Incidenten in Egem, een excursieverslag

AFZETTINGEN WTKG27(3),2006 68

Incidenten in

_Egem,

een

excursieverslag

Henk+JanvanVliet*

Even

_enige

_gegevens,wantanders is dit

verslag

niets dan

sfeerbeschrijving

endaar

koop je

als

_{amateurpaleontoloog}

nietsvoor.Net onder de Kwartaire

_{bovenlaag, liggen}

Eo-cene

afzettingen

uit het

_{Ypresien. Bovenop ligt}

de Pittem

Klei,

waar

weinig

totgeenfossielen intevinden

zijn

(Nieu-landeen

Mermuys, 2001).

Hieronder

ligt

‘het

Egem

laag-pakket’:

eersteensteenbank waarin veel steenkernenvan

Venericardia,enals zeldzame vondstenTudicula,

Megalo-cypraea en eenNautilussoort, en dan

schelpenvoerende

lagen

met

_opnieuw

Venericardia,nummulietenen een

en-kele haaientand.Daarweeronder

ligt

deSiltvanKortemark

(Nolf

enSteurbaut,

1990).

Aan debasis komen dunne

laag-jes

voormetveel

_ditrupa’s,

somsbivalven,

gastropoden,

fosforietknolletjes

envooral visresten. Het is in

_België

de

rijkste laag

wat Eocene haaientanden betreft(Vervoenen,

1995).

Voormeerdetails

verwijs

iknaarde literatuur. De

afgelopen jaren zijn

inderdaad_zeer veel haaientanden in de

_{ditrupalaagjes gevonden.}

De tanden

_zijn

meestal slechts enkele millimeters_groot,maar

vlijmscherp

enniet

afgerold.

Er komen enkele

_bijzondere

soorten invoorzoalsNebrius,

Xiphodolamia

•en,heelzelden,een

Notoryhynchus.

Helaas is het de vraag of de vondsten in de toekomende

jaren

ook

goed

zullen

_zijn:

_{de groeve wordt niet verder}

_uitgebreid,

maarzal worden

uitgediept.

Het sediment onder de

ditrupa-laagjes lijkt

uiteensteriele,zwareklei tebestaan-het is derhalve

_angstvallig

afwachten ofernogfossielhoudende

lagen

zullen worden

_aangesneden.

De

_{haaientandenlaag ligt}

dus helemaal onderin degroeve. De situatie leek zoals de heer al had

_gezegd,

inderdaadbar slecht. Alleen

op eenklein

gedeelte

waarde excavateur

stond

_opgesteld,

was ernogeenscheef

afgegraven helling.

Daarscharrelde iedereen moeizaam door demodder,zoals

de varkens ineenschuur

_bij

de

_{parkeerplaats vermoedelijk}

graag eens zouden doen.Van de verschillende

gezichten

wasalleen

menselijke wanhoop

telezen. “Hier

_ligt

het ook al

_niet”,

hoorden_{we en}

_“je

kunt

_evengoed

in_een

_mesthoop

graven”.

Aan de anderekantvande machinewasde

_helling

inderdaad loodrecht

_afgestoken.

Na

_{enige aarzeling}

trokken

wedaarheenen

liepen

doornaardeverst

gelegen zijkant.

Totonze

verrassing

wasdaar nogeen

redelijke laag

ontslo-ten,maar dezewasal

_{behoorlijk uitgegraven}

en op een

plaats

waser eengatvanminstenseenmeter

_diep

ontstaan. Wegroeven daareenkleinuurtotzich_eennieuw incident voordeed. Ik was net meteen emmervol sedimentnaar

een

zeefplaats

gewaad,

toenik

gerommel

hoorde.

Op

de

plaats

dieik nogmaar nethadverlaten,vielen enkeletonnen zwarekleibrokkennaar

beneden.

Het hele holwas

ingestort.

Neen,nugeen filmmet

_{zinrijke levensfragmenten}

waaruit

je

eenles kunttrekken,maarweleen

stevige

schrik. Nadat

ikwatwasbekomen,

ging

ik de situatie

_inspecteren

ennog

tweemaal kwamer eenkleine lawinenaarbeneden. Daarom togenwe weer naarde

ploeterende

massa.

Het weekendvoorde

Egemexcursie

van10

juni

2006waren

Tonenik reedsnaarMillgeweestendat hebbenwegeweten

ook. Onze_ruggen waren

kapot.

Ton toonde hetme voor

wevertrokken;

hij

deed

_zijn

hemd

_omhoog

en een sneeuw

vanhuidschilfers daaldeneerop de

tafel,

in de

_suikerpot

en in de

volgeschonken koffiekoppen.

Helemaal verveld. Ook

_mijn

_rugwas

ernstig

verbrand. Enkele

_dagen

had ik al

lopen

tobben,hoe dit

_probleem

_optelossen,wantde

weers-vooruitzichtenwarenbelabberd. Hetzou30

graden

worden

en

zonnig bij

eenknalblauwe hemel.Inde groevevan

Egem

zouhet

_{vermoedelijk ondraaglijk zijn. Ergens}

onderuit de kast had ik daaromeensoort

babymutsje opgediept

dat ik nog in

Egypte

had

_gekocht

toen het daareens45

graden

was, metde tekst ‘Luxor Aïda’ erop.

(Nu

het tochover

Egypte

gaat,eersteenrectificatie:

_{mijn vorige stukje}

over

Egypte

in

_Afzettingen

27

_{(2) draagt}

eenverkeerde titel -de

_beschrijving

_gaathelemaal nietover eenexcursienaar

Wadi hitan,maarover eentochtnaarde

noordzijde

van

Birkct

_Qarun!

Niet dat ik verwacht dat dit ookmaariemand is

_{opgevallen...).}

Maar het

_{mutsje hielp}

ook in

_Egem

_erg

goed

tegendezon-

nauwelijks

last_vande hitte

gehad

_en

mijn

overhemd voorkwam verdere

_{verbrandingen!}

We kwamen tegen éénuur ’s

_middags

in

_Egem

aan. Een reeds vertrekkende heer lichtteonsin dat het ‘waardeloos’

was: de

laag

was

nauwelijks

ontslotenen menhad de

wijze

van

uitgraven

veranderd. Het

_{graaffront liep}

nunietmeer

scheef,

maarverticaal. De

laag

wasdaaromnog

moeilijker

tebemonsteren dan voorheen. Ookwaren erveelteveel

mensen. Een allerminst

bemoedigend

welkom. Dit werd ernietbeter optoenik de

_helling

afdaalde.

_{Nog altijd}

heeft de

_eigenaar

metde inkomsten uit de

_geheven

entree,geen

roltrappen

laten

_{aanleggen. Halverwege}

iseen

watervoe-rende

_laag

ennetals

_{vorig jaar gleed}

ik daar

uit,

zodat ik de laatstemeters_op

_mijn

_{ontvelde rug}

_atlegde.

Het is niet

zodat ik

_mijn

leven ineen film of flits

_langs

_{zag trekken}

-hooguit

enkele

_details,

maarwel in

kleurige

beelden. En

opnieuw,

netals

_{vorige keer, begon}

iemand hardtelachen. Ditwasgeen

herbeleving,

maar

werkelijkheid. Degene

die

lachte,

was dezelfde

harpij

als toen. Dit zei ik haar ook toen ik

_{mijn waardigheid}

weer

enigszins

hadhersteld,maar

modder bedekte zowel

_mijn

overhemd als

_mijn

_boze

ge-laatsuitdrukking

enhet maakte

weinig

indrukop haar

(het

was

degene

die op een fossielenforum niet

_geheel

ten onrechte de leuze ‘het

Schattige Venijntje

doet de Mooiste Vondsten’ hanteert.

_Zij

heeft

_bijvoorbeeld

aleen

Weltonia-achtige

tand uit

_Egem

enook nogeen Carcharocles uit

AFZETTINGEN WTKG 27 (3),2006 69

Menwas nunietmeer

bezig

methet

uitgraven

vande

_laag

op de

helling,

rnaariedereen

_groef

in de vlakke zandbodem. De excavateur had niettot_{op de klei gegraven, zodat de}

ditrupalaagjes

zicheen

spade

diep

onder de

_oppervlakte

bevonden.Ja,

wij

hebben ook daar in het zand

_gespit

_en

wehebben elkeen emmersediment kunnenmeenemen naar

huis. Er blekenenkele duizendentanden intezittenenhet

wasdus allemaal niet

vergeefs

geweest,maartoch

gehemde

erietswatbitter is als alsem of zoietsenhoe dan ookeen zwarte

slagschaduw

heeft

geworpenopalle

herinneringen

aandeze

_dag.

Heteersteincidentwasweliswaar

_ellendig

vanaard,maarals

zodanig

toch niet

verpletterend:

een man

had

_toevallig

eenerg kleinemaar

rijke

lens

_aangeboord,

zodat

_hij

in_eenzeef_meergrote tanden had dan ik in de hele

_dag

zou vinden. Het laatste incident zal ikwat

uitge-breider

_beschrijven,

omdat ditvanveel

ernstiger

aardwas

enalle

overige

incidentenverre zouovertreffen.

Ik raakte

_allengs

milder

_gestemd

_en

_{vergevingsgezind}

_en

ging

zelfsmet

degene

van ‘de Mooiste Vondsten’

(die

me zo

smadelijk

had

_uitgelachen)

eenkort

gesprek

aan.

Bin-nenkort, zovernamik,

krijgt

ze een

Belangrijk Diploma,

hoewel_ze veel te

lijden

heeft

gehad

onder de

_snijdende

opmerkingen

harer botte

_superieuren.

Erna zal ze

enige

tijd

opreisgaan,

vermoedelijk

naarAruba,netals

Cindy

W.op

mijn

werk dieerzelfseen manmetzwembad,huis

envier honden heeft ontmoet,welke binnenkortnaar

Neder-land komt enmethaar zal gaansamenwonen, samenmet die vier honden ineen

gehuurd

huis in

_Krimpen

aanden

IJssel, maardit alles

terzijde

wanthet_pastnietzo

goed

in

een

geologisch

verantwoord

_verslag.

Ze -weeris

degene

bedoeld dieme

uitgelachen had-, zij

dan

_{groef vandaag}

helemaal nietzoveel;een

lelijke

mononucleosis infectiosa

speelde

haar_parten.Maar _{waarom,WAAROM,}moest ze

in de

_enige

zeef dieze,kortvoor haarvertrek, vuldeen

uitspoelde,

dannogde mooiste vondstvande

_dag

doen,de vondst die IK hadmoeten doen,kortom _-waarommoest het

_{Schattige Venijntje}

een

Notorhynchus

vinden?

Geraadpleegdeliteratuur

Nieulande,F.van&

Mermuys,

S,

2001. Geologisch verslag

vande excursienaarde

kleigroeve Ampe

te

Egem.

Af-zettingen

WTKG 22

_{(1) pp.5-10.}

Nolf,D&Steurbaut,E 1990.

_{Slratigraphic}

de

1’Éocène

en

Flandre Occidentaleet dans les

_{Régions Limitrophes.}

Bulletin d’lnformationdes

_Géologues

du Bassin de

Pa-ris,vol 27

_(1990),

fase.3:9-36.

Vervoenen, M, 1995.

_Taphonomy

of_someCenozoic

Sea-beds ffom the Flemish

_{Region, Belgium.}

Brussel:

Uitge-verij Drukkerij

vanhet Ministerievaneconomische Za-ken. L.

_Dejonghe,

P.

_Laga,

R.

_{Paepe, Belgische}

Geologi-sche Dienst.

Henk JanvanVliet,A.Tasmanstraat41,3531 GSUtrecht.

email:

_{tpaymans@yahoo.com}