Onderzoek over de invloed van "curing" en luchtbevochtiging op het gewichtsverlies van groengerooide Eigenheimer - pootaardappelen tijdens de bewaring

STICHTING VOOR AARDAPPELBEWARING WAGENINGEN

Publicatie Ng 104 Serie A

Onderzoek over de invloed van "curing" en luchtbevochtiging op het gewichtsverlies van groengerooide

Eigenheimer-pootaardap-pelen tijdens -de bewaring.

door B.G. Ophuis

I N H O U D .

b i z .

INLEID BIG . . 1

OPZET VAN DE PROEF EN GEGEVENS OVER HET MATERIAAL . 1 Opzet van de proef o . . . 1

Hex mätsrisäl . . . o . . . . c. BEWAARRUIMTEN 4 Cellen . . . 4

Kuilen . . . . . . 6

WAARNEMINGEN TIJDENS DE PROEF 8 Monsters . . . 8

Luchthoeveelheid en aantal draaiuren . . . 10

Bewaartemperaturen . . . 15

RESULTATEN . . . 18

Visuele beoordeling der objecten . 1 8 Gewichtsverliezen . . . . 18

Uitplantproef . . . 24

Bepaling van de houdbaarheid 24 SAMENVATTING . . . 26

lijst van tabellen, figuren en bijlagen . . . 28 Bijlagen

-1-INLEIDING.

Volgens gegevens uit de buitenlandse literatuur is het gewicht s verlie"s ten gevolge van uitdroging bij luchtgekoel-de bewaring groter dan bij kuilbewaring. De verdamping is vooral sterk bij groengerooide aardappelen. In de Verenigde Staten past men daarom een "curing period" toe.

De "curing period" is een periode van ca 14 dagen na het vullen van de bewaarruimte gedurende welke niet wordt geventileerd. In deze periode blijft de temperatuur in de bewaarplaats hoog.en stelt zich een hoge luchtvochtigheid in. Beide factoren bevorderen een snelle wondheling en ver-dere verkurking van de nog tere schil.

In de proefinstallatie van de Stichting voor Aardappel-bewaring te Kerkwijk werd gedurende 3 jaar (1951/'52 t/m

'53/'54) nagegaan of bij bewaring van groengerooid Eigenhei-mer-pootgoed een dergelijke "curing period" ook onder onze omstandigheden van betekenis is. Tevens werd onderzocht of tijdens het verdere verloop van de bewaring het gewichtsver-lies kan worden verminderd door de lucht, waarmede wordt ge-ventileerd, te bevochtigen.

In dit verslag zijn eveneens de bij de proef behorende gegevens over bewaartemperaturen en ventilatie opgenomen en aan een critische beschouwing onderworpen.

OPZET VAN DE PROEF EN GEGEVENS OVER HET MATERIAAL. Opzet van de proef.

' A I-s materiaal voor deze proef werd elk jaar gebruikt

groengerooid Eigenheimer-pootgoed (veldgewas). De voor elk object benodigde hoeveelheden waren steeds afkomstig van

één partij.

De proef omvatte de volgende objecten:

I Cel 6 Losgestort bewaard in luchtgekoelde cel. Direct na inbrengen begonnen met ventileren.

II Cel 7 Losgestort bewaard in luchtgekoelde cel. Na een "curing period" van 14 dagen begonnen met ven-tileren.

2

-III Cel 8 Losgestort bewaard in luchtgekoelde cel. Na een "curing period" van 14 dagen begonnen met ven-tileren. Daarna ventilatie met door stoom b e-v ^ o c h t i g d e buitenlucht.

IV Bewaring in een met buitenlucht geventileerde kuil. V Bewaring in een onbehandelde, niet geventileerde kuil

(normale practijkkuil)

VI Bewaring in een ongeventileerde kuil met toevoeging van 4-à kg Pusarex per 1000 kg aardappelen.

Opm. Object VI werd in 1952 en 1953 niet meer in de proef opgenomen.

Het materiaal.

In '5l/'52 was de partij aardappelen, Eigenheimer AB, afkomstig uit Almkerk. Het tarrapercentage bedroeg 2$; van de sortering <25 mm was 2-4^ aanwezig. De aardappelen waren gerooid met een ploeg zonder rister, waardoor vele knollen ernstig waren ontveld. De aardappelen werden in kisten ge-raapt, die direct daarna naar Kerkwijk werden vervoerd. Elke vracht werd over de bovengenoemde objecten verdeeld. De kui-len konden pas 6 dagen na het vulkui-len van de celkui-len worden aan-gelegd. In afwachting daarvan werden de kisten, bestemd voor de kuilen, in cel 4 opgestapeld.

In '52/'55 werd de partij aardappelen, Eigenheimer veld-gewas, te Poederooyen aangekocht. De partij bevatte weinig grond; het tarrapercentage werd niet bepaald. De aardappelen waren van een gezond gewas, dat met de lichter was gerooid. Het vervoer, de verdeling van de partij over de objecten en

de tijdelijke opslag van de aardappelen bestemd voor de kui-len, geschiedde als in het vorige seizoen.

In '55/'54 werd wederom een partij Eigenheimer A veld-gewas uit Almkerk betrokken. Het tarrapercentage bedroeg 5$. Tijdens het rooien was het,vooral 's nachts, vochtig weer. Het vervoer etc. geschiedde op dezelfde wijze als in beide voorafgaande jaren.

Voor verdere gegevens betreffende datum van inbrengen en uithalen, hoeveelheden en storthoogten, zij verwezen naar tabel I.

- 3 - ' R EH CD P tü3 o o r d . p p , o p co 1 H CD n d CD - H > 0 0 ) r d O m CD CD < Ü *d O • H Ö P , 03 CD > P H ! H ?H 05 2 g R 5 r û Ö os d > CD H Ö 05 3 ^ P P CÖ - H « 3 E! o5 f : f; - ' % ' p ' : os .; R o d d 05 CD > tio d g CD P p. P r Q oi d R - H p o CD •1-3 r O O t l 03 03 •"3 s O ^ = ** ' T— t ! +i i i _hû ! x o = LPv CO O ^ j 1 1 fi ! ö ; p = ; CD ! T T -; P P r p I O J CM i CM m ». 1 m \ ^h P O p CM r~ r ™ LPv _ 1 c— \ MO CM P O -P V -CM MD C ~ H H CD 0 Ü O M H H CM L P " ^ ^— L P T — S ^ ^ E O O en + 1 M Ä = o o o CM T - M D r p r p CM CM C M LP, 1 r p \ Cn •s— T— L P -1 \ [~-C \ l H •H 3 k^ f—H • -P co d CD H > CD CD O Ü> M > M H H •s— . 0 ^ O o ^-f Ufl r ^ O o I P v • v — CM m CM CM I P v 1 r O \ ^rr v— • * — LPv 1 CM t— \ CM T— H •H 3 ,*! • , d 0 r û d O > ^— ^ö ^ t ^ 4 O o -3-SD ^ o o o _*i . CM n p CM H •H P X i M CD t , 05 m 3 F<4 P I > 1 1 1 i ! o 1 ^ = 1 1 v

-1

+1 sa 1 r"H o = o o ("^ • 0 P -CD ] M O ^ P ' CM CM CM C M P O LPv _ 1 CM " \ O " CM ~-P O +J LPv CM CM LPv _ 1 c-\ I P •;— P O P C O M D t > r - : H CD CD O O M H PH P~l LPv CM L P , r: — ~ MO CM CM CO H 0) O M H V— T— 0 S W5 M X X O O O O en «=t-+ 1 t l O fctfl ^ ! r ^ i O o o o O LPv r O v -— -— LP, CO CM CM CM CM r o p ~ i L P LPv 1 1 f - O CM \ \ r O [ -CM r p

T

"l \ cn C M CM L P , LPv -1 -1 O [ -\ -\ CM i - P CM C M H •H H 2 -d ^ $ X • +5 " ö Ä CD CD ^ -2 CD d o o > > H a o «^ = p . r -+ 1 tlû X O = O O en • ö p -CD 1 i ^ v l " v h ^ à -CM -CM ^ h U P 1 S^ \ *-^* r p LPv -1 J> \ \ r— *-p o p M3 r -H -H CD CD O O PH H H •* L P \ . rr) L f > P ï : " "<- «=H-CM ^ 0 0 H CD O H H PH r— T -ö ^a ^ w) O O O o en *d-+1 tU) i^O r^ X o o o o o o r p v -c r ^ h ^J-r p n p C M CM " v t -L P , 1 r P \ o p • ! — r p LPv 1 T— \— \ i X i CM c~\ LP, — 1 c - = \ r P CM H •H H 3 -H X 2 X • p • d ,d CD CD . > ^9 CD d Ü) o > > H

1

d 05 W) 03 nö CD P fs CD CD CD nd P O p d CD hû d CD i H ^ 3 d • H d oî > hû oî m CD p m p 03 CO H 0 «H o3 d 03 t> f Ö d 0 0 in 0 tlû • • d ^ ÇD > 0 o • H f H 0 PH ^ J o3 d o3 0 ^ H 0 03 P ,d p 0 - H R 3 tj) d •H ÎH 0 s PH O 0 •-d d 0 X X 0 1s P CQ P, a) PH d 0 H 0 P i P( 05 <d ?H 03 03 r ö • H 0 Ä H 0 0 î> 0 O A 0 rd f-l 03 03 0 ta o o M p ^H O P CO 0 r d p 0 • H d • co d •H 0 d 0 0 tio H 0 • H fcUO 3 Ö ^ 03 03 0 ' d SH 0 '1-3 HJ • H 0 m ö

BEWAARRUIMTEN. C e l l e n . B i j l a g e 1„ g e e f t e e n o v e r z i c h t v a n de l i g g i n g d e r c e l l e n 6 , 7 e n 8 i n h e t c o m p l e x v a n l u c h t g e k o e l d e c e l l e n v a n de p r o e f i n s t a l l a t i e t e K e r k w i j k . Deze d r i e c e l l e n z i j n v a n g e -l i j k e c o n s t r u c t i e e n w a r e n v o o r d e z e p r o e f op d e z e -l f d e w i j z e i n g e r i c h t . I n b i j l a g e 2 z i j n de a f m e t i n g e n v a n de c e l l e n , de i s o l a t i e , de p l a a t s e n de m a t e n v a n l u c h t a a n v o e r e n l u c h t -a f v o e r o p e n i n g e n , -a l s m e d e de w i j z e v -a n l u c h t v e r d e l i n g g e s c h e t s t . De v e n t i l a t i e g e s c h i e d d e h a l f - a u t o m a t i s c h , met b e h u l p v a n e e n S a u t e r - R h e o - d i f f e r e n t i a a l s y s t e e m . D o o r m i d d e l v a n e e n i n s t e l k n o p i n de b e w a a r p l a a t s w o r d t b i j d i t t y p e de t h e r -m o s t a a t , d i e z i c h b u i t e n i n e e n w e e r k a s t j e b e v i n d t , i n g e s t e l d op e e n w a a r d e g e l i j k a a n d i e v a n de t e m p e r a t u u r i n de c e l . Z o d r a de b u i t e n t e m p e r a t u u r d a a l t b e n e d e n de i n g e s t e l d e w a a r d e w o r d t de v e n t i l a t o r a u t o m a t i s c h i n g e s c h a k e l d . S t i j g t de t e m -p e r a t u u r b o v e n de i n s t e l w a a r d e , dan s c h a k e l t do v e n t i l a t o r a u t o m a t i s c h u i t . Door d u s t e l k e n s t i j d e n s e e n v e n t i l a t i e p e r i ode de i n s t e l w a a r d e t e v e r l a g e n , v ó ó r d a t de b u i t e n t e m p e r a -t u u r w e e r b o v e n de c e l -t e m p e r a -t u u r s -t i j g -t - , b e r e i k -t men n a e n k e l e k o u d e n a c h t e n e e n g e l e i d e l i j k e a f k o e l i n g . De t e m p e r a -t u u r i n de a a r d a p p e l h o o p moe-t b i j d i -t a u -t o m a -t i s c h e s y s -t e e m ( 2 x p e r d a g ) op e e n s t e e k t h e r m o m e t e r w o r d e n a f g e l e z e n . T e r v e r d u i d e l i j k i n g w o r d e n h i e r o n d e r n o g de v o o r de b e -d i e n i n g v a n -de v e n t i l a t i e g e b r u i k e l i j k e s y s t e m e n met e l k a a r v e r g e l e k e n ; a. B i j h a n d b e d i e n i n g moet de b e h e e r d e r h e t v e r l o o p van de b u i t e n t e m p e r a t u u r s t e e d s b l i j v e n volgen en de tempera-t u u r in de c e l r e g e l m a tempera-t i g waarnemen (minstempera-tens 2 x p e r d a g ) .

Zodra de b u i t e n t e m p e r a t u u r g u n s t i g i s geworden voor v e n t i l a t i e , moet de b e h e e r d e r aanwezig zi j n om de v e n t i l a t o r i n t e s c h a k e

-l e n . B i j s t i j g e n d e b u i t e n t e m p e r a t u u r moet de v e n t i -l a t o r weer worden u i t g e s c h a k e l d . De b e d i e n i n g v r a a g t dus v e e l t o e z i c h t , bovendien komen i n ons k l i m a a t de momenten, waarop h e t i n - en u i t s c h a k e l e n moet p l a a t s hebben, m e e s t a l voor op ongelegen u r e n ( v o o r a l ' s n a c h t s ) .

5

-b . Bij h e t h a l f - a u t o m a t i s c h e s y s t e e m h o e f t de b e h e e r d e r b i j h e t i n - en u i t s c h a k e l e n n i e t aanwezig t e z i j n . Hij kan op r e g e l m a t i g e t i j d e n , b . v . b i j de tweemaal daagse tem-peratuurwaarneming, de a u t o m a t i s c h e a p p a r a t u u r i n s t e l l e n en a l m g e l a n g de v / e e r s v o o r u i t z i c h t e n de kleppen b i j do v e n t i l a t o r r e e d s van t e voren o p e n z e t t e n . Het j u i s t e t i j d s t i p van i n en u i t s c h a -k e l e n r e g e l t h e t a u t o m a t i e -k z e l f . Deze methode van a u t o m a t i s e r i n , v e r e i s t n i e t t e m i n oen goed i n z i c h t i n h e t systeem van b u i t e n l u c h k o e l i n g en v r a a g t t e v e n s nog h e t nodige t o e z i c h t voor de j u i s t e i n s t e l l i n g en h e t a f l e z e n van de t e m p e r a t u u r i n de c e l .

c . Het v o 1-a u t o m a t i s c h e s y s t e e m , d a t o . a . in de c e l l e n 4 en 5 t e Kerkwijk wordt t o e g e p a s t , i s v e e l a a n t r e k k e -l i j k e r . Het waarnemen van de t e m p e r a t u u r i n de aardappe-lhoop door de b e h e e r d e r en h e t n a a r a a n l e i d i n g daarvan i n s t e l l e n van de a p p a r a t u u r , wordt b i j d i t l a a t s t e systeem overgenomen door een tweede t h e r m o s t a a t , d i e i n de c e l i n de aardappelhoop i s g e -p l a a t s t . De a -p -p a r a t u u r s c h a k e l t s t e e d s de v e n t i l a t o r i n of u i t , zonder d a t d a a r v o o r b i j r e g e l i n g en temperatuurwaarneming nood-z a k e l i j k i s . Men moot e c h t e r wel i n s t e l l e n b i j v/elk v e r s c h i l t u s s e n b i n n e n - en b u i t e n t e m p e r a t u u r men de v e n t i l a t o r w i l l a t e n i n - r e s p . u i t s c h a k e l e n . Gewoonlijk wordt d i t v e r s c h i l i n g e s t e l d op 1 h 2°C. Ook b i j de a u t o m a t i s c h e systemen b l i j f t h e t noodzak e l i j noodzak op de hoogte t e z i j n van de w e e r s v e r w a c h t i n g e n , i n v e r band met h e t t i j d i g openen en s l u i t e n van de kleppen b i j de v e n -t i l a -t o r , d a a r deze in h e -t algemeen n i e -t z i j n g e a u -t o m a -t i s e e r d . C e l 8 w e r d b i j d e z e p r o e f s t e e d s met de h a n d b e d i e n d , a a n g e z i e n h e t n i e t m o g e l i j k w a s , de i n r i c h t i n g v o o r l u c h t b e v o c h t i g i n g met de t h e r m o s t a t i s c h e r e g e l i n g v a n de v e n t i l a t o -r e n t e c o m b i n e -r e n . De l u c h t b e v o c h t i g i n g s i n s t a l l a t i e b e s t o n d u i t e e n e e n v o u d i g e g e ï s o l e e r d e k e t e l , d i e werd g e v o e d met r e g e n w a t e r . De k e t e l was v o o r z i e n v a n e l e c t r i s c h e v e r w a r m i n g s -e l -e m -e n t -e n , w -e l k -e i n 3 t r a p p -e n k o n d -e n w o r d -e n i n g -e s c h a k -e l d : 3 , 6 of 9 k i l o w a t t . Het w a t e r n i v e a u i n de k e t e l werd d o o r m i d -d e l v a n e e n v l o t t e r c o n s t a n t g e h o u -d e n . A l s b e v e i l i g i n g was e e n t h e r m o s t a a t a a n w e z i g , d i e b i j e v e n t u e e l d r o o g k o k e n de e l e c t r i s c h e e l e m e n t e n u i t s c h a k e l d e .

-6-In tabel II zijn de berekende isolatiewaarden van de wanden der cellen weergegeven. De vloer met daarin de be-tonnen luchtkanalen is niet geïsoleerd. In tabel III zijn het fabrikaat en type van de ventilatoren vermeld.

TABEL II. Isolâtiewaarden cel 6, 7 en 8 Wand buiten-wand binnen- en zijwand plafond K-waarde kcal/m^

/h°C

0,63 0,67 0,2 TABEL III,

Fabrikaat en type ventilator

Jaar 1951 1952 1953 Cel 6 Stork D 100/42 n - 2800 tt A H SLR-8 No 1 n = 2850 Cel 7 idem idem Cel 8 idem it idem Kuilen.

De objecten onbehandelde kuil en Fusarex-kuil waren als afzonderlijke kuiltjes aangelegd. Het object geventi-leerde kuil daarentegen was steeds opgenomen in een grote geventileerde kuil, waarin zich ook aardappelen van ande-re proeven bevonden. In bijlage 3 is het principe geschetst volgens hetwelk de geventileerde kuil werd aangelegd.

De diverse gegevens van de kuilobjecten zijn in tabel IV gerangschikt,

M Hl W m EH! [ H CD CD H CD CÖ > ^ +3 CD - H O O CD EH Ä Ä CD CD Ü CÖ ta CÖ I o J 03

15

O o o M O O o , o en •H CD - H WW T T W O O Ln o O O U i o O " U"MT\ CO ^ t - -=i-CvJ C\J

u n s sr

^ ^

x

o o o o o o LTN LP> O - E E T o o o Ö CU Ö • H CD CD !> CD o -p A CD J3 I O CD H 03 -P O -P -P •P CD -7-CD •r-3 -P Ü •H W II •H m CD ö •H CD

£

CD tiû •H W II •H W (50 d •H H CD - p m !H CD W II G) W

-8-WAARNEHINGEN TIJDENS DE PROEF. Monsters.

De conditie van de objecten (o.a. kleur en kieming) werd na afloop van de bewaring visueel beoordeeld. Ter verkrijging van exacte gegevens over de gewichtsverliezen (verdampings-+ ademhalings- en kiemverliezen), werden bij het inbrengen monsters van 5000 g netto, in wijdmazige visnetjes, op

diver-se plaatdiver-sen in de hoop in de kuilen en de cellen aangebracht. De aardappelen bestemd voor de monsters waren afkomstig van eenzelfde gedeelte van het land en werden tevoren voorzichtig van grond ontdaan. In elk der cellen werden in totaal 15 mon-sters geplaatst en wel op 5 plaatsen (I t/m V) en op 3 hoog-ten (niveau A, B en C) n.1. in elk der vier hoeken en in het

midden, op elk niveau telkens één monster. Ter verduidelij-king diene onderstaande schets (Fig. 1) en tabel V.

Fig. 1. TABEL V.

Plaats van de monsters op Plaatsing van de monsters (no's 1 de niveaux in de cellen. C ^ > — - — 7 ^ ventilator O J 3, 8 en 13 II) 2 ^ 7 en 12

ü

©

5, 10 en 15 1 , 6 en deur — r 4, 9 er

ri-t / m 15) in de cellen 6, 7 en 8. Plaats I II III IV V Niveau A 10 cm boven vloer 1 2 3 4 5 Niveau B 70 cm boven vloer 6 7 8 9 10 niveau C 130 cm boven vloer 11 12 13 14 15

In de kuilen werden op 5 plaatsen in het vlak van een

dwarsdoorsnede monsters aangebracht. De plaatsing der mon-sters over de doorsnede is in de figuren 2a en 2 weergegeven.

9

-//®

©

/

y

J\*>- o n t l u c h t i n g s n o k , » >Z-kant I \ _ L lattenrooster Pig. 2a Geventileerde kuil

\ >s > Z-kant

/ Z ® \X->âek

©

Fig. 2 Onbehandelde kuil

In de onbeharidelde en in de geventileerde kuil werden de monsters in 2 doorsneden aangebracht (totaal dus 10 monsters); in 1951 echter zijn in de geventileerde kuil de monsters in 3

doorsneden aangebracht (totaal dus 15 stuks). De romeinse cij-fers op de schetsen duiden de plaatsen van de monsters aan. De cijfers I t/m V corresponderen met de monsternummers 1 t/m 5, resp. 6 t/m 10 en 11 t/m 15.

Ra afloop van de bewaring,- bij de onbehandelde kuil ook bij het omzetten-, werden de monsters onmiddellijk afgekiemd en\erd het ie wicht van de Mener: en vaa de af gekiemde monsters be-paald. In de bijlagen 4 tot en met 8 zijn de cijfers voor de

gewichtsverliezen van de monsters der diverse objecten opgeno-men. Er zij op gewezen, dat de onder de kolom "totale gewichts-verliezen'1 vermelde cijfers, slechts betrekking hebben op het

verlies door ademhaling, verdamping en kieming. De in sommige monsters voorkomende rotte knollen werden dus niet vóór de we-ging verwijderd.

In het algemeen hebben de visnetjes in de luchtgekoelde cellen goed voldaan. Wij hebben de indruk, dat bij gebruik van wijdmazige netjes de condities waaronder de monsters worden bewaard verder niet afwijken van die, waaronder de overige aardappelen van de partij worden bewaard. Helaas was in de kuilen het weefsel van de netjes soms reeds aangetast, zodat het monster verloren ging. Nylon netjes zijn voor dit doel meer geschikt, doch erg kostbaar. Mogelijk kan men de

visnet-jes met behulp van een conserveringsmiddel, evenals wel voor zakken wordt gebruikt, tegen aantasting behoeden.

-10-Luchthoeveelheid en aantal draaiuren.

De draaitijden van de ventilatoren van cel 6, 7 en 8

werden automatisch geregistreerd. De hiervoor gebruikte El-liot-tijdschrijver werd pas begin September 1951 te Kerkwijk gemonteerd. In de periode van Juli '51 - September '51 werden dus de draaitijden niet geregistreerd.

Uit tabel VI blijkt, dat in cel 8 elk jaar het grootste gemiddelde aantal draaiuren per etmaal werd geregistreerd. De verklaring hiervoor is, dat door het inblazen van stoom in deze cel de lucht enigszins werd verwarmd. Om toch vol-doende koeling te verkrijgen moest hier langer worden geven-tileerd. Uit de cijfers blijkt ook, dat in cel 7 het gemid-delde aantal draaiuren per etmaal minder was dan in cel 6. Voor een deel kan dit worden verklaard uit het feit, dat cel 7 gedurende de eerste 14 dagen na het inbrengen ("curing") niet werd geventileerd. Voor een ander deel moet de oorzaak worden gezocht in storingen in de automatische apparatuur, die in cel 7 herhaaldelijk zijn voorgekomen.

Opmerkelijk is verder het feit, dat in het seizoen '53/ '54 minder werd geventileerd dan in beide voorafgaande jaren. Dit is vermoedelijk voor een groot deel een gevolg van de be-langrijk grotere ventilatorcapaciteit in het laatste jaar

(zie ook tabel III). In tabel VI zien we namelijk, dat de

doorgevoerde luchthoeveelheid per uur en per m^ aardappelen in r53/'54 ongeveer drie keer zo groot was als in '5l/'52.

Hierdoor kon in één enkele koude nacht een veel effectievere afkoeling worden verkregen dan met een geringere capaciteit in voorgaande jaren. Ook in '52/'53 vinden we al een kleiner gemiddeld aantal draaiuren per etmaal dan in '51/'52.

Of-schoon in beide eerste jaren dezelfde ventilator v/as ge'mon-teer.d, bleek de doorgevoerde luchthoeveelheid per uur in '52/

'53 ongeveer 1 1/3 maal zo groot als in '5l/'52. In het eer-ste jaar waren in de uitlaatopeningen zelfsluitende kleppen gemonteerd volgens fig. 3 .

• 1 1 ril w m <i EH ra CD • H H u 0 t>

•s

_fH p rÖ • H CD H 0 CD i> Cü o ri p> Ä ü pi

4

d CD 1 CD •H - P co ri • H -P c; CD [ > P •H S 3 rö Tj QÛ[ri •H cd • CD - H i^S H xi v 1 0 f <H 1 «al OC \ PO r O 0 0 * . < , 03 0 0 SH CD P CÖ Ci! CD OS !H M A CD ri\ ft ' ö O is f ^ O û! 0 v - o5 CM 1 S K r S C D \ k O ft CD H ft ft > o PO ri 0 \ T? in !n O) CO ft 05 H os ri 05 \ p m O 0 EH 1 ,5 CD xi 0 JH ?H CD P CD CD T3 CD fclÛ Q) O \ !s -H 0 ÎH P iH CD CD CQ CD ci> t> -H ft o ÜO 1 CD CD xi U U d CD CD CD fclO CD H • A cfl •P P 0 d CQ - p CO - r i CD <C t>û CD 1 xi d CD U CD i n CD i n CD CD çi aß {L| - H • - P Cd P CQ Cd O -H H EH bû>y +3 Ü CD ri O 03 CÖ ^3 O OS CM r -CO «3-P O CO ".— o s CM v CM O s LA .— r— LA O«. \ 0 0 CO en T — T~ U 3 2 «3-CM os -4-«-*• cn " r~ O LA P O C\J CO co H CD Ü H CM LA \ LA LA O s CO LA en PO 0 0 • s co .— «=*• LA o s T— IX) v -CO r O O s LA *.— \— O CO co v— ~ •^r ^r « s P O CO CvJ CM LA C M Os CO c- c~-PO LT\ \ CM LA CO » s P O O t > "* en O s r-r O OO 0". [— CM CO T— os "Hr cO CM en O ^ t -r O T -o » S CM "=*-«* CM O LA Os O en -=i-« = * • LA \ r o LA O o . CM T— CO O CM CO T -Os CM T— -d-• v LA T -^— «si-OS CM 0 0 CO en r -T— ^ " ^ H 3 ^ CM LTA "* CM <vh 0 ^ T -O ON en CO «d-c~ H CD o M H CM LA \ T -m O os CO en LT\ CM CM O Q* C-O •t— ^t-O er\ •4-LTS ^— en O e* O T— 't -CM O Vu r -LPi m O s CM CD CM CM T— cO LPi rA LA \ CM LA en _{» •} «* 1 -vj-»» CO CO LA •Ï— r O LA CM CM CO c-CM r O 1 1 I 1 d CD CD ' O ^ • H CD 05 H - P cd H o | H CD CD t j P cp < • LA \ r o LA O •> CM r -T— CO •ît-CO T— O s CM r— ^ •^ LA r— ^— •«J-* v CM CO 0 0 en \— T—• x—

S

^ CM CM • s LA ^t-en _T -LA C~ CM i— O T— oo H CD O H H H CM LA \ ^ LA LA o» CO CM "d-LA O 0 0 • N CO v -^sh LA O s T— CO f~ CO CO »* LA r— r~ O CO CO T r -en co ^ «=*• co CM CM LA O CD O v— r ó LA \ CM LA CM V S LA CO LA CO r o O N CM «si-en O s LA CO CO CO O s Y— CO CM LA O CO CO -CM LA • s CM «d-•«Hr CM "ssh r -CO •si-LA \ cO LA O

^r

en o i > -• s CO r -CO LA OS 1 CU v— CM LT\ i r v T " 1 d CD CD xi > U <X> CD M CD H H -H > -H 3 M P" ^ CM c o -sd-LA -sd-LA -sd-LA

\ w

t - CM PO LA LA LA CO CD O d cd cd xi d CD CD H P1 d o CD i> CD SO CD es d 0) p > CD 0 CD tlO P CD

-12-,a

Pig. 3 Hangende overdruk-kleppen

Pig. 3 Overdrukklep met contragewicht De kleppen (a) waren echter van hout vervaardigd en derhalve vrij zwaar, waardoor de luchtweerstand groot was. In het daaropvolgende jaar werden deze houten kleppen vervangen door licht-metalen kleppen, zodat de luchtweerstand minder werd en het debiet van de ventilator dus toenam. Hiermede kan het geringer gemiddeld aantal draaiuren per etmaal in

'52/'53 worden verklaard.

Echter moet onder het oog worden gezien, dat in '52/ '53 en in '53/'54 de gemiddelde minimum-buitentemperaturen lager zijn geweest dan in het eerste jaar, zoals tabel VII aangeeft. Ook dit kan vermindering van het gemiddelde aan-tal draaiuren per etmaal tot gevolg hebben gehad. Wanneer we uit de waarnemingen berekenen welk quantum lucht gemid-deld per etmaal en door elke m aardappelen werd geblazen

(zie voorlaatste kolom van tabel VI), dan blijkt dit cijfer met de jaren toch te zijn gestegen.

De draaitijden bij de geventileerde kuil werden niet geregistreerd. Wel werden de doorgeblazen luchthoeveelheden gemeten. De cijfers die hiervoor in de eerste twee jaren wer-den gevonwer-den, zijn echter niet als reè'el te beschouwen en werden daarom achterwege gelaten. De in de uitlaatkokers ge-meten luchthoeveelheden waren namelijk abnormaal laag. Zo-als reeds in het eerste jaar werd vermoed, werd niet alle

ingeblazen lucht bij de uitlaatkokers gemeten, maar ontweek een groot deel van de lucht rechtstreeks door het stro- en

-13-gronddek. Dit werd in '52/'53 door een proef, waarbij rook werd ingeblazen, aangetoond. In het laatste jaar werden de aardappelen echter eerst met een laag papier bedekt, alvo-rens stro en grond werden opgebracht, waardoor lekverliezen grotendeels konden worden voorkomen. Aangenomen mag worden, dat in de twee eerste seizoenen het door de kuil geblazen

quantum lucht ongeveer even groot is geweest als in '53/'54. Daar de aan de kuil gestorte hoeveelheid aardappelen in de twee eerste jaren iets groter was (zie tabel IV) zal de

doorgeblazen luchthoeveelheid in m /m aardappelen/h dien-overeenkomstig kleiner zijn geweest.

In de laatste kolom van tabel VI zijn de cijfers opge-nomen voor het totale drukverlies in mm waterkolom. Na meting van het debiet van de ventilator werden deze cijfers afgeleid uit het Q-h-diagram van de fabrikant. Het verschil in druk-verlies tussen de beide eerste jaren is boven reeds verklaard, Het geringe drukverlies in '53/'54,- bij de overigens aan-zienlijk grotere luchthoeveelheid-, is te danken aan een ge-heel nieuw type zelfsluitende klep met contragewicht (zie fig. 3b) .

Uit de registreerrollen van de Elliot-tijdschrijver kon worden nagegaan hoe b.v. per maand op per seizoen de

draai-uren over het etmaal zijn verdeeld. Pig. 4 geeft een derge-lijk frequentiediagram van cel 6 in '53/'54 over;

a het gehele bewaarseizoen b de maand September

_c de maand December

Duidelijk blijkt uit diagram a, dat overwegend 's nachts wordt geventileerd. Tegen de avond neemt het aantal draai-uren geleidelijk toe. Het maximum ligt bij 4-5 uur 's nachts. In de ochtenduren daalt het aantal draaiuren zeer snel. Be-schouwen we nu het algemene beeld van het dagelijkse

tempe-ratuurverloop tijdens de bewaarperiode,- schematisch weerge-geven in fig. 5-, dan zien we, dat dit verloop niet zuiver

sinusoïdaal is, maar een l a n g z a m e daling geeft te zien van 's middags tot 's nachts en een s n e l l e s

tij-"...

u

, 1 c tl L. 3 u <M O I ' oo T' i i i l I Î <o m 1 o I _« CM CM C GO . c o N tj «V I. O : O

f*

.'X : U en X D O V > > > ' o o o E a S. t» « to a o ja u (0

LL

il !

±4 u. 4-

_{— f — i}

t— î t i i , i

i l

r

l

I

' i

r1 -o t*-CM CM CM oo ih CM ID T - ' ±JL n CM CM o CM o» OD 10 m «*>, CM.

-14-ging na zonsopgang. Hierdoor wordt de geleidelijke toename van het aantal draaiuren tegen de avond en de snelle afna-me 's ochtends duidelijk. Bovendien is ook nog het veelvul-dig optreden fan nachtvorst in de vroege ochtenduren van invloed op deze afname.

°C 10 -2 -4 0 l buitentem-peratuur temperatuur aardappelen 0 14 16 18 20 22 24 2 4 6 8 10 12 14 uur

Pig. 5 Het dagelijks temperatuurverloop tijdens de bewaarperiode.

In de maand September (diagram b) wordt uitsluitend 's nachts geventileerd, daar in die maand normaliter al-leen de minimum-buitentemperaturen voor de bewaring van belang zijn. In de maand December daarentegen (diagram c) wordt gezien de lage temperaturen ook overdag geventi-leerd. De overige cellen vertonen ook in andere jaren het zelfde beeld.

-15-Bewaartemperaturen.

De temperatuur in de kuilen en in de cellen werd twee-maal daags opgenomen met behulp van glazen steekthermometers, die in metalen beschermhulzen op verschillende plaatsen en hoogten in de äardappelhoop waren gestoken. Uit vergelijking der waarnemingen bleek, dat bij de cellen de temperatuur op 40 é. 50 cm boven de vloer (bij een storthoogte van 1,40 m is dit ca 1 meter onder het oppervlak) in het midden van de cel gemeten, het meest representatief kan worden geacht voor de temperatuur van de gehele hoop. Overigens waren de verschil-len in temperatuur tussen diverse plaatsen en op verschilverschil-len- verschillen-de niveaux in verschillen-de hoop slechts gering. Voor verschillen-de kuilen gold als representatieve waarneming de temperatuur opgenomen in het centrum van de kuilhoop. In bijlage 9 zijn deze temperaturen (gemiddeld per decade) voor de diverse objecten opgenomen. De eveneens hier opgenomen decade mimimum- en maximum-buitentem-peraturen werden berekend uit de driemaaldaagse waarnemingen in de meteorologische hut (op 2 m hoogte) bij de bewaarplaats.

In tabel VII zijn de bewaarteirperaturen van de diverse objecten per maand gemiddeld. Blijkens deze tabel zijn de ver-schillen tussen de geventileerde objecten (I t/m IV) in geen der drie jaren groot. In het algemeen is de temperatuur in cel 8 iets hoger geweest dan in de cellen 6 en 7 vanwege het

doorblazon van stoom. De temperatuur in de geventileerde kuil was steeds iets hoger dan in de cellen. In de eerste beide

jaren was gemiddeld over het gehele seizoen de temperatuur in de onbehandelde kuil ruim 3°C hoger dan in de geventileer-de objecten. In het laatste jaar bedroeg het verschil zelfs 5 à ê°C.

Van de samenhang tussen bewaartemperatuur van de ver-schillende objecten en de maximum- en mimimum-buitentempera-turen in de drie jaren geven de figuren 6 t/m 11 een

duide-lijk beeld. Deze grafieken zijn samengesteld uit de cijfers van bijlage 9. In de figuren 6, 8 en 10 is voor elk jaar

uit-gezet het verloop van de maximum- en minimum-buitentempera-tuur en van de temperaminimum-buitentempera-tuur in een geventileerde cel (cel 6 ) ,

in de geventileerde kuil, in de onbehandelde kuil en voor '51/'52 ook de temperatuur in de Pusarex-kuil.

•16-TABEL VII. Bewaartemperaturen en maximum- en minimum-buiten-temperaturen (maandgemiddelden). Seizoen '5l/«52 — — — — Maand Aug. Sep. Oct. Nov. Dec. Jan. Feb. G-em./seizoen '52/'53 Aug. Sep. Oct. Nov. Dec. Jan. "G'.^'H Gem./seizoen '53/'54 Gem./se Aug. Sep. Oct. Nov. Dec. Jan. Feb. izoen Cel 6 Obj.I 13,6 11 ,8 4,9 5,5 3,4 2,6 1,9 6,2 13,6 9,0 5,7 3,1 p 0 2,0 2,6 5,5 12,8 9,5 6,7 4,4 3,0 2,7 2,3 5,9 Cel 7 Obj.II 15,2 11 ,6 5,0 5,4 3,4 2,8 2,2 6,5 13,2 8,6 5,7 2,6 1,9 1,7 2,3 ' 5,1 12,4 9,4 6,6 4,1 3,1 2,3 1 ,8 5,7 Cel 8 Obj.Ill 14,0 12,4 5,6 5,4 3,7 3,3 2,2 6,7 14,7 9,0 5,5 3,2 2,3 2,0 2,5 5,6 12,7 9,8 7,5 4,4 3,3 2,6 5,1 6,2 Gevent. kuil Obj.IV 15,5 12,9 4,3 7,1 3,6 2,5 2,0 6,8 14,3 8,9 6,5 4,1 2,2 2,4 2,5 5,8 14,5 11 ,5 9,0 5,7 4,8 4,7 3,6 7,7 Onbeh. kuil Obj.V 17,5 15,9 10,3 8,7 5,7 5,9

...1,5,

9,8 16,3 12,2 8,4 5,1 6,0 7,2 7,3 8,9 18,2 15,3 13,4 9,5 13,0 10,9 6,3 12,4 Fusa-rexk. Obj.VI 18,0 16,3 12,3 9,2 6,1 4,5

_lxl

10,0 Buitentem-peratuur Max • 21,7 19,8 13,9 11 ,0 7,0 4,9 5,0 11 ,9 21 ,6 15,6 12,1 4,9 3,5 2,9 5,2 9,4 20,6 18,7 15,0 9,5 7,7 2,9 2,8 11 ,0 Min. 13,4 11,4 3,4 5,6 1,5 0,4 0,5 5,1 13,2 7,5 4,9 0,5 -0,8 -1,1 -0r1 3,4 12,1 9,3 7,7 4,1 3,2 -2,5 -3,0 4,4

co

Chi

i l

CM

m

* •

2

C 0

c

• 3

a

c

o

a

E

<D -•-> O "Ö O U

r-f en

c

1 3

o <

>

a.

o

o

j r ir JT jo o ° ° o w ^ » s . » w Û.' QL' 2 2 _i -J J u u 5 5 3 •~ *~ ^ * s: z z 5 5 < i- w < — Z lu 3 Ui 2 2 O O li. U

c V T> O O €1 •u c <u u 3 +•> ö ' t

<u

a

CM

E V

"O O U 0)~ •a cJ

-o

>

a

o

0 t_ & >

2

i

In

O) 13 < . , - - r

c . <u ; L. 3 -J M O SL

£

<u

ü

o

u

<u

X) •*S

c_

2

i

co-ur

0. 2 UI z Ui , 1 -r> CÛ c tl •o o « •o

a

o 2 H » o N « « B P^T j 01 <

•

a-4**

M < S < ! 0 < 0 « C V , O < ? î <0 _I

4 M 3

Or

1^ ~ j*r

i De objecten met de grootste verschillen in bewaartemperatuur zijn dus in deze figuren opgenomen. Uit de figurëfii;?,« 9 en

11 blijkt hoe gering de temperatuurverschillen waren tuisen de cellen 6, 7-en 8. In de grafieken komt duidelijk! tot ui'4-ting, dat de decadetemperatuur van de qjellen vrij nauw met het verloop van de decade minimum-buitentemperatuur ^amen-valt, althans in de zomer- en herfstmaanden wanneer nog geen minimumtemperaturen beneden 0°C voorkomen. Het temperatuur-verloop van de geventileerde kuil ligt in het algemeen- op

een iets hoger niveau dan dat van de cellen en is ook

onre-gelmatiger. Het temperatuurverloop in de onbehandelde kuil ligt op een veel hoger niveau dan dat der geventileerde ob-jecten en is na aanbrengen van-het winterdek omstreeks Decem-ber' in de laatste 2 jaren zelfs hoger dan de decade maximum-buitentemperatuur. Opvallend in figuur 6 is verder nog, dat het temperatuurverloop van de Pusarex-kuil in het begin op een iets hoger niveau ligt dan dat van de onbehandelde kuil, maar na December lager. Een met een anti-kiemmiddel behandel-de kuil wordt reeds bij behandel-de aanleg van een behoorlijk behandel-dek

voorzien, zodat de door de aardappelen geproduceerde warmte moeilijker kan afvloeien dan bij een onbehandelde kuil, welke in de eerste maanden slechts met riet is afgedekt. Dat de on-behandelde kuil na December in temperatuur stijgt is een ge-volg van het optreden van spruiting waardoor de warmteproduc-tie toeneemt. Het aangebrachte winterdek gaat afvoer van warm-te uit de kuil warm-tegen. In de Pusarex-kuil daarenwarm-tegen trad

-18-RESULTATEN.

Visuele beoordeling der objecten na afloop van de bewaring. Bij vergelijking van de objecten na het uithalen ble-ken de aardappelen van de geventileerde objecten zowel wat de kleur als de kieming aangaat verreweg in de beste toe-stand te verkeren.

De aardappelen in cel 8 waren in alle drie de jaren iets meer gekiemd dan die in cel 6 en cel 7. De in de

ge-ventileerde kuil bewaarde aardappelen waren plaatselijk vrij sterk gekiemd, vooral aan de kanten en aan de top van de

kuil. Aan de Zuidzijde waren meer aardappelen gekiemd dan aan de Noordzijde. Ook op de grond kwamen veel sterk kiemen-de aardappelen voor, die door midkiemen-del van hun wortels vocht uit de bodem hadden opgezogen zgn. "knappers".

De aardappelen in de onbehandelde kuil waren in alle drie jaren sterk gekiemd. In het laatste seizoen zelfs zó sterk, dat de aardappelen alleen nog als veevoeder konden worden verkocht. In deze kuil had sterke wortelvorming plaatsgevonden.

De figuren 12, 13 en 14 illustreren de toestand van de aardappelen in 1954 tijdens het leeghalen van resp. cel 6, de geventileerde kuil en de onbehandelde kuil.

Gewichtsverliezen.

In de paragraaf "lionsters" hebben we reeds beschreven op welke wijze monsters werden verzorgd en op diverse pun-ten in. de aardappelhoop werden geplaatst. De cijfers over de totale gewichtsverliezen en-de kiemverliezen van deze monsters zijn in bijlage 4 t/m 8 bijeengebracht. In de vol-, gende tabel zijn de gemiddelde verliezen per object opgeno-men, terwijl fig. 15 deze verliezen in blokdiagram weergeeft. ,

-19-TABEL VIII.

Gemiddelde gewichts- en kiemverliezen (in procenten)

Tussen de cellen 6 en 7 (objecten I en II) is per seizoen practisch geen verschil. "Curing" is dus niet van invloed ge-weest .

Het totale gewichtsverlies bij cel 8 (object III) ligt duidelijk lager dan bij de cellen 6 en 7. Bij een onderlinge vergelijking van de cellen blijkt dit verschil wiskundig be-trouwbaar te zijn. Het kiemverlies is evenwel iets groter, v/at een gevolg is van de hogere bewaartemperatuur in cel 8

(zie tabel VII) en mogelijk ook van de hogere luchtvochtigheid, die door het inblazen van stoom werd verkregen. Deze hogere luchtvochtigheid is in èlk geval verantwoordelijk voor het ge-ringere totale gewichtsverlies. Het aandeel van de verdamping in het totale gewichtsverlies is bij dit object kleiner dan bij de objecten in de cellen 6 en 7.

Vergelijken we bij de cellen 6, 7 en 8 de drie jaren, dan valt het op, dat het totale gewichtsverlies een stijging ver-toont, vooral in het laatste jaar. Daar tussen de jaren prac-tisch geen verschil in kiemverlies is geconstateerd, menen wij, dat het toegenomen totale gewichtsverlies moet worden toege-schreven aan de vergroting van de ventilatorcapaciteit (zie tabel VI), waardoor de verdamping is bevorderd. Zou de kieming

-20-in het laatste jaar wel groter zijn geweest, dan zou deze con-clusie niet mogen worden getrokken, daar sterkere kieming de verdamping bevordert. Bi.j de behandeling van de totale ge-wichtsverliezen *houde men er rekening mede, dat het aandeel van de verdamping hierin vele malen groter is dan dat van de

ademhaling. Deze laatste wordt vooral door de temperatuur be-invloed, doch zal b.v. voor de cellen niet uiteenlopen, zodat eventuele verschillen, behalve aan kieming vooral aan verschil in verdamping zijn te wijten.

In de geventileerde kuil was het totale gewichtsverlies in het eerste jaar zelfs nog iets kleiner dan in de cellen 6

en 7 bij een overigens vrijwel gelijk kiemverlies. In het

tweede jaar was het totale gewichtsverlies en ook het gewichts verlies door verdamping hoger dan in de cellen 6 en 7. Het

derde jaar gaf ook een hoger totaal gewichtsverlies te zien, veroorzaakt door de sterkere kieming, doch de verdamping blijkt minder te zijn geweest dan in de cellen. Bij de op de grond

en tegen de zijkanten liggende knollen namen we wortelvorming waar. Deze knollen kunnen water aanzuigen uit de grond; van-daar vermoedelijk het lage verdampingsverlies in 53/54.

Opgemerkt zij, dat de cijfers van de verliezen der mon-sters bij de geventileerde kuil, doordat plaatselijk in de kuil verschillen in kieming optreden, nogal een grote sprei-ding hebben (zie bijlage 7 ) . Een goede monstername wordt hier-door zeer bemoeilijkt. Hetzelfde geldt ook voor de Fusarex-kuil en in nog sterkere mate voor de onbehandelde Fusarex-kuil. Het verschil in spreiding van de verliezen der kuilobjecten en van die in de cellen maakt een verantwoorde statistische vergelij-king van deze twee categorieën onmogelijk.

De onbehandelde kuil werd in de drie jaren resp. op 12 December, 19 Januari en 26 November omgezet. Het verlies door verdamping is daarna, behalve in '52/'53, weinig toegenomen. De hogere totale gewichtsverliezen in de kuil dan in de cel-len komen in het eerste en in het laatste jaar dus vooral op rekening van de sterkere kieming na de oinzetdatum. In het tweede jaar echter had bij het omzetten reeds sterke kieming

-21-plaatsgevonden en w^rd ook een groter verlies door verdamping geconstateerd, dat ook na het omzetten door de voortgaande kieming nog toenam.

Vergelijkende in het eerste jaar de Fusarex kuil met de onbehandelde kuil tot aan de omzetdatum, dan blijkt dat in deze laatste, ondanks de kortere bewaarduur en de iets gerin-gere kieming, het verlies door verdamping toch nog iets gro-ter was. Wij menen dit te kunnen verklaren uit het feit, dat de Fusarex-kuil reeds bij de aanleg van een gronddek is voor-zien, waardoor in deze kuil een hoge vochtigheid heerst, ter-wijl de onbehandelde kuil tot aan de omzetdatum slechts van een rietdek is voorzien en daardoor meer is blootgesteld aan de ventilerende invloed van de wind. Mogelijk is dit ook een

verklaring voor de hoge verdampingsverliezen in de onbehandel-de kuil in '52/'53. Deze kuil werd laat omgezet en onbehandel-de knollen

waren sterk gekiemd. Ongetwijfeld heeft het slechts lichte rietdek de verdamping bij deze reeds sterk kiemende aardappe-len bevorderd. Dat fig. 15 voor de onbehandelde kuil in '52/ '53 ook na" het omzetten nog een sterke toename van de verdam-ping laat zien kan o.i. een gevolg zijn van de reeds sterke kieming bij het omzetten. Door deze behandeling worden name-lijk de kiemen gekneusd of afgebroken. De knollen kunnen hier-door nog enige tijd gemakkelijker vocht blijven verdampen. Wanneer de aardappelen sterk kiemen bij het omzetten is de kans op verdamping groter dan wanneer slechts weinig spruiten aanwezig waren.

Uit bovenstaande bespreking komt naar voren dat ventila-tie toch wel het verlies door verdamping vergroot. Gesteld bijvoorbeeld, dat de aardappelen in een goed afgedekte kuil niet zouden kiemen, dan zou uit het geringere totale gewichts-verlies blijken, dat de verdamping in een kuil minder groot

is. De Fusarex-kuil, vergeleken met de cellen 6 en 7, is hier-van een voorbeeld.

Bevochtiging van de lucht, waarmede wordt geventileerd, vermindert de verdamping. In tabel VIII zien we echter, dat

in cel 8 de gewichtsverliezen gemiddeld slechts Vfo lager lig-gen dan in cel 6 of 7. Quantitatief zijn de verschillen dus

-22-niet van dien aard, dat het verantwoord zou zijn een dure be-vochtigingsiristallatie daarvoor in gebruik te nemen.

In een wisknndigo verwerking werd voor de drie cellen (object I t/m III) onderzocht, welke verschillen in gewichts-verliezen er bestonden tussen de .jaren, de niveaux en de

plaatsen der monsters, alsmede de interacties tussen deze fac-toren» Zoals uit de aan het slot van deze paragraaf vermelde tabellen blijkt, werden de volgende verschillen aangetoond; Jaar;

In het derde jaar zijn de gewichtsverliezen betrouwbaar hoger dan in de eerste twee jaren. Tussen de twee eerste jaren bestaat geen betrouwbaar verschil.

Cellen;

De bewaring in cel 8 gaf het minste gewichtsverlies. Het gemiddelde gewichtsverlies van cel 7 is gelijk aan dat van cel 6 (zie tabel VIII en fig. 15)=

Niveauxs

Tussen niveau I en II treedt geen verschil in verlies op. Niveau III heeft een betrouwbaar hoger gewichts-verlies hetgeen wordt veroorzaakt door de sterkere kieming en de daardoor tevens grotere verdamping, die aan het bovenvlak der .eest ort e aardappelen plaatsvindt«

Plaats;

Plaats I en IV hebben practisch betrouwbaar hoger gewichts-verlies dan plaats II en V. Het verschil van plaats III met de

andere plaatsen is niet aantoonbaar. De hoeken, het verst van de ventilator verwijderd,hebben blijkbaar minder lucht ont-vangen.

Bewaring x plaats:

Het aangetoonde betrouwbare interactieverschil wordt voor-namelijk veroorzaakt door de hoge waarden 361, 349 en 284 en

door de lage waarde 247. Een verklaring hiervoor kan niet wor-den gegeven.

2 3 -Jaar '51/52 » '52/53 '53/54 Oei VI " VII " VIII Niv. I " II " III Gemiddeld 2£5 299 329 321 323 270 294 ' 294 325 3-emiddeld Pl.I 290 305 361 36J_ 347 247 317 307 331 319 pi.ii 278 290 316 299 301 284 278 275 330 294 PI.III 286 295 326 298 349 261 295 305 309 303 PI. IV 293 324 332 331 319 300 305 305 340 317 Pl.V 279 281 313 316 297 260 274 280 318 291 Jaar '51/52 " '52/53 " '53/54 Cel VI " VII " VIII Niv. I 273 281 328 305 322 255 Niv.II 267 296 321 324 311 248 Niv.III 316 320 340 334 334 308 Jaar en Bew. Niveau Plaats Bew. x Plaats Critiek verschil D. 0,05 | D. 0,01 28 17 22 53 22 71 Variatiebron Jaren (J) Bewaring (Bew.) J x Bew. Cellen Niveau (Niv.) Plaats (PI.) Niv. x PI. J x Niv. J x PI. Bew. x Niv. Bew. x PI. Rest F x x XX X -XX

-24-Uitplantproef.

Van de objecten I t/m IV werden in elk jaar monsters

on-gekiemd uitgeplant op de proefboerderij te Randwijk. Het plant-verband was 35 x 67 cm. De objecten zijn in 1952 en 1954 in

triplo, in 1953 echter in enkelvoud uitgeplant. Tabel IX geeft de gemiddelde opbrengst der monsters omgerekend op kg/are.

TABEL IX.

Gemiddelde opbrengsten der uitgeplante monsters in kg/are Object I cel 6 II cel 7 III cel 8 IV geventileerde kuil V onbehandelde kuil Totaal 1952 410 390 426 394 389 1953 433 428 440 426 419 1954 463 457 473 ;-67 46 2 35 mm 1952 392 369 412 377 368 1953 429 424 436 422 414 1954 447 437 454 445 441

Uit de cijfers zien we, dat object II een iets geringere opbrengst geeft dan de objecten I en III. Object III bleek in alle jaren de hoogste opbrengst te geven. Ook de stand van het gewas was bij dit object het beste. De gemiddelde opbrengst van object IV was eveneens zeer goed. Object V had in alle ja-ren de laagste opbja-rengst.

Bepaling van de houdbaarheid.

Bij het opruimen van de proef werd in ieder jaar van elk object een monster van 20 kg aardappelen bij 2 G weggezet ter bepaling van de houdbaarheid op lang« termijn. De monsters werden steeds na ruim een jaar uitgezocht. Tabel X vermeldt de percentages rotte knollen.

-25-TABEL X.

Percentage rotte,,knollen na ruim een jaar bewaring.

1

\ O b j e c t i i I cel 6 II cel 7 III cel 8 IV geventileerde kuil V onbehandelde kuil VI Fusarex-kuil 1951/1952 contrôle 4 Juni '53 18% 22% 9% 20% 35% 47% 1952/1953 contrôle 25 Oct.'54 45% 47% 41% 44% 54% -1953/1954 contrôle 15 Juni '55 0,8% 1,5% 5,8% 10,0% 21,0%

-Hieruit blijkt, dat alle drie de jaren de aardappelen uit de onbehandelde kuil het minst houdbaar waren. Ook de Fusarex-kuil van het eerste jaar gaf slechte resultaten. De aardappelen van de overige objecten vertonen geen grote verschillen in houdbaarheid. Van de geventileerde objecten

lijken de aardappelen uit de geventileerde kuil een iets mindere houdbaarheid te bezitten. In de eerste twee jaren schijnen de aardappelen uit cel 8 beter houdbaar dan die van alle andere objecten. Dit wordt echter in het laatste

-26-SAMENVATTING.

In een gedurende drie seizoenen voortgezette semi-prac-tijkproef werden bij groengerooid Eigenheimer pootgoed ver-schillende Toewaarmethoden met elkaar vergeleken: n.1. lucht-gekoelde bewaring, luchtlucht-gekoelde bewaring waarbij eerst na 14 dagen met de ventilatie werd begonnen ("curing period") en toepassing van een "curing period" waarna werd geventi-leerd met bevochtigde lucht. Naast deze celbewaringen wer-den in de proef opgenomen een ge-ventileerde kuil, een onbe-handelde kuil en in het eerste jaar een Fusarex-kuil.

Uit de wiskundige verwerking van de resultaten blijkt, dat bij het al of niet toepassen van een "curing period"

geen betrouwbare verschillen in totaal gewichtsverlies kon-den workon-den aangetoond. Wel bleek een "curing period" gevolgd door ventilatie met bevochtigde lucht een betrouwbaar ver-schil te veroorzaken. Geconstateerd werd namelijk, dat door bevochtiging van de doorgeblazen lucht, het totale gewichts-verlies van de aardappelhoop van ca 6,5fo tot ca 5,4^ werd

teruggebracht, hetgeen is toe te schrijven aan een vermin-derde verdamping. Gezien dit geringe verschil is o.i. een

luci-tbevochtigingsinstallatie voor de practijk niet rendabel. De kieming was in alle cellen zeer gering. In de cel met

luchtbevochtiging was de kieming het sterkst door de hogere temperaturen ten gevolge van het inleiden van de stoom.

In de onbehandelde kuil trad het grootste totale ge-wichtsverlies op en vond de sterkste kieming plaats, waaruit v/ederom blijkt, dat de onbehandelde kuil de minst goede be-waarmethode is. Het totale gewichtsverlies in de geventi-leerde kuil lag op hetzelfde of op een iets hoger niveau dan dat in de cellen zonder luchtbevochtiging. Er trad hier ech-ter sech-terkere kieming op en de totale gewichtsverliezen ver-toonden over de drie jaren een grotere variatie dan die der cellen. In de Pusarex-kuil was het totale gewichtsverlies kleiner dan in de cellen zonder luchtbevochtiging, hoewel er

-27-iets meer kieming optrad. Dit wijst er op, dat de verdamping in deze geheel afgesloten kuil minder was dan bij de

geventi-leerde cellen zonder luchtbevochtiging. Door plaatselijke wor-telvorming in de kuil hadden sommige knollen water uit de grond opgenomen, welk feit waarschijnlijk mede voor het lagere ver-dampingscijfer verantwoordelijk is.

De uitgeplante monsters uit de cel met luchtbevochtiging gaven elk jaar de hoogste opbrengsten, die uit de onbehandelde kuil de laagste. Tussen de overige bewaarmethoden was geen op-vallend verschil in opbrengst.

De aardappelen Uit de onbehandelde kuil bleken na lang-durige bewaring bij 2 C duidelijk minder houdbaar te zijn dan die van de overige objecten. Tussen de overige objecten waren de verschillen gering.

Het verloop van de bewaartemporaturen van de luchtgekoel-de cellen vertoonluchtgekoel-de weinig verschil en viel vrij nauw samen

net het verloop van de decade minimumtemperatuur van de buiten-lucht. In de cel met luchtbevochtiging was evenals in de geven-tileerde kuil de bewaartemperatuur slechts weinig hoger dan in de andere twee cellen. In de onbehandelde en in de

Pusarex-kuil heerste doorlopend uen temperatuur, die enkele °0 hoger was dan die bij de geventileerde objecten.

Uit de waarnemingen bleek verder, dat vergroting van de ventilatorcapaciteit in de achtereenvolgende jaren een vermin-dering van het aantal draaiuren ten gevolge had. De gemiddeld per etmaal doorgeblazen luchthoeveelheid was echter in de op-eenvolgende jaren toch nog toegenomen. Het is waarschijnlijk, dat hie'rdo-or het totale gewichtsverlies,- door toename van het aandeel van het verdampingsverlies daarin-, met de jaren een lichte, stijging vertoont.

-28-TABELLEN.

I Datum van inbrengen, omzetten, uithalen, duur van de bewaarperiode, hoeveelheid en storthoogte.

II Isolatiewaarden van de cellen 6, 7 en 8. III Fabrikaat en type ventilator van de cellen.

IV Gegevens over geventileerde, onbehandelde en Fusarex-kuil.

V Plaatsing van de monsters (no's 1 t/m 15) in de cellen 6,7 en 8.

VI Gegevens over de ventilatieuren, de luchthoeveelheid en het drukverlies.

VII Be waart einperat.uren in cellen en kuilen, maximum- en minimum-buitentemperatuur (maandgemiddelden). VIII Gemiddelde gewichts- en kiemverliezen (in procenten).

IX Gemiddelde opbrengsten der uitgeplante monsters in kg/are .

X Percentage rotte knollen na ruim één jaar bewaring.

FIGUREN,

1 Plaats van de monsters op de niveaux in de cellen. 2a Monsters in de geventileerde kuil.

2b Monsters in de onbehandelde kuil,

3a Hangende overdrukkleppen.

;>'•' Overdrukklep met contragewicht.

4 Frequentiediagram van draaiuren in cel 6 over '53/'54. 5 Het dagelijks temperatuurverloop tijdens de

bewaar-periode .

6-11 Verloop van de decadetemperaturen in cellen en kuilen en van de decade maximum- en minimum-buitentemperaturen« 12-14 Foto's van de toestand der aardappelen na afloop

bewaring.

15 Gewichts- en kiemverliezen bij bewaring van Eigenheimer pootgoed.

BIJLAGEN.

1 Overzicht van de luchtgekoelde cellen van de proef-installatie te Kerkwijk.

2 Schets van de cellen 6, 7 en 8.

3 Principe van de geventileerde kuil. 4-8 Tabellen van gewichtsverliezen.

co

oq

5

y

ii

r

C ,

[ 1761

i

\

i

iï min

1

1 !-j r L

b

r L r -n

J 6

l-| O . j j s [L=L=

E

=l

r

4

:3

5 L

3

2 5- * * _ J 0

:3

[I luim 5 O - T l 1 _{J 1 1} — = E — = 100Û i , ScUOlF-152 ^ w v 1 lU f 2 J | " C SSO r

i J

T

3 5 0 - - c

iL

Î

%$Û f _ J ' . i iSC: k

1

35o - - c

-i-f

3S0 - - c

J_

T,

350 - t

_L

o U. » - 3 2 0 - * 35o ' —^— —ba-- J —ba-- } 4—ba-- t

-v-^ i *

r

r_1 tt-t l "V ^ --C

~li>

'

n

329

, 1

1 i 3

M

32S

,1

32Ô

, j

f

329 J M

- 1

u

r

! 51. J

J

r j

! ] | ! !

i

V •vi «I

LAG£.£. &Cti£TS VANù£ C£L LE7i 6, 7£~JV<9 T£ fePt-MÜ/C.

</A Al : /Su

VBO E U I T L A A T 44*46 - M V l ^ S 5 C H £ y E N 2! MEP A J O I T H P U T f « Mt>ISTE.Eti 0Ç.H. METSElWEPK 2«licn. DAGM/MT 7 3 « 7 3 AOÛQSN£ti£ JL&&. (?VDI£T£EH >2 CM. 34* .95 ƒ — PLAÏTEGPÔHÙ

,'•/ V f

*d-i n _ \ PO PO IT\ _ \ CM CM i n _ \ i n . a H CD co CD H -P -P H d - p o ca o d <«J ! M ^ CQ CD

3

_m a> >

a

CD •H 1 ca - p ,d a O CD •H -H £ H CD f i fcUD 0 ) • > - p o d ^ H\£L d CD ö ö H H CO

Ö)

d > # . • H N £ . d CD Pn d g • H CO & d H CD CtS CD H - P -P H d - P O CÖ O d <d IH x UI CD •H H fH 0 t> a CD • •H 1 CO - p Ä ra O <D •H - H 5 H 0) U d ^ H ^ d CD rf d a H CO

Ö,

d - ^ . y • • d CD QÛ CD Ö • > > d B P O • H CO

k

d H CD CÖ CD H •P -P H d - p o co o d < U x Q CD • H • H M CD >

a

CD • •H 1 CQ - P ,d ra O CD •H - H & H CD ^ M CD • > -P O d ^ . H ^ . d 0 P* d g H CO

Ö)

d^a. • H ^ . d CD d 1 • H CO

Ö

U 0) . . -P • CO o d & O Vu T -O 0 0 0 0 c-0 LA P O ^— vo •=d-O PO (M -3-CO VO C\J •^h PO ^ <'~N r— • * • * VO CM C\J PO T— vo 0 0 r O O VO i n O co CM Vu v -O CO VO LT\ m OD c-CM CM CO m ^— en CM CM VO O ^ O T " O O O O PO LTv CM„ O • * VO ro -^- en VO VO i n m CM CO T - CM CTi P O PO CM T - r -0 -0 CM VO O PO v -O O O • t U3 CO T— v o NJ- C O VO ^ P O m VO m m CM Cn CO CM VO CM P O CM O O 0 0 0 0 m 0 0 i n VO m O m •'tf -c n T - e n CM r o CM m -d- m CM O CM T -0 -0 1— m T -CM <=*• c n •=*• 0 0 V U Vu CM -d" CM "d- PO CM *=r •sj- CM 0 0 T - CM CM t -•«d- v o r O PO VO LA t— co T - VO m CM c o O ^ en t— Lf\ •<*• m t— C n r n CM VO c -0 v -0 i n • > * CM VO CM \— P O VO •ï— 0 0 0 0 0 CM m «3-vo CM CM ON i n vo en CM co co O O "=t VO 0 VO PO 0 p o CM VO CM O m T -VO i n f -CO c^ rn 0 0 VO 0 0 0-1 en •«* 0 0 CM ^J-CM VO CM T— m T -VO T ~ 0 0 0 CO Cit r -en 0 0 r O vo t r -i n co co CM O T— CM CO <=t 1 -O -O T - e n CM CM O t - O CO c— VO O r O m , « * PO C M C M 0 0 T -O -O VO VO T~ 0 • * PO CM C— VO i n CM VO r -PO -PO O CM O CO v o i n O T -0 en P O CM T - CM CM ^~ O VO CO VO VO <=J-P O PO ^ h T— 0 c— CM c— i n vo 0 0 CM O O VO 0 0 P O P O CM \— O VO VO CM C— P O VO PO VO CM O P O T— VO CO VO PO «^t-PO CO VO VO •5d-PO P O ^ h CM t— 0 VO •^ 0 r-CM i n PO

1

! ! ^ T — 0 e-VO T -VO i CO i 0 i PO 1 "' I i ^ h vo VO CM PO PO i n BIJLAGE 4» H CO cO CD U CD -P Ü CD a CD • H d CD Q> <5Û - P CÖ Ti d •H u CD ttû O N U cO CO •r-3 +^> •H d •H CQ CO d •H a CD • H CD O

• s t LT\ -\ on on LPs -\ (M un G"-H O) CÖ 0 . H - P - P H d - P O CO O Ü <r! ! H ^ CQ 0) • H H IM CD > Ö CD •H 1 03 - P rd cr o a • H T -? r CD <L bo a • > - p o EH d^s. H ^ . d 0 d | H CO fc d ^ L . ! - H N ^ . d 0 S d S •H co £H SL d H CD CO CD r i -P -P H d -p o o3 o d < SH X ra CD • H • H EH CD > Ë CD • • H W 1 CQ -P r d CQ Ü 0 • H - H È Ï H CD î-i 1 bß 0 • t> CM LT\ -\

f

- P O EH d ^ H " ^ d 0 S d e H CO !H bD d v -• H ^ d 0 Ei d 1 • H Ci P, bC d H 0 CO 0 H -P P> H d -p O CO o d < U X CQ CD • H • H Is CD > S CD • •H M T" CQ -P Ä ai O 0 •H -H £ H 0 ! H bÛ 0 • > • P O EH d\£. H " f e \ d 0 S d § H ra Ö, d \ ^ • H ^ d 0 d | • H CO u _b£ U 0 o . - P • CD O d S o S VO T— c-. O CQ C\J en » s VD VU • s t on • — N f ~ -p o U on C\J on ( T S O VO T — O <=t •-CO o CM •=t CO r— •N O CTi VO CM O N Vu m T— m T— o ^— *» o L n V û t i n » N V û 0 0 CM rn CO t — O N o vo o UA •» LIA U n t ~ -OJ CO o . « s o "st-o en O N L A LT\ en CM CM CO O. O S O • s t O O O N en O UA •sh ^ t 1 — v * O tr-CO o - | » • un CT\ vo CM CM T — O N O VO O • s t •^ un O c— CM r O • s t CM * N O CM • s -O vo « s tr-o CO on O r^) » S O un T — • • s t vo » N vo CM on on CO T— O N O on •st-en Q s un Ir-en CM • s t " d -o O S O cvr •=t O O s VO CM O m CO o O s O s t O v h »• Lcn Q ir~ CM -P i S H CO CQ CO 0 •r-3 CM - P CO O B s , O *=t CO c-O N un en co CM un vo O O S O r-O >=d- •vl-«* VO OJ CM r O . O m C S . O un T— O c~-•» VL-un r o m co T— »\ O on CM vo ^ vo T— r O rn. vo VO O O S . O r O CM r O t ^ VO vo v -r O CO ^— •> O a^ o ^t-V s un O c— CM vo O o s O r O VO CM a * un <~o vo CM tr~ vo o • s o r n vo un W N en 0 0 ir• ^ t -o CM O N o o _T -O CM », t--O vo m 0 0 O O N O 4 -VO un » s un co c-CM co o " S — « > s o un CM T — • N VO VD O r O O CM t ? N CO o _•v— •^h r o O N VO c-^— on co t— • N O e j n vo ' t — »* LC\ 0 0 un CM on ^ f O O s O CM CM un O N un vo t -CM 0 M • r o p i - P - P 0 CQ d \ 1 1 1 1 CO o a s O • s t CM vo « N un T — co CM O \— >=t v t « s o CM CM - t un O N c— c- tr-r o O r O o s o un T -CO *=t a s vo "st" CM m CM <-o W N O vo r— O \— O N !T~ un un m r— CO ^— • N O on O t— O N un un co CM - N t CM t f s O CM I -O en •» vo un -=t r o CO CM O s O "-t •ï ^ t vo O s V û CM r O CO CM CM CM O N O T -T — CO CO O s un •=t on CM vo T -O N o CO •sh \— O N L— C— un r n —i 0 0 O r o O N O un T — CM • s h O N VO • ( — CM r O CM ^ . t « s O T — CM O un O N VD un CM nn Ä₀ +^ _O w u \ CM • = t ro • s O ir~ T— O c— » S c— un co r O CO CO CM • N O • s t T — •vt" vo O N VO CM m r O • s t CM CM O s O •<-\— O o 4 J S vo o o CO i 1 CO o ( T S O •=t vo ^— O N VO CO o m ; { i T— C 0 ^n Ws O on _T— VO <=t O s ir~ on ir-on un BIJLAGE 5, T 3 tiû •H ^0 CO O CQ 0 r Q 0 •r~3 +^ 0 d