Aantekeningen gemaakt op de contactdag voor champignonteelt, instituut voor Tuinbouwtechniek te Wageningen, 20 Dec. 1955

c

to Bibliotheek Proefstation Naaldwijk A 1 B 89

PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, TE NAAIDWIJK.

Aantekeningen gemaakt op de contactdag voor champignonteelt,

#

i n s t i t u u t voor Tuinbouwtechniek t e Wageningen,20 Dec.1955^

d o o r e g

Mej.W.M.Th.J.de Brouwer

O _{"'V/ "s,. "O-}"-j '"0<^

AA2TTIK2ITIÏGZU GUIIAAXT OP D3 CCÎTTACT2AG VCC?. D3 CHAIÉPIGHCSHSSIT ^ = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = * ç r = = ; =/ r,

•»j INSTITUUT V0C2 TUIN30Û7TJÇMI5IÇ T3 ^AGTJIÎjG|I£ 20 december 1955»

Dr. I r . 5.77. B. van den ï'uyzenberg.

Dat de t e e l t toeneemt wordt met de onderstaande c i j f e r s aangetoond aantal m^

Gron. F r i e s l . Drente Over. Gelderl . IT-ÏÏ Z-H Zeel

v o o r j . ' 5 ï 150 - - - 6883 29OO 3755 583

dec.'55 230 - - - 12148 225O 3800 640

aantal kwekers

voorj.15! 2 - - - 29 7 4 2

najaar '5ï 1 - - (1) 46 7 4 2

U-Br ,'Utr. ÎLimbur* 6100 687 6 15 18 14.781 25.746 63 98

I n Z-ïïolland l i g t 2500 b i j één kweker (J.IÏoltman)

Het r i s i c o van deze t e e l t i s groot, maar b i j zorgvuldig kweken z i j n e] v/el mogelijkheden.

De r e s u l t a t e n b i j de kwekers worden nagegaan naar aanleiding van een enquete formulier ( z i e b i j l a g e ) . lamourgse grotten 50.000 50.000 30 30 Totaal zonder 1 grotten 34.952 51,692 1 2 2 176 'Totaal + grotten j 84.952 I O I . 6 9 2 152 206

;riraeker. Ziekten en hygiëne i n de champignonteelt. Cnkruidschimmels z i j n toch concurrenten van de champignon.

Voorkomen van ziekten;

1 . Zorg voor een schone fermentatieplaats (formaline)

2. B i j een goede fermentatie worden geen onkruidschimmels aangetroffen. 3. Uitzweten b i j minstens 48°C, 1^—2 dagen b i j die temperatuur. Soms i s

het vochtgehalte van de mest n i e t goed om die temperatuur t e k r i j g e n (kans op onkruidschimmels). Ook moet e r om voldoende zuurstof gedacht worden.

kan

4. I n f e c t i e i n de teeltruimte komen met v u i l e gereedschappen. T7anneer korrelbroea b i j een hoge luchtvochtigheid komt, komt e r Pénicillium en Trichoderma op. Deze schimmels laven van de k o r r e l s .

5 . Doordat de ruimte tussen de k i s t e n soms t e k l e i n i s , y/ordt het vocht­

gehalte t e hoog.

6 . llej. De kleermaeker i s e r van terug gekomen orn dekgrond mat formaline

t e behandelen, omdat na de behandeling de grond 2 à $ weken buiten

moet liggen erv e r dan weer i n f e c t i e op kan treden. Als e r geen behan­ deling i s geweest, i s e r concurrentie tussen de schimmels. Dekaarde

3.

40°C. Later nog 1x handelen. Myceliopr^ra /fewam " j u i s t b i j Christiaanse i n

2 2

Hook voor. Opbrengst daardoor maar 6 kg/m i . p . v . 10 kg/m , die h i j anders heeft (kisten systeem). Deze schimmel vormt een geel matje tussen de mest en de dekaarde en komt alleen i n goed doorgroeide bedden voor, want het my­ celium wordt aangetast, knopvorming heeft n i e t p l a a t s . Als deze schimmel e r i s , i s het het beste de kweek op t e ruimen. Temperatuur 60°C, formaline • spuiten, opruimen, wear formaline spuiten. In Jvlook komen nu meer ziekten voor dan 4 jaar geleden, maar de mest b l i j f t ook buiten i n de buurt liggen. G.J. van Boekzelaar. De t e e l t van champi,i?nons i n k i s t e n of bedden.

I Betonnen bedden

u ltzweten

1 week -Yen enten

3 weken 2 weken 12 weken 1 week oogsten I I kisten.met uitzweet ruimte ('1 week enten t o t dekken dekken t o t oogsten u i t - i zweeta3 we< ruimte^ ^e n 2 weke leeghalen en ontsmetten 2.7 t e e l t per jaar i n dezelfde ruimte 9 weken 1 week n •uitzweten en enten enten t o t 'dekken dekken t o t oogsten oogsten leeghalen en ontsmetten

Cel 12 weken i n gebruik 4 . 3 t e e l t per 5aar i n dezelfde ruimte I I I k i s t e n zonder u i t -zweetruimte 1 weak 3 weken 2 weken 9 weken 4 week uitzweten en enten nten t o t dekken dekken t o t oogsten oogsten leeghalen en ontsmet­ ten Cel 16 weken i n gebruik 3.2 t e e l t per jaar i n dezelfde ruimte I I Als e r 3 kweekruimten z i j n , kunnen e r per jaar 3 x 4 . 3 = 13 t e e l t e n z i j n

I wil men evenveel oogsten, dan heeft men b i j methode I 13 s 2.7 = 4*4 t e e l t ­ ruimten nodig i n p l a a t s van 3 ( i n de p r a k t i j k 5 c e l l e n ) .

I I I V.'il men evenveel oogsten a l s b i j methode I I , dan heeft men 13 ! 3.2 = 4 t e e l t ­

ruimten nodig. I n p l a a t s van een uitzweetcel dus een t e e l t r u i m t e .

Liet k i s t e n heeft men meer m^ teeltoppervlakte per ruimte. Standaarflfcuimte k i s t e n 220 m^, bedden 195 1

bouwkosten l a g e r (30-35$)•

2 2

C€lie i

T zeer goad, geisoleerde

muren zware verwarmingsin­ s t a l l a t i e cel.len uitzweetruikte= l i c h t e muren besparing op de verwarming

%- grootte van een kwaekcel

B i j betonbedden z i j n de bouwkosten duurder, k i s t e n geven minder rommel i n de c e l l e n , ziektebestrijding i s b i j het kistensysteem gemakkelijker. 3 r bestaat een plan om i n de S t . P i e t e r ook een uitzweetruimte t e maken. San nadeel van het kistensysteem i s dat de post arbeid g r o t e r i s . Bedden geven de minste arbeid n . l . $00 manuren per t e e l t , t e r w i j l d i t 660 i s b i j k i s t e n (vullen, i n z e t t e n , e x t r a t r a n s p o r t ) . Meestal worden da k i s t e n omgestapeld met het enten, maar met korrelbroed kan men een spawning mes gebruikfen om tussen de k i s t e n t e komen. Plukken b i j k i s t e n en bedden maakt geen v e r s c h i l .

spawning Sproeien van k i s t e n duurt 2x zo lang. Y»'at de minimum mestdikte

jries &

i s , i s nog n i e t precies bekend; meestal i s de dikte 20 cm. 3 i j een kostprijsberekening zou de k o s t p r i j s b i j 3 cellen met uitzweetruimte op f . 1 , 9 3 per kg champignons liggen en b i j bed­

den (5 ruimten) op f . 2 , 0 3 . 3en r o l broed kost momenteel f.3j75» Het kistensysteem wordt a l l e e n voor ervaren kwekers aangeraden. I n de prak­ t i j k i s een bezwaar van de k i s t e n t e e l t , dat wanneer de mest t e l a a t komt het schema i n de war r a a k t . De mest komt meermalen t e l a a t . B i j g e l i j k e mestdikte wordt over het algemeen van bedden'•geplukt dan van k i s t e n . Hen vermoedt dat d i t door een geringere v e n t i l a t i e komt. 3en kistmaat van

0.60 x 1.20 werd geadviseerd, maar de assistenten vonden d i t n i e t praktisch omdat dan met 2 men gewerkt moet worden.

J . J . Eelmonds. Resultaten van luchtsnelheidsraetingen i n champignonhuizen. Bij de bouwkundige constructie i s de i s o l a t i e de hoofdzaak omdat een r e l a ­ tieve luchtvochtigheid van 80fo en een temperatuur van 15°C gehandhaafd moet worden. I n de winter mag de binnenkant van de muur n i e t kouder dan 12°C z i j n , want anders t r e e d t e r condensatie op. Wanneer het buiten -12°C i s , moet i n de uitzweetruimte 55°C gehandhaafd kunnen worden. Y.'anneer een muur met Flintkote wordt bestreken i s deze voor 80-90/& dampdicht. I n de

zomer zou men de huizen van buiten wel wit willen maken, maar i n v e r s c h i l ­ lende dorpen mag d i t n i e t .

50 cm pad 60 cm k i s t e n ?0 cm k i s t e n 80 cm pad / i - ^ 6 0 cm k i s t e n c m k i s t e n t f t , t / :, p 5 0 c m p a d 1

m

m

_{jff l u c h t} -kanaal kweekcel 12 x 4«2 x 3 = 150 m" 60 cm k i s t e n 85 cm pad

(

60 cm k i s t e n / ^ 6 ° cm k i s t e n rflrlfi^Q5 cm pad cm k i s t e n

Transmissie. I n ds e e l 25 C; buiten -12 C. 0.31 i s de soortgelijke warmte

van 1 l u c h t . 8000 k c a l / u u r 2x ventileren . 150 ruimte, temperatuur

verschil 37°C 2 x 150 x 37 x 0.31 = 3441 ,1??? k c a l _I4OOO 2000 22000 I n de c e l 55°C; huiten -12°C •§• x 150 x 67 x O.3I = 1557 k cal Kaximum temperatuur v e r s c h i l 15°C

Y-i = 1700 lucht nodig per uur. koelen of uitzweten 4000 m^/uur.

I n het najaar 2 x 150 m"^ = 300 m^ 3j!_0 3_a

hi.

2 ^

hl

7

ll

4JL

5-1

lïr geen uitdroging ilr q/: cm/sec 1Î1 4.^ 5-2 60

1

û i k i s t e n geen uitdroging

n

Wlä WM

Ï É S "40 '50

ï

geen uitdroging S±Sr' hfeöTI

1Ö

iä<

1£^7 2U5) wel uitdroging nu ia.6 ïâ? tu iiP 7.7 i0i. wel uitdroging (achterafzuiging)

Sevelen van de v e n t i l a t o r ,

1 . poolomschakeling (motor maakt 14-00 of 2900 toeren) 2. smoorschuif 3 . shunt ( d i t i s de oplossing) v e n t i l a ^ t o r klep (dicht)

Deze ]plsp kan goed ge regeld en vastgelegd worden

4D

klep (open)

Soms i s de snelheid van de lucht achterin de ruimte g r o t e r . Daarom worden de tegels daar nauwer g e ­ legd

1 m/ssc t e g e l s 2.5-3 m/sec

40 cm

Ar-to/s*e- benaalde te^e laf stand 1.5 m/sec

t h i i r r ~ j r n i , ii t

snelheid constant X

Tegels 40 h i j 40 cm of 30 b i j 30 cm. In het e e r s t e geval moeten de luchtka-nalen breder z i j n : 2 cm tussen de t e g e l s . Lengte 12 m, dus 30 t e g e l s (2 cm

oplegging aan weerszijden) aan iedere kant. Open: 60 x 2 x

2,6

(=40-4) =

4320 cm . 3 1700 mJ l u c h t . Uitblaas snelheid o I I ^ Q ^ o o t c u b . / u u r ) " 1"1 1 . 1 = 2.0 m/sec. Dit i s goed 4000 1700

Drie goten i s beter <lan 2 . Als e r een looppad i s , i s e r ook een kanaal onder. Goten e x t r a goed i s o l e r e n .

Uitzweatruimte

verse lucht-> klep kan gere^ geld worden y circulatie-lucht geringe lucht j-' verversing 3OOO m^/uur v e n t i l a t o r lafond v e n t i l a t o r 12.000 m luchtver­ plaatsing per uur 140 T a t t 3000 x 65 9000 x 55 12000 x 57ï°C 9000 m^ lucht u i t de ruimte meegezogen Bovenaanzicht schacht jcisten

Voorwaarden:

1 . Kisten 7 cm van de vloer 2. k i s t e n 10 cm van de wand

3 . geen k i s t e n onder de waaier van de v e n t i l a t o r , maar de schacht ook n i e t g r o t e r maken dan de waaier

Voor een gelijkmatige afkoeling moet de v e n t i l a t o r ook t i j d e n s de afkoeling draaien.

Zie Tuinbouwgids 195^ "biz. 206.

Yf. van Keulen. Enige nieuwe aspecten b i j de "bouw van champignonhuizen.

I\Tiet bezuinigen op bouwkosten. Goedkope i s o l a t i e zoeken. dak

Een p l a t dak i s f o u t . Sen zadeldak i s "beter. Dit i s goed: c i r c u l a t i e ruberoid laag condensatie (het vocht kan er niei uit) -g- steens muur 2 \ scheuren beton aan­ g e t a s t spouw met i s o l a ­ t i e materiaal

/

t

• muur

spouw ontluchting geven

voor vochtwering /Vochtwerende laag (bitu­ men) •jbeton wordt aangetast i s o l a t i e Een dampdichte laag i s met f l i n t k o t e en

bitumen n i e t b e r e i k t . Euberoid i s goed maar zeer duur. De moeilijkheden z i j n b i j koelhuizen precies eender. Geen o r ­ ganisch materiaal i n een spouw gebruiken. Geimpregneerde kurk was na 2 jaar v e r r o t . I n muren treden grote spanningsverschillen op door temperatuurverschillen. Echter ook veel scheuren door een onvoldoende funde­

r i n g . Hoe harder materiaal, hoe eerder het scheurt. Saterdicht beton. De bunkers had­ den ook een bitumen laag. Soms blaren i n het dampdichte materiaal.

3 r z i j n vermoedelijk geen voordelen aan verbonden om een huis g e d e e l t e l i j k i n de grond t e bouwen. 3 r worden dan veel bezwa­ ren i . v . m . het regenwater verwacht.

spouw met vlasscheven deze zullen r o t t e n

Hen z i e t een verbetering i n libosteen = schuimkalkzandstean dat u i t geslote 2

cellen bestaat en geen vocht opzuigt. F.O

,6o

/m per cm d i k t e . Y>'anneer deze

2

steen gebruikt wordt, i s de besparing f . 8 , - per m muur.

cm libosteen "b°uv'T v a n 3 c e l l e n met uitzweetruimte

kost zonder verwarming, wanneer e r l i b o s t e •§• steens

muur

wordt gebruikt f.40.000. Het beteelbare oppervlak i s dan 3 x 240 m . Zie Meded. v.d» Dir. v . d . Tuinbouw okt.*55«

i 8 m 18 ra h h kachel--® schoorsteen litzweet-ruimte

B i j de rondvraag kwam het volgende naar voren: 1 . Het gebrek aan goede l i t e r a t u u r . I r . Van den

Muijzenberg verwees naar:

De Tuinbouwgids, overdruk van de Meded. v . d . Dir. v . d . Tuinbouw (Meded.31 van het I . T . T . ' 5 5 ) Mushroom Science I I , Mushroom îlews van Darling­

ton, de public, van de M.G.A.,

Bulletin de l a fédération nationale, de Grower. 2 . Er i s geen Red. champignonblaädje meer. 3 r waren t e weinig leden omdat

velen e r bezwaar tegen hadden dat handelaar kwekers i n het bestuur zaten. 3 . De prijzen van de champignons z i j n nog goed. Hed. champignons gaan naar

België en vandaar soms naar Frankrijk. Engeland l a a t geen Ned. champig­ nons toe en Duitsland heeft een invoerrecht van f . 1 , 5 0 per kg. I n Spanje neemt de t e e l t t o e .

4 . Mej. De kleermaeker vindt kleidekaarde van de uiterwaarden het beste, kalk met turfmolm en koolas (gasfabriek) kan ook.

5. I n 3ngeland werken esn paar bedrijven geheel met synthetische mest, maar de opbrengst i s n i e t het hoogste. Nog geen propoganda maken voor synthe­ tische mest. Bloedmeel i s goed, maar duur.

6. Celcure i s een goed hout conserveringsmiddel (kopersulfaat met kalium-bichromaat, dus anorganische zouten), dat geen beschadiging g e e f t . Het hout moet onder druk behandeld worden. Kopernaphthanaat i s goed, maar men weet n i e t od het beschadiging g e e f t .

Bijzonderheden over de champignonproeven z i j n e r n i e t t e melden. Alleen v i e l de sterke condensatie op muren en het plafond op, nu dat het buiten maar even onder 0°C was.

Naaldwijk, 17 f e b r . ' 5 6 W.M.Th.J. de Brouwer s e p t . ' 5 8

vBo/j 16-9-'55.

Form I 0ÏÏD1RZ03IC CHAICPIGWOM^CRIJTSK.

Alternean. Codenr:

1 . naam kweker 2. adres

3 . type kwekerij

4 . datum ingebruikname 5. aard van het bedrijf 6 . personeelsbezetting

eigen/vreemd pers.

7 . Gem. produktie omvang i n kg/cultuur Gebouw.

1 . t o t a l e vloeroppervlakte van het huis

2 . afmetingen van: lengte breedte hoogte

a . zweetruimte b . entruimte c . kweekruimte 2 3 . teeltoppervlak i n m a . aantal kisten/bedden b. maat kisten/bedden c . stapelplan der k i s t e n

wijze van stapelen stapelhoogte

4 . constructie muur en plafond

5. i s o l a t i e m a t e r i a a l , dikte en soort

6 t o t a l e bouwkosten, i n c l u s i e f k i s t e n of bedden Verwarming.

1 . systeem

2. merk/soort k e t e l c a p a c i t e i t i n Iccal 3 . brandstof soort en verbruik

b i j kolen soort en stukgrootte 4« eventuele e x t r a verwarming

(gegevens a l s boven) 5. systeem luchtkanalen 6 . v e n t i l a t o r gegevens

7 . meetgegevens

a . luchtverversing/h

"bij verschillende kiepstanden b. luchtverplaatsing luchtsnelheden i n de ruimte 8 . aanschaffingsprijs i n s t a l l a t i e Fermentatieplaats. 1 . afmetingen 2 . materiaalvloer 3 . overdekt: met: Kosten.

-2-Form I I

Datum Handeling Aantal

pers. Werk­t i j d Uan-uren Opm. Aanvang cultuur LIestf ermentatie: mest transport " opzetten " toevoegingen " omzettingen 1 x temp. ir II 2 Y " » » 3 x " In de c e l brennen transport

e.V. vullen kisten/stapelen Zweten

"bereiken van temperatuur 50QC

aantal uren boven " 50 C

afkoelen 3nten r e s p . omstapelen en transport Dekken k l a a r maken dekaarde transport k i s t e n aanbrengen dekaarde Aanvang groeiperiode d i v . werkzaamheden Aanvan^ oogstperiode

oogsten + sorteren + verzenden "bedden schoonmaken sproeien Hinde oogstneriode leeghalen kweekruimte ontsmetten kweekruimte legen van de k i s t e n reinigen/ontsmetten v . d . k i s t e n r e p a r a t i e k i s t e n Sinde cultuur

Duur t o t a l e cultuur i n dagen

aantal manuren cultuur Diverse werkzaamheden:

contrôle en toezicht

stoken/onderhoud verwarmingsinstallatie Schets plattegrond kwekerij

1 . Fermentatie:

Hoeveel mest wijze vervoer afm. mesthopen wijze van opzetten welke toevoegingen hoeveelheden

type mestmachines hoeveel maal gebruikt 2 . In-de c e l brengen:

v/ij ze van transport

afstand' waarover vervoerd 3 . Enten:

broed

temperatuur hoeveelheid wijze van enten 4 . Dekken:

dikte van de laag samenstelling dekaarde bereiding

p l a a t s van handeling 4a. !7elke sproeiapparatuur.

5. Oogst : i n kg 1e soort 2e soort 3e soort 6. Beinigen k i s t e n en kweekruimte: p l a a t s van handeling eventueel vervoer ontsmetten v/aarmee hulpmiddelen

-4-Onde r z o ek c h an pi p-no nkweke r i j e n Form I I I Datum aan­ vang oogst tempe­ ratuur binnen-lucht buiten­ lucht manuren sproeien manuren bedden schoon­ maken oogst 1e soort oogst 2e soort oogst 3e soort manuren p lul-dc en verzen­ den manuren Bijzonderheden

andere betreffende stand

werkzaam-van het gewas en