Handels- en verwerkingsmarges

HANDELS- Ell VERV/ERKINGSHARGES OP VARKENS- EN RUNDVLEES

DEEL II Drs. H. Kramer

en

D r s . N. T i e m s t r a

HANDELS-EN VERWERKINGSMARGES C? MELK, ECTER EN KAAS

I n t e r n e Nota No. 88

j u n i 1963

Lanbouw-Economisch Instituut - Conradkade 175 - 's-Gravenhage - Tel. 6l.4i.6l Niet voor publikatie - nadruk verboden

INLEIDING

HOOFDSTUK I

HOOFDSTUK II

HOOFDSTUK III

VARKENSVLEES

1.1. Indeling van varkens naar bestemming en

gewicht

1.1.1. Indeling naar bestemming

1.1.2. Indeling naar gewicht

1.2. De handel in varkens

1.2.1. Inleiding

1.2.2. De handel in vleeswarenvarkens

1.2.3. De handel in slagersvarkens

1.2.4. De afzet van varkensvlees

1.3. Transport, verzekering en heffing

1.3.1. Transport van varkens

1.3.2. Verzekering en heffing

1.4. Slachtrechten, keurloon.

slachtloon

1.4.1. Slachtrecht en keurloon

1.4.2. Slachtloon

HOOFDSTUK IV

HOOFDSTUK V

1.5. Vleestransport

1.6, Prijzen

1.6.1. Marktprijzen varkens

1.6.2. Groothandelsprijzen varkensvlees

1.6.3. Kleinhandelsprijzen varkensvlees

DE HANDELS- EN VERWERKINGSMARGES

RUNDVLEES

3.1. Indeling naar kwaliteit

3.2. Gemiddeld geslacht gewicht

3.3. De handel in slachtrunderen

3.4. Transport, verzekering en heffing

3.5« Slachtrechten, keurloon, slachtloon

3.5«1 • Slachtrecht en keurloon

3•5•2. Slachtloon

3.6. Vleestransport

3.7. Prijzen

3.7.1. Marktprijzen runderen

3.7.2. Groothandelsprijzen rundvlees

3.7.3. Kleinhandelsprijzen rundvlees

DE HANDELS- EN VERWERKINGSMARGES

CONCLUSIES

5

6

6

6

7

7

8

9

9

10

10

10

11

11

12

12

12

12

12

13

23

25

25

25

25

25

26

26

26

26

26

26

27

27

29

31

307

Het doel van het onderzoek naar de handels- en verwerkingsmarges op varkens- en rundvlees is na te gaan langs welke weg het vlees"ten-slotte bij de consument terecht komt en met welke kosten dit gepaard gaat.

Daarbij dient duidelijk te worden gesteld dat het hier gaat om een constatering van feiten en ontwikkelingen en niet om enigerlei teoordeling van de efficiency van het handels- en verwerkingsapparaat.

Evenmin is het de bedoeling een uitspraak te doen over het al of niet te hoog zijn van de handels- en verwerkingsmarges.

HOOFDSTUK I VARKENSVLEES

1 . 1 , I n d e l i n g van varkens naar "bestemming en gewicht

1.1.1, Indeling naar 'bestemming

De in Nederland gemeste varkens worden ingedeeld naar hun bestem-ming; a, baconvarkens

b, vleeswarenvarkens c. slagersvarkens

Voor het onderzoek naar handels- en vewerkingsmarges op vlees "bestemd voor binnenlandse consumptie is uitgegaan van het slagers-varken, In Nederland is dat voornamelijk het ras Groot Yorkshire.

1.1.2. Indeling naar gewicht

De indeling naar gewicht loopt vrij parallel aan de indeling naar "bestemming. Dit geldt zowel voor levend, gex^icht als voor geslacht ge-wicht. Als omrekeningsfactor van levend naar geslacht gewicht hanteert men het z.g. aanhoudingspercentage, d.w.z, het geslacht gewicht uitge-drukt als een percentage van het levend gewicht. Voor varkens in de

gewichtsgroepén van 80 - 180 kg levend gewicht gelden de volgende

aan-houdingspercentages %

levend gewicht in kg

80/9O 90/IOO IOO/IIO HO/120 I20/13O 130/140 I40/15O I50/I6O I60/I7O I70/I8O aanhoudingspercentage

7697 79,1 7994 80,3 80,7 81,4 823o 82,0.. 82,4 83,0

Bron; L.E.I.

Het is echter gebruikelijk globale aanhoudingspercentages te han-teren; a. voor bacon- en vleeswarenvarkens 80^0

b. voor slagersvarkens 82%

Wanneer men echter in aanmerking neemt dat het gemiddeld geslacht gewicht van slagersvarkens sinds 1955 niet ongeveer 10 kg is afgenomen, verdient het wellicht aanbeveling het aanhoudingspercentage op globaal 80 te stellen.

Jaar 1955 Gem. geslacht gewicht (kg) 103,2:

1956 99,4i 1957 99,7 1958 95,8 1959 91, 4| I960 95,3: 1961 91,6! 1962 92,4 Bron; L.E.I.

Indeling naar gewicht volgens Statistiek van de Marktprijzen (L.E.I.):

Bacon-, en vleeswarenvarkens +. 75 - ± 95 kg levend gewicht Slagersvarkens ± 95 - 120 kg " "

" I 2 O - I 5 O kg " " " >150 kg " " De grens is niet scherp te trekken. Tussen 95 en 100 kg levend

gewicht komen in de groep slagersvarkens ook nog een aantal wat zwaar-dere vleeswarenvarkens voor. Dit vertroebelt mogelijk een zuivere prijsnotering voor slagersvarkens in de groep 95 - 120 kg levend ge-wicht. Door een ongewogen rekenkundige middeling van de prijzen van de groep 95 120 kg levend gewicht met de prijzen van de groep 120 -150 kg levend gewicht komt echter een betrouwbare marktprijs voor slagersvarkens tot stand. De groep 150 kg levend gewicht en zwaarder is hierbij buiten beschouwing gelaten.

1.2. De handel in varkens 1.2.1. Inleiding

Om een indruk te krijgen van de handel in slagersvarkens ver-dient het aanbeveling ook de handel in vleeswarenvarkens te beschrij-ven omdat het voor komt dat slagersvarkens worden verhandeld via de vleeswarenvarkenshandel.

Het aantal vleeswaren- en slagersvarkens dat via markten wordt verhandeld is bijzonder gering. Zowel absoluut als uitgedrukt als percentage van het aantal geslachte varkens vertoont de marktaanvoer een teruggang. Daarbij moet rekening worden gehouden met het feit dat een aantal varkens meermalen op verschillende markten wordt verhandeld.

Jaar Vermarktingen Slachtingen Vermarkting als *fo v.d, slachting

1957

353.000 4J90.602 • 8,4 : I960 ; 351.000 i 5.233.464

: 6,7

I96I

282.000

4.852.435

5,8,

stuks 3 tuks Bron; L.E.I.

Bij het marge-onderzoek slagersvarkens is geabstraheerd van de markthandel. De vermarktingskosten (het marktgeld) ad f,0,35 gemid-deld per varken (in 1962 verhoogd tot f.C,60) zijn derhalve niet opge-nomen.

1.2,2. De handel in vleeswarenvarkens

De handel in vleeswarenvarkens loopt voornamelijk via twee grote organisaties, te weten de Varkens Inkoop Organisatie (V,I.0„) en de Vee- en Vleesafzetverenigingen die zijn aangesloten hij de Vleescen-trale (verwerkingsorganisatie).

De varkenshandel van de V.1.0. loopt via de z.g. Varkensheurs te Utrecht (elke vrijdagavond). De leden van de V.I.O., 14 vleeswarenfa-"brieken en 2 grossiers,kopen dan ter "beurze de door de V. 1.0o-agenten

hij de hoeren gekochte varkens. De slagersvarkenshandel heeft hier de gelegenheid hij te kopen.

De Vee- en Vleesafzetverenigingen zijn alle coöperatief. Hun af-nemer is de Vleescentrale. De wat zwaardere varkens, die derhalve niet geschikt zijn om te worden verwerkt tot vleeswaren, worden afgestoten aan de slagersvarkenshandel, hetzij rechtstreeks, hetzij via de Utrechtse Beurs„

De volgende Vee- en Vleesafzetverenigingen zijn in Nederland werk-zaam;

Drentex ; Coöp. Drents-Groningse Veeafzetvereniging F.C.E. ; Friese Coöp. Veeafzetvereniging

G.O.S, ; Gelders-Overijselse Coöp,

C.V.V. : Centrale Coöp. voor Vee en Vlees (genaamd West-Nederland)

SAVECO ; Samenwerkende Veeafzet Coöperaties (A.B.T.B,, en L.L.T.B.) Boxtel ; Coöp. Brabantse Vee- en Vleescentrale van de N.C.B.;

Export Centrale

CUVA : Coöp. Utrechtse Veeafzetvereniging.

Hiernaast is er nog de particuliere handel in vleeswarenvarkens en de aankopen van de tien vleeswarenfabriekon die lid zijn van de Vagrocom (zie hierna)«

1.2.3. De handel in slagersvarkens

De handel in slagersvarkens loojfc via de particuliere handel en via de varkensgrossierscombinatie,Vagrocom. Bij deze organisatie zijn

ca. 40 grossiers en 10 kleine vleeswarenfabrieken aangesloten die hun aankopen verrichten via de commissionairs in varkens (Utrechtse Beurs) of zelf rechtstreeks kopen van de boeren. De leden van de Vagrocom gaan uit van een basisprijs die gebaseerd is op een geslacht gewicht van 67-85 kg. De klasse 86-90 kg geslacht gewicht is f.0,05 per kg lager dan de basisprijs, de klasse 91-100 kg f.0,10, de klasse 101-110 kg

f.0,15 lager. De Vagrocom hanteert bovendien een quoteringssysteem waar-bij men uitgaat van de gemiddelde weekomzet in het voorgaande jaar. We-kelijks wordt nu bepaald welk percentage van zijn basisomzet elk lid mag kopen. Bij gering aanbod wordt het percentage lager gesteld, bij ruim aanbod hoger. Overschrijding van de quote wordt beboet, koopt, men minder dan ontvangt men een premie.

Bij verkoop via de commissionair in varkens dient de verkoper een commissie te betalen die gemiddeld 1-Jfo van de brutoverkoopprijs bedraagt.

1.2.4. De afzet van varkensvlees

De afzet van halve varkens aan de slager loopt sterk terug. Om-streeks 1953 was dit nog 2/3 van de totale afzet, in 1963 slechts 1/5, De afzet van het z.g. afgesneden vlees stijgt daarentegen snel waarbij in aanmerking moet worden genomen dat de grossier de voor de slager moeilijk verkoopbare stukken zelf dient af te zetten tegen gewoonlijk lage prijzen. Vooral nu de worstmakerij en de vleeswarenfabricage

grotendeels "buiten het werkgebied van do slagers zijn komen te lig-gen zijn de mogelijkheden voor de slagers om afvallen en minder goed verkoopbare stukken te verwerken sterk verminderd en in veel gevallen z lfs geheel verdwenen.

De gemiddelde afzet van varkensvlees door de grossier (groothan-delaar):

aan de slagers

in de winter aan de slagers5

in de zomer ca. \ aan de slagers en ca. -,} in de vrieskluis of "bestemd voor export

ca. 1/3 aan de slagers (o.a. voor hamlappen), ca. 2/3 aan de vleeswarenfabrieken

ca. 1/10 aan de slagers en ca, 9/10 aan de vleeswarenfabrieken

dik rugspek 's winters aan de slagers of bestemd voor export, 's zomers aan de vleeswarenfabri eken; het z.g, fabricagespek (dun) aan de vleeswaren-fabrieken. .

Een aantal z.g. volksslagerijen-nemen de afgemeste zeugen af, vooral in de grote steden in het westen. Het vlees is van behoorlijke kwaliteit, de vezel is echter grover dan die van de lichtere slagers-varkens. carbonaden buiken hammen schouders spek

1.3 Transport, verzekering en heffing . 1,3•1• Transport van varkens

Het transport van de boerderij naar de slachtplaats of abattoir komt voor rekening van de grossier. De kosten bedragen gemiddeld f.2,-per varken inclusief transportverzekering. In sommige gevallen verzor-gen de grossiers het vervoer zelf in plaats van de veevervoerder omdat deze grossiers vaak handelen in biggen en ''lege" ritten dus kunnen wor-den vermewor-den omdat er nu ook een heenvracht is,

1.3.2. Verzekering en heffing

Tegen een betrekkelijk geringe premie, moet de verkoper het varken tegen afkeuring of voorwaardelijke goedkeuring verzekeren bij de

Stichting Centraal Bureau voor Slachtveeverzekeringen C„B„S. In 1956 bedroeg de premie per varken,. ongeacht het gewicht, f.0,75. Met

in-gang van 1 april 1957 werd de premie verhoogd met een door het C.B.3. aan het Produktschap voor Vee en Vlees af te dragen heffing van f.0,10 per varken. Deze heffing is bestemd ten behoeve van het- "Fonds ter

financiering van maatregelen ter bevord.ering van de kwaliteitsverbe-tering van de varkensstapel en van het verbruik van vlees en vlees-waren ". In 1953 bedroeg de premie f,0.75 e n à.e heffing f.0,10.

In 1959 werd de premie verhoogd met f.0,10 tot f.0,85. De heffing bleef ongewijzigd, In 196O werd de premie enige keren verlaagd. De

gemiddelde premie bedroeg in dat jaar f.0,77» De heffing werd op 31 oktober i960 verhoogd tot f,0,20. In 1961 bedroeg de premie f,0,75 en de heffing f.0,20.

1,4c Slachtrecht, keurloon en slachtloon 1.4.1. Slachtrecht en

keurloon-De slachtrechten of slachtgelden, waarbij het z.g, keurloon is inbegrepen, van de gemeentelijke abattoirs lopen van gemeente tot ge-meente zeer sterk uiteen. Ter illustratie de slachtgelden inclusief keurloon 1963 van enkele abattoirs; Den Haag f.5,40 per varken (> 125 kg levend gewicht f.6,60)5 Rotterdam f.5,- P.v.; Leiden f.8,50 p.v.; Deventer f,3,60 p.v.; Middelburg f.11,50 p.v.; Hoorn f.7,-.p.v,;

Schiedam f.6,- p.v. (bron; Stichting Centraal Bur. voor Slachtveeverze-keringen).

Voor het marge-onderzoek zijn de slachtgelden van Den Haag aan-gehouden. De gemeente Den Haag stelt voor f,5,40 (f.6,60) ter

be-schikking; slachtruimte incl. koelruimte, weegapparatuur, Werkruimte voor afsteken en uitbenen, personeel w.o. keurmeesters. De slacht-rechten in.Den Haag zijn sinds 1955 niet verhoogd.

De vleesgrossiers in Den Haag kunnen het vlees in het slachthuis in speciaal daartoe ter beschikking gestelde ruimten bewerken. Eet vleestransport naar de slagers geschiedt dus rechtstreeks vanaf het abattoir door speciale vleesvervoerders,

In Rotterdam daarentegen bestaan deze faciliteiten in het abat-toir voor de vleesgrossiers niet. Hier moet het vlees eerst naar de

werkruimte van de grossier worden getransporteerd. Dit kost de vlees

1,4.2, Slachtloon

Het slachten geschiedt door loonslachtors. Het tarief in Den Haag bedroeg in 1955 f.3325 per- varken en is geleidelijk gestegen tot

f.3s50 in 1963. He loonslachters in Rotterdam rekenen f."2,80 per

varken (1963).

1.5. Vleestransport

•In Den Haag wordt het vleestransport naar de slagers verzorgd door speciale vleesvervoerders. In Rotterdam verzorgen de grossiers het vleesvervoer zelf hetgeen onrendabele ritten tot gevolg heeft. Coördinatie van het vleesvervoer stuit hier op onwil.

1.6. Prijzen

1.6.1, Marktprijzen van varkens

De prijzen van varkens zijn overgenomen uit de Statistiek van de Marktprijzen (L.E,I,). Zie ook 1,1,2. Deze gegevens zijn ontleend aan de noteringen van de Utrechtse Beurss de prijzen van de Vee- en

Vlees-afzetverenigingen en de geringe markthandel.

Om de prijs af-boerderij af te leiden dient de brutomarktprijs te worden verminderd met de premie voor slachtveeverzekering,- de heffing van het P.V.V. (1,3.2.) en de commissie ad 1-gfo.

.• - ' Tabel 2 ONGEWC.GEK REKEHKUNDIG GEMIDDELDE BRUTOMAEKTPRIJZEïï VAK VAEXElfë- PER KG

GESLACHT GEWICHT Jaar Per kg. 1956 f.2,19 1957 f.2,09 I95Ö f.2,17

1959

f.2,19

1

f.1,94 1961 -f ° 9 •' Brons L.E.I,

1.6.2. Groothandelsprijzen van varkensvlees

Voor het marge-onderzoek is gebruik gemaakt van de prijzen zoals deze door het Bedrijfsschap voor het Slagersbedrijf worden berekend uit de in de vakbladen gepubliceerde noteringen.

1.6.3. Kleinhandelsprijzen van varkensvlees

DE VOOE DIT ONDERZOEK GEBRUIKTE KLEINHANDELSPRIJZEN ZIJN EVENEENS VERKREGEN VAN HET BEDRIJESSCHAP VOOR HET SLAGERSBEDRIJF OP VOORWAARDE DAT DEZE PRIJZEN EN DE MET BEHULP VAN DIE PRIJZEN BEREKENDE

BRUTO-VIHSTI'JAEGES'UITSLUITEND MOGEN WOEDEN GEBRUIKT VOOR INTERNE STUDIE BINNEN HET'L.E.I. PUBLIKATIE 13 NIET TOEGESTAAN,'

Berekening van de prijzen 'per kg varkensvlees geschiedt •met te-nu lp van onderstaande calculatie;

calculatie van 10C kg-varkensvlees aangevoerd "bij de. slager; 14 J 2 kg magere lappen 5,0 kg haascarbonade 4,4 kg ribcarbanade 5,2 kg schoudercarbonade ^ ^ ... . j^x ^& - x....„... . 10', O kg gehakt 1 0 , 2 k g d o o r r e g e n b u i k l ' a p -pen z o n d e r zx^oerd en h e e n >i -F C l l « OOC - U 0 » C l i - s e o D O o o CL - l - o s a a e v o à f . . . p e r k g per' kg p e r k g p e r k g p e r k g - f — -L ff o = f. . = f . . = f . . = f . . 13 ? 2 k g v e t s p e k à f -e t - L « » o o « # o c l l o o s o u o o C i J - O Û O Û Û B O à f . . . à' f . . . . , c . à f . . . p e r p e r p e r p e r p e r p e r p e r p e r k g k g k g k g . k g k g k g k g = = = .= = = = — = f f . . . c f . . . . . ( a ) - C X o o o o o s a o f . . . f f . . . f . . . f ( h ) f. n u l ( c) 6 2 . 2 k g 16.3 kg vette snippers 3S4 kg reuzel 0,3 kg nieren 2.6 kg poten 3.7 kg zwoerd 5,6 kg benen 31,9 kg 5,9 kg indrogen en inwegen 100 kg = f. (a+b+c) Prijs per kg varkensvlees = f.(a+b+c)

100

Tabel 3

GROOTHANDELS- EN KLEINHANDELSPRIJZEN H a l f j a n . E i n d j a n . H a l f . f e b r , E i n d f e b r . H a l f m r t . E i n d m r t . H a l f a p r i l E i n d a p r i l H a l f m e i E i n d m e i H a l f j u n i E i n d j u n i H a l f j u l i E i n d j u l i H a l f a u g . E i n d a u g . H a l f s e p . E i n d s e p . H a l f o k t . E i n d o k t . H a l f n o v . E i n d n o v . H a l f d e c . E i n d d e c . 1 9 5 6 K 2 , 6 7 2 , 6 9 2 , 6 7 2 , 6 7 2 , 6 3 2 , 6 3 2 , 6 4 2 , 6 2 2 , 6 5 2 , 7 1 2 , 7 1 2 , 7 4 2 , 8 6 • 2 , 8 7 2 , 9 2 2 , 9 5 2 , 9 5 2 , 9 6 2 , 9 5 2 , 9 1 2 , 9 4 2 , 9 5 2 , 9 8 3 , -G 2 , 1 9 2 , 1 3 2 , 1 4 2 , 1 5 2 , 1 1 2 , 0 9 2 , 0 9 2 , 0 8 2 , 0 8 2 , 1 3 ' 2 , 1 8 2 , 1 8 2 , 2 7 2 , 3 1 2 , 3 3 : 2 , 4 1 2 , 4 3 2 , 5 0 • 2 , 4 7 2 , 3 9 2 , 3 7 ' 2 , 4 1 2 , 4 2 : 2 , 4 4 PER 1957 1958 K 2 , 9 5 2 , 8 8 2 , 8 8 2 , 8 8 2 , 8 5 2 , 8 1 2 , 8 3 2 , 8 5 2 , 8 3 2 , 8 3 2 , 8 6 2 , 8 1 2 , 8 5 2 , 8 9 ' 2 , 9 0 2 , 8 6 2 , 8 3 : 2 , 8 o 2 , 7 7 2 , 7 3 : ? , 6 9 2 , 6 9 ? , 7 3 -G 2 , 4 3 2 , 3 . 3 2 , 3 0 2 , 2 6 2 , 2 3 2 , 1 6 2 , 1 7 2 , 1 9 2 , 1 8 2 , 1 8 2 , 2 0 2 , 1 9 2 , 1 8 2 , 2 8 2 , 2 7 2 , 2 5 2 , 2 2 2 , 1 6 . 2 , 1 1 2 , 0 5 1 , 9 9 2 , 0 2 2 , 0 8 2 , 0 9 E 2 , 4 8 2 , 4 3 2 , 4 6 2 , 4 5 2 , 4 8 2 , 4 8 2 , 5 4 2 , 5 9 2 , 5 7 2 , 6 8 2 , 7 1 2 , 7 3 G , 2 , 0 7 :2 , 0 6 2 , 0 9 2 , 1 0 2 , 1 9 2 , 2 7 2 , 2 7 2 , 1 9 2 , 2 1 2 , 2 2 2 , 1 6 2 , 2 1 2 , 2 0 2 , 2 6 272 7 2 , 3 2 2 , 3 1 2 , 3 6 2 , 3 4 2 , 3 8 2 , 4 1 2 , 4 3 2 , 4 2 2 , 1 1 ECG, VARKEN 1 9 5 9 K 2 , 6 3 2 , 6 1 2 , 5 8 2 , 5 7 2 , 5 7 2 , 5 9 2 , 6 3 2 , 6 1 2 , 6 3 2 , 5 9 2 , 5 9 2 , 6 5 G 2 , 4 1 2 , 3 5 2 , 3 6 2 , 3 2 2 , 3 3 2 , 3 2 2 , 2 5 2 , 2 0 2 , 2 1 2 , 2 1 2 , 2 0 2 , 2 5 2 , 2 6 2 , 2 9 2 , 3 4 2 , 3 6 2 , 3 7 2,37« 2 , 3 4 2 , 2 9 2 , 2 6 2 , 2 3 2 , 2 0 2 , 4 0 SVLEES I 9 6 0 K 2 , 4 6 2 , 4 2 2 , 3 4 2 , 3 7 2 , 4 2 2 , 4 2 2 , 4 7 2 , 4 7 ;2 , 5 0 2 , 5 2 2 , 5 5 2 , 5 9 G 2 . 0 7 ' 2 , 0 2 1 , 9 7 1 , 9 7 1 , 9 2 1 , 9 0 1 , 8 8 1 , 9 2 2 , 0 6 2 , -1 , 9 9 1 , 9 8 2 , 0 3 2 , 0 8 2 , 1 3 2 , 1 3 2 , 1 0 2 , 1 7 2 , 1 9 2 , 1 5 2 , 1 5 2 , 1 9 2 , 2 5 2 , 1 3 1961 K 2 , 6 9 2 , 6 8 2 , 7 0 2 , 7 0 2 , 7 0 2 , 7 2 2 , 7 2 2 , 7 1 2 , 6 3 2 , 5 9 2 , 6 1 2 , 6 5 G 2 , 4 4 2 , 4 9 2 , 4 8 2 , 4 2 2 , 4 5 2 , 4 6 2 , 4 7 2 , 3 7 2 , 3 9 2 , 2 7 2 , 3 5 2 , 3 7 2 , 4 0 2 , 4 6 2 , 4 2 2 , 3 8 2 , 3 2 2 , 2 1 2 , 1 6 2 , 1 0 2 , 0 7 2 , 2 2 2 , 1 0 2 , 3 5 K = kleinhandelsprijs-; G = groothandelsprijs,

In grafiek I is voor 1961 het verloop van groothandels- en klein-handelsprijzen geschetst waaruit duidelijk "blijkt dat over het alge-meen de fluctuaties van de kleinhandelsprijzen aanzienlijk geringer zijn dan de fluctuaties in de groothandelsprijzen. De kleinhandels-prijzen "'bufferen" dus. Volgens de slagers ter wille van de consument die stabiele vleesprijzen zou wensen.

In de grafieken II en III zijn de fluctuaties van de groothandels-prijzen t.OoV. de kleinhandelsgroothandels-prijzen weergegeven met behulp van index-cijfers. Ook hier blijkt duidelijk het stabielere karakter van de klein-hand elsprijzen.

<H

^1; I. , ( • 'jij »1 -•"' i'. J^ • ".' y I y—

r j C-- vô i"\ •";• .•'•'•> ,Vj . n - j /

CvJ C i ÓJ |. J

1! I!

^ ^"^

^

HOOFDSTUK II

DE HANDELS- EN VERWERXIFGSMARGES

De in ta"bel 4 vermelde handels- en verwerkingsmarges zijn, behal-ve aan de in hoofdstuk I genoemde gegebehal-vens, ook ontleend aan gegebehal-vens verkregen van diverse vleesgroothandelaren en vleesvervoerders.

Tat el 4 HANDELS- Eïï VERl/ERKINGSIÏARGEo PER VARKEN

Prijs af-boerderij Commissie

Verzekering+heffing PVV Bruto marktprijs

(Gem. gesl. gewicht x gem. "bruto marktpr, p.kg) Transport naar abattoir Slachtrecht + keurloon (Den Haag)

Loon slachter (Den Haag) Vieestransport

(rijloon) (Den Haag)

Gem. opbrengst afvallen Bruto marge groothandel Verkoopprijs groothandel (gem.gesl.gew. x gem. groothandelsprijs per kg) Kleinhandelsmarge (bruto) Kleinhandelsprijs ( g e m . g e s l . g e w . x gem. k l e i n h a n d e l s p r i j s p e r kg.) 1956 2 1 3 , 6 8 3,26 _0,_75_ 2 1 7 / 6 9 5,40 3,28 2,82 2 3 1 , 1 9 7 , 5 0 2 2 3 , 6 9 0 , 9 5 2 2 4 , 6 4

53,68

278,32

1957

204,40 3,12 _0_,85 208,37 2 , -5,40 3,32 2 , 9 0 2 2 1 , 9 9 7 , 5 0 2 1 4 , 4 9

3,85

2 1 8 , 3 4 6 3 , 8 1 2 8 2 , 1 5 1958 2 0 4 , 7 7 3 , 1 2 0 , 8 5 2 0 7 , 8 9 5,40 3,35

2,97

2 2 1 , 6 1 7 , 5 0 !14,11 0 , 4 8 2 1 4 , 5 9 2 9 , 7 0 2 4 4 , 2 9

1959

210,11 3,20 2 1 3 , 3 1 5,40 3,38 3,08

227,17

7,50

219,67

4,35

2 2 4 , 0 2 ' 2 9 , 2 2 253,2 I960 132,11 2 , 7 7

...°.Ê

9

.

184,88 5,40 3,44 3,20 198,92 7 , 5 0 191,42

3,94

195,36

39,08

234,44

_Jj?6l__

1 9 9 , 4 0 3 , 0 4 ___0,95 202,44 5,40 3,50 3,35 2 1 6 , 6 9 7 , 5 0 2 0 9 , 1 9 6 , 0 7 2 1 5 , 2 6 2 9 , 3 1

24fk2L

U i t g e d r u k t a l s p e r c e n t a g e van de k l e i n h a n d e l s p r i j s b e d r a g e n de k l e i n h a n d e l s - of s l a g e r s m a r g e s ( b r u t o ) e 1 956 1 9 s 3fo 1957 99 £PK _bfo

1958

1 " ?<-'',

1959

11,5£ 1960 i6,7y:>

1961

12£

De nu v o l g e n d e t a b e l t o o n t de h a n d e l s - en v e r w e r k i n g s m a r g e s p e r maand i n 1 961 .

«t— Vu ON T -H Q r^\ <d <c f ^ H

g

PH 00 H O

g

^ rn O f ^ M w « H ^ M M > H - ^ 1 M

a

Q • o CD - d • i> o Ö • •f» A i o • +» ft o CO • tß 3 cd •H r - l 3 • r - 3 •H S 2 •r-3 •H a; S r H • H f-l » cd * • P H S o , o 0 <H • Ö Cd • o O CM L f N t — ffv OS r— CM c— o m m c— os o \ O , (M tr— T~ T— M O CM I T -ffs <* O CM CO s — r O c O f O c O ers os C O <M C O «r— C— rn L T N v -• s ON «st rn O CM t— rn L f N T -Os -Os «st r o O CM L f N " s t CM O ON o s co rn ON s:— MO O N co O O S OS r - m O CM C O C— CM i -OS ON c— m o CM co vo N O CM C . « \ CM r o ^— CM ON O N « t t T -OS -OS «st rn CM t~- ON v - N — os os CO rn o CM • r - 3 • r i u CD Td r i CD o P 1 a> « H - H rö CQ M M - H •r-3 g •H S r i O PH O L f N T -»s T — L f N N T -o s T— L f N T— ON V — L f N i— OS T— L f N r— os T— LTN "— _os N T -L f N N — OS r -LTN sr— O s s r -LTN T — os "— LTN ";— os N— L f N \-— O s T — LTN NT-OS NT" t— m O S T — C O o CM C S m CO *"" CM T — os « s t co T— N O <~o O s CM O N T — L f N C O ON co o CM L f N C O os C O o CM « s t • s * O s CM O CM O T -os N O O CM O N O os v— T — CM o \ O CS C— v - ' CM . CM O N os co CM • t — LTN os CM CM W ' r - 3 •H U + U_{P. ta} S M > -P S • r i f t fH - P fn cd M a> CÏÛ S O A i Ö ^ eu -H o m N Î H H ° S h <H ? tfl CU CD fi fn > rH pq EH 1 OS CM 1 OS CM 1 os CM 1 Os CM 1 os CM 1 OS CM 1 ffs CM 1 OS CM 1 • S CM 1 OS CM 1 OS CM 1 as CM r i • H O -P -P Cd fi (5 O O L f N « s t L f N rn OS OS OS L f N . - O r O O O LTN •«st- L f N m OS OS OS LTN r O r O O O L f N ^ t L f N r O • S OS Os LfN rO rn O O L f N < s t L f N r O Os Os os L f N r O rn O O L f N • ^ L f N r O Os os os L f N c~> r O O O L f N ^ f LfN m os os os L f N r O r O O O L f N s s t L f N r O os os os LfN rn rO O O LfN ^ j - LfN m « s O s O s L f N r O f O O O L f N •=st L f N n ^ • s O s OS LTN m r O O O L f N •sst L T N m os es os L f N r O r O O O L f N • s t L f N r O os os os LfN r n <~n o o ^r\ •Vf L f N rn os os * * LTN m m + U Q) + 3 + 3 r d ^ ) O ü a> ö tö ^ O r-l ö - P O CQ O fiX r-l O o h fin tii 3 O ' n r H 0> O - H m > I ^ K Ö a) r H r H Ri > s H CÖ -P M M Ö 0 ÉH ^ 3 P i O o L f N os tr— 1 O L f N os c— 1 o L f N OS c— 1 O L f N OS r~-1 o L f N CM L f N T — NT-ON OS oo vo C O T -L f N O N O N O N o s OS O N s X ) co • ^ f - ' N t CO CM os os O - s t O N sr*-*— r— T - O N os os O N f — O N ^^—

o

•^^ M 3 CM ON O s OS t— 1 LfN^t-1 O L f N OS r^-1 O L f N ON C— 1 o L f N O s C— 1 o L f N OS D— | O L f N ON C— 1 o L f N o s t— 1 o L f N os t— 1 T — CM o ON NX> O N ON o s LfN>sO v — CM O N O N t— f CM s j -ON OS ^ j - CO O rn CM * d - ' s t O N v -OS ON MD CM O N ' s t , _ v - m X— T ™ OS OS L f N CM O N " s t T — CM O N O CO O s o s r— rn o rn CNJ "•st O C O " s t ON OS O N C O t - CM CM O N V D L f N L f N OS OS CM MO CM CM CM C O " s t i — O N ! T - i — o s » N | o s o s ONMD ! vo v-o CM L f N M D C O i -OS O S CM L f N v— CM ' • " ' " " " " " " " • • LTSCXJ rO m ON OS CO rn S T -CM •»si- o C O L f N os os rn i -CM CM t — L f N KO CM O s OS L f N t -<M 1 CM sx> O N CM O N ON OS O N M D CM T - r O CM N^— T — O rn ON OS C O O N v - CM CM t — L f N MO N O OS OS T - L f N CM CNJ CM •Nst . C O m ON os os L f N 1 -CM -CM CM CM C— •=t O ON ON • s t v -CM -CM CM L f N L f N CM i -ON O s MD o CM CM CM - — v r H 0 ) CO CD £i£)

a "ä ^

Ö Ö cd • H es a a J I « M - ^ + = ' O r l H O - H 0> Q) O U t j < d M ft a a t i û P i cö cd ^ - N . O A & o a) o - P ri -p bo AI o -H 3 IH f n O CD ^ | cd o fn H O S Ê > t s O M s _ , " s t l > -CS CM CM co O ON O N m CM " s t CNJ ON t -m CM • r -O N ON O CM « s t CM OS co • s t -CM L f N S T -O s O N «-* CM CM m O s f— « s t CM CM m O s r— « s t CM CM m O s C— «-t CM CM m os t— " s t CM O N " s t os L f N " s t CM O " s t os >sO • s t CM CQ •r-3 • H U P i CO r H CD TJ a cd •1 • H CD r H W CO os L f N •s— N O es r— " T * C— ON c— T— * r -o s « s t «"~ « t t os » r -• t — t— O s O s^— N O » s CM T -OO os v— T—" « s t os o 1^— ON os co MO os 0 0 CM »s co ^ w • r - 3 a -H • H (H P. CD •

s-a

CÖ - H S a> M r-i U M CD bû • cd T H r-i • CO > o m

3.1. Indeling naar kwaliteit

Slachtkoeien worden ingedeeld in vier kwaliteitssoorten. De extra-kwaliteit en de z.g. worstkoeien (4e extra-kwaliteit) zijn "buiten "beschouwing gelaten. Voor het marge-onderzoek is uitgegaan van 2e en 3e kwaliteit (andere indeling: A en B runderen).

3.2. Gemiddeld geslacht gewicht

Hiervoor is gebruik gemaakt van de gegevens uit de Maandstatistie-ken voor de Landbouw van het Centraal Bureau voor de Statistiek;

Jaar

1955

:

" 1956 '1957

290

1953 M 959

289

285

I960 : 1961

285

_{287 (kg)}

Gem. gesl. gewicht \ 284 i 287

De aanhoudingspercentages bedragen;

voor 1e kwaliteit (extra-kwaliteit) 62

voor 2e kwaliteit 58 . voor 3e kwaliteit 54

voor worstkoeien 50 Bron; L.E.I. (zie ook Hoofdstuk I par. 1.1.2.)

3.3. De handel in slachtrunderen

De handel in slachtrunderen in Nederland voltrekt zich voor het overgrote deel via de veemarkten.

De beloning voor de veehandelaar bedraagt gemiddeld 2^ van de bruto marktprijs. De boer dient tevens het marktgeld te betalen; 1955-1958 f.0,60«, 1958-1962 f.0,75? 1963 f.1,-.

3.4. Transport, verzekering en heffing

Het transport naar de markt komt voor rekening van de boer. De kos-ten, inclusief transportverzekering, bedroegen in de jaren 1956.t/m 1961 gemiddeld f.7,50 per rund. De premie voor de slachtveeverzekering komt eveneens voor rekening van de boer; 1956

gemiddeld f.9,47

1957

f . 9 , 8 9

1958

f . 1 0 , 6 3

per rund

1959

f.10,91;

I960

f. 11,09

1961

t>.

Met ingang van 1-11-61 werd de premie verhoogd met een door de

Stich-ting Centraal Bureau voor Slachtveeverzekeringen CBS aan het Produktschap voor Vee en Vlees af te dragen heffing van f.0,25 per rund. Deze heffing is bestemd ten "behoeve van het "Fonds bevordering verbruik vlees en vleeswaren 1961". Het transport van het rund van de markt naar het abat-toir komt voor rekening van de grossier. De kosten, inclusief transport-verzekering, bedroegen in de jaren 1956 t/m 1961 gemiddeld f.7,50 per rund,

3.5« Slaohtrechten, keurloon, slachtloon 3.5.1« Slachtrecht en keurloon

De slaohtrechten of slachtgelden, waarbij het z.g. keurloon is in-begrepen, lopen van gemeente tot gemeente voor runderen minder sterk uiteen dan voor varkens. Ter illustratie de slachtgelden inclusief keur-loon 1963 van enkele abattoirs; Den Haag f,12,- per stuk (sinds 1955 on-gewijzigd), (f.9,- per stuk 1923-1955); Rotterdam f.10,- per stuk5 Schiedam f.15,- per stuk", Hoorn f.13,~ per stuk.(zie ook par. 1.4.1.)

3.5»2. Slachtloon

Het slachten geschiedt door loonslachters. Het tarief in Den Haag bedroeg in 1955 f.9?- per rund en is geleidelijk gestegen tot f„10,-in 1963.

3.6. VIeestransport

Het vleestransport naar de slagers wordt in Den Haag verzorgd door speciale vleesvervoerders. Tot hun taak behoort (in Den Haag) ook het z.g. "afsteken", d.w.z. het in voor- en achterbouten verdelen van het geslachte rund.

3.7. Prijzen

3.7.1. Marktprijzen runderen

De prijzen van runderen zijn overgenomen uit de Statistiek van de Marktprijzen van het L.E.I. (zie ook par. 3.1.). Om de prijs af-boerde-rij af te leiden dient de bruto-marktpaf-boerde-rijs te worden verminderd met de pr.er;ie voor slachtveeverzekering, de heffing van het PVV sinds 1-11-61 en de beloning voor de veehandelaar ad 2fo van de bruto-marktprijs,

Rekenkundig gemiddelde ( ongewogen) "bruto marktprijzen van 2e en 3e

soort runderen, A en Bs

jaar 1956

per kg 2,84

Bron; L.E.I.

1957

2,79

1958

2,79

1959

2,93

i960

2,80

1961

2,89

3.

1.2.

Groothandelsprijzen rundvlees

Voor het marge-onderzoek is gebruik gemaakt van de prijzen zoals

deze door het Bedrijfsschap voor het Slagersbedrijf zijn berekend uit

de in de vakbladen gepubliceerde noteringen.

3.7«3. Kleinhandelsprijzen rundvlees

Zie hiervoor ook par. 1.6.3.

Berekening van de prijzen per kg rundvlees geschiedt met behulp

van onderstaande calculatie.

100 kg rundvlees aangevoerd bij de slager

0,9 kg haas

5

S

5

10,1

5,5

13,8

12,9

3,7

14,7

6,5

à f...

biefstuk à f.,,

rcastbeef en lende af...

rib

magere lappen

doorregen lappen

soepvlees

gehakt

rauw r u n d v e t C* ± • o o o ê » 3. I • • * o e o

à f...

à f . . . et -J- • « o e o •

per kg = f.

= f.

= f.

= f.

= f.

= f.

= f.

= f.

= f.

73,6 kg

1 ,9 kg vellen

5,5 " mergbenen

11,0 " overige benen

l8",Tkg

8,0 " inwegen en indrogen

100 kg

P r i j s p e r kg r u n d v l e e s f. ( a + b + c ) 100 à à à f • j - • . « . « . f -1- • • « 0 9 e •f 11 11 !l II II II — i • • O P o # \ c l j = f.. = f.. = f.. e « « • = f = f. n u l = f. (a+b+ c )

T a b e l 6

GROOTHANDELS- EN K L E I H H A Î I D E L Q P R I J Z E Ï Ï PER KG RUNDVLEES 1956 t/m 1961

1956 H a l f jan,. Eind j a n . Half f e b r . Eind f e b r . Half m r t . Eind m r t . H a l f a p r i l Eind a p r i l Half mei Eind mei H a l f j u n i Eind j u n i H a l f j u l i Eind j u l i Half a u g . Eind a u g . Half s e p . Eind s e p . Half o k t . Eind o k t . Half n o v . Eind n o v . H a l f d e c . Eind d e c . K 3,11 3 , 1 3 3,17 3 , 2 0 3 , 2 0 3 , 2 3 3 , 3 0 . 3,37 3 , 4 6 3 , 6 4 3,67 3,67 3 , 6 5 3 , 6 5 3 , 6 6 3 , 6 3 3 , 6 2 3 , 6 0 3 , 6 0 3 , 5 9 3,57 3 , 5 8 3 , 6 0 3 , 6 0 G 2 , 6 4 2 , 6 5 2 , 7 1 2 , 7 4 2 , 7 1 2 , 7 4 2,8C 2 , 9 1 2 , 9 7 3,14 3,21 3 , 1 2 3,06 3,07 3 , 0 6 2 , 9 9 2 , 9 3 2 , 8 7 2 , 9 0 2,8.3 2 , 8 2 2 , 8 1 2 , 8 0 2 , 8 4 1957 K 3,48 3 , 4 5 3 , 4 5 3 , 4 6 3 , 4 7 3 , 4 8 3 , 5 0 3 , 5 4 3 , 5 9 3 , 5 9 3 , 5 9 3 , 5 8 3,57 3,61 3 , 5 6 3 , 5 4 3 , 5 6 3 , 5 3 3 , 4 9 3,47 3 , 4 4 3 , 4 4 3 , 4 5 G 2 , 8 4 2 , 8 0 2 , 8 1 2 , 8 6 2 , 8 5 2 , 8 8 2 , 9 8 3 , 1 0 3,16 3,21 3,11 2 , 9 5 2 , 9 0 2 , 9 1 2 , 9 1 2 , 9 6 2 , 9 1 2 , 8 2 2 , 7 1 2 , 7 2 2 , 7 0 2 , 6 9 2 , 7 2 2 , 7 2 1958 K 3,38 3 , 3 9 3,42 3 , 4 3 3 , 4 8 3 , 4 6 3 , 5 0 3,48 3,48 3 , 4 4 3 , 4 5 3 , 4 4 G 2 , 8 2 2 , 8 0 2 , 8 1 2 , 8 1 2 , 8 4 2 , 9 1 2 , 9 5 2 , 9 2 2 , 9 8 3 , 0 9 3 , 0 7 2 , 9 8 2 , 9 7 2 , 9 4 2 , 9 5 2 , 9 8 2 , 9 9 .2,91 2 , 8 1 258 0 2 , 8 0 2 , 8 4 2 , 8 7 12,78 1959 K 3 , 5 2 3 , 5 5 3,61 3,68 3,71 3,71 3 , 6 5 3 , 6 4 3,56 3,52 3,54 3 , 4 9 G 3 , 0 3 3 , 0 2 3,07 3 , 0 6 3 , 1 2 3 , 1 8 3 , 2 0 3 , 2 4 3 , 3 4 3 , 2 3 3 , 1 3 . 3 , -3 , 0 8 3 , 0 5 3,01 3 , -2 , 9 1 2 , 8 9 2 , 8 2 2 , 8 5 2 , 8 6 2 , 8 7 2 , 9 1 2 , 9 8 i960 K 3 , 5 4 3,51 3 , 5 2 3 , 5 2 3,56 3,56 3,57 3,56 3,51 3,50 3 , 5 5 3,56 G 2 , 9 4 2,88 2 , 8 6 2 , 8 7 2 , 8 9 2 , 9 2 2 , 9 5 2 , 9 7 2 , 9 9 2 , 9 7 2 , 9 6 2 , 9 1 2 , 8 8 2 , 8 8 2 , 9 9 2 , 9 6 2 , 9 4 2 , 9 1 2 , 8 6 2 , 7 9 2 , 7 6 2 , 8 2 2 , 8 3 2 , 9 2 1961 K 3 , 5 3 3 , 5 3 3 , 5 7 3 , 6 2 3 , 6 9 3 , 7 0 3 , 7 0 3 , 6 7 3 , 6 5 3 , 6 0 3 , 6 2 3 , 5 3 G 2 , 8 6 2,87 2 , 8 8 2 , 8 8 2 , 8 9 2 , 9 7 3 , 0 3 3 , 0 6 3 , 2 0 3,16 3,11 3 , 1 3 3,07 3 , 0 5 3 , 0 3 2 , 9 9 3,01 2 , 9 7 2 , 9 3 2 , 8 5 2 , 8 4 2 , 8 5 2 , 8 8 2 , 8 2 K = k l e i n h a n d e l s p r i j s ^ G = g r o o t h a n d e l s p r i j s 307

HOOFDSTUK IV

DE HANDELS- EN VERY/ERKIÏÏG3MARCE3

De in tabel 7 vermelde handels- en verwerkingsmarges zijn, "behal-ve aan de- in hoofdstuk III'genoemde gege"behal-vens,, ook'ontleend aan gege"behal-vens verkregen van diverse vleesgroothandelaren en vleesvervoerders.

Tabel 7 'HANDELS- EN VERWERK!NGSMABGES PER RUND

i P r i j s a f - b o e r d e r i j S l a c h t v e r z e k e r i n g ( + h e f f i n g m . i . v . 1 - 1 1 - 6 1 ) T r a n s p o r t n a a r m a r k t M a r k t g e l d Commissie v e e h a n d e l B r u t o m a r k t p r i j s T r a n s p o r t n a a r a b a t b o i r S l a c h t r e c h t + k e u r -l o o n (Den Haag) Loon s l a c h t e r O p b r e n g s t h u i d , k o p , l o n g , h a r t , l e v e r , magen en darmen ( m i n u s ) V I e e s t r a n s p o r t ( r i j l o o n + a f s t e k e n ) G r o o t h a n d e l s m a r g e ( b r u t o ) V e r k o o p p r i j s g r o o t h . K l e i n h a n d e l s m a r g e ( b r u t o ) K l e i n h a n d e l s p r i j s K l e i n h a n d e l s m a r g e a l s p e r c e n t a g e v . d . k l e i n h a n d e l s p r i j s 1956 7 8 1 , 2 1 9,47 7 , 5 0 0 , 6 0 1 6 , 3 0 8 1 5 , 0 8 7 , 5 0 1 2 , -9 , 1 5 8 4 3 , 7 3 6 5 , -7 -7 8 , -7 3 10,36 7 8 9 , 0 9 4 0 , 3 4 8 2 9 , 4 3 1 6 9 , 3 3 9.98,76 1 6 , 9 1957 7 7 4 , 9 3 9 , 8 9 7 , 5 0 0 , 6 0 16,18 8 0 9 , 1 0 7 , 5 0 1 2 , -9 , 3 0 8 3 5 , 9 0 6 5 , -7 -7 0 , 9 0 1 0 , 7 2 7 8 1 , 6 2 5 3 , 3 8 8 3 5 , 2 0 1 8 5 , 6 0 1 0 2 0 , 8 0 1 8 , 2 1958 7 7 1 , 3 0 1 0 , 6 3 7 , 5 0 0 , 7 5 1 6 , 1 3 8 0 6 , 3 1 7 , 5 0 1 2 , -9 , 4 5 8 3 5 , 2 6 6 5 , -7 -7 0 , 2 6 11,08 7 8 1 , 3 4 5 3 , 8 7 8 3 5 , 2 1 1 5 8 , 9 5 9 9 4 , 1 6 16 1959 7 9 9 , 1 9 10,91 7 , 5 0 0 , 7 5 1 6 , 7 0 8 3 5 , 0 5 7 , 5 0 1 2 , -9 , 6 0 8 6 4 , 1 5 6 5 , -7 9 9 , 1 5 11,44 8 1 0 , 5 9 5 2 , 9 6 8 6 3 , 5 5 1 6 2 , 4 5 1 0 2 6 , -,-_ .„....—.. 15,8 i 9 6 0 7 6 2 , 1 4 1 1 , 0 9 7 , 5 0 0 , 7 5 15,96 7 9 8 , -7 , 5 0 1 2 , -9 , 7 5 8 2 7 , 2 5 6 5 , -7 6 2 , 2 5 11,80 7 7 4 , 0 5 5 2 , 4 5 8 2 6 , 5 0 182,40 1008,90 18,1 . 1961 7 9 3 , 6 1 • 10,98 ' 7 , 5 0 o , 7 5 1 6 , 5 9 8 2 9 , 4 3 7 , 5 0 1 2 , -9 , -9 0 8 5 8 , 8 3 6 5 , -7 9 3 , 8 3 1 2 , 1 6 8 0 5 , 9 9 4 6 , 4 0 8 5 2 , 3 9 1 8 6 , 5 5 1 0 3 8 , 9 4 18

EH V O O N £3 M & f i P4 P H 'n 0 'rQ Ó

1

w ÉH

>

l-=»

0

_| I CO ' 3 in • î> 0 Ö • - H 44 O • +2 FM CD m m tiO 3 cd • H r-H S • n • H Ö S • n • H 0 0 r H • H U PM ro « - p U e • p 01 <+H a fl cd • 0 s — V O O N •s— L T N r O O L f N C O f — O ) LTN c— V O ON ON P N ON ON c o T - f ~ O LTN ^ T " T -tr— O c o O i T i t -•scf- O N L f N f— O ON ON o \ it\ ON CO O C— O V O V O v T -c— CM Ç O O LTN LTN r O O N LTN r— O os os os a o \ V D O C— O C— T— 1 — ^ — cO O 0 0 O L f N L f N C— O N U " \ C— r O WS ON O N PN P N 0 0 D~- 0 tr— r O •>— t— CO V O C O O L f N O " s j O N LTN r— ^ j -ON PN -ON -ON C"N r O O t O t ^ -m T - T -co r O c O O LTN ^ t LTN O N L f N [r— r O ON ON O N ON ON 0 0 r— 0 c— r O T - T — C O CM C O O L f N CM O O N U N C— O N ON ON ON ON ON O O N O M D T - S— T— C O O c o o m m V O O N LTN C— LTN ON p v (T* P N ON O O C * - O V O O N T S -tr— r — C O O L f N V O r O O N LTN C— r O ON ON O N ON ON <M O t — O V D c o • < f -c— V u CO O LTN r O r - O N LTN t — 1— (Ts ON O s ON OS •r- O r— O V D f T— T— tr— O N C O O L f N v -^ j - O N LTN t ~ - O ON ON ON P N ON 1 A O h - O VD \ 0 T- •' T- . r - 1 - P •1-3 £ f-j CD • H - H TO T j fH HH S fl CD H H CÖ -ri eu f-i x ! M , £ ce a> CU + TO CU 0 • Ö î> r Q N | fH 4 - " TJ CD C H CU f < r-i - H cd > 0 a> m •p a te m ra ^ ! w -p - H • n 0 a ^ s • H m e h 0 m M m ra 0 ft m EH g O T -O N PN m co c ^ 0 c— p \ m 0 co 0 V û »s CM L f N c o C O CM c \ c— vo 0 0 , , , C A 0 os 0 r— co O ^— «s r— MD C O C -t — tr-. V D *3-co V û rn P N V D CVJ C O V O O N O s r-~ ^— 0 0 CM LTN O N V D 0 C O c"> r— os 0 0 c o w •<~) • H U U TO P i ed - P Ö > s U - P ta fH a 0 ft O co -P El 3 ro f H f H m O O L f N | O N o s e s OS IT— CM O N •f— 0 0 L f N | O N P N PN ON c— CM O N T— 0 •• • 0 L f N 1 O N ON » N P N O - CM O N T— O O L f N | O N OS O s OS r— CM O N 0 0 L f N | O N os 0 0» C— CM O N ^~ O O L f N | O N <?* 0 ON t— CM ON v -O -O L f N 1 O N ON P N PN r - C\J a \ T— O O L f N 1 O N PN ON P N r— CM ON T— O O L f N | O N ON O N B N f — (M C A T — O O ' L f N | O N OS O S 0 * t — CM O N • * — 0 0 ; L f N 1 O N ! ON IA p- [ c^- CM C A ; T — 1 1 0 0 U a CD M + u _eu - t1 - p . a „d Ü 0 fn eu cd • H U M O - P M -p ^a - p 0 0 ro cd 0 HQ r H O cd c o KH \— r O ON r o v -0 -0 O • ^ — o \ r o r O 0 0 1 P N CM C O C O C O V D ON V D O N C O O N " s i -ON O N O N C O O L f N os V D O N C O t — L f N ON L f N r— C O v o c— O N L f N L f N C O V D r O os r— * s j -0 -0 CM O N os L f N r O co r O s— os O r O C O 1 ON L f N V Û 1 ON L f N V Û 1 os LTN V O 1 ON LTN V D 1 os L f N V D ! ON L f N v o 1 ON L f N V O 1 ON L f N . . ^ 1 ON L f N V Û ! os L f N V O 1 ON L f N V O PH O M o s n3 • H a ^ - p m &fl G eu ÎH . „ O O P H - P O CD v - V D r o v -ON O N C O CM f -O V -O \—os » \ *-• C O <M v o T -c— V O 1 ^ -O N » V IT— CM T — V -c o co vo V O 1 -os -os T - CM r O s— C O O N V O ^ J ^ -0S os •vt- CM r o 1 -OO O V O L C N T -ON O N T - CM r O T -C O tr—vo L f N T -OS -OS O CM T— T— C O V D V D t — v— OS O S O CVJ O N s— c— v o VO ( " O T -O N ON Cvl CM C O 'r _ c— CM V O O N T -ON -ON O CM C — 1 -t — r O V O s — T— OS O s L f N CM V O f ~ tr— - P fH O P i m C cd u • p CQ eu eu r H . > t — C O "=t 0 OS OS O V D V O ^ t -t — V O O N CM r o ON ON 0 rn C O 'I^ -c— v o ^t-1 - O N ON ON O N F— CM r O C O • s t O N C O 0 o s ON " " O C O ^ r o 0 0 L f N T -V Û C O ON ON V O r O X f ^ C O V D -s^r V O v-os es r O 1 — ••st V D OO r O s— t — CNJ ON ON CM C— CVJ t — CO CM tr— O N L f N * N ON CM -sHr O L f N C O CM V D L f N T s t • V « s •sef r o O N ^t-t— co 0 O vo ON ON r o O C O * s f C— o\ 0 CM - s t ON O N f - v û t — * H t ~ -eu 1.0 SH c j G • A - P O O U 5s0 0 -•-J)

b

u pq L f N v -L f N r o ON ON VD co O T -C O -CM L f N L r N VD r o OS O s r o CM CM O C O CM O O T ^ J -as ox C — T -V O O N c o •*-r O c O C7N r o PN CN v - r o 0 0 O N C O 'r~ V D t t "v}- CM ON f)N 0 vo O N C O C O T -O G C O CM PN ON K f C O O V D O N s— ^ t r O O N r o es os O N - s t O N s j C O T -O N r— • 3 " O N PS O N t — V D L f N V O C O T 0 0 ^ J -O N -O • s os r— r o rOoO co •<-C O O V D O N os os r o L f N CM c o C O * -O N CM V Û ^ ON O N r O O N CM C O C O • > -• Xi -p eu 0 dû 0 u U ro t a S • ra X •r-3 H • H - H PH eu P H M Pu X O O O K\ - p M Ü eu m > m V O C O ON •=3-CM O 1 O N V D CM 0 0 LTN ON co L f N O •\ r O ON L f N C— O s ~ 0 r— os V D t— 0 1 os r o C— O t — j CM os • x T " s t O T— V O «* O N •^f-CM O T ~ CM O ^ s — CM O C O L f N os o , 0 0 ,_ s^— OS r O T— O M • n • H U P( W 1—1 r CD t j a cd •ä-• H •ä-• CD M r r O ON " T — CM • • • • • • * ' r— ON O N v • f -os I co ! • N ^ — c o • > -r O os c— ^— c— ON I / N ; s — c o •*. -m 1 T — ; r o , - N v o ; T - 1 i . .- .4 ON j ON t — j T ~ !

^ 1

os 1 C O ! 1 C— » s C O j

j

1 1 1 ra • 1 - 3 a - H 1 eu ro !H ! t*0 t> PH ; U m 1 CO CD r H fc b i l CD ' ta cd rd ; H -p '/i i eu ,"4 cd : •ci eu „ri ; a 0 ä 1 CU rH - H d <D eu ' S ftrH ! H 44 i eu ra - 1 r H CD ! 4 Ö r r j tr— o r o

HOGFDJTUK V

COHCLUiJlEo

Bij vergelijking van de bruto winstmarges op varkens- en rund-vlees, zoals deze zijn berekend uit de gegevens van het Bedrijfsschap voor het Jlagersbedrijf en de bruto winstmarges, zoals deze zijn bere-kend door het Economisch Instituut voor Midden- en Kleinbedrijf ( B I M ) , treden aanzienlijke verschillen op. Daarbij dient voorop te worden ge-steld dat de door het EIM in zijn Jtatistieken voor het olagersbedrijf (bruto en nettomarges, exploitatiekosten) gepubliceerde gegevens b e trekking hebben op de gehele omzet, dus inclusief vleeswaren en b i j -artikelen.

1956 1957 I1958 I1959 J I960 I 1961 Bruto marges varkensvlees(Bedr. schap) 1 9s3 %

)

16,9:

, //> 2 2 , 6% 18 , 2)o 12,2% 16,0% 11,51° 15,8% < + 2 0 % + 2 2 % , + 2 1 % + 21 , 5 % 16,7% 18,1% 1 2 % + 2 2 % Bruto marges rundvlees ( "

Bruto marges gehele omzet(EIM) (i960 niet gepubliceerd)

Hen is geneigd deze verschillen toe te schrijven aan de marges op vleeswaren en bij-artikelen (soepen, conserven, zoals blikgroenten, soepgroenten, visconserven en vruchten in blik, margarine, diepvriespro-dukten waaronder kip, groente, vis en gevogelte; kruidenierswaren in engere zin zoals koffie, thee, bescuit, maïzena, macaroni, tafelzuren en boterhambeleg; zuivelprodukten v/aaronder kaas, boter en koffiemelk;

eieren^ verse kippen en kuikens; croquetten; bami; nassi-goreng etc.; dranken w.o. frisdranken, bier, wijn en limonades; zuurkool en andere artikelen). Indien men echter in aanmerking neemt dat de bij-artikelen gemiddeld slechts ca. 5'/'° v a n de totale inkoop uitmaken, de

eigen-fabri-kaat vleeswaren ca. 7%? de inkoopvleeswaren ca. 8 % en het vlees ca. 8 0 % , dan zouden de bruto winstmarges op bi j-artikelen v/el bijzonder hoog moeten zijn om het verschil met de door het EIM gepubliceerde marges te kunnen overbruggen. Het tegendeel is echter waar want volgens de Statistiek voor het Glagersbedrijf 1961 (l?o. XXIV)( EIM) "is de verkoop van bij-artikelen bij een aantal slager^ van meer dan ondergeschikt belang'

terwijl "dooreengenomen die "bij-artikelen tegen een wat lagere marge dan slagerijprodukten worden verkocht".

Met stelligheid mag worden aangenomen dat de door het EIM en de door het Bedrijfsschap voor het Slagersbedrijf genoemde gegevens juist zijn. De enige aannemelijke verklaring voor het geconstateerde verschil in de bruto-marges zou kunnen worden gevonden bij vergelijking van de door het Bedrijfsschap gehanteerde vleescalculaties (par. 1.6.3.) met de calculatie die de slagers gebruiken. De slager immers is niet verplicht het vlees uit te snijden overeenkomstig.de calculatie van het Bedrijfs-schap. Het is zeer aannemelijk te veronderstellen dat de slager meer duurder vlees en minder goedkoper vlees uitsnijdt dan de

Bedrijfsschaps-calculatie aangeeft. V/at volgens de BedrijfsschapsBedrijfsschaps-calculatie goen

bief-stuk meer is kan door de slager veelal nog wel als biefbief-stuk worden ver-kocht. Ook het vermalsen van een lap tot biefstuk wordt veelvuldig toe-gepast. De consument proeft immers over het algemeen hot verschil toch niet.

Deze en andere afwijkingen van de door het Bedrijfsschap gehan-teerde calculatie leiden tot een hogere prijs per kg vlees en dus tot een hogere bruto winstmarge,,

HANDELS- EN VERVEREINGoMARGEo OP MELK, BOTER EK KAAE

Interne Nota ïlo.

INHOUDSOPGAVE INLEIDIiïG HOOFDJTUK I COHSUNITIEMELK 1 . 1 . Handels- en verwerkirigsmarges 1.2. Verwerkingskosten consumptiemelkbedrijf 1 . 3 . Aanvoerkosten HOOFDSTUK II BOTEK 2.1. Handels- en verwerkingsmarges 2.2, Verwerkingskosten

HOOFDSTUK III KAAS

3.1. Handels- en verwerkingsriarges 3.2. Verwerkingskosten

3.3. Plaats van aankoop van kaas

Blz, 37 38 38 40 40 42 42 42 43 43 44 44

307

INLEIDING

Voor liet onderzoek naar de handels- en verwerkingsmarges op melk, toter en kaas is gebruik gemaakt van gegevens van het Produktschap voor zuivel, de Koninklijke Nederlandse Zuivelbond (FNZ) en van de Coöpera-tieve Melk Centrale G0A. (CMC).

Ten aanzien van de marges op boter en kaas dient te v/orden opge-merkt dat het niet mogelijk is gebleken deze marges te differentiëren. De reden is niet uitsluitend het ontbreken van voldoende gegevens,

maar moer nog de onvergelijkbaarheid van kleinhandels- en groothandels-prijzen, bij kaas veroorzaakt door de sterke kwaliteits- en ouderdoms-verschillen, bij boter door de functie van dit produkt als "lok"- of "boks"artikel.

HOOFDSTUK I

COÎTSUMFTIEtïELK

1,1. Handels- on verwerkingsmarges

Opbouw van do prijs van losse consumptiemelk (flessemelk I960/6I (bron; FITZ) en 1961/62 (bron; CMC')

1960/61 1961/62 'Garantieprijs voor melk met 3,7/^ vet 2,50 ct/kg 28,50 ct/kg

Toeslag ondernemersbeloning voor de boer 0,90 " " 0,90 " "

Vervoer melk van boerderij naar fabriek

Verwerkingskosten consumptiemelkbedrijf (incl. administratieve heffing Produkt-schap voor Zuivel

29,40 "

0,96 '

;

30,36

u

3,04 "

ii !! II II

29,40 "

0,98 "

30,38 "

3,20 "

11 11 11 11

Opbrengst van boter en karnemelk door af-roming tot 3/0 vet (incl. overheveling aandeel heffing karnemelk)

Opbrengst 0,971 kg gestandaardiseerde melk (er is nl. melkvet aan de melk

onttrokken) per kg per liter

Kosten aantrekken melk in de winter en andere kosten (aanvullingsmelk)

Vervoerkosten melk naar de melkbezorger Marge van de melkbozorger

Diversen (eventuele nabetaling?)

33,40 3,89 29,51 " 33,58 " 3,33 " 30,25 30,40 " " 31,31 " " 1,24 " " 0,80 " " 6,45 " " 1,20 " " 31,15 " 32,03 " 1,57 " 0,95 " 7S45 " H H H H H 41,- ct/kg 42,- ct/kg Prijs losse melk

Meerkosten flessemelk 1961/61 ca. 4 cent per liter, in 1961/62 en. 5 cent per liter. De kosten van het bottelen (dus verwerkingskosten) be-dragen hiervan ca. 3 cent, resp. 4 cent. De rest betekent grotendeels een verhoging van de marge van de melkbezorger.

Een andere wijze van opbouw is de volgende; Basismelkprijs cor.sumptienelkbedrijf Aanvoerkosten Administratieve heffing Verwerkingskosten Opbrengst boter Os932 kg à 3,38 = 3 , 1 5 ct/kg Opbrengst karnemelk 1,985 kg à 9,04 = 0,18 ct/kg 97j083 kg gestandaardiseerde melk d.i. per 100 1 ( omrek. f actor 1,0313)

1961/62 17,55 ct/kg 0 0 3 21 ,9« ,13 ,07 ,73 H it H H ii H H ti

per l i t e r

3,33 " " 1 8 , 4 0 " " 1 9 , 5 3 19,53 ct/litcr

Toegestane surplus voor cons., melk (verrekenpriis minus basismelkprijs +

zuivel- of kaaswaarde)

Kosten voor betaling naar kwaliteit

Vervoerkosten melk naar de melkbezorger c,g, aanvullingsmelk

Marge van de melkbezorger Prijs losse mE&k

12,41

0,09

32,03

o,95

1,57

34,55

7,45

i H ; n i n ; n ; ii i it ; ii 42,00 ct/liter Verscheidene onsumptiemelkbedrijven verstrekken aan de

melkbe-zorgers jaarlijks een bepaald bedrag ter dekking van bepaalde niet na-der genoemde kosten. Deze betaling kan worden opgevat als een nabeta-ling die de bruto-rmarge verhoogt.

1.2, Verwerkingskosten consumptiemelkbedrijf Tatel 9 VERtfEUKIïTGSKC 'Lonen, salarissen en sociale voorz. Toezicht op en verzorging pers o--ne el Afschrijvingen Rente+ondern,winst Huisvesting Reparatie en on-derhoud inventaris Electriciteit Ketelhuis; brandst. overige kosten 'Water Koelen Laboratorium Overige kosten Plas- en vetverl.

STEi; L033E G0iT3UÏÏPTIEMELK PER 100 LTS. MELK

Datum van ingang april 1954 0,70 0,04 0,19 0,16 0,06 0,12 0,05 0,17 0,09 0,05 0,14 0,10 0,27 0,31 2,45 april 1955 ' 0,76 0,04 0,22 0,18 0,05 0,12 0,05 0,16 0,08 0,05 0,13 0,11 0,27 0,31 2,53 april 1956 0,73 0,04 0,23 0,19 0,05 0,12 0,05 0,15 0,08 0,05 0,14 0,11 0,29 0,30; 2,53 i april

1957

0,80 0,06 0,24 0,20 0,06 0,13 0,05 0,20 0,09 0,05 0,15 0,14 0,27 0,31-2,75 april 1953 0,81 0,06 0,25 0,21 0,06 0,12 0,06 0,16 0,09 0,06 0,16 0,13 0,31 0,23 2,71 april 1959 0,84 0,07 0,29 0,24 0,08 0,14 0,07 0,13 0,08 0,06 0,17 0,14 0,35 0,25

2,91

april I960 0,96 0,06 0,25 0,32 0,03 0,14 0,06 0,10 0,08 0,05 0,16 0,13 0,32 0,27 2,98 april I96I 0,97 0,06 0,26 0,34 0,08 0,12 0,06 0,09 0,07 0,05 0,15 0,20 0,29 0,28 3,02 april 1962 1,02 0,07 0,26 0,34 0,08 0,14 0,06 0,10 0,08 0,05 0,15 0,21 0,30 0,28 3,14 Bron: P.Z. 1,3. Aanvoerkosten

De gemiddelde aanvoerkosten zijn in Nederland betrekkelijk weinig gestegen» De opbouw van deze kosten wordt weergegeven in tabel No. 10.

T a b e l 10 AAIJV0ERK03TEÏÏ PEE 100 KG MELK

Gemiddelde geheel Wederland kussenkosten

kosten veeverbe-tering enz.

Datum van ingang april 1954 0,82-} 0,07} 0,90 april: april 1955! '956 0,84} 0,82} o,07> 0,07} 0,92:0,90 april 1957 0,87 0,08

o,'95

april I95Ö 0,89' 0,08 0,97 april 1959 0,86 0,08 Oy94 april I960 0,88 0,08 0,96 april 1961 0,82 0,03 0,85 0,1'0 0,95 april 1962 0,85 0,03 0,88 0,10 0,98 Bron- P.Z.

In het verleden werden in de aanvoerkosten de volledige bussenkos-ten bussenkos-ten bedrage van ca. 0,08 cent per 100 kg opgenomen. Thans slechts ca. 0,03 cent, nl. dat deel van de bussenkosten dat door de fabrieken niet aan de veehouders inrekening wordt gebracht.

HOOFDSTUK II

BOTER

2,1, Handels- en verwerkingsmarges

Gemiddeld is het verschil tussen, de groothandelsinkoopprijs en

de consumentenprijs per kg f,0,40 - f.0,50, De groothandelsmarge

be-draagt gemiddeld f.0,10 - f,0,15 per kg. De.kleinhandelsmarge is

moeilijk vast te stellen omdat de consumentenprijzen sterk fluctueren;

1961/62 f. 3,68 - f.

4,60 per kg verse boter. In 1962/63 warende

vol-gende prijsnoteringen bekend; keukenboter f.2,80 per kg; koelhuisboter

f.3,16 - f.3,80 per kgj verse boter f.3,68 - f,4,16 per kg.

!,2, Verwerkingskosten

Tabel 11

VEE^JniZIÏTGLîI^oTEU 30TER PER 100 k g VOLLE KELK >

Lonen,

salaris-sen en socvoorz.

Energie

Rente + ondern,

winst

Afschrijvingen

Onderhoud

Overige kosten

Datum van ingang

april

1954

0,54

0,19

0,23

0,26

0,13

0,17

1,52

april

1955

0,56

0,20

0,24

0,27

0,10

0,18

1,55

april

1956

0,57

0,21

0,24

0,28

0,09

0,18

1,57

«.pril ! april

1957! 1958

i~ - . _

0,64 : 0,64

0,26

; 0,25

0,25; 0,25

0,29: 0,29

0,08 : 0,09

0,21 ! 0,21

1,73 1,73

april

1959

0,61

0,21

0,24

o,?9

0,08

0,21

1,64

april

I960

0,66

0,17

0,31

0,30

0,09

0,20

1,73

april

1961

0,64

0,17

0,32

0,30

0,09

0,21

1,73;

april

• 1962

0,64

0,16

0,30

0,28

0,10

0,20

1,68

Bron PZ. 307

E00FD3TÜK III

KAAE 3.1. Handels- e.n verwerkingsmarges

Evenals dat voor "boter liet geval is, kunnen de handels- en ver-werkingsmarges op kaas slechts globaal worden berekend.

Gemiddeld ontvangt de melkveehouder 57/^ van de consumentenprijs, de kaasfabriek of de kaasafdeling van de zuivelfabriek 13f/> en de

groot-en kleinhandel (inclusief transport) 30/J.

De meeste kaas wordt ca. 12 dagen na de produktie afgestoten aan de kaaspakhuizen. De gemiddelde opslagkosten bedragen per 4 maanden ca. f.0,20 per kg kaas.

Tabel 12 geeft de producentenprijzen en consumentenprijzen van Goudse en Edammer kaas (jonge en belegen kaas).

Tabel 12

VERGELIJKING PRCDUCEiTTEin-ilIJZEIJ Eli COIiSUIÎEïïTElïPRIJZElT G0UD3E Eli EDAMMER KAAS

Óan, febr. mrt. april mei Juni juli aug. sep. okt. nov. ïec. Leeuwarden 1) : notering in ct/kg van ( 1962

193

195

198

195

195

195

195

195

196

198

193

206

îoudse kaas

I96I

'208

192

184

184

184

1

185

180

181

184

195

193

192

ver-schil

-15

3

14

11

10-ï-10"

15

14

12

3

-14

van 1962

208

288

288

288

288

288

288

290

290

290

292

Consument jonge 1961

288

288

282

282

282

284

234

284

284

286

290

290

anprijzen 2) ct/kg kaas ver-schil —

-6

6

6

4

• 4

6

6

4

2

•

van belj_ kaas

1962

334

334

334

334

332

334

334

336

336

334

336

1961

328

330

330

332

332

336

334

334

336

334

.336

336

ver-schil

6

4

4

.9 —

-2

—

2

-— Leem/arden 1) notering ct/kg van Edam, kaas

1962

182

185

186

135

182

182

182

182

188

190

190

197

1961

192

178

173

173

173

174

171

169

173

183

184

181

ver-schil -10

7

13

12

9

8

11

13

15

7

6

16

Cons.prij ct/kg van jonge 1962 .270

268

268

272

272

272

27 2

270

270

270

272

1961

274

274

266

"266

264

264

266

264

264

264

272

278

sen 2) E^kaas ver-schil

-4

-6

2

6

8

8

6

6

6

6

—

Brcn; 1) rZ-maandgemiddelde van w e k e l i j k s e n o t e r i n g ,

2) m a a n d s t a t i s t i e k van k l e i n h a n d e l s p r i j z e n .

Ten aanzien van de C.B.S.-kaasprijzen dient men in aanmerking te nemen dat deze prijzen zijn opgebouwd als onbewogen gemiddelden van de op basis van een steekproef in 34 gemeenten in Nederland in een reeks detailhandelszaken opgenomen prijzen van jonge en belegen Goudse en Edammer kaas. Bij een prijsvariatie van b.v. f.0,25 - f.0,35 per ons betekent dit dat elke prijs in de gemiddelde prijs tot uitdrukking komt, ongeacht de door de consument tegen die prijzen gekochte hoeveel-heden, die bij het C.B.S. niet bekend zijn. Een gewogen gemiddelde prijs kan dus niet worden gegeven.

3.2. Verwerkingskosten

Tabel 13 VERWEK KINGSK03T Eli VOL VETTE FABRIEKSKAAS PER 100 kg

VOLLE MELK Lonen, salaris-sen, soc.voorzv Eriergi e Rente en onder-nemers winst Afschrijvingen Onderhoud Overige kosten •R-r.r.-r,. W april 1954 1,15 0,30 0,33 0,36 0,13 0,41 2,68 april 1955 1,19 0,25 0,33 0,37 0,12 0,41 2,67 Datum van april 1956 1,08 0,29 0,33 0,37 0,10 0,40 2,57 april 1957 1,27 0,33 0,34 0,39 0,10 0,43 2,86 ingang april 1958 1,30 0,34 0,34 0,39 0,10 0,43 2,90 april 1959 1,30 0,32 0,34 0,40 0,13 0,45 2,94 april I960 1,40 0,30 0,51 0,44 0,14 °,71 3,50 april I96I 1,38 0,30 0,54 0,44 0,14 0 61 3,47 april 1962 1,31 0,27 0,50 0,45 0,16 0 ^8 3,27

3.3. Plaats van aankoop van kaas

Tabel 14 PLAATS VAN AANKOOP VAN KAAS, UITGEDRUKT AL3 EEN PERCENTAGE

VAN DE TOTALE AANKOPEN PER SOORT Plaats van aankoop

Woning Markt/boerderij Melk- en zuivelhandel Zelfbedieningszaak (kruideniers) Niet-zelfbedieningszaak (kruideniers ) Bron; N.I.A.M. Goudse 1959 21 13 23 9 . 34 100 kaas 1 962 18 12 23 20 27 100 Edammer

1?59

19

7

21 15 38 100 kaas 1962 21 8 26 20 25 100 307