ei? c c d) C0 © * > T3 £ o © ï ! E £ C0 © I § © © •D c -e n © = o „ S © • - t î

»Il

• o c « o ? * l c © S o © t " S £ E to S 5 i ? ô- i E s « s g | 0 > » ô « ! . » i t ; . <5 « c o> i — *- ©•*-«'; ra c o » ' 1 § , § " . » • < C e '. C0 -c 'C o Ï (0 .£ = - ^ t

*r

S S M

3111

s « « i

a oi a i © © c . . o « , . « S ' e n rg > <D 13 . -O) © c c © M ? « £ °> © tg • ^ O m -© -© ? Û a. S # aP a» # < ^ ^ o •>» < . 0 Ê — 0 O O 0 c 0 LT < O >

• l i s

f i l

Mi

I «

(12)

Bedrage n di e overbleve n n a aftre k va n d e jaarkoste n di e samenhange n me t d e systeme n e n d e bijbehorend e kasoppervlakt e me t voorzieninge n N > * O O IC e i o o (O o o o c ' » o o ! o • ï i * « ° Investe -ringe n 86 9 10 0 e 4 > E & M >. (f) ui o re cc Ci en c —

* —

•C o) < i-o o o O c-CT> O c o C D O O O O c

1 i

a co o o C s . C \ J c*> o o o S o o i n C O C C O c iC O Ç •C o 0) r-C r-CU c — o o C C <n o o S o. c o C O o § o c 1 ö ó CT 5 E « o %> - C*> O * o o o o S o o o cc c ë o o co C M o O f ) C C co o m o o c c o o G a, tu o ö 6 o "P - ° >-ï 2 >-ï « fc ro * rë 0 > * 0 ) * E S E S o -° o ^ ~ « " 1 E £ E S ï Û J« Q O o l O o c o o o cc o c o c C C C C c o o o o o o o c o o X o o IC m o o O O O co CO • 1 > _ ~ -o o ^ * * £ i E 1' CT — ïï Vi

! 1=111

f. Î £ ä * c £ f I ^ ^ c E ? O f = î> S "J

-i»tili i

ils

H

i i

h O £ n •D i en OJ > ^z 5 fl ï : g | i T. • « O I £ û o œ £ 10 5 Q: I r> O I O o 5 co £ o o .ce== :»—r— . "CL-CO: -uiMMüaaÉiil Bedrage n di e overblijve n n a aftre k va n d e jaarkoste n di e samenhange n me t d e systeme n e n d e bijbehorend e kasoppervlakt e me t voorzieninge n X V Z c « o 5 C

•

Ç « • > c c 0 E S m >. en o o Ol o o o C*3 O o l p m § O) r» o > o o o m O o CV cv »n s i§ c o |o*> CO | V

r

O ! o O i O r- [en c v ir»' CM | o C £ -' 5 p (0 o n co o> co •D M < £

1 "

E •O •v c — £ o> i o o o o O I r -en jco o o o o » cy (O (O o o o o o .— j o o o o i n ;o) m ic\i co ,— O o o o 01 r O E IS 1 Ol c œ 8 « 5 « S ' E S S c o E « « o . o S c ^ ; _ o) c œ ; . c 2 S E =s w SM W m o o (O r j O) o o C O C D O O C D P O O o •» co o o o o C D O E o «

If

"1

SS E £ 5 ê o o e> co o o ^r co m o o C T ) m o o C D C D O O o c o a> o O E ifi o a> je ï » ? E e O -o E S 6 & o o Tl 00 o o m o o m co o o m o o o i n co o o i n m o I o : o o o o co 0 > o e o « a> ~ o> * Ë S O « •*• > c a> E o. m a O o ? c Ü c ^ S 21 i s 5 a> •o c v c _{o> i}

ï *

46.50 0 7 0 30 0 94.00 0 13 O W 1 1 E = 2 " ! c » ? ffl £ .E

: I

Ï • « g •E E '5 0) o a;

= i f

S S ? S » S

i l !

S » s ; Ï E 5 •• £ o 5 « ; £ -§ E S ; » c 2 c >" g S x c * o- «g S * S 2 £ ï m a> 3 * *> c E ? * s 5 g ô ï s a « S > f a o .r. o 0) t. 'O * ? e c» o o -Ç 21 c m S i S § s ;• » E «

^ • • " °

w « Ä 3 Ol .5 î 5 2 ! S 1 I | 5 S S ï S o S î S E ; E i ï B c • £ : « c -w £ c 0 O O -* 5 ; „ tt) -o » g m * O O C f i ! " ! S, m oi ^ » 0 1 — co J e N £ ï S J ; 2 • S - ? o * E E £. S % S 2 fi I I

(13)

— o C C ' O O <D O % « v £ .5 o

(14)

voor elke m2 hetzelfde

be-drag wordt aangehouden. Er is dus geen rekening ge-houden met verschillen in de arbeidsefficiency die veroorzaakt worden voor verschillen in glasopper-vlakte.

Van de bedragen, die nu overblijven (saldo-arbeids-kosten) moeten dan de jaar-kosten van de duurzame produktiemiddelen nog ver-goed worden en moeten de algemene kosten betaald worden.

De jaarkosten kunnen we in twee groepen verdelen. 1. De jaarkosten van de ver-schillende systemen en de daarbij behorende jaarkos-ten van de kassen, inclusief de voorzieningen.

2. De jaarkosten van de ove-rige investeringen (schuur, verwarmingsinstallatie etc).

De algemene kosten en de jaarkosten van de overige

investeringen blijven voor een bepaalde perceelssi-tuatie gelijk. Daarom kun-nen die buiten de bereke-ningen gehouden worden, omdat ze niet van invloed zijn op de uiteindelijke keu-ze. De jaarkosten, genoemd onder 1, zijn wel in de bere-keningen meegenomen, zo-dat de bedragen, die „over-blijven" de vergelijking ge-ven die nodig is om een keu-ze te maken voor een be-paald systeem.

Opm.: Wanneer het gaat om de bepaling van de winstge-vendheid van een bedrijf, moeten de algemene kos-ten en de jaarkoskos-ten, ge-noemd onder 2, wel afge-trokken worden van het be-drag dat „overblijft".

Aan de hand van een voor-beeld willen we het geheel nog eens doornemen. Een bedrijf heeft een teeltplan van tomaten, waar we een

saldo van ƒ 30,-perm2

over-houden, waarbij de

op-brengsten op ƒ 50,- per m2

worden begroot en de toe-gerekende kosten op ƒ 20,-/m2. De benodigde

ar-beid wordt b.v. begroot op

ƒ 12,50/m2. Met het bedrag

dat nu overblijft

(saldo-ar-beidskosten) per m2 kan

verder gerekend worden. Bij voorbeeld perceelssitua-tie B (200 x 83 m). Bij ge-bruik van een aarden bassin behoort een kasoppervlakte van 11.980 m2. Bij een saldo

van ƒ 30,- per m2 en

ar-beidskosten van ƒ 12,50 per m2 blijft er een totaalbedrag

over van ƒ 17,50 x 11.980 m2 = ƒ 209.600,-. De

jaar-kosten, genoemd onder 1 (de jaarkosten van de ver-schillende systemen en de daarbij behorende jaarkos-ten van de kassen, inclusief de voorzieningen) bedra-gen ƒ 106.000,-voor dit sys-teem. Er blijft dan een be-drag over van ƒ 103.600,-. Bij systeem osm. 2 (omge-keerde osmose op brak bronwater) is de kasopper-vlakte 14.000 m2. Bij

dezelf-de uitgangspunten, saldo ƒ 30,- per m2 en

arbeidskos-ten ƒ 12,50 per m2, blijft er

nu een bedrag over van

ƒ 17,50 x 14.000 m2 =

ƒ 245.000,-. De jaarkosten zijn ƒ 174.700,-voor dit sys-teem, zodat er een bedrag overblijft van ƒ 100.300,-. Dit bedrag kan nu vergele-ken worden met de ƒ 103.600,- bij gebruik van een aarden bassin. Om nog

verder door te gaan naar de bepaling van de winstge-vendheid moeten we van de bedragen die overblijven nog de algemene kosten af-trekken en de jaarkosten onder 2 (de jaarkosten van de overige investeringen, zoals de schuur etc). De algemene kosten worden voor dit bedrijf begroot op ƒ 35.000,- en de jaarkosten genoemd onder 2, op ƒ 65.000,-.

Wanneer we deze bedragen aftrekken van de bedragen die we vonden bij het aar-den bassin ƒ 103.600,- en bij omgekeerde osmose op brak water ƒ 100.300,-, dan blijft er een bedrag over van respectievelijk ƒ 3.600,- en ƒ 300,-. We kunnen van de-ze bedragen spreken van het „winstbedrag".

Nogmaals: de jaarkosten, genoemd onder 2 en de al-gemene kosten zijn verder niet in de berekeningen meegenomen. Omdat er na-tuurlijk ontelbare teeltcom-binaties te maken zijn heb-ben we gekozen voor drie categorieën bedrijfstypen die ieder hun eigen saldoni-veau hebben.

Bedrijfstype X — een saldo van ƒ 25,-/m2.

Bedrijfstype Y — een saldo van ƒ 30,-/m2.

Voor een klein bassin is al gauw een plekje gevonden

Oppervlakte: Saldo

(Bruto opbrengst minus toegerekende kosten): Aarden bassin IJzeren bassin Betonnen bassin Ontzouting leidingwater Ontzouting brak grondwater Ontzouting zout grondwater Ontzouting opp.vlaktewater Leidingwater, mits van goede kwaliteit 10.000 m'opp. 25 1,91 1,73 2,51 3,55 2,74 4,01 4,63 30 2,39 2,03 2,98 3,55 2,74 4,01 4,63 45 2,91 2,31 3,44 3,55 2,74 4,01 4,63 De geld 14.000 m2opp. 25 1,75 1,98 2,20 3,24 2,38 3,58 3,97 30 2,26 2,24 2,51 3,24 2,38 3,58 3,97 45 2,78 2,52 2,82 3,24 2,38 3,58 3,97

ende prijs voor drinkwater

21.250m2opp. 25 1,64 1,84 1,95 2,89 1,94 3,13 3,01 aerm3 30 2.12 2,09 2,27 2,89 1,94 3,13 3,01 45 2,59 2,31 2,58 2,89 1,94 3,13 3,01

Bedrijfstype Z — een saldo van ƒ 45,-/m2.

Om een teeltplan uit te voe-ren, is arbeid nodig. We hebben hierbij ook drie ver-schillende niveaus aange-houden, die corresponde-ren met de eerdergenoem-de bedrijfstypen: Bedrijfstype X — arbeids-kosten van ƒ 10,-/m2. Bedrijfstype Y — arbeids-kostenvan ƒ 12,50/m2. Bedrijfstype Z — arbeids-kostenvan ƒ 25,-/m2. In verschillende schema's worden de drie perceelssi-tuaties stuk voor stuk beke-ken voor de bedrijfstypen X, Y en Z waarbij drie bassin-systemen voorkomen (aar-den — ijzeren — en beton-nen bassins) en vier syste-men van omgekeerde os-mose (op leidingwater, op brak bronwater, op zout bronwater en met opper-vlaktewater). Daarnaast is ook gekeken naar alleen lei-dingwater, wanneer dit goed is en zo te gebruiken en naar een klein bassin en het aanvullende gedeelte door omgekeerde osmose (eenvoudigste uitvoering, Osm. 2) wordt ontzout.

Vanuit deze gegevens is het ook mogelijk de kosten van een m3 gietwater uit te

reke-nen bij de verschillende op-pervlaktes en bij verschil-lende saldo's.

In tabel 5 issjit weergege-ven.

Het is ook mogelijk om een combinatie te maken met een klein bassin, waarbij ge-dacht moet worden aan een bassin met een inhoud van ongeveer 500 m3 per ha glas

en dit aan te vullen met lei-dingwater.

Wanneer geen rekening ge-houden wordt met de op-brengstderving van de grond, omdat er altijd wel een plekje is om een klein bassin aan te leggen ( ± 300

m2 per ha glas), worden de

kosten van dit water onge-veer ƒ 1 , - per m3. Gemengd

met leidingwater, waarvan de kosten per gebied ver-schillen, maar waarbij we in dit hoofdstuk zijn uitgegaan van ƒ 1,- per m3, blijft dit

water/ 1,-perm3 kosten.