Presentatie webinar Palliatieve zorg aan coronapatiënten

Palliatieve Zorg aan

Covid-19 cliënten

in de thuissituatie

Inhoud



Het Covid-19 Virus



Belang van Palliatieve Zorg



Symptoombestrijding



Palliatieve Sedatie



Stervensfase



Veilig Werken

Doel



_{De zorgverlener voorbereiden op}

palliatieve thuiszorg bij cliënten die

gaan overlijden aan het Covid 19

Over het

Covid-19 Virus

BIJ KWETSBARE OUDEREN:



Ernstiger en fataler verloop



Ouderen boven de 70 jaar met verminderde

fysiologische reserves hebben een grote kans op overlijden, zeker bij COPD of hartfalen.



Geeft ernstige verstoring van meerdere orgaanfuncties



Het beloop kan grillig zijn, vaak lijken mensen te herstellen en na +/- 5 dagen worden ze ernstig ziek



Ziektepresentatie bij ouderen is a-typisch met

hypoxemie, delier of vallen voordat de benauwdheid begint.

Wat gebeurt

er in het

lichaam?



Virale hoge luchtweginfectie, eerst in keel/neusholte



Als het virus in de lage luchtwegen terecht komt, ontsteking van de longblaasjes



Functieverlies, zuurstofopname wordt moeizaam



Bij Covid-19 worden beide longen geïnfecteerd



Ernstig! Hierdoor kan een ciënt een shocklong

ontwikkelen, waarbij er veel vocht in de longen stroomt



Hierdoor kunnen uiteindelijk meerdere organen falen.

Het proces kan

heel snel gaan!!

Uitspraken over

Corona



Grillig



Typisch



Onvoorspelbaar



Corona is de baas!



Kwetsbare oudere geen schijn van kans, hiervoor mensen behoeden



Het is als een onervaren boxer tegen een ervaren boxer in de ring

Kwetsbare

oudere cliënt

behandelen?



Cruciaal om passende zorg te bieden



Impact van IC opname is groot , IC opname bij Covid 19 Tussen de 2-4 weken



Kwetsbare ouderen overleven dit traject niet



In Nederland worden er minder ouderen op de ic opgenomen



Belangrijke rol voor huisarts en wijkverpleegkundige om beslissingen voor wel of geen opname samen met cliënt te nemen (ACP)

Triagekaart

Kwetsbare

Triagekaart

Kwetsbare

Definitie

Palliatieve Zorg

Palliatieve zorg is zorg die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende

aandoening of kwetsbaarheid, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige

signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van problemen van fysieke, psychische, sociale en

spirituele aard. Gedurende het beloop van de ziekte of kwetsbaarheid heeft palliatieve zorg oog voor het behoud van autonomie, toegang tot informatie en

keuzemogelijkheden

Palliatieve zorg aan covid-19 patiënten in de laatste Levensfase: https://palliaweb.nl/corona

Het belang van

palliatieve zorg



Van heel groot belang!!



Optimale symptoombestrijding = COMFORT



Aandacht voor alle gebieden = integraal



Medemenselijkheid en afscheid nemen

Symptomen



Dyspnoe



Pijn



Hoesten



Delier



Misselijkheid, braken en diarree



Angst

Dyspnoe

 Het gaat om de beleving van benauwdheid, het gevoel dat de ademhaling tekort schiet

 Angst om te stikken

 Bij ernstige hypoxy weinig klachten van dyspnoe, wel ernstige vermoeidheid (uitputting).

 Je ziet een versnelde ademhaling

 Eerst keus morfine, oraal, supps of subcutaan

Zie ook: https://www.pallialine.nl/dyspneu-in-de-palliatieve-fase

 Indien aerosol (ventolin) met voorzetkamer gebruiken (niet vernevelen en uitzuigen ivm verspreiding virus)

 Let op! Snelle achteruitgang, ademhaling faalt, meestal erger in de avonduren

Dyspnoe

integrale

interventies



Voorlichting!



Houding



Frisse lucht



Ademhalingsoefeningen



Doseren van inspanning, alles op een zeer rustig tempo

Pijn

Pijn is datgene wat een persoon die het ervaart zegt dat het is en is aanwezig wanneer hij / zij zegt dat het aanwezig is. (McCaffery, 1989)

 Thoracale pijn die verergert bij hoesten en diep inademen, druk op de borst

 Buikpijn

 Spierpijn door virus

 Pijn die al bestond voor virus

 Bij geringe pijn paracetamol 4x1000 mg

 Bij matige tot ernstige pijn opiaten

 Zie ook: https://www.pallialine.nl/pijn-bij-gevorderde-stadia-van-copd-of-hartfalen of https://www.pallialine.nl/pijn-bij-patienten-met-kanker

Pijn Integrale

Interventies



Voorlichting, denk aan https://shop.iknl.nl/shop/folder-morfine/55562



Ontspanningstechnieken (afleiden, verbeelding)



Warmte therapie

Hoesten



Vaak in het begin van de ziekte, droge hoest



Mocht hoesten op de voorgrond blijven blijven



Medicatie zonder recept verkrijgbaar: dextromethorfan drank of retard capsule



Op recept codeïne of morfine



Zie ook: https://www.pallialine.nl/hoesten

Hoesten

Integrale

Interventies



Letten op houding, zittend hoest makkelijker



Hoesten is erg uitputtend en pijnlijk, zie ook richtlijn pijn en dyspnoe

Delier



Wordt regelmatig gerapporteerd bij Covid-19!



Ontstaat door meerdere lichamelijke processen, zeker bij kwetsbare oudere



Medicatie: 1e _{keus Haldol, blijvende onrust met} Lorazepam.

Delier Integrale

Interventies



Voorlichting!



Prikkelarme omgeving



Veilige omgeving



Lampje aan



Zorg dat cliënt niet alleen is



Stel jezelf voor en zeg wat je komt doen



Praat rustig en in korte zinnen

Misselijkheid &

Braken, Diarree



Misselijkheid en braken wordt niet vaak gerapporteerd



Zie richtlijn: https://www.pallialine.nl/misselijkheid-en-braken-verpleegkundig



Medicatie: Metoclopramide of Domperidon (Haldol)



Bij onvoldoende effect: Levomepromazine



Diarree wordt wel vaak gemeld in de fase als cliënten achteruit gaan. (waterdun)



Zie richtlijn: https://www.pallialine.nl/diarree



Medicatie: 1e _{keus Loperamide, daarna codeïne of} morfine

Diarree

Integrale

Interventies



Bescherming Perianale regio



Incontinentiemateriaal nodig!



Aanbrengen fecesopvangzak of rectumcatheter



Wassen met warm water



Ruimte goed ventileren



geurneutraliserende spray of druppels, bijv.

‘Nilodor® _{of van andere geuren: enkele druppels} eucalyptusolie, pepermuntolie of citroengrasolie, gemalen koffie of afstrijken van enkele lucifers.

Angst



Als je zo plotseling ziek wordt is kans op Angst heel realistisch!

bijvoorbeeld



Angst om te stikken



Angst om te sterven



Zie richtlijn: https://www.pallialine.nl/angst



Medicatie (niet bewezen): Lorazepam, Diazepam (rectiole) of Clonazepam

Angst Integrale

Interventies

Patiënten die angstig zijn, kunnen zich op verschillende manier uiten. Ze kunnen boos, prikkelbaar, verdrietig, agerend, vermijdend en afhankelijk gedrag vertonen. Ze zijn vaak bang dat angst hen overspoelt en dat ze de

controle verliezen



Luisterend oor



Niet schrikken van heftige emoties

Slecht Slapen



Slecht slapen is een vaak voorkomend symptoom



Zie richtlijn: https://www.pallialine.nl/slaapproblemen



Medictie: Temazepam, Mirtazapine (smelttablet) of Midazolam

Slecht Slapen

Integrale

Interventies



Creëren van optimale voorwaarden om goed te slapen



Rust



Veiligheid



Muziek



Verduistering



Ventilatie/temperatuur



Ontspanningsoefeningen

Palliatieve

Sedatie



Opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase



Onbehandelbaar lijden verlichten



Lijden komt voort uit refractaire klachten



NIET bedoeld om het leven te verkorten



Randvoorwaarde: het overlijden wordt binnen 1-2 weken verwacht = aanwezig



medicatie: 1e _{stap Dormicum, 2}e _{stap Levomepromazine}

Folder voorlichting: https://shop.iknl.nl/shop/folder-palliatieve-sedatie/5489

Markering

stervensfase

Op basis van goede observatie en klinische ervaring Niet of nauwelijks meer eten of drinken

Ernstige vermoeidheid en verzwakking leidend tot bedlegerigheid Verminderde urineproductie

Snelle, zwakke pols

Koud aanvoelende, soms cyanotische extremiteiten Spitse neus

Verminderd bewustzijn

Toenemende desoriëntatie

Hoorbare, reutelende ademhaling

Oorzaken

verstoorde

stervensfase



Heeft invloed op de patiënt, naasten en

zorgverleners!

1.

Somatisch

2.

Psychisch

3.

Sociale factoren

Beleid

Sterven is een ingrijpende gebeurtenis



Integrale benadering

1.

Voorlichting

2.

Communicatie

3.

Ondersteunende zorg

Zorg vooraf dat alle

materialen en medicatie

in huis zijn!!

Checklist

Veilig Werken



Houd je aan de veiligheids- en beschermingsmaatregelen volgens protocol



Protocol Attenza bij 24- uurs zorg



Volgens het RIVM voor Thuiszorg en Verpleeghuis:



Alleen bij persoonlijke zorg en handelingen



Bij afstand van 1,5 meter tot cliënt, geen bescherming noodzakelijk

Na het

overlijden



Na overlijden, zelfde hygiëne maatregelen als overlijden aan influenza



Schort en handschoenen bij schouwen



Laatste zorg met handschoenen en schort, overledene krijgt chirurgisch mond-neusmasker op bij de

handeling



Zie ook protocol Attenza!



RIVM:

https://pznlsawebprod.blob.core.windows.net/mediaco ntainer/pznl/media/themabestanden/corona/concept-

Video

beschermings-materiaal



Handenhygiene:

https://youtu.be/ndYiH57VSRo



Beschermingsmaterialen:

https://youtu.be/-DEM-YSPaBc

Knelpunten



Werken met infuuspompen?



Tekorten aan medicatie en beschermingsmiddelen?

Interessante

Links

Gratis toegang Vilans Protocollen



https://www.vilans.nl/themas/kick-protocollen



Palliaweb en Covid-19

https://www.palliaweb.nl/corona/thuiszorg-tijdens-corona-uitbraak/thuiszorg

Tip!!