VOR-bulletin

182 PEDAGOGISCHE STUDIËN 2006 (83) 182-185

VOR Themaconferentie “Assessment

als motor voor leren”

Op vrijdag 2 december 2005 vond weer een VOR-themaconferentie plaats, met deze keer als thema “Assessment als motor voor leren”. De conferentie werd gehouden op de campus van de Universiteit Twente en werd georga-niseerd door de divisie Curriculum. In verge-lijking met voorgaande jaren viel het aantal deelnemers (circa 90) wat tegen. Mogelijk vond dit zijn oorzaak in de straffe concurren-tie met een aantal andere conferenconcurren-ties en bij-eenkomsten in dezelfde periode, misschien in de thematiek, wellicht in het feit dat de con-ferentie op een vrijdag (adv-dag) was georga-niseerd en dan bovendien nog in Twente, of in een combinatie van dat alles.

Assessment, zo luidde de redenering ach-ter het conferentiethema, is een essentieel en tegelijk ook kritiek aspect van vernieuwings-operaties in alle sectoren van onderwijs en opleiding, en op alle denkbare niveaus (leer-ling, klas, docent, school, landelijk). Zorg-vuldige uitlijning van assessment met andere aspecten – bijvoorbeeld een gewijzigde visie op leren en opleiden, een daaraan gekoppel-de rolverangekoppel-dering voor docent en leerlingen, de inzet van ict – is een noodzakelijke voor-waarde voor het welslagen van onderwijsver-beteringen op het niveau van zowel beleid als praktijk. Assessment kan daarbij een aantal functies vervullen. Het kan fungeren als breekpunt (een vernieuwing loopt spaak als gevolg van een onvoldoende meebewegende assessmentpraktijk) én als breekijzer (veran-dering van de assessmentpraktijk werkt als hefboom voor verdere vernieuwing). Weten-de dat assessment het beoorWeten-delen en/of bevorderen van de kwaliteit van leren als oogmerk heeft, stond op de conferentie de kwaliteitsbevorderende (‘assessment FOR learning’) functie van assessment centraal, met als hoofdvraag: Hoe richt je assessments zo in dat ze kunnen fungeren als krachtige motor voor leren en onderwijsverbetering?

Deze hoofdvraag kwam meer of minder expliciet aan de orde tijdens een plenair debat

over zelfevaluatie door scholen en tijdens twee rondes van elk vier parallelsessies die verzorgd werden door vertegenwoordigers van acht van de negen divisies van de VOR, in samenspraak met diverse onderwijsprac-tici. Onderwerpen die daarbij aan bod kwa-men waren onder meer: “Assesskwa-ment, wie heeft er wat aan?” (Beroepsonderwijs & Be-drijfsopleidingen), “Assessment door over-heidstoezicht, mogelijkheden en ontwikke-lingen” (Beleid & Organisatie), “Assessment en werkplekleren door zij-instromers” (Lera-renopleiding & Leraarsgedrag), “Het nieuwe leren en assessment in HBO en WO” (Hoger Onderwijs), “Assessment als richtsnoer voor de kwaliteit van het aanbod” (Curriculum), “ICT-ondersteunde assessment” (ICT), “Com-petentie-assessment voor competentie-ontwikkeling” (Leren & Instructie), en “Centrale examens in de context van onder-wijsvernieuwing” (Methodologie & Evalua-tie).

Themadag ICT-divisie over

“Flexibilisering en ICT in het hoger

onderwijs”

Op 19 januari 2006 is de themadag van de di-visie ICT gehouden in Deventer. Het thema was “Flexibilisering en ICT in het hoger onderwijs; de transformatie van aanbod-gestuurd naar vraagaanbod-gestuurd”. De organisatie was in handen van Saxion Hogescholen, onder leiding van dr. Geralien Holsbrink. Het thema “Flexibilisering en ICT in het hoger onderwijs” werd vanuit verschillende invals-hoeken benaderd. Zo waren er presentaties over flexibilisering en de paradox van de keuze (Van Merriënboer), transformatie van onderwijs met ict (Kresin, Schellekens, Lam), ‘tools’ en voorwaarden voor flexibili-sering (Schoonenboom, Veltman-Van Vugt) en tot slot een kritische bijdrage over flexibi-lisering en vraaggestuurd onderwijs (Van der Wende).

De centrale rol van assessment werd on-derstreept in de eerste presentatie (Van

183 PEDAGOGISCHE STUDIËN

riënboer). Flexibel onderwijs is uitsluitend effectief als veel tijd en aandacht wordt besteed aan het ontwikkelen van een breed scala aan assessmentvormen. Daarnaast die-nen alle bewijsstukken te worden beoordeeld aan de hand van een standaardset van beoor-delingscriteria. Absolute standaarden zijn nodig om uiteindelijk een beslissing te kun-nen nemen. Middels de titel “Paradox van de keuze” werd benadrukt dat studenten niet overladen dienen te worden met oneindig veel keuzemogelijkheden. Voor de satisfactie van beginnende studenten in een bepaald kennisdomein werden ongeveer drie keuze-mogelijkheden als gewenst geacht, tegen maximaal 15 tot 20 keuzemogelijkheden voor de gevorderde studenten.

Nederland hoort qua ict-ontwikkeling bij de middenmoot, hield Maryk van der Wende als laatste spreekster de deelnemers van de themadag voor. De verandering van het on-derwijs door de inzet van ict gaat langzaam. Hierin kunnen drie fasen worden onderschei-den: (1) aandacht voor de infrastructuur (ongeveer 10 jaar geleden), (2) aandacht voor onderwijskundige benutting van ict (voor-beelden: SURF- en DU-projecten), (3) strate-gische benutting van ict (marktdifferentiatie). Op dit moment bevinden we ons duidelijk in de tweede fase. Ict ondersteunt onderwijsver-nieuwingen zoals flexibilisering, vraagstu-ring, ‘major/minor’. Uit een analyse van ict-projecten komt naar voren dat er weinig ‘evidence-based’ wordt gewerkt; er zijn veel grootschalige innovaties gaande, echter zon-der expliciete ‘proces monitoring’ (formatie-ve en summatie(formatie-ve evaluatie), er is weinig in-zicht in succes- en faalfactoren en er is weinig inzicht in de kosteneffectiviteit. Op dit moment bereikt ongeveer 70% van de ver-anderingsprojecten in het hoger onderwijs niet het beoogde resultaat vanwege de onder-schatting van de complexiteit van de innova-tieprojecten. Er is dus nog werk aan de win-kel om tot beter hoger onderwijs te komen.

Al met al was het een zeer geslaagde themadag, waar de verschillende facetten van het thema “Flexibilisering” en de rol van ict werden belicht. De presentaties zijn te vinden op de website van de divisie (www.vorsite. nl).

Divisies

Methodologie & Evaluatie

De divisie Methodologie & Evaluatie organi-seert op 8 en 9 mei 2006 in Villa Sonsbeek, Arnhem een “Pre ORD Workshop 2006” over de generaliseerbaarheidstheorie. Docent is prof. R.L. Brennan.

De generaliseerbaarheidstheorie biedt een conceptueel ‘framework’ voor het in kaart brengen van de kwaliteit van metingen. Hier-bij komen beoordelaarsaspecten, validiteit en betrouwbaarheid van het gebruikte meet-instrumentarium aan bod. Op basis van de generaliseerbaarheidstheorie zijn krachtige statistische technieken ontwikkeld waarmee veel verstorende factoren die op kunnen tre-den bij een meting kunnen wortre-den geanaly-seerd. Generaliseerbaarheidstheorie is zeer breed toepasbaar en lijkt bijvoorbeeld rele-vant voor de edumetrie, het beoordelen van de kwaliteit van ‘performance assessment’ en competentiemeting.

Prof. R.L. Brennan is een invloedrijk on-derwijskundig onderzoeker en een autoriteit op het terrein van de generaliseerbaarheids-theorie. Hij is directeur van CASMA, een onderzoeksinstituut aan de Universiteit van Iowa. Hij is oud-president van de National Council on Measurement in Education (NCME) en oud-vice-president van de Ame-rican Educational Research Association (AERA). Tevens is hij auteur van het boek “Generalizability theory” (2001). Dit boek zal behandeld worden tijdens de workshop. De nadruk zal liggen op de eerste hoofdstuk-ken, maar indien gewenst kan ingegaan worden op de specifieke toepassingen van de deelnemers. De voertaal van de workshop is Engels en van de deelnemers wordt een basiskennis van klassieke testtheorie en variantieanalyse verwacht.

De workshop zal plaatsvinden op 8 en 9 mei 2006 (vier dagdelen) in Villa Sonsbeek in Arnhem. Deze locatie is goed bereikbaar per auto en openbaar vervoer. Het maximum aantal deelnemers is 20. U kunt informeren of er nog plaatsen zijn via floor.berentsen@ cito.nl.

184 PEDAGOGISCHE STUDIËN

Bedrijfsopleidingen, Beroepsonderwijs & Volwasseneneducatie (BBVE)

In het dagelijks bestuur van de divisie heeft Renate Wesselink Lidewey van der Sluis op-gevolgd als secretaris. Samengevat ziet de sa-menstelling van het Dagelijks Bestuur VOR-divisie BBVE er als volgt uit: Lidewey van der Sluis (vz.), Elly de Bruin, Marcel van der Klink, Marianne van Woerkom, Sylvia de Bunt, Loek Nieuwenhuis, Renate Wesselink (secr.). De oud-bestuursleden Rob Poell en Kitty Kwakman hebben met genoegen de uit-nodiging geaccepteerd om plaats te nemen in de adviesraad.

De divisie ontplooit activiteiten vanuit zowel het perspectief van de praktijk als het perspectief van onderzoek. Contacten met bijvoorbeeld de Nederlandse Vereniging voor Opleiden en Ontwikkelen (NVO2) moeten ervoor zorgen dat er continuïteit wordt ge-realiseerd in de contacten met de opleidings-en ontwikkelingspraktijk in het bedrijfslevopleidings-en. Voor NVO2 geldt bovendien dat zij meer in contact komen met onderzoekers en onder-zoek op dit terrein. Deze contacten kunnen ertoe leiden dat onderzoeksvragen meer of beter (kunnen) worden afgestemd op de vra-gen die er leven in de praktijk. Vanuit het per-spectief van onderzoek zijn we samen met NWO/PROO om de tafel gaan zitten om te kijken waarom zoveel onderzoeksvoorstellen op het gebied van beroeps- en bedrijfsoplei-dingen niet door de selectie komen van NWO/PROO. Door dit goed te bestuderen, kan in de toekomst misschien beter worden aangesloten bij de eisen en wensen voor onderzoek, zodat er een grotere kans is dat ingediende onderzoeksvoorstellen worden gehonoreerd. Door middel van ons BBV Bul-letin en de website houden we u op de hoog-te van de ontwikkelingen omtrent deze activi-teiten.

De divisie BBVE verzorgt het jaarlijkse VOR-symposium tijdens de AERA (7-11 april 2006 te San Francisco). Het thema is “Werkplekleren”. Verschillende onderzoe-kers uit Nederland en het buitenland is ge-vraagd om deel te nemen aan deze sessie.

Voor overig nieuws en actualiteiten rond-om onze divisie kunt u terecht op onze web-site http://www.open.ou.nl//vor/2_divisies/ bbv/_index.htm.

ICT

Er heeft een aantal wisselingen plaatsgevon-den in het bestuur van de divisie ICT. Jos Beishuizen, Bas Giesbertz, Paul Kirschner, Joop Kuijs, Robert-Jan Simons en Tom van Weerdt hebben het bestuur verlaten. Theo Bastiaens, Michiel van Gelooven, Piet Kom-mers, Jeroen van Merriënboer, Martin Valcke en Joke Voogt blijven aan voor een volgende zitttingsperiode. Nieuwe bestuursleden zijn Alfons ten Brummelhuis, Gijsbert Erkens, Geralien Holsbrink-Engels, Bas Kollofel, Fred Paas en Henk Sligte. Het DB bestaat nu uit Jeroen van Merriënboer (vz.), Fred Paas (secr.) en Michiel van Gelooven (penning-meester).

VOR Promovendi Overleg (VPO)

Onlangs is de samenstelling van het VPO-bestuur gewijzigd. Rosanne Zwart heeft de voorzittershamer overgedragen aan Roeland van der Rijst. Penningmeester Jaap Schuite-ma heeft zijn taak overgedragen aan Reyn van Ewijk. Net als in de voorgaande jaren, zal tijdens de ORD 2006 de VPO-prijs voor “Begeleider van het Jaar” uitgereikt worden. In het vorige VOR-bulletin hebben we aange-kondigd dat we in deze aflevering wat nader in zouden gaan op de achtergrond van deze prijs.

De prijs “Begeleider van het Jaar” is indertijd tot stand gekomen toen er veel negatieve verhalen over de begeleiding van promovendi de ronde deden. Het VPO heeft toen bedacht dat het tijd werd om die tendens te doorbreken door op een positieve manier aandacht aan de begeleiding te besteden. Daartoe werd de prijs voor “Begeleider van het Jaar” in het leven geroepen.

Hoe wordt bepaald wie begeleider van het jaar wordt? Dit gebeurt door middel van een nominatiesysteem. Promovendi die ten tijde van de ORD twee jaar of langer promoven-dus zijn, kunnen hun begeleider of team van begeleiders nomineren door een betoog in te sturen waarin de kwaliteiten van de genomi-neerde(n) worden verwoord. Het gaat hierbij met name om de kwaliteiten wat betreft in-houdelijke sturing (bijvoorbeeld kwaliteit van advies en feedback), procesbewaking, het bevorderen van ontwikkeling (bijvoor-beeld stimuleren van het volgen van

cursus-185 PEDAGOGISCHE STUDIËN

sen, deelname aan congressen, etc.) en stimulering (bijvoorbeeld het geven van inspiratie, motivatie of het tonen van betrok-kenheid). De punten in het betoog moeten met voorbeelden en anekdotes onderbouwd worden. De nominaties worden zonder naam van de genomineerde en ook zonder verwij-zing naar de afzender, aan een jury voorge-legd. De jury kent op basis van de nominaties uiteindelijk de prijs toe. Tijdens de prijsuit-reiking op de ORD worden de namen van alle genomineerden genoemd. Aansluitend wordt bekendgemaakt wie zich “Begeleider van het Jaar” mag noemen.

Komende conferenties

Van 13 tot 16 september vindt de ECER plaats aan de Universiteit van Genève, Zwit-serland. De conferentie wordt op 11 en 12 september voorafgegaan door een Post-Graduate and Young Researchers’ Pre Con-ference. Het conferentiethema is “Transfor-ming knowledge”. Dit thema komt onder meer aan de orde in de ‘keynotes’, welke worden verzorgd door Els Boshuizen, Gunther Kress, Christiane Perregaux, Yrjö Engeström.

Voor verdere informatie: http://www. unige.ch/fapse/SSE/ecer2006.

Europese HRD-conferentie

Van 22 tot 24 mei vindt een Europese HRD-onderzoeksconferentie plaats in Tilburg. Verdere informatie hierover vindt u op www. tilburguniversity.nl/hrdconf. De conferentie-organisator is prof. dr. Rob Poell.

ASTD

Van 9 tot en met 11 oktober wordt de interna-tionale HRD Conference ASTD 2006 geor-ganiseerd. Lidewey van der Sluis (divisie-voorzitter BBVE) vertegenwoordigt de VOR in de programmacommissie. Voor meer in-formatie: www.hrdconference2006.nl. Via deze site kun u informatie vinden over de themagebieden, programmaonderdelen en de ‘call for proposals’.

EARLI SIG Professional Learning and Development

Van 11 tot en met 13 oktober organiseert de EARLI SIG Professional Learning and Development een conferentie met als titel: “Lifelong learning of professionals: Ex-ploring implications of a traditional labour market”. De organisatiecommissie staat onder leiding van prof. Els Boshuizen. Meer informatie is te vinden op http://www.open conference.net/index.php?cf=8.