WriUtwï aä toy ****¥ - - " " "
Bestemd, v o o r :
CEÏÏTRAA1 INSTITUUT VOOR LAÎTO BOUWKUNDIG OIDERZOEK
G e s t e n c i l d e V e r s l a g e n van I n t e r p r o v i n c i a l e P r o e v e n , ïïr. 23 ( 1 9 5 1 ) .
STIESTOPAAIT^IDIIGSTIJDEITPROEVEI RIET WINTERGRANEN OF KOOIZAAD (SERIE 8 0 ) , BEGONNEN IN HET NAJAAR VAN 1949.
A. Rogge.
Algemene gegevens over de proeven vindt men in ta"bel 1 weergegeven, de opbrengsten in tabel 2.
De proeven, welke volgens het voorgeschreven schema zijn aangelegd, konden gemeenschappelijk wiskundig worden "bewerkt. Dit waren:
ZW 368, WB 1711, OB 3125, 3126, 3127, 3128.
Object o heeft hier doorgaans de N half Februari ontvangen
(zie tabel 1 ) .
Gemiddeld v/aren de opbrengsten in kg/ha:
korrel stro object a (alle N bij zaai) 23--ÎO 4530
object b (alle N zo vroeg mogelijk in het
voorjaar) 3150 6280 object c (alle If in de Ie week van Maart) 3150 6480
object d (helft van de N als a, andere
helft als b) 2700 5620 Het resultaat is, dat alle verschillen, behalve die tussen
b en c, wiskundig betrouwbaar zijn.
Hier blijkt dus wel zeer duidelijk, dat de rogge de stikstof in het vroege voorjaar moet ontvangen en niet in het najaar.
Zelfs het object: halve N-gift in het najaar blijft achter. WB 1711 valt geheel uit de toon; als dit proefveld uit de bewer-king wordt weggelaten, worden de verschillen nog geaccentueerd. In dat geval komt het object: Ie week van Maart nog iets beter
uit dan het object: half Februari, maar dit verschil is ook dan nog niet significant. Uit vroeger onderzoek weten wij, dat een U-gift eind Februari op rogge ongeveer het optimum vormt en dat de opbrengsten bij giften na half Maart vrij snel dalen.
(Vergelijk: W.H.van Dobbens Maandblad voor de landbouwvoorlich-tingsdienst Februari 1947). Dit alles wil echter nog niet zeggen, dat rogge in najaar en winter op normale zandgrond steeds over voldoende stikstof beschikt.
Enkele proefneraers maakten de opmerking, dat de objecten a en d, die de N geheel of half bij dé zaai ontvingen, in do
winter een betere kleur hadden. Dit stemt tot voorzichtigheid. Eet
is ook bekend, dat de gele verkleuringen, die de rogge in zac.
met een kleine ¥-gift verholpen kunnen '
'.•7or-winters kan vertonen, den.
Wij moeten dus wel degelijk de mogelijkheid openlaten, dat een kleine N~gift in najaar of winter de opbrengst kan verhogen.
Wij denken dan echter eerder aan een zeer kleine extra gift, voorafgaande aan een normale bemesting in het voorjaar en niet aan het in tweeën delen van die gift.
Niet in de gemeenschappelijke bewerking zijn opgenomen de proeven ZGr 800 en EC 280 (beide dalgrond), die volgens een iets afwijkend schema waren aangelegd. Het resultaat van de eerste proef (oude dalgrond) komt vrij goed overeen met de gomiddeldo
cijfers van de gemeenschappelijk bewerkte proeven op zandgrond, alleen ligt de gift in de eerste week van Maart hier significant hoger dan die van half Februari. Onze eigen ervaring met de ïï-bemesting op rogge in Februari stamt van gewone zandgrond in het midden des lands. Het is denkbaar, dat de noordelijke dalgronden met hun latere ontwikkeling in het voorjaar en hun gemakkelijke uitspoeling van meststoffen toch beter de I iets later kunnen ontvangen. Op de jonge dalgrond van EG 280 is de opbrengst van het object a wel zeer laag. Het ligt voor de hand, om speciaal hier de uitspoeling verantwoordelijk te stellen.
B. Tarwe
De algemene gegevens betreffende de proeven met wintertarvre vindt men in tabel 1, de opbrengsten in tabel 2.
Ook hier is een aantal proeven gemeenschappelijk wiskundig bewerkt en wel:
mx 1311, ZW 363, ITZH 510, 512, ZV1 190, Z 25/47.
Object b heeft hierbij de N-bemesting meestal weer half Fe-bruari ontvangen, op ïTGr 1311 echter pas 7 Maart.
De gemiddelde opbrengsten zijn in kg/ha:
korrel stro object a (alle II bij zaai) 4150 8300
object b (alle IT zo vroeg mogelijk in 't
voorjaar) 4220 8850 object o (alle ÏT in de Ie week van Maart) 4280 8940
object d (de helft van de N als a, andere
helft als b) 4170 8470 De enige wiskundig betrouwbare verschillen tussen de objecten zijn deze, dat de voorjaarsbemestingen meer stro hebben opgeleverd dan de' IT-bemestingen, die geheel of gedeeltelijk in het najaar vielen.
De proef IGr 1313 is niet in de gemeenschappelijke bewerking-opgenomen wegens iets afwijkende opzet (zie tabel 1 ) , maar levert ongeveer dezelfde conclusie op. Het extra object met de IT-gift op 14 April levert hier de hoogste opbrengst (niet significant!) aan korrel. Wat het stro betreft, liggen de objecten IT (geheel of gedeeltelijk)'in het najaar (a en in d.it geval b) weer het laagst, nog lager dan object e (U in April), dat ook wat minder stro
levert dan de giften in het vroege voorjaar.
Het enige zandproefveld (HOB 196) had geen betrouwbare ver-schillen tussen de objecten. Bij het stro lag het object c zeer hoog, maar de betrouwbaarheid hiervan is dubieus.
Samenvattend komen wij tot de conclusie, dat het er voor do zaadopbrengst van wintertarwe weinig toe schijnt te doen of men de stikstof in najaar of voorjaar toedient.
In tegenstelling tot rogge bestaat over dit onderwerp bij tarwe een omvangrijke literatuur, die, voorzover ze' uit vergelijk-bare klimaatsgebieden stamt, voor ons van belang is. Speciaal
geldt dit voor Engeland.
D.J.Watson (The Journal of Agricultural Science 29, 1939) deelt resultaten mee van experimenten in Engeland, die over 10 jaar liepen en precies hetzelfde opleverden als onze proeven.
In de korrelopbrengst waren geen verschillen tussen najaars-bemestingen en najaars-bemestingen tot diep in het voorjaar. De aanwen-dingstijden Januari - Maart gaven hogere stro-opbrengsten dan vroeger of later, ook minder legering!
A.H.Lewis, J.Proctor en D.Trevains (The Journal of Agricultural Science 28, 1938) vermelden, dat in Rothamsted (het beroemde
Engelse proefstation) een N-gift in het voorjaar doorgaans hogere opbrengst geeft dan' een in het najaar. Hun eigen proeven bevesti-gen dit echter niet» Zij vonden in één geval een gelijke opbrengst, in een ander geval een iets hogere opbrengst bij najaarsgift. late voorjaarsgiften tot aan het schieten van de tarwe toe geven evenveel korrel, maar minder stro en minder legering dan vroege giften.
3?.H.Garner en H.G.Sanders (The Journal of Agricultural Science 26, 1938) vonden *p kleigrond in Engeland in droge jaren de hoogste opbrengst bij een N-gift in het najaar, in natte
jaren bij zeer late N-gift.
Zij adviseren de helft van de N in het najaar, de andere helft in Mei te geven. Do Engelse practijkgewoonte, om de N in Februari te geven, vatten ze op als een compromis.
De conclusie, die wij voor Nederland uit deze ervaringen kunnen trekken,,is deze, dat men bij de keuze van de aanwendings--tijd van stikstof op wintertarwe zich betreffende de korrelpro-ductie weinig zorgen hoeft te raken. De proeven van Ir W.Feekes .
(Verslagen der Technische Tarwe Commissie 17, Hoofdstuk IV) en Ir W.C.v.d.Meer (De Nieuwe Veldbode 7 Maart 194-1) wijzen ook in die richting. De reactie van het stro biedt meer differentiatie en het verdient 'overvreging om in gevallen, waar men legering vreest, de N b.v. half bij het zaaien en voor de andere helft begin Mei te geven.
0. Wintergerst.
Er werd één proef genomen op kleigrond, NGr 1310 (tabel 1 en 2), welke hoge opbrengsten en geen significante verschillen opleverde.
D. Koolzaad.
Er werden twee proeven genomen (zie de tabellen), welke eveneens geen vaststaande verschillen opleverden. Op ZVl 189 was het object: allo N bij zaai in de winter beter ontwikkeld, maar bleef in het voorjaar belangrijk achter bij de toen bemeste
ob-jecten. Het hele gewas leed erg van aardvlo, hetgeen de hoge fout verklaart. In Groningen (NGr 1306) werd ook opgemerkt, dat de
bemesting in het najaar een veel forsere ontwikkeling gaf, maar tijdens de bloei verdwenen de verschillen.
Opgemerkt dient te worden, dat het in beide gevallen niet om zware gewassen ging,
No S 862 155 ex.
CQ fi > CD bû H & bß r H a i CD fi fi CO CD & g o m H fi cd i> cô - p cd •d ß ü • H "d ß CD £ P ß cd cd i Q S cd fi • H - P .fi cd « H \ • H hi i S ÖD 3 M -CD b£ b£ O M +3 cd • H cd cd N CQ cd PH - P JH O o CQ Xi ß O M tb fc CD •d 3 o x l • d H ! <D f> = H CD O
£
e O ß o tê a i K i; *°
; ** \ 1 O H 1L
H-i r O i , ! 1 1 «tf CO 1 £ > H O H l t o H O CO : O H l i n H ci <* CU Q) ft« , _— • d ß o u tê H cd - d CD ' H ß CJO cd ft S o Ü u CD M fH O pq o r » «H CD O O o co u tb CS] t o t o \ o H t o CO t O I 0 3 I ^ H O H l CD C\2 O O H O H r H « = • d ß o >H M H cd • d 3 s o CQ CÖ PM S S o U CD s 3
S
r O OD CO O H CO 1 H \ H H CD K ) H DJ 0 2 1 C -H H H 1 CT> O LO O t - l 1 CO cvî -d ß cd N % xi FH • H fi CD -d d O ~ ß cd cd P H CD ^ ß O m a oo vo t O pq fet CS] 1 ! 1 O ^ F o ( H 1 en H --d ß cd N Ö Q bû M CD P m 'r-3 • H ps •» CQ fi o o (rö h> a t b H H î > He
CO 1 CO \ o H 1 ^ H t O CM Ol 1 0 0 o H 1 ••tf H a fi - p CQ OS O t o O H i l > -£ c CD - P CQ <! o\ CQ • P M cd <t! e ^ o xi1
LO c\j H t o pq o CVÎ «tf r-) \ O H | i n H t o 1 I O i H CVÎ 1 ^r> H O H l i n H 6 fi - p CQ 17* O CO O r H 1 £ > ' = CD -d P) fi a> • H h? « 1 • P h O O t» CQ ß ^a
O i> WD Ci r-f t O ffl o CV2 1 LO H \ O r H I l O co to o H co 1 m H o H 1 LO « O cO O H l LO H -s > j ß O xi ß CD M CD O ra <7* t H CD • H & s O x i * i> e ^ 3 J > CO H t O pq o CO 1 CO j H \ O H | t o r H t O 1 c-co 1 «D H O H 1 t O H O CO O H l O H " t • P JH d) S <u tb «% CQ bD ß • H ß ß 5> PH ^ CO CO H t o m o i i t i o LO O r-1 1 H CO -£ H CD•a
<D > <* ß CD ^ O O fi o i> •4 z> en H Ö o ^• d CO I r-H •H tO I VO tri I O H l Z> H < O •H » f J> r-t H rH t o 1 O ^ O H l O H cO I « 3 \ c\2 1 o CO I \ " H t rH CD •s cô Fri o O CD 03 1 tO M \ 05 1 CV2 H 02 1 tO rH \ O i 1 Ci 02 - — N to H 0 > U CD > r H r-1 'U .-) 35 H ~ bû 0 « Ö c cd CD , û t> & f cd cô - P cô cd 1 O i2i cô £ •H ^ - P ^ < H \ •H S bû 1 M S ^ -P cô xi • r i CÔ cd CO CO cd ffi - p 0 0 CO Xi Ö O H O u CD • d 3 0
3
H CD !> < H 0 O M PH <• 1 «3 CO 1 £> H H 1 C-r-\ tO t o O H 1 CO H CÔ £> H <5 •H CD H ,M CD3
CÔ CQ • t côs
to C CD - H M ft CQ • CO eu 1 tO 02 M§
FTà
tri H 1 H CV2 O «3 H rri 1 O H •H M CÔ -P CQ H a> > cô CO « •g N U m • •d 0 i> M Ci , •*r~\ ß O 'H2 3x1 M O P ^ 0 a) É-Td ^ 2 0 0 e>K tO t 02 02 03 1 D-H O H 1 Z> tri O LÓ en 1 C-02 cd P H < H (D cô N O £ N s 3 N H O« H CD O pq CD -Ö « es tO 1 m H « 1 I > H O r H 1 £> C\2 O «3 O H 1 «D C\2 •H U CÔ - p CQ • r i H ^4 e Ö 3 xii
eu -p côa
'<~3 • r i W O t - p - d cô cô K CD - d 9 h> t o 1 tO c\2 1 c-H H H 1 tO O en tri i-t 1 tO cô & H <! • H O H JM ,M •""3 • r i 0 } • r i CD r H m «* CO a 92 S cô hq 0 < tO 1 en N 1 O 02 O r H 1 l O H l O -tf O H 1 1 r s H ccj • H 0 H > i •H (D3
0 \ fs (D -P t>> CD FR 0 - d 0 H 1 1 1 O S f O H 1 t -H cô ^3 H < •H CO rH * i ft M O • d cd •riS
CD X ! rH :<H •S CD •P 0 ,Q « H CD O U FM t o 1 <Q CM 1 O H 02 H 1 !> O cO H H 1 O rH ^î a • r i !> 0 rf r < • d cô N 0 ^ Kl H CD1
• r - 3 •ri xi 0 03 « V Xi M M CD PQ « • d " • > e fr <=# 1 «0 t o 1 c^ rH H 1 C-rH <o tO O H 1 «# rH cd •ri G cd r < t> •ri O rH ^ CQ3
cd CQ a« cd S CQ C CD • r i H ft CQ 0 CQ tO 1 CO 02 02 1 CO 02 o> 1 02 H O CN2 H CD » O CV2 m O Ms
â ^ rf •ri CD H M m cd cd CO » çrt g CO S 0 •ri U ft CQ 0 CQ CO 1 CO 02 1 CO H 0> 1 02 Ci O «3 H ON 1 a ^ —. *^ rH CD t> cd » Si CD - d 0 0 to H ^ fr« CD - d H 0 0 > * TS . • t* a P4 rH H CO H M Ct) CO r H CO H H ci t O tO CO tSl O rH IT3 C\2 rH 0 0^ H H > tS3 î > • « * K LO N tO en rH PH O ^ +3 CQ M 0 O O r H t O r H U e> fe - d r« cd ta 0 0 M «3 O CO H M ci> |B| cr> CD r H H t> tS) I CD " H/ o O ^ W W K I W H O H ' * Ï_J -o o o o o o o * o ^ l O C O C O l O ^ r H y D C - O J ra H H Ol Z> CO «3 CO o * o o o ^ f r t i n i o © H o> vo 0 9 tO co H co ©a><oiOs#to<£>cvjc\2c\? j L f o o o a o o o O o O ,H m ^ a i c n t o o i j > c o • • O O O O • O t o w r o c o c o ^ ^ v o 13 O O O O O O O O O C 0 < £ ) c 0 W C - H H C 0 O 3 cd M Vi Cv H O r Û ni . ^ . Ö CD - p CQ bü Ü O !H ,£> Pt O tO O O O O O co co O ^ a> O W < 0 © l O CT) O» CT> 0> <£> o o «3 O «3 H E- i n O p O O O O O O O O O • « ^ O C O O i C O ^ C V J - ^ O t O r - ^ C D H C ^ « O «3 « D i n « 3 V O ! > ' <,V O J > « 3 O O O O O O O O O c ^ t o o 3 c o o o > i o c o w 916 0 948 0 1000 0 990 0 810 0 O O O o o O co J> o . • * tO lO 00 cO H O) CO Ol 0> co 754 0 615 0 7 54 0 520 0 o - p c/3 rH O U o câ t i ^3 CÖ O o c M O O O O O O O O O O CO 00 «O <* M A Î O «3 «O H l O ^ O C ^ N C O l O C r i <j <j to M O t o w m in O O O O O O O O O • ^ £ > l O y 3 ^ « ^ 0 0 C M C O « J C O H O O i O ' H M O C J C \ 2 0 2 t O C \ 2 H 0 3 t O t O O O O O O O O O O ^ ^ O F ^ o O t o c o r -c o m -c v j t - -c - w o i o w c O r O c O O J e O ç a t O t O t O O O O O O O O O O ^ O O t O H ^ O O O W o i ^ H o m n O w H OJcOcOcOtOCVcOtOtO O O O O O O O O O c - r - w t o o w o w m o o i a i o i ^ m - s f c o o 0202 C M N H H W ( 0 ZG r 80 0 ZW P 36 8 E C 28 0 W B 171 1 0 B 312 5 O B 312 6 O B 312 7 O B 312 8 NO B 19 7 Tarw e o o o o o o o l O r l M O1* 1 <£> CO cr> a -vfi «3 o to w co co a i os «3 c- in C\J o o o o o o o o O H c O W O E > ^ 0 0 t O ^ f ^ ^ t O c O ^ t O O O O O O O O O H ^ H O V O N H W <OC\2«3COCVC*!>CO r O ^ ^ ^ ^ f t O ^ t O O O o O O O O O t O O > O H « 3 C v 2 H H I f l H X n O O O H O Ï ) t O ' ^ f W ' ^ ' s F t O ' ^ c O O O O O O O O O C \ / i O t O « < * t O C O t n r H v o c m m r c -cO'tf'sF'sFtOtO'cPtO H tO tO O W O j d " «3 ' H H C H H O i \ C T i c o t o t o m i n H i n H f j h f e W W H pq ci> ei? gs co isi i> o
t H O o o o> o t O o m tO i CD W
.-J ;? (• ^ ."!'> y * -- ' r H O rG Co EH « 1 CO 1 X! i M 1 O 1 ft 1 M 1 ^ 1 G • •H ! rf 1 O 1 -p 1 CQ 1 M i a I O 1 ^ 1 & 1 ft 1 O I O - p CQ m 0) o T3 CM o vo
