Stralingsbelasting van cardiologen en verpleegkundigen bij hartcatheterisatie in het Academisch Ziekenhuis Maastricht

Stralingsbelasting van cardiologen en verpleegkundigen bij

hartcatheterisatie in het Academisch Ziekenhuis Maastricht

Citation for published version (APA):

Kicken, P. J. H., & Huyskens, C. J. (1988). Stralingsbelasting van cardiologen en verpleegkundigen bij hartcatheterisatie in het Academisch Ziekenhuis Maastricht. (Technische Universiteit Eindhoven. Stralingsbeschermingsdienst rapport; Vol. 6566). Technische Universiteit Eindhoven.

Document status and date: Gepubliceerd: 01/01/1988

Document Version:

Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record

Please check the document version of this publication:

• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website.

• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.

• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers.

Link to publication

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.

If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:

www.tue.nl/taverne

Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us at: openaccess@tue.nl

providing details and we will investigate your claim.

Technische Universiteit

t

li1

Eindhoven

Stralingsbeschermingsdienst

Rapport nr. SBU 6566 ·samenstelling: Ir. P.J.H. Kicken Ir. Chr.J. Huyskens februari 1988 S TRAL .L NGS BE LAS '.1' .LNG '-, VA.N C.AR.DIOLOGEN EN VERPLEEGKUND.LGEN li.LJ-HARTCATHE'.l'ERISA'.l'IE .LN HET ACAD~MISCH ZIEKENHUIS MAASTR.J.CHT

SBD 6566

SAM!:!:NVATTING

Om een beter inzicht te krijgen in de stralingsbelasting van de cardiologen

en verpleegkundigen tijdens werkzaamheden in de hartcatheterisatiekamer

werd in maart 1986 bij de afdeling cardiologie van het Academisch Zieken-huis te Maastricht een dosimetrieproject gestart.

Onder nonnale werkomstandigheden werd gedurende 16 weken door de betrokken

(8) cardiologen en (12) verpleegkundigen dosimeters gedragen op diverse

plaatsen op het lichaam. Gelijktijdig werden op meerdere plaatsen in de

catheterisatiekamer ruimtedosismetingen verricht. Gedurende deze

meet-periode werden 250 patientverrichtingen uitgevoerd.

Aanwllend werd bij 150 patientverrichtingen de "gebruikte" hoeveelheid rontgenstraling per verrichting bepaald.

Het project heeft de beoogde informatie opgeleverd over de stralingsbelas-ting van de cardiologen en verpleegkundigen. Oak werd inzicht verschaft in de samenhang tussen factoren die van invloed zijn op de gebruikte hoeveel-heid straling tijdens de behandelingen (en derhalve op de stralingsbelas-ting van medewerkers en patient).

Onderstaand zijn de belangrijkste conclusies ten aanzien van de stralings-belasting van cardiologen en verpleegkundigen weergegeven.

- Bij hartcatheterisatie kan sprake zijn van een relatief hoge

stralingsbe-lasting. Bij de huidige werkwijze, patientaantallen en werkverdeling

behoren cardiologen, die regelmatig betrokken zijn bij hartcatheterisa-ties, tot radiologische werkers van categorie A. Verpleegkundigen warden bij de huidige taakverdeling gerekend tot categorie B.

- De ooglensdosis is in verhouding tot de wettelijke dosislimieten grater

dan de stralingsdosis van andere lichaamsdelen. Dit geldt voor zowel de cardiologen als oak voor de verpleegkundigen.

Op jaarbasis ligt de ooglensdosis van de betrokken cardiologen in de orde

van 1 tot 25%; onderlinge verschillen zijn grotendeels een gevolg van

verschillen in werkomvang.

Voor de verpleegkundigen wordt de jaardosis voor de ogen geschat op

enkele procenten van de dosislimiet.

De ontvangen dosis van de romp en de gonaden is aanzienlijk kleiner dan

de ooglensdosis.

Het gebruik van rontgentoestellen tijdens cardiologische verrichtingen leidt onder de huidige werkomstandigheden tot een zodanig grate dosis voor de patient en staf, dat voortdurend "dosisbewust" handelen nodig is.

In algemene zin vergt dit:

*

het onderrichten in stralingsbescherming van assistent-cardiologen

tijdens hun opleiding

*

het in intercollegiaal overleg "toetsen" van het optimaal gebruik van

"straling"

*

het bij alle betrokkenen vergroten van de kennis over het

SBD 6566

In het bijzonder wordt aanbevolen aandacht te (blijven) schenken aan:

I BEPERKING VAN DE STRALINGSBRON

- introductie en evaluatie van dosisbesparende afbeeldingstechnieken (lage

cine-filmsnelheden, DSA, gepulseerd doorlichten)

- verbetering van de gebruikstechniek van het rontgentoestel

(projectie-richting, bundeldiafragmering, beeldversterker-patient afstand)

- meer aandacht van de (aankomend) cardioloog voor beperking van het gebruik van straling.

II FYSIEKE AFSCHERMING

- gebruik van andere typen loodschorten (een grater beschermend oppervlak;

de afschermende waarde kan warden verminderd tot 0,35 mm loodequivalent) - het doelmatig gebruik van loodglasvensters en loodflappen waarvan het

effect van stralingsdosisreductie door middel van metingen is bevestigd III BLOOTSTELLING AAN IONISERENDE STl{ALING

- het "onnodig11 _{verblijf kart bij de patient vermijden}

- extra aandacht voor de lichaamsorientatie ten opzichte van de de voorkant van het loodschort moet naar de patient toe gekeerd bij cine meer bedacht zijn op het nemen van extra afstand tot

(een stap achteruit leidt al tot een reductie van circa 50%)

patient; zijn de patient

IV REGELS ~T BElliEKKING TOT TOESTELGEBRUIK EN BEROEPSMATIGE BLOOTST~LLING

- De verantwoordelijkheden ten aanzien van stralingsbeschermingsaspecten

moeten op duidelijke wijze zijn vastgelegd in lokale afspraken en in-structies. Alle betrokkenen moeten vooraf goed warden ge1nformeerd over de verantwoordelijkheden en de lokaal geldende afspraken en regels.

- Het gebruik van rontgentoestellen voor cardiologische toepassingen vergt

voldoende kennis over stralingsbescherming bij de cardioloog. Voor car-diologen in opleiding moet de begeleiding en het toezicht ten aanzien van het toestelgebruik in een protocol zijn vastgelegd.

V DOSIMETRIE

- Bij de huidige omvang en aard van de werkzaamheden kan warden volstaan

met een persoonsdosimeter per persoon. Oeze dosimeter dient dan wel te

warden gedragen op de halskraag van de werkkleding boven de beschermende

kleding (representatief voor ogen en schildklier). In ieder geval dient

het gebruik gestandaardiseerd te zijn. Bij bijzondere verrichtingen en/of een aanzienlijke toename van de werkomvang is uitbreiding van de per-soonsdosimetrie wenselijk.

Ruimtedosimetrie (op beperkte schaal) wordt aanbevolen i.v.m. evaluatie

van het toestelgebruik en signalering van trends.

Stralingsbeschermingsdienst

Technische Universiteit Eindhoven

Postbus 513

5600 MB Eindhoven

Rapport nr. SBD 6566

SBD 6566

..LNHOUD

1. Inleiding

2. Beschrijving van bet dosimetrie-project

3. Resultaten van de permanente persoonsdosimetrie 4. Resultaten van de periodieke ruimtedosimetrie 5. Stralingsniveaumetingen in de ruimte

6. Kenmerkende gegevens van bet toestelgebruik 7. Evaluatie van de dosimetrie-resultaten 8. Conclusies en aanbevelingen

Bijlage A Bijlage B Bijlage C