1
N N 3 1 5 4 5 , 0 8 7 4
T O T A 8 7^
augu8tus 1975Instituut voor Cultuurtechniek en Waterhuishouding Wageningen
<
H E T A F V O E R O N D E R Z O E K IN MIDDE N- NOORD- B R A B A N T
ir. J. Bon
Nota's van het Instituut zijn in principe interne communicatiemidde-len, dus geen officiële publikaties.
Hun inhoud varieert sterk en kan zowel betrekking hebben op een eenvoudige weergave van cijferreeksen, als op een concluderende ^. discussie van onderzoeksresultaten. In de meeste gevallen zullen
f de conclusies echter van voorlopige aard zijn omdat het onderzoek iig nog niet is afgesloten.
' " ^ Bepaalde nota's komen niet voor verspreiding buiten het Instituut in aanmerking
'H\j t | i <?OG- 0 1
0000 0072
I N H O U D b i z . 1. INLEIDING 1 2. O P Z E T AFVOERONDERZOEK 1 3 . M E E T R E S U L T A T E N 4 3 . 1 . Afvoeren Boven-Donge 7
3 . 2 . Afvoeren van de Zandleij 13 3 . 3 . Afvoeren van de westelijke z i j r i v i e r e n van de 16
D o m m e l
4. VERGELIJKEND ONDERZOEK 20
5. SAMENVATTING 23 6. LITERATUUR 24
1. INLEIDING
Als bijdrage aan het w e r k van de C o ö r d i n a t i e g r o e p G e o h y d r o l o -g i s c h O n d e r z o e k Midden N o o r d - B r a b a n t was het I. C. W. o. a. de taak t o e b e d e e l d gegevens te v e r z a m e l e n betreffende de afvoer van de b e -k e n , wel-ke gebrui-kt zouden -kunnen w o r d e n voor de v a s t s t e l l i n g van
de w a t e r b a l a n s van het te o n d e r z o e k e n gebied.
De b e g r e n z i n g van het gebied is a l s volgt: De n o o r d g r e n s wordt g e v o r m d door de lijn Dongen-Loon op Zand-Vucht, de o o s t g r e n s loopt van Vucht o v e r O i r s c h o t - E e r s e l n a a r de Belgische g r e n s , de z u i d g r e n s v o r m t de r i j k s g r e n s m e t België en de westzijde wordt g e -v o r m d door de lijn D o n g e n - R i j e n - B a a r l e N a s s a u - B e l g i s c h e g r e n s .
Binnen dit gebied ligt een a a n t a l g r o t e r e en k l e i n e r e beken en r i v i e r e n die tot v e r s c h i l l e n d e w a t e r s c h a p p e n b e h o r e n . Het westelijk d e e l b e h o o r t tot het w a t e r s c h a p de Donge. H i e r w e r d e n a f v o e r m e t i n -gen v e r r i c h t in de bovenlopen van de Donge, te weten in de Oude Leij in het o o s t e n , de Grote Leij in het w e s t e n en de Hultense Leij t u s s e n beide genoemde r i v i e r e n in. In het n o o r d e n w e r d een gedeelte van de
Zandleij o n d e r z o c h t , die in het gelijknamige w a t e r s c h a p ligt. De a n d e r e r i v i e r e n liggen in het w a t e r s c h a p de D o m m e l . H i e r w e r d e n afvoergegevens v e r z a m e l d van de volgende r i v i e r e n m e t z i j -takken: de P o p p e l s e Leij die s t r o o m a f w a a r t s Nieuwe L e i j , V o o r s t e s t r o o m en E s s c h e s t r o o m h e e t , de R e u s e l die b e n e d e n s t r o o m s de A c h t e r s t e s t r o o m h e e t , de Groote B e e r z e en de Kleine B e e r z e tot het Wilhelminakanaal.
2. O P Z E T AFVOERONDERZOEK
Door de m e d e w e r k i n g van de genoemde w a t e r s c h a p p e n en het o v e r k o e p e l e n d W a t e r s c h a p W e s t - B r a b a n t konden afvoergegevens
w o r d e n v e r k r e g e n o v e r de p e r i o d e z o m e r '74 tot z o m e r ' 7 5 . Na e e n t e r r e i n v e r k e n n i n g w e r d e n de m e e t p u n t e n v a s t g e s t e l d . O m op een enkele dag zoveel mogelijk m e e t p u n t e n te kunnen opnemen, w e r d b e -sloten alleen bij gemakkelijk b e r e i k b a r e stuwen te gaan m e t e n m e t de o v e r s t o r t - h o o g t e m e t e r , die door het ICW w e r d ontwikkeld (BON, 1965). Daar in de bovenDonge p r a k t i s c h geen stuwen aanwezig w a -r e n w e -r d e n d a a -r doo-r het W a t e -r s c h a p W e s t - B -r a b a n t , die de metingen zou u i t v o e r e n , vaste noodstuwen gebouwd. De ligging van de m e e t -punten in de v e r s c h i l l e n d e w a t e r l o p e n is in fig, 1 aangegeven.
V o o r z o v e r de benodigde m a n k r a c h t en tijd door de w a t e r s c h a p -pen konden w o r d e n v r i j g e m a a k t , w e r d g e t r a c h t r e g e l m a t i g m e t i n g e n te v e r r i c h t e n . Door het m e t e n van de o v e r s t o r t - h o o g t e bij de stuw
2/3
kan de afvoer m e t de formule Q = 1. 705 m B h w o r d e n b e r e k e n d . Hierbij i s : Q = de te b e r e k e n e n afvoer in m / s e c
m = constante
B = o v e r s t o r t b r e e d t e (m) h = o v e r s t o r t h o o g t e (m)
Het is niet a l l e e n van belang te weten hoeveel w a t e r op een g e geven m o m e n t een stuw p a s s e e r t , doch ook h o e v e e l w a t e r uit het g e -b i e d t u s s e n twee m e e t p u n t e n wordt afgevoerd. Tijdens de v e r k e n n i n g b l e e k , dat s o m s op e e n s t r o o m a f w a a r t s gelegen m e e t p u n t m i n d e r w a t e r p a s s e e r d e dan op het e r b o v e n liggende m e e t p u n t . In s o m m i g e g e -b i e d e n w e r d namelijk -bij een -bovenliggende stuw afvoer g e c o n s t a t e e r d , t e r w i j l op een m e e t p u n t l a g e r geen afvoer p l a a t s had. Deze s o m s
s t e r k e w i s s e l i n g van afvoeren p e r beekpand zou kunnen duiden op geologische s t o r i n g e n in de opbouw van het t e r r e i n . Dergelijke v e r -s c h i j n -s e l e n w e r d e n v e r m e l d uit het gebied van de A -s t e n -s e Aa en bij Boekei in oostelijk N o o r d - B r a b a n t (BON, 1974; MOEN en BON, 1973; BON, 1972). Een wegzijging van w a t e r kan zich voordoen w a n n e e r de beek in een m i n d e r d o o r l a t e n d gebied plotseling o v e r g a a t in een s t e r k d o o r l a t e n d gebied zoals bijvoorbeeld vanuit een gebied w a a r i n op g e r i n g e diepte l e e m v o o r k o m t n a a r een zandgebied m e t l e e m op g r o t e r e diepte. In tijden m e t lage afvoeren en diepe g r o n d w a t e r s t a n den komen deze v e r s c h i j n s e l e n duidelijker tot uiting dan bij veel n e e r -slag en hoge g r o n d w a t e r s t a n d e n . M e e s t a l blijft dan in natte tijden de afvoer in l / s e c . ha in een wegzijgingsgebied bijna s t e e d s l a g e r dan in
0 - W a f c e r L o o p mat meetpunt De wo n j n g & kfcrn
£- plas&€h,vetine.n DID pom p & t a t i on
e e n kwelgebied.
Om de afvoer van een m e e t p a n d te bepalen, wordt van het debiet van het b e n e d e n s t e m e e t p u n t de afvoer van h e t bovenste m e e t p u n t afg e t r o k k e n . Wanneer een fout is afg e m a a k t in de metinafg van de o v e r s t o r t -hoogte of in de b e r e k e n i n g , dan w e r k t dit door in de bepaling van de afvoer t u s s e n de twee m e e t p u n t e n . Is de afvoer voor het boven -s t r o o m -s e punt te hoog of te laag b e r e k e n d , dan wordt de afvoer van h e t m e e t p a n d te laag of te hoog. Bij het g r a f i s c h u i t z e t t e n van de af-v o e r e n n a a r de tijd ziet m e n dat de a f af-v o e r af-v e r s chilien t u s s e n de twee opeenvolgende m e e t p u n t e n g r o t e r of k l e i n e r w o r d e n . Dit is b i j v o o r -b e e l d duidelijk w a a r te n e m e n in fig. 7 -bij de afvoeren van de punten
2 en 3 in de periode van half oktober tot half n o v e m b e r 1974.
Ook het tijdstip van de meting kan s o m s s t e r k e afwijkingen o p -l e v e r e n . Wanneer twee opeenvo-lgende m e e t p u n t e n in deze-lfde beek m e t een grote t i j d s r u i m t e worden g e m e t e n en zich s t o r i n g e n in het debiet hebben v o o r g e d a a n z o a l s een top van een afvoergolf of een t i j -delijke r i o o l - of s p o e l w a t e r l o z i n g , t r e d e n dergelijke v e r s c h i l l e n op.
Wanneer e c h t e r voldoende m e t i n g e n b e s c h i k b a a r zijn is wel een c o n c l u s i e te t r e k k e n over zaken als de gemiddelde hoogste en de g e -middelde l a a g s t e afvoeren gedurende de m e e t p e r i o d e . Heeft m e n ook nog de beschikking o v e r r e g i s t r e r e n d e p e i l s c h a l e n dan is na te gaan hoe groot het v e r s c h i l is t u s s e n de hoogste g e m e t e n afvoer en de g e -r e g i s t -r e e -r d e afvoe-r. Afhankelijk van het doel waa-rvoo-r m e n deze af-v o e r e n wil g e b r u i k e n kunnen redelijke schattingen gedaan w o r d e n o v e r gemiddelde w i n t e r of z o m e r a f v o e r e n , ten behoeve van de b e r e k e n i n g van de nuttige n e e r s l a g , of de hoogste afvoeren voor de b e -r e k e n i n g van de afmetingen van de leidingen en k u n s t w e -r k e n .
3 . M E E T R E S U L T A T E N
A c h t e r e e n v o l g e n s w o r d e n in het k o r t b e s p r o k e n de afvoeren die g e m e t e n zijn door het W a t e r s c h a p W e s t - B r a b a n t (Boven-Donge), het W a t e r s c h a p de Zandleij (Zandleij) en door het W a t e r s c h a p de D o m m e l (westelijk gelegen r i v i e r e n ) .
Wanneer de gegevens van de b e r e k e n d e afvoeren p e r m e e t p a n d n a a r de tijd worden u i t g e z e t , worden afvoeren gevonden die s t e r k in
3 C cr c ë - o 3 3 ~£. tra c X ft 3 0 s O o-O s 3 n 3 ( X ft 3 ^ « o-c 3 * " O 3 3 "c' ! 1 : Bi . . . L _ — — — -' —-• —-i ! P H ! f r ; r > ! | r r f ! *", < ft : f ! / \ S * % 1 ; ; r —jf-'- » f\|i' Vi f t -1 ' '.'' * V , J - \-l • * « • - . O B ; •" r ! j ! ! s i / ; 7Aj ! 6 \ \ k_ i ' i L i f *:. (. '•-LÀ **s "y ~ ;...;_.._! \ .. r •' j
1
-4-j | i ' ? ^ _._ ---—j
-T" ---r 'j a ^ R+--1 -1 -1 ••"" j j 1 — I -r- - j "i" "i i.. i i |-. i |-. |-. f -_. -4 ... ! ! i-! & -0 -0 • s" _.j_. . . . j . . . ] — f — -j r --•• 2- È ~ > r — 1. ». ,1 1 "j - j 1 ..;...; o *--%---- ks !» « ' • • • { - 4- ---i. . — -?? ui - -]••- -f-i ; | . I-.J i —--- 4--—-' -- -f-^
H 1
* % i ST 0 » % i k l ^ ^ i 1 1 \ : > t 1; i ---Î j -— — - • --:!--g r o o t t e kunnen w i s s e l e n . De v e r k r e !--g e n punten li!--g!--gen voor de w i n t e r 1974-1975 v e e l a l binnen bepaalde g r e n z e n . Topafvoeren worden bij deze incidentele m e t i n g e n p r a k t i s c h nooit g e m e t e n , e v e n m i n a l s de l a a g s t e afvoeren tenzij deze nul zijn. De afvoeren die bij een m e e t punt s t a a n v e r m e l d hebben b e t r e k k i n g op het b o v e n s t r o o m s e m e e t -pand tenzij in de figuren staat v e r m e l d dat het op de totale boven-s t r o o m boven-s e afvoergebied betrekking heeft.
3 . 1 . A f v o e r e n B o v e n - D o n g e
G e m e t e n w e r d in de beken Groote L e i j , Hultense Leij en Oude Leij op d i v e r s e m e e t p u n t e n (zie fig. 1).
In fig. 2 staan de afvoeren van de Groote Leij n a a r de tijd w e e r -gegeven. De afvoeren van de panden 1 en 2 zijn in vergelijking m e t de a n d e r e panden hoog. Vooral bij pand 1 zijn v e r s c h i l l e n d e afvoeren van m e e r dan 1 l / s e c . ha gevonden. N a a s t deze hoge afvoeren k o m e n e c h t e r ook lage afvoeren voor. Enkele m a l e n w e r d e n zelfs negatieve afvoeren b e r e k e n d . De o o r z a a k moet gezocht worden in het v e r s c h i l in het t i j d s t i p van m e t e n . Meetpunt 2 wordt m e e s t a l het e e r s t g e m e -ten en meetpunt 1 het l a a t s t . In die t u s s e n t i j d kan de rioollozing van Gilzen plaatsvinden die even boven punt 2 op de leiding k o m t . Door de geringe o p p e r v l a k t e van het m e e t p a n d 1 namelijk 87 ha l a a t de rioollozing al z e e r snel een hoge afvoer b e r e k e n e n . Hetzelfde geldt ook voor punt 2 doch in g e r i n g e r e m a t e (131 h a ) . De o v e r i g e boven-s t r o o m boven-s e panden vallen v r i j boven-snel droog. Deze zijn gelegen aan de oostflank van de R e i j e n s t o r i n g , in een grofzandig wegzijgingsgebied. Het m e e t p a n d 2 a ( 75 ha) geeft in v e r g e l i j k i n g m e t de de panden 3 en 4 m e e r w a t e r namelijk tot even over 0, 3 l / s e c . ha als top in de win-t e r , win-tegen 0, 03 l / s e c . ha in de panden 3 en 4.
De afvoergegevens van de Hultense Leij s t a a n in fig. 3 w e e r -gegeven. Dit s t r o o m g e b i e d is wel het d r o o g s t e in de bovenlopen van de Donge. In de z o m e r heeft geen afvoer p l a a t s . P a s l a a t in de h e r f s t na de z e e r natte z o m e r 1974 begonnen de beekjes w a t e r af te v o e r e n . Behalve het m e e t p a n d 1 dat s o m s m e e r dan 0,2 l / s e c . ha afvoert (gem i d d e l d 0,15 l / s e c . h a ) , liggen de afvoeren voor de a n d e r e (gem e e t punten bijna alle beneden de 0, 1 l / s e c . ha in de w i n t e r . Het m e e t -pand 4 geeft zelfs vele m a l e n negatieve afvoeren. Dit -pand moet dan
3 C 3 3 " w B 3 ° s c • £ • 3 c c s s . 3 O s O n a 3 f» 3 si S o. t 3 1 ?~S ! IÓ I 3 C 2 . & c — " S ~"! 3 fr—"^" | i •g — 1 : s: ! • -i t 1 ! ; ~s^ 1 ! ; d i l l_ i i : " — ._._..J '• 1 • • i 4 --:-*-._... 1 "T" i - + - • 1 r "Iv v i [ P - j-î ! _± | 1 9 ^ » / *i
it
V H-\ l /l'
i
#-/?-4-i ; -4-* il = 0 f • î * — • ; : . 1 * 'A —i*.-. i« T" i» r*N • t r •V-' • •V-' I V 4 < ; t
V
i :/ ^ / i l ( b ! ! \ "J j _j ! -- J -• -r— j i . ..f . ...J..,. y : K— P i • \^r \! V / ^ \. r ' i \T' r T^ /r * * i • i -"""H ^ =* •' -"'"" o —(-- 7t-i i i i H" J i ; -1 1 i ! i \ - » ! <-*.. \ -j™ i ; i I > ! j -" T S. 1 j - 4- ---_ ! - • • - ) - • • 1 •r i ! --[-• { "F l 1 •• i-! ! i "j i i ~> -i f i ! i ~ " f ' • j -- -- ] -- • Ê _ — • 1-+
. — • i - • ... j j i i i i i i ! [ i ! 1 ! j j .. . J... j 4 '"i i ! -!-! "i i ! ••••i-"t" T i i • t i • i ! j" i i i •• i • '• a Î t i i i f -4_. i i l 1 •f i ; i i ! * l ^ i j i i --!-• i i •i-i i « ^ <* • ! i 8 ! ! i i .: - 'i !"" 1 CD ' i > i »! i ! <> -p — rÔ' i 1 1 3 t" »«T 1 • -\ 1 a ! » 1 " *i ^ ! 8t v ^ 4 . . . * :L.
r
r r S* » 1 . b ! > . h » i j j ; fcn it ' JJ: • -{ ... 1 i 1"b
•*!-S
^ •• i ' -• »1 7 .._[... > ! 1 - ' [ — "1"' 1 . „ . -• f — H •—-l-^ 5 Kl i P ! ^ i ta T" 5-0 « ' " f -A . _ --*V A. ^._ ^K •__..!... ^ % > N ,. J S 0 * s. : —" " T " 1 _.. 1 ! i • j -- -;- r---;• -V ? -s N j C * < < V ^ 1-"!"' i » i « i V • f e § 1 %t < ^ •* «1 i V <$ « <* j i "1 h V t H N ^ «. ' .t : * « N ^ • * « .M ». * 3 ~5 Jjf ^ V O ' ! : N V \ In \ Q Ç V. ; Ni 9 ; * ; \ ; N • i l " ; N I ^ Is <* « j - te **s s> v _Jà ^ O [ 1 (J « M i "H $ i
i
s : -* o ! i i 1 • - • « ! i ; j O 1 i 1 ! i r ! i ! •n O ! O 1 i i ! • N « i « * 1 • IA i ° 4 ; ! Q ' _ •«= : •< <=» 1* 4% r * T ° i « o r4' *w • Ä 0 F ° 1 i » « h 4 < 0 A > * .A{
'A 4 .^ «•r.
' • # * * « / : i « —« i'i
4 \«'Î
41 ^ ^ 4 1 4, '«4 \ * T 4' uti
> •4 ' À * 1 1 \ . . : • i i " ' • 1 . .. : • w 3 * c 3_ E fe_ , E 3 R Ü C J3 Ê • D ' Ü t- O -O o L. F a s û-5 3 3 ra -^ 2 . û . . i ^ ro J 31
E *ook in een wegzijgingsgebied gelegen zijn. Het meetpunt 2 is k o r t na h e t begin van de m e t i n g e n v e r v a l l e n door de u i t v o e r i n g van r u i l v e r -kavelings w e r k e n .
De Oude L e i j , ook wel de Boven-Donge genoemd geeft ook weinig w a t e r (zie fig. 4). Behalve de hoge afvoer van m e e t p a n d 3 (148 ha) op 23 oktober van 0, 89 l / s e c . ha liggen de hoogste g e m e t e n afvoeren tot j a n u a r i 1975 rond de 0,3 l / s e c . ha. De e e r s t g e n o e m d e top zal v e r moedelijk op een foutieve b e r e k e n i n g voor de meetpunten 3 of 4 b e -r u s t e n . Na j a n u a -r i blijkt de afvoe-r van het pand 3 vele m a l e n negatief te zijn. V e r o n d e r s t e l d kan worden dat dit pand voor een deel in een wegzijgingsgebied ligt. Het meetpunt 1, bij a n d e r e o n d e r z o e k i n g e n ook wel meetpunt Dongewijk genoemd, heeft in de z o m e r ook vele m a l e n negatieve afvoeren. De g e m e t e n hoogste afvoeren liggen ook h i e r laag en b e d r a g e n o n g e v e e r 0, 06 l / s e c . ha. Op dit m e e t p u n t wordt ook nog ijzerhoudend s p o e l w a t e r van de d r i n k w a t e r l e i d i n g m a a t s c h a p -pij T i l b u r g geloosd w a a r v a n het p o m p s t a t i o n op z e e r g e r i n g e afstand van de beek ligt. De wegzijging die in dit pand plaatsvindt kan zowel het gevolg zijn van de w a t e r onttrekking door het pompstation als door een geologische s t o r i n g . De p l a a t s e n w a a r wegzijging plaatsvindt s t a a n in fig. 1 aangegeven. De afvoer van m e e t p a n d 2 ligt wat h o g e r dan die van m e e t p a n d 3. Op pand 2 wordt r i o o l w a t e r geloosd van het d o r p R i e l . Van de o v e r i g e m e e t p u n t e n liggen de afvoeren e v e n e e n s l a a g . Zij zijn voor het o v e r z i c h t in de figuur weggelaten.
Worden de t o t a a l a f v o e r e n op de eindmeetpunten bekeken (fig. 5), dan vallen d i r e c t de lage afvoeren op, w a a r v a n de toppen om en bij de 0,1 l / s e c . ha b e d r a g e n . Bij het m e e t p u n t 1 van de Oude Leij of
Dongewijk w e r d e e n r e g i s t r e r e n d e p e i l s c h a a l g e ï n s t a l l e e r d . De hoog-ste g e r e g i s t r e e r d e afvoer w e r d eind m a a r t 1975 b e r e k e n d op 0, 185 l / s e c . h a . De o n t w e r p n o r m e n voor de b e e k v e r b e t e r i n g e n zijn in de fi-guur v e r m e l d en b e d r a g e n voor de Groote L e i j , de Hultense Leij en de Oude Leij r e s p e c t i e v e l i j k 0,73 l / s e c . ha, 0,67 l / s e c . ha en 0,51 l / s e c . ha. De Hultense Leij die in de z o m e r bijna s t e e d s droog s t a a t en in de winter weinig afvoert, wordt geacht m e e r w a t e r af te v o e r e n dan de Oude L e i j . Bij de v a s t s t e l l i n g van de a f v o e r n o r m e n zal w a a r schijnlijk rekening gehouden zijn m e t de thans in aanleg zijnde p e r s leidingen van de r i o l e r i n g e n van Gilzen en Riel n a a r z u i v e r i n g s i n s t a l -l a t i e s , die het water buiten de meetpanden -lozen. De afvoerfrequenties
0.06 0. 00 -0.67 0. 08 0 . 0 1 0.27 (0.41) 0 . 4 5 (0.65) 0.51
v a n de Boven-Donge zijn g e b a s e e r d op afvoeren in de n a t t e j a r e n 1965 en 1966 van de R i j k s w a t e r s t a a t (1967) en de Koninklijke N e d e r -l a n d s e Heidemij (1966). Het m e e t p u n t Hu-lten van de H e i d e m i j va-lt o n g e v e e r s a m e n m e t meetpunt 1 van de Groote L e i j , dus na de s a menvloeiing m e t de Hultense L e i j . In o n d e r s t a a n d e t a b e l is een o v e r -zicht gegeven van de r e s u l t a t e n van bovengenoemde o n d e r z o e k i n g e n .
T a b e l 1. O v e r z i c h t af v o e r o n d e r zoek Boven-Donge in l / s e c . ha
Opname Groote Leij Hultense Leij Oude Leij (riool (+ riool) + s p o e l w a t e r ) ICW, g e m . winter 0. 08 ICW, g e m . z o m e r 0. 02 KNHM, l x / j r (0, l x / j r ) 0. 72 ( 1 . 07) RWS, l x / j r (0, l x / j r ) O n t w e r p n o r m 0 . 7 3
Voor de Groote Leij geeft pand 1 hoge afvoeren, doch voor het totale afvoergebied ligt de gemiddelde afvoer in de w i n t e r 1 9 7 4 - ' 7 5 op 0, 08 l / s e c . ha. Vergelijkt m e n de e e n s p e r week g e m e t e n w a a r d e n m e t de toppen die zijn g e r e g i s t r e e r d , dan is h i e r u i t wel een v e r h o u -ding te bepalen , die voor i e d e r deel van het s t r o o m g e b i e d a n d e r s is vanwege v e r s c h i l l e n in b e r g i n g , h e l l i n g , g r o n d s o o r t enz. Voor de Oude Leij liggen de toppen o n g e v e e r d r i e en een half m a a l zo hoog als het gemiddelde van de gerne ten w a a r d e n . In dit geval zou voor de natte winter 1 9 7 4 ' 7 5 de topafvoer op 0,28 l / s e c . ha k o m e n te l i g gen. Dit cijfer komt dicht in de b u u r t van dat wat de KNHM heeft b e -r e k e n d volgens d e methode de J a g e -r . De hoogste g e -r e g i s t -r e e -r d e af-v o e r af-van de Oude Leij bleek 0, 185 l / s e c . ha te b e d r a g e n bij een regen-val van r u i m 20 m m w a a r b i j een r e g e n p e r i o d e vooraf was gegaan aan de m e e t d a t u m .
Het blijft moeilijk om uit betrekkelijk k o r t e w a a r n e m i n g s p e r i o -den een conclusie te t r e k k e n over de afvoer die gemiddeld eens p e r j a a r kan v o o r k o m e n , zoals in tabel 1 is te zien.
12 "E K : c Vl Vl VI i» 3 rt T O a 7r' 8 S\ - 1 a 3 < O 3
I
f o. 1 ( O C c 3 * 0» • o 2. i ~:. -• -• : . .::_ — :f" ... 1 i« -H; :::i ;;: ';•• -•:••.. ' • : ~ . :-_ :; '••i-• * /K
i
:.\l: -! .Ï, v -: p> \*i V **h
'••:? * ••^ -;Ti " : :h
•;* -. v • • • — r ! ' ' • V ^ «.;--. i : ^ r* _ • : ^ *-.: •:: • ^ • ' • /• .-•' •::; > :::: i*: • » : : • O r» v,7 » : • : * r :*-* • 71 Si fff K • r*': ?-* ~~: -: ' •:Ü • : » * "v / tt * \ \ % *.:.. :*** : : :;w
>:-i«; r'. *'••* • , • •n* [y ^ / ''.'. • * • • .:^ *T ^ t: ! k ; •V :!tl* •, " - l •: y \ -% 0 • 0 — v^ -.•:. '*. :-*r
•-• *. < 4. r.*\ :•:,. -1 • Hi: ,' • • • • • ' : "'. J* ••' ** / m ; C M --',*•* ' --> m + ' J V g1
::! * ( • s . • E -iï-»g
-:j: ef*
ir. •~: --• --• ' : 1 • : L::.: c : : . i: : .::: *8P i!:. •:* <4 T ,.:. ;-::SI
l>: ^f
r
^5::
I
] .. h. _ ILi 5>"; ^5
»» ; •H
s : ^ i : :iit ::;r ^; ••Tr ::•• ~ Ü T •:.; :.;: •:ir vo3 . 2 . A f v o e r e n v a n d e Z a n d l e i j
De beken s t r o m e n in de bovenlopen alle n a a r het n o o r d o o s t e n t e r w i j l de Zandleij van w e s t n a a r oost s t r o o m t . Bij H e l v o i r t buigt de b e e k o m n a a r het n o o r d e n om uit te monden in het A f w a t e r i n g s k a n a a l . De oostelijke s t r o o m r i c h t i n g van de Zandleij wordt v e r o o r z a a k t door de b r e d e stuifzandrug van Loon op Zand en de Drunense duinen. Door de r e c e n t e b e e k v e r b e t e r i n g e n zijn v o o r a l in het westelijke deel de b e ken s t e r k v e r d i e p t tot beneden de l e m i g e fijnzandige toplagen, w a a r -door het v r o e g e r natte gebied a a n m e r k e l i j k b e t e r is o n t w a t e r d . Door de s o m s moeilijk te b e r e i k e n stuwen in de hoofdleiding en het l a n g d u r i g d r o o g s t a a n van de kleine zijleidingen, w e r d e n na v e r k e n -ning s l e c h t s d r i e m e e t p u n t e n uitgezocht. Langs de S c h o o r s t r a a t w e r d bij twee stuwen g e m e t e n en wel in de Oude Zandleij (meetpunt 2) en in de Omloopleiding (meetpunt 3). Deze Omloopleiding snijdt een bocht van de Oude Zandleij af bij een v e r d e e l w e r k , dat v o o r n a m e l i j k w a t e r ontvangt van de r i o l e r i n g s i n s t a l l a t i e T i l b u r g - N o o r d en de bijbehorende vloeivelden. De afvoer h i e r v a n ligt d o o r g a a n s t u s s e n de 200 à 300 l / s e c , b e r e k e n d uit dagafvoergegevens van de z u i v e r i n g s i n s t a l l a t i e en i s aanzienlijk m e e r dan de landelijke afvoer uit het b o v e n s t r o o m s e gebied van de m e e t p u n t e n 2 en 3 s a m e n . Het meetpunt 1 ligt even ten o o s t e n van de s a m e n v l o e i i n g van de Oude Zandleij en Omloopleiding.
Om de landelijke afvoer van het m e e t p a n d 1 te b e r e k e n e n w e r d , n e t als bij 3. 1 is v e r m e l d , de s o m van de afvoeren van de m e e t p u n t e n 2 en 3 afgetrokken van de afvoer op m e e t p u n t 1 (zie fig. 6). H o e -wel in m e e t p a n d 1 enkele zijbeken u i t k o m e n die hun o o r s p r o n g aan de n o o r d r a n d van T i l b u r g hebben, blijkt de landelijke afvoer in de z o m e r vele m a l e n negatief te zijn. Wegzijging m o e t h i e r wel de o o r -zaak van zijn. De gemiddelde w i n t e r a f v o e r b e d r a a g t o n g e v e e r 0,15 l / s e c . ha. Het v e r l o o p van de afvoerlijn van m e e t p a n d 1 is v r i j r e g e l -m a t i g , in t e g e n s t e l l i n g tot de afvoer van de panden 2 en 3 s a -m e n . Dit w o r d t v e r o o r z a a k t doordat de riooldagafvoer gemiddeld w e r d en o m -g e r e k e n d in l / s e c . De lozin-g van het r i o o l w a t e r heeft niet r e -g e l m a t i -g p l a a t s w a a r d o o r g r o t e fluctuaties w e r d e n v e r k r e g e n in de b e r e k e n d e afvoeren. Toch blijkt uit fig. 6 dat de landelijke afvoer van de p a n -den 2 en 3 s a m e n h o g e r i s , namelijk 0, 2 l / s e c . ha dan die van pand 1.
14 w e CK) C «rt r » «rt n . r t n» 3 (V 0 a 7 TB O o -3 < f t 3 O " a rt a d . rt 3 2% - i t u a 3 C nPa o -c t u t u -a 3 :':-;••' t s s * !" :: : -o ••Ü; * 1 V :\. \ : J • : : » ... iy
s.
/ • , VJ : -H .s . :N \ ** : • ! • '.'• 1 \ S • • * & -< i / *-/ (• \ / • _^ / \ '. ; • äH -*»' ^ / i t * / * * /: \ • N ^ te >S'; N ^ -" ^ L * > •«' •* 7? *• T1 . : • -. / ••' .... ~-: : ^ • * * > +•* •-,.-?.7
y \ \ *£** ••?-^ 0 * - ..-• < ..-•'7
/' < r o s* î* " " • * _ .T.. . 7 * t B l 1 _ •*'' ' • - . • 1 • * f c . « < -.<: ', * M i-n (' > :~ / ,# • 4 »' OB ->+ -». • " -—. -*» - : - i ' "** :r:J" ; :: • . : ! >[ *< * 4<: : » • • : :i > t •: >::: :*.:1
ri > a,: «: ». : :. : :. K. 1 i • h • k ' S : = >: ! • r- m-» «• S » im.
• • » - . . i*—r
s. 4 », ». Et S. h ' i ^ ^.1 ? ^ =1 -:-' •-* Ôf••i r:; --
•»-£
S
l
H3 O « «« ; f» .. • .... :*1 •: : % Ci VJ W§
ÏV-IS
u j <ul Q1
Siîï
1 0 . «1 1 . *1
1
1
,"r* . . .::;-'I
> 1 1 1 1 + Si:-1
: • * ] < 8 ^5 « , —-O H -•V
\ ocv
; \ \ \ V \ \ \ \ \ V \A
\ / 3 .f
11 0f
f-tir .... [
l
! I i4'
-.-* \ \ • • o .> • — • «> s -;•' \ ^ -«a i N / N. P — -H '5 E b ™ O. rt (0r
E rt -O rt C Si L_ S- 0 E -o '.o E > c ' «3 0 = 4f s 0 £ tA 00 I- rt V » 3 15Uit fig. 7 is duidelijk op te m e r k e n dat de totaalafvoer op m e e t -punt 1 g e r i n g e r is dan die welke langs de m e e t p u n t e n 2 en 3 p a s s e e r t . In deze figuur is dus de v u i l w a t e r afvoer van T i l b u r g N o o r d i n b e g r e -pen. De g e m e t e n topafvoer van m e e t p u n t 1 b e d r o e g 0,43 l / s e c . ha op 13 d e c e m b e r 1974 en 0,88 l / s e c . ha voor de punten 2 en 3 t e z a m e n op 28 oktober 1974. De gemiddelde afvoer van punt 1 i s o n g e v e e r 0, 3 l / s e c . ha en van 2 en 3 s a m e n o n g e v e e r 0,70 l / s e c . h a .
Ook de afzonderlijke afvoeren van de punten 2 en 3 s t a a n in fig. 7 aangegeven. Afhankelijk van de k i e p s t a n d e n bij het v e r d e e l w e r k kan e r m e e r of m i n d e r w a t e r n a a r de omloopleiding of n a a r de Oude Zand-l e i j . Deze Zand-leidingen m o e t e n zodanige afmetingen hebben om de s o m s g r o t e w a t e r m a s s a ' s te v e r w e r k e n . Uit deze figuur blijkt dat na 14 o k t o b e r 1974 een k l e p bij het v e r d e e l w e r k bijna w e r d g e s l o t e n , w a a r -door bijna al het w a t e r -door de Oude Zandleij s t r o o m d e en een af-v o e r t o p af-van 1,34 l / s e c . ha w e r d g e m e t e n , t e r w i j l in de omloopleiding s l e c h t s 0 , 3 4 l / s e c . ha w e r d afgevoerd. Dit duurde tot o n g e v e e r 11 n o -v e m b e r .
De wegzijging die in m e e t p a n d 1 p l a a t s v i n d t zal w a a r s c h i j n l i j k bij de s a m e n v l o e i i n g van de Oude Zandleij en Omloopleiding p l a a t s -vinden. D a a r w o r d e n grote m o e r a s s i g e gebieden aangetroffen, die op de wijstgronden langs de P e e l r a n d b r e u k in O o s t - N o o r d - B r a b a n t v o o r k o m e n .
3 . 3 . A f v o e r e n v a n d e w e s t e l i j k e z i j r i v i e r e n v a n d e D o m m e l
In het w a t e r s c h a p de D o m m e l w e r d in een a a n t a l westelijke z i j -r i v i e -r e n van de Dommel g e m e t e n . De m e e s t westelijke -r i v i e -r is de Nieuwe L e i j , die zich boven het meetpunt 3 bij Goirle s p l i t s t in de P o p p e l s e Leij en de R o v e r t s e L e i j . Beide zijn g r e n s o v e r s c h r i j d e n d e r i v i e r e n zonder stuwen. Door g e b r e k aan tijd en m a n k r a c h t was het n i e t mogelijk een indruk te k r i j g e n van de afvoeren bij de g r e n s (zie fig. 8). Op grond van de enkele afvoergegevens en de t e r r e i n -b e o o r d e l i n g t e r p l a a t s e , wordt v e r o n d e r s t e l d dat in het m e e t p a n d 3 wegzijging p l a a t s kan vinden. In fig. 8 s t a a n ook nog enkele b e n e d e n
-s t r o o m -s e punten aangegeven namelijk punt 2 (Voor-ste -s t r o o m ) en punt 1 ( E s s c h e s t r o o m ) , beide bij O i s t e r w i j k . T u s s e n de punten 2 en
:' i •'-•'.] M f)
g
§
ko «à ^ kK
— « 1 -< 9. « : \ O s K V < •J S c * > ^ ^v
!> « ~ i j • Vi a o fi -S •If • :S < —L V j j :! i « « i • -**1
• • • . • < c r V 1 , ^ Si C N S s I 1 'o8
:t i 1 ' a • p G OC c k- -• . S' N T S — V Si • N ' 1 * . > "s 32k
M Ö ;>4; ^ " N ^ j • -£ ^ *-3 Q ' y '., ^ --,> .>: ^ \ N S • * r:; »S ^ >« :>f — t . \ • > • ^ i :;\ ?# 5? ' V - ^_-i ^ N T e s •i« ;.': i 1 .1 11 1 -•" ci. T^v
: i;iri||-i »: -. t: !•:;fe i :
i:h
M
*::
;:i
* = , » : 0r
Al t 1 7 t 1 ^r:
:;
'L> 1 f5 T -n
il
î l
M
T?
f
f C i '? • .1 * * t ••.* * 4 * >. " s o -1 a Lrrt-s " /' s i . 4> E a . (4 (Q C "{2 i_ - o l_ £ > » 0 c 0 e o p £ E IA Vt 00 2 rt H «^ .— 173 wordt v e e l r i o o l w a t e r geloosd van T i l b u r g - O o s t en boven punt 1 van Oisterwijk en H a a r e n .
De afvoeren van de R e u s e l (meetpunten 8 t / m 15: fig. 9) w e r d e n wat m e e r frequent opgenomen dan in het vorige s t r o o m g e b i e d , doch. de t i j d s r u i m t e n t u s s e n de opnamen zijn nog te g r o o t . Bovendien w e r -den de meetpunten dikwijls niet alle op eenzelfde dag o p g e m e t e n . D a a r d o o r was het moeilijk o m gefundeerde c o n c l u s i e s te t r e k k e n . De afvoermetingen in het w a t e r s c h a p van de Dommel w a r e n s p e c i a a l g e r i c h t op het gebied ten zuiden van het W i l h e l m i n a k a n a a l , hoewel m e e t p u n t 8 in de A c h t e r s t e s t r o o m bij O i s t e r w i j k ook vele m a l e n w e r d g e m e t e n . Van de m e e t p a n d e n 9, 10, 1 1 , 12 en 15 w e r d e n enkele m a l e n afvoeren g e m e t e n die h o g e r w a r e n dan 0, 5 l / s e c . ha. Op de m e e t p u n t e n 11 en 12 bij D i e s s e n en B a a r s c h o t s t a a n a u t o m a t i s c h e
stuwen om een z e k e r beekpeil te handhaven. Loopt het beekpeil te hoog op dan gaat de klep a u t o m a t i s c h n a a r beneden w a a r d o o r een golf w a t e r in het volgende pand s t r o o m t , w a a r d o o r d a a r hoge afvoeren g e -m e t e n kunnen w o r d e n . D a a r n a heeft het pand w e e r tijd nodig o -m op peil te k o m e n . H i e r d o o r zijn de afvoer fluctuatie s van deze m e e t p a n -den z e e r groot en wor-den s o m s negatieve w a a r d e n gevon-den.
Van de o v e r i g e m e e t p a n d e n zijn de afvoeren tijdens de m e t i n g e n beneden de 0 , 3 l / s e c . ha. Wegzijging wordt v e r o n d e r s t e l d voor te k o m e n bij de m e e t p a n d e n 13, 13a en 14 en kwel bij de m e e t p a n d e n
9, 10 en 15.
In het s t r o o m g e b i e d van de Groote B e e r ze liggen de punten 16 t / m 22. Ook h i e r is het a a n t a l metingen g e r i n g (fig. 10). Afvoeren van m e e r dan 0, 5 l / s e c . ha w e r d e n g e m e t e n in het m e e t p a n d 17. D a a r kan kwel o p t r e d e n . Wegzijging wordt v e r o n d e r s t e l d in de panden 16 en 22, die a l s hoogste g e m e t e n afvoer ca. 0,2 l / s e c . ha gaven. De o v e r i g e m e e t p a n d e n gaven afvoeren te zien die t u s s e n de 0, 3 en 0, 5 l / s e c . ha liggen. De v r i j hoge afvoeren in m e e t p a n d 18 bij C a s t e r e n kunnen het gevolg zijn van rioollozingen van R e u s e l , Bladel en H a p e r t .
In het s t r o o m g e b i e d van de Kleine B e e r z e liggen de m e e t p u n t e n 23 t / m 28. De stuw bij 24 r e g e l t de t o e v o e r in de oude loop van de Kleine B e e r z e die door een n a t u u r g e b i e d loopt. Stuw 23 v o e r t het g r o o t s t e deel van het w a t e r via een omleiding af. Heel dikwijls
IL
a
w a C = Ot) C tn M ° I n 3 "7 TT8 0 « a 3 < 3 « 8 a » CL (D fO —*.V ^
C ft) C 3 - 1 2 3 2. -•• • I l ":-L
h * : .: »c'. • ;i
\i
i
p • t[;
:!:i
NIvà
1
!. \ :•« / / r: ::-| V-i . :: "c
:\ :5-S::.S
i/
» 7>» ^ :j: :* »• '•*• r-ï
\ ïS
/ / / / ^ \ ', i* i i \ \':•y
V
>f
k
-•.'s,
• : * ':\ * *i
/ x' : • • !i
m. :• : : -S ::'. \ '• ..y 1 •\ •i ' • • ' : / > l 1 ...-ar v' :•••: \ .i l i : . > ** ;S, r:,. o 1 * y s -s • X 1 y \ V -5 / y a \ /.: s 1 / / \ S r« X N C 1 3 S ::."• ^ r». S:: V 5* -• «V *• • . • S "\ "^ iEl"
> S v t» Çj : 9 i t t i £ x 2 S3N
S!
-.:: ::;; **;;;; & ^ i>i « i . K1
N ft ' J-: J-: J-:J-: ; :: : a *... 2> • ' * >.1
ii*
*s3 H. S .1
§
^ fe' * •t§
M
•~: « 5x 1» 1920 ç_ Si a c 4/1 irt -2 S r » n 3 ft 0 E 3 Te S n • 3 < 3 Q> C L 5 0 • * ft
i
n (O —». Ol N O 1 21. a i a C o-C 0» 3 3 y tu 0» " O 3 2. ) 11
X 1 11
t:
1
/ f o 8 1 J 1 1 r i i t : : 1 t 1 > \ !• \ ^it
( \ 1 ! s. £ ;:H ^ > i >.:. t ; i. \; A4
. .< \., :/; • . : > V 'S.; y \ 1 1l}
J sii
*••' 4iJ'S
i1' * \ -. I 1 • A / /.* \l
;i
• * • N» X «» 1 ; Y-V X \ r , >4 :\ i '/ : • •il
ï
i i: < L _ $ h < / 3 i*-. M. 00 \ 0 1[
J>a 3 1 3* 3 s : • ^ O l (* f * ft » 1 ^ o . ta 1-ha v i * f1 ta . > 0 4 fc> K b r 1 1 • 1; 1 i . t < | «1 0 1 : -• -• ' & > » -3s
5S
>1
FV N . • ;•;• ' •: :.:.r
»> fr "V. 5» Ni ^5Si
N .i
N ^ :; 3 »heeft geen afvoer o v e r beide stuwen p l a a t s of is de afvoer negatief. In fig. 11 blijkt dat de afvoeren die in de Kleine B e e r z e zijn g e m e t e n l a g e r liggen dan die van de Groote B e e r z e . Dit wil niet zeggen dat de afvoer welke e e n m a a l p e r j a a r kan o p t r e d e n ook k l e i n e r is bij de Groote B e e r z e . Wegzijging wordt in dit s t r o o m g e b i e d in m i n d e r e of m e e r d e r e m a t e bij alle meetpanden v e r o n d e r s t e l d .
E e n o v e r z i c h t van de totale afvoer op de eindpunten van deze v i e r s t r o o m g e b i e d e n beneden het Wilhelminakanaal, kon door het geringe a a n t a l w a a r n e m i n g e n niet g e m a a k t w o r d e n . Uit de b e s c h i k b a r e g e g e -vens i s wel gebleken dat deze afvoeren laag w a r e n en op een enkele na beneden 0 , 3 l / s e c . ha liggen.
4 . VERGELIJKEND ONDERZOEK
Uit het o n d e r z o e k blijkt wel dat in het a l g e m e e n de afvoeren in h e t o n d e r z o e k s g e b i e d niet hoog zijn. O n d e r d e l e n van s t r o o m g e b i e d e n hebben zelfs z e e r lage afvoeren. De o o r z a a k h i e r v a n m o e t gezocht w o r d e n in de g r o t e g r o n d w a t e r b e r g i n g t u s s e n de beken en de a a n w e -zigheid van een v r i j dik pakket dekzand. L e e m g r o n d e n geven v e e l a l hoge topafvoeren d o o r d a t de b e r g i n g s c a p a c i t e i t v r i j g e r i n g i s . Bovendien zullen geologische s t o r i n g e n aanleiding geven tot een p l a a t s e -lijke kwel en m e e r s t r o o k s g e w i j z e gebieden m e t wegzijging.
Al deze factoren r e s u l t e r e n in een afvoer, die op het e i n d m e e t punt b e t r e k k e l i j k l a a g i s . Afvoeren van 1 of m e e r l / s e c . ha die v e e l -al g e b r u i k t worden voor de v e r b e t e r i n g van leidingen, k o m e n niet of nauwelijks voor. Uit de gegevens betreffende m a a n d a f v o e r e n v e r z a -m e l d door de P r o v i n c i a l e W a t e r s t a a t van N o o r d - B r a b a n t en die op g e m i d d e l d e dagafvoeren zijn o m g e r e k e n d , blijken ook deze lage af-v o e r e n . Het zijn dus z e k e r geen topafaf-voeren.
In t a b e l 2 zijn van enkele m e e t p u n t e n de gemiddelde m a x i m u m en m i n i m u m afvoeren w e e r g e g e v e n .
Uit deze tabel blijkt dat in M i d d e n - N o o r d - B r a b a n t de afvoeren v e e l l a g e r zijn dan die in O o s t - en W e s t - N o o r d - B r a b a n t .
^tKQflw ^ftbltt^ wan> do. t ) o m r w ( l w*Aw«kn<ts*^ t » , , . t^ki^rtn» lXJ>er'|«.«.r \ X 22
haal 28 22 2 3 4 86 600 173 210 15 140 28 560 40 250 m m / d 0 . 1 5 0 . 1 4 0 . 1 7 0 . 2 1 0 . 1 6 l / e . h. 0 . 0 1 7 0 . 0 1 6 0 . 0 2 0 . 0 2 4 0 . 0 1 8 IX '62 IX '62 VIII'64 VIII'62 VIII'64 m m / d 5 . 6 2 . 3 3 2 . 4 9 5 . 3 7 3 . 8 4 1 / s . h . 0 . 6 5 0 . 2 7 0 . 2 9 0 . 6 2 0 . 4 4 XII '65 XII '65 XII' 66 XII '65 X I I ' 6 5 T a b e l 2. Gemiddelde m i n i m u m en m a x i m u m afvoer, b e r e k e n d uit
m a a n d a f v o e r e n n a a r gegevens van de P r o v i n c i a l e W a t e r s t a a t N o o r d - B r a b a n t G e b i e d Meetpunt p e i l - ha m i n . Q dd. m a x . Q dd. O o s t - B r a b a n t : 1. Aa Den B o s c h G M i d d e n - B r a b a n t : 2. D o m m e l Vluchter»tuw AZ 3 . Donge Dongen B W e s t - B r a b a n t : 4. Aa of Weerija Oranjeboombrug D 5. Mark D u i v e l s b r u g E
SNIJDELAAR (1958) heeft een r a p p o r t o p g e s t e l d o v e r de f r e -q u e n t i e s van afvoeren in het s t r o o m g e b i e d van de D o m m e l . H i e r i n s t a a n in grafieken aangegeven de afvoeren die e e n s in de 10 j a a r op kunnen t r e d e n of w o r d e n o v e r s c h r e d e n . Omdat de e x t r a p o l a t i e welke hij u i t v o e r t o m deze afvoeren te k r i j g e n wat gewaagd lijkt zijn ze door ons t e r u g g e b r a c h t tot afvoeren m e t een frequentie van 1 m a a l p e r j a a r . In fig. 12 s t a a n deze afvoeren in de s t r o o m g e b i e d e n v e r m e l d . De getallen hebben b e t r e k k i n g op h e t hele b o v e n s t r o o m s e g e bied van het betreffende m e e t p u n t dus v e e l a l na s a m e n g a a n van m e e r d e r e s u b s t r o o m g e b i e d e n . Slechts in de bovenste s t r o o m g e b i e d e n h e b -b e n de c i j f e r s -b e t r e k k i n g op het s t r o o m g e -b i e d zelf en zijn de c i j f e r s binnen een v i e r k a n t j e g e p l a a t s t . Vanaf de Kleine B e e r ze en de w e s t w a a r t s gelegen s t r o o m g e b i e d e n k o m e n de afvoeren o n g e v e e r o v e r e e n m e t die van dit o n d e r z o e k en kunnen a l s zodanig m e t e l k a a r w o r -den v e r g e l e k e n . H i e r b i j valt het op dat de Kleine B e e r ze een h o g e r e afvoer heeft dan de Groote B e e r z e , t e r w i j l dit in de v e r z a m e l d e g e -gevens niet tot uiting k w a m .
5. SAMENVATTING
In het k a d e r van h e t Geohydrologisch O n d e r z o e k M i d d e n N o o r d -B r a b a n t heeft een a f v o e r o n d e r z o e k plaatsgevonden n a a r de a f v o e r e n van d i v e r s e beken. Door de m e d e w e r k i n g van de w a t e r s c h a p p e n WestB r a b a n t , de Zandleij en de D o m m e l konden gedurende de p e r i o d e z o m e r 1974 tot z o m e r 1975 een a a n t a l afvoer gegevens w o r d e n v e r z a -m e l d .
Doordat in i e d e r e leiding m e e r d e r e m e e t p u n t e n w a r e n uitgezocht w e r d een indruk v e r k r e g e n of de m e e t p a n d e n v e e l of weinig w a t e r afv o e r e n . H i e r b i j i s gebleken dat het o n d e r z o c h t e gebied afv r i j h e t e r o -geen van opbouw i s . N a a s t panden die r e l a t i e f veel w a t e r l e v e r d e n en a l s kwelgebied kunnen w o r d e n beschouwd, t r e e d t in vele m e e t -p a n d e n , die a l s wegzijgingsgebieden kunnen w o r d e n o-pgevat, v e r l i e s van w a t e r op. De o o r z a k e n kunnen t o e g e s c h r e v e n w o r d e n aan de v r i j p l o t s e l i n g e o v e r g a n g e n van door dekzand afgedekte l e e m g r o n d e n n a a r v r i j goed diep doorlatende z a n d g r o n d e n . Deze o v e r g a n g e n kunnen in v e r b a n d g e b r a c h t w o r d e n m e t de geologische v e r s c h i l l e n in opbouw van de o n d e r g r o n d .
O v e r h e t a l g e m e e n kan gezegd w o r d e n dat de a f v o e r e n v r i j g e r i n g zijn en voor de b e r e k e n i n g ten behoeve van een w a t e r b a l a n s v o l -doende zijn. Voor deze b e r e k e n i n g gebruikt m e n geen topafvoeren, doch gemiddelde afvoeren o v e r l a n g e r e p e r i o d e n . Om uit de v e r z a -m e l d e gegevens u i t s p r a k e n te doen o v e r a f v o e r n o r -m e n , die nodig zijn voor b e e k v e r b e t e r i n g e n , i s niet mogelijk. Ook de v e r s t o r i n g e n die bij de m e t i n g e n o p t r e d e n door o n r e g e l m a t i g e rioollozingen v e r -s l u i e r e n h e t w e r k e l i j k e v e r l o o p van de g r o n d w a t e r afvoer.
. A
LITERATUUR
BON, J. 1965. De v e r h a n g m a n o m e t e r en enkele hulpmiddelen voor de debietmetingen bij stuwen (with s u m m a r y ) . C u l t u u r t e c h n . T i j d s c h r . , Meded. ICW 83
. 1972. H y d r o l o g i s c h e v e l d k e n m e r k e n l a n g s de westflank van de P e e l h o r s t ( s u m m a r y ) . KNAG. G e o g r . T i j d s c h r . VI n r . 5, Meded. ICW 142
. I 9 7 4 . G r o n d w a t e r s t r o m i n g in het gebied van de A s t e n s e Aa. ICW nota 800
BRINKHOF, H. J . 1967. O n d e r z o e k n a a r de f r e q u e n t i e s van de afvoe-r e n in het s t afvoe-r o o m g e b i e d van de Donge. R i j k s w a t e afvoe-r s t a a t Dienst voor de Waterhuishouding
KON. NED. HEIDEMIJ. 1966. Afvoerstudie BovenDonge (ten b e -hoeve van de P r o v . W a t e r s t a a t N o o r d - B r a b a n t )
MOEN, H. J . en J . BON. 1973. Bijdrage tot het g e o h y d r o l o g i s c h o n -d e r z o e k m e t behulp van een k w e l - en i n z i j g i n g s b e r e k e n i n g in het gebied van de A s t e n s e Aà. ICW nota 7 51
SNIJDELAAR, M. 1958. O n d e r z o e k n a a r de f r e q u e n t i e s van afvoeren in het s t r o o m g e b i e d van de D o m m e l . R i j k s w a t e r s t a a t Dienst voor de Waterhuishouding
