Een zoektocht naar de naam van een maanvistand (?)

AFZETTINGEN WTKG 31 _(3).2010 70

OPMERKELIJKE

VONDSTEN

Een zoektochtnaardenaam van een

maanvistand

(?)

Een

_bijdrage

van

Eddy Spijkerman

Alsalternatiefvoor determinatieals vissentand is

gedacht

aan eenlamelvan eenmolaire kiesvan eenolifant

_(zie

fi-guur

2),

maardeze determinatiewasniet

_overtuigend

ge-noegomdat de breukvlakkentevaag

zijn..

Het bleef

_onduidelijk

totdat ik het werkvan Goodrich

(1909)

doorbladerde.

_{Op pagina}

429 staateenkaak van

Sargus rufescens (zie figuur 3) afgebeeld,

waarvande

snij-tanden

_{enigszins lijken}

_{op de tand uit St. Martin}

_d’Oney.

Die tand is weliswaar_groterenbreder dan de

_snijtand

van

Sargus rufescens,

maarde

_{afbeelding geeft iets,}

maarniet

veel,

meerinformatiein welke

richting

de determinatie ge-zochtmoetworden.

_Kegelvormige

tanden_vandeze soort,

Sargus Cuvier, 1817,

worden

_tegenwoordig

alseen

synoniem

gezien

vandesoort

Diplodus Rafinesque, 1810(Jonet, 1975,

p.

144)

en

ondergebracht

in de familie

Sparidae (Brasems).

Figuur2: Molaire tandenvan eenmioceneolifant,Deinotherium sp. (naarGinsburgetal, 1986,p.39)

Sargusrufescens

Figuur1: De maanvistand(?)uit St. Martin_d’Oney. Mioceen-Aquitanieninferieur.

Enige tijd geleden

stonderin

_Afzettingen

eenoproepvoor

hulp bij

de determinatievan eenmiocene maanvistand

_(?)

uit de groevevanSt. Martin

_{d’Oney, dept. Landes,}

Aqui-taine, Frankrijk (Stef Mermuys, 2008).

Het leek

_mij

een

leuke

_uitdaging

omte

_proberen

omdeze tand opnaamte

brengen

en nacontact metStef

_kreeg

ik hem in bruikleen. Foto’svandeze tand

_{zijn afgebeeld}

in

_{figuur 1.}

Een

_opvallend

kenmerkvan de tand is de

_aanwezigheid

van een

snijrand, waarschijnlijk

gaathet hierom een

snij-tand.Determinatievan demeeste losse_types tandenvan

beenvissen is

_onmogelijk

omdat deze niet

soort-specifiek

zijn.

Eeneerste

_poging

omde tandte

_vergelijken

met

af-beeldingen

vantanden uit de

_{bij mij aanwezige}

literatuur leverde geen

bevredigende

determinatieop. Hetzou dus meer

tijd

gaan kostenomtoteendeterminatietekomen.

AFZETTINGEN WTKG 31(3), 2010 71

Of de

snijtanden

van

Sargus

ook in dezesoortworden

onder-gebracht

is

_mij

opditmomentniet

duidelijk.

Jonet heeft in het verleden

uitgebreid

onderzoek

_gedaan

naartandenvanMiocene beenvissenvan

_Portugal

enheeft

zeer

waarschijnlijk

hierover in verschillende artikelen

ge-publiceerd. Tijdens

een

bezoekje

aan de bibliotheekvan

Naturalis stuitte ik opeenartikelvanJonetetal.

_(1975),

waarineen

vergelijkbare

tandstaat

_{afgebeeld (pi.}

II,

fig.

22

A/B) (zie figuur 4)

onder de_naam

_Trigonodon

elon-gatusnov.sp.

Tegenwoordig

werken eenaantal

experts

aan eenrevisie van fossiele beenvissen

waarbij

het materiaalwordt

ver-geleken

met recente soorten. Van Stef

kreeg

ik via de

e-maileen

PDF’je toegestuurd

vanzo’n revisie

(Schultz

et

al, 2004).

In dit artikelstaateenhele

lijst

met

synoniemen

van

Trigonodon jugleri (v.

Münster,

1846)

vermeld

(p.

290-292),

waarin ook de door Jonetet

_{al, (1975) afgebeelde}

Tri-gonodon elongatus

staatvermeld. Helaasstaan

_snijtanden

vandezesoortin het artikel niet afbeeldenwordenerin de tekst alleenmaar

fragmenten

vandezesoortvermeld. De overeenkomstenvandeze tandmetde

afgebeelde

voorste

snijtanden

vande verwante,recente soortPseudodax mol-luccanus

_{(Valenciennes, 1840) (zie fig. 5)}

is

frappant

enin

mijn

ogeneen ‘schot in de roos’.

Conclusie

Als resultaatvan de hierboven

_uitgevoerde

zoektocht in de literatuur heb ik de

_volgende

naam aande tand uit St. Martin

d’Oney gehangen:

eenvoorste

snijtand

van

Trigo-nodon

_{jugleri (v.}

Münster,

1846),

behorendetot de fami-lie Labridae

_(lipvissen).

Dankwoord

Ik wil Stefbedankenvoorhet in bruikleen gevenvandetand

enhet meedenken

_tijdens

de

_zoektocht,

die resulteerde in de

uiteindelijke

determinatie.

Literatuur

Ginsburg,

L. & J.

_Momand,

1986. Lesrestesde

Mammifè-res des faluns de

TAnjou-Touraine.

- Société d’Etude

scientifique

de

_TAnjou.

Mémoirenr.

6,

75 pp.

Goodrich, E.S.,

1909.A treatiseon

zoology,

partIX. Vertebrata craniata

_(First

fascicule:

_Cyclostomes

and

_fishes).

London. JonetS., 1975. Notes

d’ichthyologie

Miocène

_portugaise

VI- Les

Sparidae.

- Boletim da Sociedade

Geológica

de

_Portugal,

Vol.

_XI,

nr.3:

135-172,

2

_pl.

Jonet, S.,Y. Kotchetoff& B.

_KotchetofF,

1975. L’Helvétien du Penedoetsa faune

Ichthyologique.

-

Comunica-9öes

dos

_{Servifos Geológicos}

de

_Portugal.

T. LIX:

193-228,

2

_pl.

Mermuys, S.,

2008. Een maanvistand

_(?)

uit St. Martin

d’Oney.

-Afzettingen

WTKG,vol. 29,nr.

3,

p. 50.

Schultz,

O. & D.R.

Bellwood,

2004.

Trigonodon

oweni and Asima

jugleri

aredifferentparts of the_same

spe-cies

_{Trigonodon jugleri,}

aChiseltoothWrasse from the Lower and Middle Miocene in Central

_Europe

(Oste-ichthyes, Labridae,

Trigonodontinae).

- _{Annales des}

Naturhistorischen Museums in

_Wien,

SerieC,

Jahres-berichte,

105 A: 287-305.

Eddy Spijkerman,

Zonnelaan50, 1561 ESKrommenie, e-mail:

[email protected]

1975 (naarJonet

Trigonodon elongatus etal, etal,

Figuur5: Recente schedel van

Figuur4:Snijtandvan Jonet 1975,pl.II,fig.22A/B).

Pseudodax mollucanus (Valenciennes, 1840)

(naarSchultzefal, 2004,p.305, pl. 2, fig.1a).