Die O.B. Jaargang 5, no.3

(1)

. ..:...__.,,,:;·' ~.:....;,_...:...--:-· -·

·- l-e i-0 i-y c y

,

-d s '1 I. r 1

Gcrcgistreer aan die H.P.K. as 'n Nuusblad.

5de Jrg. Kaapstad, Woensdag, 28 Nov. 194.5.

W

~lr®CIDttmiTl®~cilfi~!tlll~

riDiliiD~caJ~JJl!l~@ca1~

No. 3.

®[pJ

©oiDo"''Wif<IDLID~

Wrra:J.

~tt~Jk:niiD~

WcaUID

w

~rrmrucaJcaJ&:iln&:llil~gtt~

,

DIE RAAD VAN

DIE

f(ERl(E

BlED ONS TANS

D1lE

GELEENTHElD

AAN

W AARN

A. ONS

VER-LANG HET

.

ONS DAN!(

A.A

N

DIE

J(EJ?l( IS

GROOT", SE GENLE. MEV.}.

S. DU 1'0!T

VAN

K

A

APST A..D

IN

'N

OPROEP

AAN

DIE Vl?O

U

E

V

A

iV

SVJ!.D-AFRff.I(A.

Die Raad van die Kerl;:e het op 21 November in D i e K e r k -b o d e die volgende versock ge-rig tot die gemeentes van die

vier Ned. Gcref. Kerkc in Suid-Afrika:

,Aangcsien Dingaansdag van-ja.ar op 'n Sondag val en met !lie oog op dio bOilroowendo wcreldtoestand, wat 'n bedrei-ging is ook vir die Christendom en die volksbcstaan in Suid-Afril;:a, versoek ons hiermee al die gcmccntes vatt <lie vier Gc-:fctlcrcenlc Nc\1. Gercf. Iieri;:e in Suid-Mril;:a om Dingaansdag vanjaa1· as 'n dag van veroot-moeiligir:g tc vier".

liD~~ W~rm

C@~flD®&l

Die K.G. rig onderslaande oprocp tot die Osscwabrandwag jn vcrband met die dag van ver-ootmoediging:

•

W®

~~~lE~rE~

~

~~ID)

WJ~

~~~~(Q)~

(ffi

~

[E

~

[E

(Gj

~

(ffi

rffi

(ill~

[ill

0 ncaHllllll

w

eglt»arr~

lP!ei

~

0

§krrnif

wcalrru

DTI.Rnfr~~

.

IL~ncerr~

Die verhoor van die twintig

Duitsc leiers wat as ,oorlogs-misdadigers" deur die Ver·eni g-de Volke aangelda word, het verlede week in N\irnberg ge-open. Agt rcgters verteenwoor-digende Brittanjc, die V.S.A., Rusland en Frankryl{, is op die

regbank.

.

By die aanvang van die ver-hoor het die advokate vir die verdediging in 'n pleitsluif die wettigheid van die verhoor out-ken en versoek ,dat die regbank deskundige mening moet, inwin van internasionaal-crkende des-kundiges op die gebied van die volkereg oor die regsgrondig-hcid van die verhoor, wat

geba-seer is op die reels van hierdie regbank".

:"''UWE STRAFREG Voorts lui die pleitskrif: ,fn sovene dit 'n misdaad teen die vrede aanbetref het hienlie verhoor gecn r egsgron-digheid in die voiJ,ercg nie, maar is dit inderdaad 'n prose-dure wat gcbasoer is op 'n nuwc strafreg wat geskep is eers na-dat die <laad geplecg is. Dit is teenstrydig met die rogsbogin-sels wat deur die hele wereid onderskryf word. ,

. ,Dit is gedeeltelik verbreek in Hitler se Duitsland. Maar

hierdie verbreking is nadruklik verfoei binne sowel as buite die Reich.

,Hienlie beginsel is o naan-tasbaar, nl. dat straf allccn moontlik !s as 'n wet ver-bl'ocl;: is wat bostaan het op die oomblik toe die daatl gepleeg is en wat voorsiening gemaak ltet vir die straf.

GROOT BEGINSEL ,Hicnlic gTomlstelling is een van die groot beginsels van die

· nasics, en vernaamlik van die moondh.cde wat tlie handves van hienlie regbank ondertel•en het - van Engeland sedert die mid-delccue, van die Verenigde Sta-te scclert sy ontstaan, van Franl,r:vk se!lcrt die rewolusic,

(Vervolg op bl. 8, kol. 1)

Ge$e6s /DJcQJDk

Weer

Nog 'n bycenlwms van die Verenigde State, Brittanje en Rusiand Iran binnekort plaas-vind, na berig \\'ord .

Die saal• is bespreek deur Truman, Attlee en J\·Iaeiienzic King. 'n Bcsluit daaroor sal grootliks afhang van die Rus-siese real;:sie op die bcsluite wat oor die bchcer oor die atoom-bom geneem is.

9,01I1§

"V

il

Xnko

m

99 9

Se

Jode

La at

K

uswagstasies

Ontplof

Die pot het in die a.fgelope

naweck weer oorgekook in Pa-lestina, berig Sapa-Reuter. Ge-wapende Jode hct ontploffing-stowwe teen die lwswagstasies op Givat Olga en Sidni Ali ge-plaas, met die gcvolg dat ont -ploffings wat groot slmde aan-gerig het. veroorsaal;: is . 'n Vroueafvaanliging het

\·er-too gerig om die Ossewabra nd-wag op .L6 Desembel' op lar.ds-wye wyso clio biddag vir die geteisterde voll;:ere van Europa in aansluiting by die oproep van die Eaapse Sinode van die N e-derduitse Gereforrneerde Kork te steun. Die Moderator van die Kerk vei·wellwm ool;: ons medcwerldng.

\Visseling nm \Vagte \'ind plaas tydens 'n Iaertrclddng van die Kaapse Vrouewag te 'BellYile. Britse troepe het bygevolg die

drie Joodse ncdersettings in die gebied Tel Aviv omsingel. Later het die toestand versleg deurdat duisende Jode in die scktor b e-gin verskyn het.

Elke man en vrou Yau die Bewoging is diep onder die br.-sof dat Europa en by name Wcs- en Mi<ldc-Europa die wiog en die baJ;:ermat nie net van ons voll;:sbloed nie, maar ook van sy godsdious en sy kultuur is. Sondor die Ncdorlandse Geu-se, <lie Duitse Rcformasic van

1\lartin Luther en die Franse Hogenoto was daa·r g'n Boere-volk nie.

En waar tlie wieg en baker-mat mot totaie ineenstortiog bcdreig word daar lmo die spruite nie hoop om ongeha-wend te bly nie.

Dit betaam ell;:eeo van ons dan om in aansluiting by die J{erk so oproep ons op 16 De-somber, die dag waarop die Here die bianke besl{awing in ons land gere<l hct, daardie be-sJmwing ook in die Jande van ons moedcrvollrcre met ons ge-bcde te steun.

OPRQEP AAN DIE

VROUE

,By geleentheid van die jongste vergadering van die Vroue-Adjunkraad in Johannes-burg, op 7 November, het die lede op 'n wenk van genie. K. Malan die haglike en onbeskryf-like lot van die vrouens en kinders in Duitsland bespreek", lui genie. Du Toit se oproep.

,Diep het die lede hulle on-mag gevoel.

,Die wcnslikheid van 'n do-putasie na die Eerstc l\Iinister is oorweeg, maat· ons het tot die ocnpal'ige bcsluit gcl;:om dat ons ons Hewer tot die Allet·-hoogste moet wend. Die Raad van die Kerl<e bied ons tans die geleentheid aan waarna ons verlang het. Ons dank aan die Kerk is groot. Ons weet dat elke vrou en kind van die p leg-tigc geleenthcid gebruik sal maak.

S'l'AAK

VER!\'IA...4.KLlRHEID

,Nou doen ck 'n verdere beroep op ell'o vrou en ldnd in die Ossewabrandwag en ook op enige vrou wat vct·-bystcrd staan oor die toe-stande in .Europa om ons medelye met vroue en I<in-ders in vcnhulddng te toon deur die hele weeir wat die dag van verootmoediging voorafgaan, ons van aUe vet·-maaklildtcdo te ontltou en openbare Ycrmaaldildleids-plel<ke rue te besoek nie. ,Op laertrel<kings en same-komste van die Ossewa.brand-wag wa.t in die tyd gehou word, sal die lot van ons ongelukkige stamverwante gedenk word.

,Deu1· hierdie vrywillige daad skraag ons hulle wat ongei•cnde ellende moot verduur, en ste~·k

ons onsself dour die vereenscl-wiging met die lotgcvaUe van andere wat Iy, gedagtig aan die woorde: En nou bly Geloof, Hoop, Liefde - hierdie drio; maar die grootste hiervan is die Lief de".

I

,~li(e

u

:rr

lh

cen

d

e O

nd

<e

Jr

E

ra

1YTl

Q

<8'1

.

1L.

...

'1\)

tO

ta

l.l

~~

~G

l!t

Jl

u

~

]

]]JLJ)

JI

~

"L-t

ll

Op die onla.ngse sitting van die Grootraad van die' Ossewa-brandwag het die Kommandan t-generaal, dr. J. F. J. van Ren s-burg, gese:

,Ons sluit met hierdic sitting fot·meel die kapittel van vyf jaar se oorlogstryd af. Wat het ons in hierdie vyf jaar bereil;:? ,Ons het 'n elite in die voll;: vcrsamei onder ccn sambreel. Dit is met hierdie elite wat die O.B. die stryd wat vo01·Ic aan-durf."

Dr. Van Rensburg het ver-duidelik op watter wyse hierdie elite sa.amgetrek is.

,Gedurende die ooriogsjare het die regeringsparty g oappcl-leer aan die instinlite van heb-sug en necs by die individu.

,As beloning vir steun het hy mense baantjies voorgesit.

Ter ondet·myning van teenstand het hy mense gedreig met in-terneringskampe.

die instinl,te gegrond.

,Daa1·om sit, die O.B. vandag met die l'eut·be\tde van <lie A fri-kanerdom ondet· een sambreel."

BINNE

no

lDAJE

'N GESONDER 1\L.<\-.N •••

BllNNJE

90 DAlE

'N STER.K l\1AN . of so nie betaa.J el' u lesgeld

terug.

J

0 IH1 AW

IHIEFIE~

se duisendc suksesse is

U WAARBORG Seuns on jong mans verlang l\[OOI SPIERE en

REUSE It:RAG . . . Bejaarde mans vcrlang BIJYWENDE GESONDIIEID

JOHAN HEFER voorsien in altwee.

Ontvang u l<.ursusso dcur <lie -pos "" ocfen in u slnHpkamer. sonder dat

enlgcen dnarvnn weet.

llUIU<o l'rysc. - )lnl<lll<e Tenne.

Sl<ryf vnndng of vul dlc Koepon in

en POS lilt nM:

JOIIAN HEFF.U,

Jlcfer-1 nstlt1lut,

nus 34!1-1, 1\:nnpstad.

Die Joodse geheime radio hct vcrldaar;

,Nog geweldpleging, nog ter> rorisme deur die Britse leer,

vloot of lugmag of deur <lie Palestynse polisie sal belet dat ons Palcstina op wettige wyse of andersins binnegaan".

'

1

,Die opposisiepart-y het aan-lmoping gesoelr by die gees van wantroue wat in ell;:e individu slruil. Die party hct hierdic gees gevoed deur stories oor vrymesselaarsbriewe te versprei ten opsigte van wyle geni. Hert-zog en gerugte uit te saai oor nagtelike besoeke a.an veldm. Smuts wat kwansuis deur dio Komma.ndant-generaal van die

O.B. sou afgele word. _Stuur_my_n.sb_._;;Tn.tls_{bcsondcrbct1c}_omt_{rent u Ji.ursussc.} ,Die Ossewabrandwag ltet

go-appeUeer aan die Afrilmner so moed en vortroue. Die Volks-beweging het sy beroop op

bier-Nc.a.m

···

··

···

· ····•••

r

••

••••···

···

·

Adtle:J • 0 •• •• ••• • 0 • • 0 0 • • • • • • • , • • 0 . 0 0 . 0 . 0 . 0 0 . ·~ ... .:.:···~· ·:·-·-·. 0 . 0 . 0 • • • • • • • 0 •• • • •• ••• • ~

(2)

BLADSY TWEE DIE O.B., WOENSDAG, 28 NOVEMBER 19'.15

.

JV

i

r Def

t

i

g

e

T

a

b

e

r

ds

T

wee

-

s

t

uk R.o

kk

e

n Som

er

hocd

e

liom selmr· ccrs na

GAAN HoNoPo ME7F

A!R!BEJI DIERSPARTY

KOAILJJSJ/IE VORM

0

DIE D.-.\.1\'IES-WINKEL

.PAROW

ls die Vereuigdc Nasionale Party o( Voll•sparty onder Jc i-diug van tlr. D. F. l\lalan voorncmens om 'n ,pakt'' te ,·orm

met die Arbeidersparty onder Ieiding van mnr. \Valtcr 1\fade

-ley, oud-1\linistcr in die oorlogsl•abinet van vcidm. ,)an Smuts'? Dit is die vraag wat opduilc na aanlci(ling van gebcurtcnisse in

die aJiet'jongste verlcdc.

:W

YN

E

EN

BR

AN

D

EWYN

AANDAG!!

oSPESIAL"E v'ER~IT!'iDF.RL'iG VAl"

·pnl'SE lN liELASG V,\..X ONS TALRYRE JiLili'i'OISIE (Hics-s ~;cldll:

m.naf l Oltt<>llcr tot 31 Dc~cmbcr c.lt.

GENJET W\':-.'E, JlR.-\..'<l:H:WY!'iE El'i

)'.IKEURS \\'AT SELF IIUL ROE)I·

RYRE l'Ol'ULARITEIT VERW.EltF

.UET . . . 0:"'\GEt-~\\·ENAAltO L~

EI.l\E OPSIO. P.HYSLYS: 'W>.'NSOORT£: Spesiaal Soct 2/3 10f6 Wit Jerlpigo . . . . • . 1/G Sf -Root Jeriplgo . . . . . . 1f6 Sf -:llfalmscy . . . . . . . . 1f6 Sf -Wit :Uuskndcl . . . . 1f5 7f6 Rooi Muska<lcl 1f5 7f6 Socl :Port . . . . . . . . lf5 7/6 Port . . . . . . . . . . 1/4 7f -Ponlnk . . . . . . . . 1/4. 7f -Worcester Hock . . 1f4 7 f-Speslalc Sjerrfe . . lf1 7f -Goue Sjerrte . . . . . . 11-1 7f -• Ou Bruin Sjcrrlc 2f:J 10f6 Hanckrn-a.l . . . . . . 1f -'Wccmoutb (Franse en Itnllnansc Tipcs) 2/9 F OJ',"REL\'vl'N: .,La Vie" . . 7/G :Mon!s Grand Spumante lO f-JJJt,\NOE\Vl:N: £urcka . . . . 8 /-A. 1 . . . . . . 7/6 Bocgoe . . 7f6 LIKEURS: .Kcrslc . . 6/3 AOYG . . . . . . 6f3 Gemmer . . . . . . 6f3 Van dcr Hum . . 6f3 Creme de Meothe (Peperment) 7f -JENEW:ER . . . . . . . . 7f6 JEN'E\\'ER-LlREUitS: Lemocn . . . . . . . . 1!6 Suur!cmocn . . . . . . 7f6

-o-)~NJGSTE VOORWAARDES:

~1) Deposito's, nl. 20/· per vaatJ!e en

!Sf- per klssie mot bottels moct a-Ile

bestelllnss versesel.

-(2) Bcstclllogs word sless u!tgcvocr

KONTANT l'>iET BESTELLING ot KONTANT BY AFLEWERING plus

K.B.A.·kostc, VRY OP SPOOR

VLA.K'!'EPLAA TS.

(3) BentciiJngs per klssle mas bestaan

ult vcrskillende soortc drank, mils

dit •n ktssle van 12 bolters i&. -o

-LAA'£ U RERSFEES·IHmSE VJU,

OP Dm OEURIGE EXC};J,SIO

R-JORA:N"IU; ••• UlTSTEI{El'o'D VIR ELKE GELEENTHEID.

Tevredenheld onvoorwnnrdellk

ge-waarbor~; of g-c](J tern&'.

o -BesteJ nou van: EXOELSIO.R WY?\'M1\JI.ERY Vtnktcplnas-Staalc, K.r.

B

OERE

!

Op 10 November het Die Va -derland berjg: 1\Iev. ,Jessie l\IcPhcrson, m ill-tanto Arbcidsli<l vir wyk 14 en vcral bel;cnll weens die rol wat. sy onlangs gespecl hot in die Spdngboldcgioen-onluste ,·oor die Johanncsburgse st·adsaaJ, is gistermiddag tot bu t'J::'Cm ecste-r·cs van die stad (Johan nes-burg) verities. ,Deur clkc kcer stcmbrlefies doelbcwus te bederf, hot die vier Hercnig<le Party-lcde -mm-. Piet liock, L.P.R., is ems -fig sick - vyf J;:eer huUe be -slissende stcmmc lct.terlik iu die water gcgooi en so meege -help om mev. l\fcl>herson ve r-Jdcs te Jn·y." ,BATTLING JESS" Mev. McPherson word deur die kommunistiese blad The Guardian beskryf as ,.Batt -ling Jess" en sy \Vord vera! geroem as die ,hoofsprekcr op die trappies van die Jo -hannesburgsc -stadsaal by ge -Jeentheid van die H.N.P. se kongres binne die saal." Dit was.'n skok vir menigeen toe bekend geword het dat die H.N.P.-lede in die Johannes

-burgse stadsraad daartoe byge -dra het dat juis die vrou burge -meesteres word wat meer as enigiemand anders verantwoor

-de!il{ was vir die aftog wat die

H.N.P. uit die goudstad moes

blaas.

Die vraag het opgekom wat daaragter skuil? Die eerste stap in die rigting van 'n ,pal<t''

met die Arbeidersparty?

Dat die kopstukke van die Arbeidersparty in Natal die

H.N.P. se optrede op Jo hannes-burg vir kokettery aangesien het, word bewys deur die besluit wat hulle op hulle provinsiale

kongrcs aangeneem het, nl. dat die Arbeidersparty finaal vasle

Om 'n sukses van u BOERDERY te maak, woon een of ander erkende Landbou·Kollegc by of word dadelik 'n student van B.l<:.K. en kry dieselfde diens by u huis deur

middel van ons uitstekende KORRESPONDENSI

E-KUR-SUSSE in:

I

o

BEESBO

E

R

D

ERY

£10 kontant (of £12 op te.rme)

o

B

YE

BO

E

R

DE

RY

£5

kontant (of £7 op terme)

o

BOERD

E

RY

· BOE

KH

OU

£5 kontaot (of £7 op te.rme)

o

DUIWEBO

E

R

D

ERY

£3 kontant (of £5 op terme)

o

HOU

T

WE

RK

T

UIS

£5 kontant (of £7 op term e)

o

PL

UIMVE

E

· BO

E

RD

E

RY

£5 kootant (of £7 op terme)

o

S

KAAP· E

N WOLB

OERDE

RY

o

TAB

AKBO

E

RDERY

£5 kootant (of £7 op terme)

o

V

AR

KBO

E

RD

E

RY

1 mnrs

vRo

n

r

l

Met B.K.K. se beroemde

H

UISH

O

UD

K

UND

E

·K

U

RSUS

sal

I

u Huishouding 'n plesier wees. - £5 kontant (of £7 op terme)

I

Jl>Tli<:N~!

A.s u cenmaal 'o lid is van een van

B.K.

K.

se Departemente,

b

l

y

u altyd 'n lid en ontvang u gratis die raad van

D

ESKUN.

D

IGES

vir u besondere geval.

1

Stuur dadelik u inskrywingsgeld aan:

PTU

N

S

J

PA

A

L

i

~OER

D

E

R

YO

I

Pos

B

u~?s~~IESIP'ONlDliENSHIE-

OC

R~

~

!scH

'

--

---

--

----

---

--

----

--

-

·

dat hy nog nou, nog in die toe -lwms enige koalisic met die Herenigdc Nasionale Party sal aangaan. Nadat die l\atalse Arbeiders hicrdie bc!'luit gcncem hct, moes daar egtcr iets gebeul· het, want verlcde l>insdag het mnr.

M

:

.

• )

.

van den J3eq;-, L.V., en onde r-Icier van die Arbeidcrsparty 'n gcmotiYcerdc uitnodiging tot

pal•tvorming met 'n iclic•· en 'n

ell< get·ig. J\Inr. Van. uen Berg hot ver -ldaar dat <lie. Arbeide•·sparty ten voile bel'Cid is orn '.n pal<t. te vot·m. rncL enlge part.y wat die volgeud.c.

s

a

l

beloo!: (i) Volle indiensneming vir minstens 10 jaar.

(ii) Ha,ndhawing van bestaan

-de J?rOduksie in die fabrieke vir 10 jaar, selfs ten koste van 'n regeringsubsidie.

D

IE

B

U

RG

E

R

V

r

a

V erduidd

i

kin

g

Na. aanleiding van mnr . Van den Berg se Rimberleysc aanbod vra Die Burger in 'n hoofartil;:cl dat die Arbeid.ers -party sy beleill t·en opsigto van die kommunisme finaal

moct bepaal l\inr. l\ladeley se onlangse ophcmeling van

Sowjct-Ruslaml en sy onder

-Icier so boslceid oor die Iwm

-munismo ldop nle, so die bind. In 'n <laaropvolgcnde h oof-artil•cl sltryf D i c B urge r,

wat ocnslcynlil< begin haaslig·

word, nogmaals:

,Maar wat is dan die rig -ting van die pa~ty ten opsigte

van die ldeurvraagst.uk'? Is dit die ,malic Jcommunisme' van mot·. l\-fadeley of is <lit <lie segrcgasic-kocrs van mnr. Van .den Berg? Ons wag -en die land wag - op 'n ant -woord".

(iii) Daarstelling van ,social security" so spoedig moontlik.

.'v\NBOD

Sy party, aldus mnL Van den Berg, begunstig 'n ,,cgte en ware beleid van segregasie".

Spreker het voorts die rigting van l<leurgclyi<heid gerepudieer en dit as ,.mal kommunisme" bestempel.

Mnr. Van den Berg het 'n be

-paalde voorstel narnens die A

r-beidersparty op die bord ge

-plaas. Of dit namens die hele party geskicd het, is moeilik om te se. Dit lyk asof dit nou weer die H.N.P se beurt is om te reageer. In die tusscntyd, soos dit maar in die partypolitiek gaan, skop sommige blaaie van die Arbeidersparty in 'n heeltemal teenoorgestelde rigting stof op. Hulle beweer nl., dat die Her -enigdc Party en die Verenigde Party 'n pakt gaan vorm.

V

.

S.A

.

Ma(J}k

No

g

Af!:oombomme

Pres. Truman het verlede

weclz op 'n pcrskonferensie

geso dat Amct:Hm nog voort -gaan met die vcrvanrdiging

van atoombomme, maar dat. dit net vir proefncmings ge -bruil< sal word.

§

JPl

~(Q)

If

llil

(Q)

Till

cll

WI

©l©l

rr

~lk

l!Il

M

n

im

n

~fr

ce

no

'n \Vaar:;Imwing dat 'n gepe

u-ter aan di(} Spoorwegwerke1·

s

c

salarissc en voordelc noodlottige gevolgc sal

h

e

,

is ven·at in DIE SKA.KEL, ampt.elil>c orgaau van Spoorbond.

Na aan!eiding van min. Stur -rock se onlangse uitlating dat die Spoorwec vir die eerste vyf maande van h.ie.rdie diensjaar

'n bedryfsverlies van £1,150,000

aantoon wat hy toesl<ryf aan Jcwenslwstc- en oortydbetalings,

rig DIE SKAKEL die volgende

waarskuwing aan die Minister:

,Wat lcwenskoste betref het dit ons dadelik Jaat dink

aan wat min. J. 'vV. Jagget· nie Janl; na VVereldoorlog No.

1 gedoen. het, toe hy in een maand miljoene ponde van die spoonvcgdienaar· se sal a-ris afgetrek hct deur oorlogs·

bonusse en toelaes te herroep. ,01)S wil die Minister nou

al waarsku dat 'n herbaling: van daardie .nater hl~die·

l•eor; fataal sal wccs. ''· WORD STERRER Dit wil voorkom asof SJ?oo r-hond, Suid-Afrika se nasionale organisasie van SIJOOrwegwcr -kers, 'n nuwe bloeitydperk tcge -moet gaar1. · Die Bond het onlangs sy de r-tiende jaarlwngres in Jo-hannes -''~'~, '~'~!r::-..r burg gehou - ,cen van die

mces geslaagde Spoorbondk on-gresse wat sedert 1933 in die

Unie gehou is."

Die Bond sc ampteliliC mond

-stuk Die SJ;al;el hct in nuwe, verfrissende formaat versliyn . wat getuig van gesonde tckens van innerlil<e !ewe. Ten spyte ,·an die fcit dat min. Sturrock Spoorbond mcj: sy 30,000 aile graadsc lede in • 19-11 in die ban gedoen het en in die plek daarvan ,.ses padda

-stoel-verenigings laat ontstaan het'', konstatcer Die Sl<al;el dat

' met hierdie dertiende kongres

,Spoorbond andermaal sy huis decglik in orde gebring het om

as 'n alle graadse personeclver

-eniging tot diens en. hulp te wces van eli<e individuele lid van. die Bond, van die gel'ingste tot die hoogstc rang". l<ONGRESBESLUI'r Die kongres hct eenparig be· sluit om by die Minister aan te dring op crkenning van Spoorbond as 'n ,.geregistreerde allegraadse vereniging". Voorts het die kongres sy eenparige afkeut·ing uitgespreek oor die

praktyk. wat die adrninistrasie volg om nie-blankes wat in spoorwegdiens is en betaal wot·d te gebruil<. om nie-blanke perso

-neelvcrcnigings te organiseer.

Gre~U

VJ(Qfgdle

flLDfliJ

k$u®

.

Cr@dirrJc~

Die Werda-kommando (Cr a-docl<) hct op 4 Oktober hul

O.B.-dag-funksie gchou.

Die opkoms was gering, maar dit was te wyte aan die meer as broodnodige reen wat die Here ons op dam·die dag g e-skenk het. Dit was vir feitlik a! die plaaslede onmoontlik om die funksie by te woon.

Kommandant S. F. Marais het die basaar geopen en dit het nie lank geneem voordat al die eet- en verl<oopwares van die hand gesit was nie. Een enkele l<alkoen het £2 16s. opgebring. N a verloop van die basaar is

'n besielende toespraak gelewer deur die stafhoof van Gebied B, komdt. 'vV. P. \'an dcr Menve. ElSE VAN DIE TOEKOMS

Hy het daarop gewys hoe Partypolitiek ons uitmel<aar ge

-dryw·e het, en hoe ons in 1938 weer byeengcl<om het. Deur die jare van foltering en storms sedert 1938 het die Afrikaner

-vol!< bewus gcword van ee n-heid, want in die O.B. vocl hy veilig en beskerm.

Spreli:er het ook verduidelik

hoc ons volksaak benadeel, en ecnheid belemmer word deur die partypoli tiek.

Die kommunistiese gevaar is weer cens vir ons duidelil< g e-stel en komdt. Van der Merwe

het gewaarsku dat die toekoms miskien nog vcel van ons sal verg. Ons word vandag gevra om le offer maar die toel{oms sal dalk nog groter offers van ons cis. GENL. VAN KIUJ-.1PEN Hierna het daar 'n onverw ag-te bcsoeker sy versl;:yning ge -maal<. Dit was gcnl. A. van Krimpen van Bloemfontein.

Die gehoor is kortliks dcur

horn toegcspreelc, en mens lwn 'n speld hoor val tcrwyl hy aan die woord was.

Ten slotte het Jwmdt. Marais

aangekondig dat die Werda -Kommando met diepe leedwesc

moet afsl<cid neem van Wag -J;:aptein H. J. van Heerden en sy eggcnote wat eersdaags Yer· trek na hulle nuwc werkkring en tuiste te Kakamas. Ons wens hullc toe alle .hcil en seen. Daar is nog enkcJe. Wein• be~ draggies uitstaande, maar tot sove~: is clie bedrag· van ong~ veer £65 ingesamel, tenspyte van al clie ongunstige omstan

-dighede.- (Ingestuur.)

Oproep U[{iJ

Verb<OI.!l11dl M

et

Ker$fees

Die rcdai{Sie is versoek otn wccreens 'n oprocp to doen ten

behoewe van die Noodhulpfonils met die oog op Kersfccs. Dit was nog elJ(C jl\.llr die gcwoonte om 'n spesiale bydrae vir die ge -interncenlcs met 1\:crsfecs in t.e tmmel. Mccste geintcmecrdes wat in die afgelope jaar oni -slaan is uit die kamp, sit van -dag nog sondcr werk omdat ilie rcgering hulle onder plru\sarres

ho\1. Dit hot mccgebring dat die staatstoclae gestaak is en dat daar oog- 'n bykomcnde las op die gesin gclwm het.

Die Noodhulp(onds is onder

toesig van die Voli<sorghoof,

hoofgenl. ds. •S. J. Stander, en die Raad van Trustees. bestaan

-de uit prof. dr. H. P. Wolma -rans, Pretoria; prof. L. J. du Plessis, Potchefstroom; prof.

dr. J. H. Kritsinger, Pretoria; genle. E. du Toit, Kaapstacl; me\·. M. E. Rothman, Suidcn -dam; proi. dr. E. E. van Rooycn, Stellenbosch; mev. M. de Villiers, Ficl,sburg. Die i<omitee bclas met die uit -betalings bestaan uit: hoofgcnl. G. Cronje (voorsilter); genic. K. Malan (ondcrvoorsitstcr);

genl. B. Grobler; hoofgen1. P. J.

Botma; hoofkomdt. dr. P. Was -senaar en hoofgenl. G. Purcn (sekretaris). BIBLIOTEKE: Daar is va.n -dag ongc\·eer 20,000 vrye open -bare biblioteke in die V.S:A. Die nagenoeg 114,000,000 boekc van die b!blioteke sil·kuleer gc

-midde!d vier keer per jaar. Die

grootste Amcrikaanse biblioteek

is. die 150-jaar-oue .,Library of Congress" in 'Washington met

(3)

I

[ill!

1an die bondko n-;3 in die ce mond-ln HU\Ve1 verskyn e tel,ens fcit dat )nd met lede in 1 het en

s

padda -ontstaan alwl dat kongres sy huis · het om meelv er-hulp te uele lid ·eringste liT arig be-ter aan ng van streerde Voorts !nparige oor die Jistrasie wat in LO.I word e pe rso-miscer.

~p

lein. be -aar tot 11 on ge-cnspyte m1stan-.

1et

:

es

Jek o1u ocn ten tlp(onlls cs. lHt l\VOOilt() ! die ge-es in le neenles ar out-lit van-•dat die asarres ng dat r is en nde las : onder •rghoof, der, en estaan-iVolma -J. du prof. ·etoria; ~pstad; ~uiden C. van lev. M. die uit -ofgenl. genie. tster);

fL

P. J. ·. Was-Purcn

k

va n-• _o_p_e n-V.S.A. boelre .er ge

-lt·.

Die fioteek

f

r~~~

I

DIE O.B., WOENSDAG, 28 NOVEMBER 1945

JP(f)1(()1if

DVJi$errad

D

_M

(itJ

_ERi,

l!L~

_ll

TII(1T)

_v~

«t

{Q)

_\&?

s({))

l

d@Jlce JEre

gi7lTl

K

aa

pstad

se 700

oud

-so

l

-date

wat

n

e

rens

in die Ski

e

r-e

il

and

'n

dak oor hul hoofde

kan

vind

nie, dre

i

g-

om op

e

ie

g

· esa

g intrek

te neem in

die

stad se

-

ongeveer

1

5 lmis

e

en sowat

30 woonst

elle wat

le

egs

t

a

an.

Nadat hierdie oud-soldate die

stacl en sy voorstedc gefynkam

het vir !mise, het hulle

agter-gekom dat pral rond huise en

woonstelle leeg staan. Hulle

wil hierdie huise bewoon.

Ooreenkomstig die noodrcgu -lasies het die 'Minister die mag

om

onbewoonde !mise op te

lwmmandeer .en beskikbaar te

stel aan die ongelukkige

huis-loses.

Tot dusver net die Ministet·

nog nie \'an !!Y .magte gebruik :-.···

~

gemaak n.ie. Huise staan nog

I

steeds leeg, terwyl soldate en

burgerlikes angstig sma.g na 'n

onderdak.

Nou dreig Kaapstad se huis

-losc oud-soldate om die mini

ste-riele mag self uit te oeCen!

IN JOHAJ.""KESBURG In Johannesburg het die a1r

-l<ommodasie-afdeling Yan die

Demobilisasie-komitee die

wit-vlag opgesteek.

As daar dan gcen huis o£ woonstel op J'ohannesburg is

om aan soldate beskikbaar tc

stcl nie, wek 'n akli:ommodas

ie-afdeling net valse verwagtings,

en rnoet dit ontbind word. Die

daad is by die woord gevoeg.

Nou word ook in

Johannes-burg deur die ontslane soldate

gedreig om die reg in eie hande

Drt~ig

te 11eem en lee !mise en J;:amers

te·betrek. Op die lys van

dak-lose wagten<les was daar· ,·e

r-lede w~:e!;: in Johannesburg byna

1.500. en toe is ge,,·eier om

verder·e name op to neem. Hierdie akute woningnood

op 'n ty<lstip ~wanneer daar in

die buiteland nog 'n 10,000

soldate op terugkoms en de

-mobilisasie wag, het reeds

klaar han<le uitgeruk.

Sommige meen dat die traag

-heid van die regering om die

manne in die buiteland na Suid

-Afrilca t.e bring-, deels gewyt

moet word aan die behuisings

-JJOOd. l)ic rcgcl'ing verldes blyk

-baar om die du.isen<le sol<late

liower maar te laat ,,·ag, aan

-gcsicn daur· vir lnalle tog geen

onderdalc iu hul vaderlan<l is

lliC.

WAARDE

Hiea:<lio soldate onthou egter

dat. daaa· tydens die oorlog vir

'n lang tyd 'n algehele verbod

op die bou van huiso was. Die

regering het hom net so to

buite geguan met die uitvoer

van boumateriaal as wat hy

tans met die uitsoer van voed

-sel doeu. 4>.' ~~ ~ l

f

f~

k

~~

v

?Ml

~ 'j t ·--~ i ~ ~

h

u

_r

Vlagstryldng by geleenlheitl van 'n la.ort.r-el;:ldng van die Vrouewag te l3ellvillc.

§TAJLlLARD TRlEE

U

!T !

{AIBSNNE1f

W~l REPUBL~KAN~SME

APART BEVEG

Op 'n noodkongres van die Dominion I'aJ·I.y wat \Voensdng·

in ))urban gehou is, is besluit dat die party sy lwalisio mel

die Vorenigdc Party sal becinllig; dal sy Icier, i'i:ol. Sta.lla1·d,

uit die 1\abinet moet tree; en daf die Dominion Party

voort-aan 'n solfslamlige stryd in S.A. sal voer.

Die Kongres is byeengeroep

na u<tnleiding van die

hand-sl,oen wat minister F. C. Stur -roelr 011,langs op Johannesburg

voor die voete van sy toender

-tydsc lwUega kol. Stallard

ge-gooi het. :l\l{in. Sturrock sou gcs~ het <lat die Dominion Party

Of moet ontbind en holus-bolus

by die Verenigde Party aan

-sluit, Of daar sal 'n end aan die

koalisio moet lwm:

Op sy kongres het kol. S

tal-lard verl<laar dat ten opsigte ,·an die uitnodiging om by die

Verenigde Party aan te sluit, daar net een antwoord is - en

dis 'n beslistc: Nee!

PRO-HOi\'IE

Uit die voorstelle, tocsprake

en besluite van die l<angres blyk dat die Dominion Party hom

ve1·naamlik vir die volgende

ideale gaan beywer:

1. Die herroeping ,·an Snid

-• Afril;:a so algemcen aan-vaarde en erkentlo reg tot

afskeiding Yan die Brilse

R~·k

2. Die best.ryding mot hand

en tanu van lterm

bliluiJiis-me

.

3. .Uio propagering Yan 'n

bclei<l van l

nilien,·oon-bnurt-segrega..<;ie.

STA~D VAN DIE PARTYE

As ge\·olg van die afskeiding

van sowel die Arbeidersparty

as die Dominion Party bly die

Verenigdc Party agter met 88

lede in die Volksraacl. Die Her -enigde Party het ~5, die

Arbei-dersparty 10. die Dominioniete

7 en die Naturelleverteenwoor

-digers 3.

STALIA.HD GAA)l

VEHDWYN

Kol. Stallard het voorts op

die kongres bekend gemaal;: dat

sodra die huidige parlement

ontbind word, hy hom nie weer

Yerkiesbaar gaan stel nie; hy

finaal uit d.ie openbarc !ewe

gaan verdwyn; en dat die

Do-minion Party gevolglik vjr hom

'n nuwe leier moet soelc.

Met kol. Stallard se aftrede

gaan 'n figuur uit ons openbare 'lewe verdwyn wat gely hel aa.n 'n bale akute koloniale Jwm

-pleks.

MalcaJik

watiiD

~WEID§fw®~tt~rr

CG~~@:rr~rrErn ®Im@~M1lk$

w

~Ir~fi~~kcai~Kr~~~

Die t.oenem encle botterskaarste

in ons land dring die kwessie

van Jwnsbotter na vore. Botter word so sttinig gerantsoeneer, as gevolg van die skaarste, dat

menige .huisgesin vir die eerste

l<eer in ons land se gesldedenis

er·vaar wat 'n botterlose tafel

betel;:en. ·

'-Ten spyte van die sl;:aarste

wo1·d nog steeds botter u.itg

e-voer na Brittanje.

Die behoefte aan 'n produk

wat die ger·inge botterrantsoen

Yan die huisgesin !>an aanvul,

word aller·wcc gevocl. Vandaar

die ger·oep dat kunsbotte1· op

voldoende skaal in die land ve r-vaardig word.

Nieteen:;taa1ule die slmarste

en die laildnaldilw uegcorte van

die vou, wcier die ·a·egedng om genoegsmnc> hocveclhedo ~kuns

bottea: to Iaat produseor.

Hier-clie J;:oppigc houding van die

regering worct ocnsl<ynlik inge

-gee en/of aangemoedig deur die

raad wat die suiwclnywerheid

beheer.

Niemand wiJ die ;;uiwelboero

van 'n mark berooi ~nie, tnaar

die Jar1ds- en werclduchocft~e

ten opsigte qut tlie ondci·hnwig-o

produl<te is so omvaugr·yl;: dat a! sou Snid-Nrilm ;;o suiwc l-boere ook in die eic land so be -hoeftes han voorsieu, kan u o-wcndien nog 'n winsgewontlo lmnsboit.erny\\'CI'hcid in S.A.

opgerig word slogs vir uit.voe

r-doolein<les.

'n Regering sc primcre taak

bly i_mmers tog die voeding van

die voll<. Laat die rcgering op

-hou om ons botter uit te voer;

en as hy dan MOET uih·oer,

J:.~at horn minstens dan ₅een

stnaikelblok wees in die pad van

<lie totstandkomiltg van 'n l<uns -bot.temywcrhciil in ons land nie.

T

ceretnJ

fD

ore

!Rce®U$

Sokkerwedls1trryd

Me1t /Russe

'n Sokkerwedstryd wat ver

-lede week tussen die Russiese

toerspan en die Arsenalspan

plaa.sgevincl het, het op 'n

vuis-s1anery uitgeloop, na Sapa be

-rig.

Die moeilikheid het daaruit

ontstaan dat die skeidsregter,

Nikolai Latynshef, nie 'n woord

Engels Jwn praat nie. Hy het

verskeie swak beslissings gegec

wat die gemoedere gaancle

ge-maak en 'n vuisslanery laat ont

-staan het.

Hy het b. v. · sl<ynbaar sondeA·

enige rc<lo beslis llat cen ,·an

die ]3ritte se <loelo nic 'n doel is nie. Aan die nusse het h~·

aansienlil;:e v.ryhede veroorioof

met die gevolg clat die sl<are

na<lel'laand sy ge<luld met die

nus.so verloor het- wat ool;: by

die vo1·ige wedstrydo waaraan Jau!io deelgencem .het, die geval

was.

Die uitslag was 4- 3 in die

Russe se guns.

BLADSY DRIE

~

v

I

R

co

GELD

A

.

V.RO

.

B

Lyl<besorgers, Grafsteenrnal;:ers

l3egrafnisvcrsel<eraars Bloemfontein - Pretoria

130 Taldco

Ons Gee Nog Steeds Lcidingi

S.A.

GHA

FSTE

EN-

EN

MONU

J.'

\'IENTWERKE

(EIENS.) Il['IC

Voortreld<erweg, l\IAITL-4..Z...'D.

'n Besondere boel~ wat

elke Afrikaner sal waar

-deer as Kersgeskcnk, is

LAND

VAN

O

NS VADERE

Ge<ligtc deur I. D. llu Plessis

Met illustrasies deur:

Le Roux Smith le Roux.

PH.YS: 12/6 POSVJtY.

0

UN][E.

VOLK

S.PE

H

S

-BOEKHANDEL

Posbus 90 Posbus 6G6

Kaapstad. Port Elizaueth.

lV~~UGlENI§RtAJ?l

..

VE~JIDE ~OruE~~P.Jim

KAA.PSTAD

0

notating geskied onmiddellik,

wceklil\S, maan<.lelii\S of soos veda~g 0 Beste heersende pryso 0

MINNAA:k

EJ.'\I

VAN SCHO

OR

E.ienaar: GUS'l'AV HETIEF

~

EEUFEES

P

OSKAARTE

1 /

6

' Per Dosyn

SLE

U

TELKE

T

TINGS

1/

6

Posgeld 2d.

IFAKfH~U.OOF>PENNIN

CH

Egte Silwer 30

/

-Posgeld 4d.

EEUFEESMEDALJES

9d

Posgeld 2d.

\

(4)

BLADSY VIER

DIE O.B., VlOENSDAC, 28 NOVE::vrBER 19>15.

'n Latynse spreul< lui ,quis custodiet custodes?'"

-dit wil se . .,wie pas die oppassers op ?" Dit is 'n vraag

wat mens in hierdie dae werklik met verbystering kan

stel. Ons lesers sal hulself herinner, dat daar enige

maande gelede die opsienwel<kendc geval was van twec manne wat kragtens die noodregulasics aangehou was

en wat na enige weke van opsluiting in die tronkselle,

sander verhoor of aanldag tot 'n hongerstaking oorge

-gaan het as 'n wanhoopspoging om die regering te dwing

orh hulle voor 'n hof aan te Ida. Eers in die stadium toe een van hulle op die rand van die clood was, het die

regering besluit om hom en sy maat uit die tronk te

laat, maar tog in 'n i{onsentrasicl,amp t•P te sluit.

Maande later is die een aangekla en skuldig bevind

aan ongelisensieen.le bcsit van 'n pistool - al misdryf

wat teen hom ingebring kon word. Hy is met v;yf pond

beboet en die pistool is deur die hof aan hom terug

-gegee. Die geregshof het .die man se slwld op v.rf pond

boete gcskat - soYecl as wat 'n oortreder sou !try as

hy die verkeersregulasies vqn 'n stall veronagsaam. Daa

r·-voor moes hy t1·onk, konsentrasielmmp en hongerstaking

deurma.al;:.

Sy maat word eersdaags aangcl>la van onwettigc besit, dit wil se, besit sender lisensie, van twee

.22-patroontjies, en nege .4G-patrone.

TERUGKEER

'n Tyd gelede het ons gepleit vir 'n terugkeer na wet en orde. Die pleidooi was ernstig bedoel en ~ns

sal bepaald streef om dit in ons eie kringe, tenspytc

van uittarting en vervolgingsug, te laat insink. Maar een ding is sel;:er, en dit is dat die regering in die eerste plans verantwoordeli){ is vir die veronagsaming waarin die aansien van die wet in hie~·die land verval het. Hoe

kan jy verwag dat 'n vlugteling, wat maande !ani< n

ondergrondse lewe moct voe1· omdat die regering hom sock om hom op die manier te beha:1del wat hier!:>o

beskryf is, en omdat by wcet dat die poorto van die land

se geregshowe \ir bom gesluit is, hoe kan jy verwag dat.

die vlugteling vii· !lie wet en orde ontsag moet he, wat

by die dcpartement van Jnstisie self ontbreel> ·?

Daarom se ons dat enige verontwaardiging wat mag heers oor die veronagsaming van die wet en die orde

in ons land in oorlogsjarc, allcenlik gercgverdig kan

wees as dit in die ecrste plaas teen die regering gerig

is, en nie teen die mcnse wat by die regering self geleer

het om nil's te dink van die wet sc vereistes nie. As ons wil he dat <lie landshurgers eerbied vir die wet en die gereg moet toon, laat ons dan begin by die clement aan wie die handha\ving van die ger·eg t.oc,·e

r-trou is, naamlik by die regermg. Maar as die oppassers

self oppassers nodig het dan is allcs tevergeefs.

Kiemand is so blli1d as hy wat nie wil sien nfe. Dit geld ook vir Die Burger se hoofartikel van 23 November

•oor die O.B.-beleid. Die blad probeer dil as ·n tecnstry

-digheld en onklaarheid voorstel dat die Grootraad aan

die een kant praat van ·n vollcsfront bestaande uit ver· -skillendc groepe met behoud van eie identiteit, terwyl 3an die and_er !'ant die Adjunk-K.G. op die Paarl gese het dat samewcrking met instrumcnte van Yerdeeldheid,

d.w.s. politicke partye nooit eenheid J,;an bring nic en dat partysltap vernictig moet word.

vVat die eerste punt betref. kan Die Burger aileen so'n

hewering durf solank as wat hy sy lesers doelbewus

in die duister hou oor die bcleid van die O.B. -

waar-om het hy Die die twce toespralw van die ILG. en A.R.G. te Paarl gepubliseer sodat sy lesers eerstehandse

inlig-t-ing kou Jn·y nie?

TEE~ P.~TYSTELSEL

Dit is die Ossewabrandwag se belcid om partypolitiel(

uit ons vollcslewe te ban. Dit; was so sc<lert sy stigting

tot vantlag toe. Cenl. Smith het dus niks tcenstrydigs

gese nie. Ons begeer 'n voll{staat sonder partye soos in die Transvaalsc en Vrystaatse Jlepnblielte. Genl. Smith se toespraak was dan ook uit en uit gemik teen ons land

se k on s t i t us i e ,wat bepaal <lat die volk in minstens

twee flenters geskeur moet word, twee partye"'. H.ie

r-die koustitusic met sy parlernentadsme moot vernietig· word voordat ons ooit van voll>seenhcid sal !tan praat. Dit staan vas. Dit is beklcmtoon dem· gen.!. Smith en

word ell{e dag in ons blad beldemtoon.

Aan die ander kant is daar 'n beleid wat die O.B.

op die oomblik volg solanlc ons nog binne daardic lw

n-stitusie met sy partye lecf. En as 'n brug tot die groter

eenheid en die toekomstige konstitusie bevcel die

G.B.-leiding aru1 dat aile nasionale groepe nou en hcde 'n

voll{sf•·ont moct vol·m en saamvcg teen gcmeenskaplilce

gevare.

Dit is tog immers duidelik dat dit hier gaan om die

O.B.-ideaal vir die toekoms aan die een kant en die

O.B.-beleid binne 'n onideale toestand van vandag aan die

ander kant, en <lit kan aileen as teenstrydig voorgestel

word deur iemand wat te bang is om O.B.-toesprake en

verklarings te publiseer.

DIEJ O.B., WOE~SDAG, 28 1'\0VEMBER 1915

Het

~ns

ldewensk~ste

Net

32

Perse~t

_Ge

_styg

_?

was, te koop Die. I~aasgcnocm

de se genigte behoort dus JlOU

eintlilc nul te wccs.

So ook mag die indel<s van 1393 vir diverse (of 'n 39.3%

styging) heelwat te laag wees omdat die hoe l<oste van skoenc en lderasie wat soms tot 100%

in prys toegeneem het, nie baie

oorgclaat het vir die andcr ai

-delings onder diverse nie soos

huurkoopgoedere, vennaal

dik.-heid, sport. In hierdie omstan

-dighedo sal laasgenoemde items, waarvan die prysc taa.mlil( st2

-biel gcbly het. en waarvun (lie

genig relatief hoog is, die

in-delcs laer hou as wat dit

bc-l10ort te wees.

£1 Vandag

B

aie

Minder

Werd

(Dour· ons Ekonomiese .t\ledewerlcer) HLEINHANDEL

Die pryse van die a1·tikels

wat L'1 die Unie se lewenskoste

-indeks (of kleinhandelsprysin

-deks) opgeneern word. word

verlcry van kleinhandelaa1·s wat

verteenwoordigend van hulle

omgewing is, van die volgende

nege vcmaamstc stcdcli!(e ge

-biede: Kaapstad, Port Eliza-beth, Oos-Londen, Kimberley,

PietermaritZbtll·g, Durban, Pl·e

-toria. Witwatersrand, Bloem

-fontein. Die aantal pr

yskwote-rings beloop ongeveer 300.

In Unic-Jaarboel;:e en

maand-bulletins word die indel<se van

lewenskoste vir die nege ge

-biede afsonderlik gekwoteer en

om tot die syfers in die helc

Unie te geraal;:, word die in-dekse van die nege gebiede ook weer .,geweeg", dan saamge

-stel, en die gcmiddelde daarvan gekry. Die Jcwenskosteindekse

(of kleinhandelsprysindekse)

word in die volgende onder

af-delings gepubliseer: (1) Voe d-sel, (2) Voedscl, Bran<lstof en

lig, Huishutll·. (3) Vocdsel, Bral)dStof en Jig, Diverse. (1)

Voedsel, Brandstof en lig. Huis

-hum·, Diverse.

II.

Na aanJeiding van die inlig -ting vervat in die Septembe

r-:Maandbulletin van Unie-Statis -tieke kom dit ,·oor asof die le

-wcnsiwstc as volg gestyg hct:

Aug. 1938 19·t5 Voedsel 1000 1395 Brands tor en Jig JOOO 986 Huishuur 1000 1176 Di,·erse 1000 1393 Gemiddclde 1000 1318

Terwyl die to tale 'lewenskoste dus ongevcer 31.8% gestyg het,

hel die pryse van die onder -afdeJing vocdsel 39.G% gcstyg.

die vru1 diverse 39.3%. tcrwyl

pryse van brandstof en Jig ein t-li!( 1-1/3% gedaal het tecnoor

1938. Die resultaat vi1· die

vier groepe gesamentlik volg uit die gebruilanaking van ge

-wigte waarvan ons in die YOrige artikel melding gemaak het.

Die verhoging· in lewcm;lwste van 31.8% vergclyl< ongm1stig

met <lio verhogings van

24 %

on 28% in ll;ngelanli en die

V.S.A. onderskl'idelik; en wcrp

tcrselfdertyd ooJ( 'n onvriende

-lilte lig op d.ie Sui<l-Afrilmanse

p1·ysbehoerpogings.

MOOXTLU\ HOtm

Daar is baie mense wat b

e-weer dat die styging in lewens

-koste nog hcelwat hoer as

31.8% is. Die twee

hooffak-tore wat die indeksc radilcaal

beinvloed en die verkeerdheid

of korrektheid waarvan sal be

-paal of die indel<s die werklike

styging sal weerspicel, is die

,gewigte" en die ,pryse". Van

die twee is pryse die belan

g-rikste, maar verl,eerde gewigte

ka.n ook veroorsaak dat die ver

-anderinge wat die indekssyfers aandui kleiner is as die werk -like prysstyginge.

Die gewigte wat die af<le

-ling sensus en stat;-;t.iol< ,.,.o_

bruik, is die verbruiksverhou-dings van gesinne wat tu::>::>c:n

£225 en £450 per jaar verdien.

Die verbntilc van meuse wat

minder as £225 verdicn, sal

hiermee nie ooreenstem Die.

Die vcrslag insake gcsinsbegro

-tings dui ook aan dat die

ver-bruiksverhoudings van gesinne wat onder £175 p.j. verdien, as

volg is: 38.89% aan voedsel,

6.41% aan brandstof en Jig,

25.21% aan huishuur en 29.49

% aan diverse.

VIR

AR.i\IES DUURDER

Hienlie mense bestee dus 'n

grotcr decl (4% mecr) van hnl

inkomste aan voedsel, en a.<;

voedsclpryse hoer st:-.·g as die

pryse van dio items in die andcr

groepo sal die armer mcnse so

Jeweuskoste ook rnec•· styg as

wat die amptelil;:e indcl<s aau

-dui. In die onderhawige geval

sal die verskuiwing in gewigte egte1· nie 'n besondere invloed

uitoefen nie. ·

Van baio mcer bclung is die

feit dat die gemiddelde

Ycr-bruiltsverhondings wat as

ge-wigte gebl"llilc word in l93G

reeds bepaal is, 'n jaar wat ons

as redelik normaal !;:an beslwu.

Gedurende die oorlog wat so pas verby is. hct die in.

komste-strul•tuur gr·otendeels verouder

en bly min of meor nog YOOrt

-bcstaan op hierdie peil. Terwyl

ander Iande in die oor·log deur middel van ondersoclce spesiale ,.oorlogsbegrotings·• daargestel

het, het Suid-Afl·ika die ou ge

-wigte behou en skynbaar ook

maar dieselfde artil;:els in die indeks opgcneem.

ANDER TOESTANDE Vanwec die gl"Oot stygings in

sommige prysc en die

nie-bekombaarheid van sommige

artikels wat voor· die oorlog ge

-reeld deel van die gesinsbehoef

-tcs gevorm het, moes mense

hulle lewensgewoontes vcran

-der-. Artikels wat nou alge

-mcen vc1·hruik word, vorm mis -ldeu in die indclts 'lt relatiewe

nnbelangril{e element; sodat as

hulle pr.rsc baie gcstyg het

maar lmllc gcwigte baic Jaag is, dio tu·ysverhoging nie in die indel{S tot die korrel<tc mate

wcer;;;pielH sal word Die.

VERO

U

OERD

Veranderings in die ve r-bruiksverhoudings van die vier

hoofgr·oepe sal op sigself nog

nie so 'n sterk invloed uitoefen nie. Binne ecn en dieselfde

groep. egter, kan

verbruiksver-houdings so verandcr dat die

gemiddelde vcrhoging in elke

groep soos dcur die staatsde

-partement, volgens ou metodes,

bereken heeltcmal te laag is.

So lwn vocdselprysc gcmiddeld

meer as 39.50% gestyg bet

om-dat die pryse van smnmige

ba-siese lewensntiudele so hoog is

dat daar nie iolwmste oor is

om vau die andcr produitte, wat voorhcen gebntil' en verbrnUt

liO:ER AS 31 OP

Die veronderstelling by die

opstel van prys- en lewenskos

tc-indeJ<se oor 'n aantal jare is

dat die goedere en dienste waar-van die pr·ysc kwotcer word

dieselfde bly. In die oorlog,

egter, het die aard van so

m-mige heeltemal verander. Nie

alleen is hoer pryse betaal nie,

maar is dit betaal vir artikcls

wat in baie gevalle van minder -waarclige gehaltc was. Dit i.n

GEYNTERNEER OP GRONO VAN VALSE INLIGTING

l\Iin. C!arlcson weet valll

drie gevalle waar mense op

gronu van valse inligting

gelnternem: is!

Hierdic inligting, dat

landsburgers op grond van

valse inligting in inter

ne-ringsl{ampe gegooi word,

het die Minister van Bi

nno-landse Sake aan die

Tr:ms-vaalsc lwngres van die

Ver-enigde Party v<~rst.a·elc

Na aanlciding van afgc-vaardigdes se protcs teen

die hm·indiensncming van

oud-gcrnterneerdes, het nti

-nister Clarkson verklaar

da.t die mense nie wettig uit die staatsdieos gehou lmn

woru nie. As hulJe a.an 'n

misda.ad skuldig bevind en

veroordeel is, lmn huUo wol

ontslaan woru. 1\iaar as hulie onwettig ontslaan word, !tan bulle sl;:a<.leve

r-goeding eis.

aaumerldng geneem, bring die

lcwenslwsteverhoging op rneer as 31.8% te staan.

'n Ander belangrike faktor is

of die pryse korrek gerappo r-teer word aan die Afdeling Sen

-sus en Statistiek. Die gevaar van \'Crkeerde opgawes word al

grater namate prysbcheer ui t-gcbrei word. In meeste gcvalle

sal natuurlik die mal,s

imum-pryse wat deur die wet toege

-laat word, gekwoteer word, te r-wyl die werklil(e prysc wat die verbruikers moct bctaal diltwels hoer is.

SWARTi\IARK

Gcoordeel na berigte wat her

-haa1deill< in kocra-11te versltyn

het, het swartmarkbcdry>'vig

-hede nie onbelangril<e afmetings

aangeneem nie en dit o.a. in die

geval van so 'n belangrike voed

-selsoort soos aar-tappels.

Swart-markpryse sal uit die aard van

die saak nie laer wees as die

beheerde pryse nie.

Uit hoofdc van al hierdie

bo-genoerodc feite en toest.andc

lmn ons beweer dat die £1 van

1938 vaudag nic 15/- werd is,

soo~ volgen.s amptelikc berel{(

l-ningc nie, maar misldeo 14/-en.

in die geval van sommige mouse

selfs mjnder.

RO

E

RE-NUWEJAARSFEES

op die plaas van Oom Andries van Coller.

HARTEJBEESHOEK

(naby Pretoria). Veraf gelee vriende skal<el met 2-8040. Honderde kamp reeds die aand van die 31ste.

Kom sluit by hulle aan. Onderdak vir 250 mense.

NUWEJAARSDAG

wor<.l fees gehou van SONOP tot SONONDER..

Atletiek, Boeresport, Perdewedrenne, Kompetisies, Boeregeregte,

Verversings ens. (Geen weddensl<appe sal toegelaat word nie). Bring KOPPIES, EETGEREEDSKAP en u VRIEJNDE sanm.

(5)

et

cnoc:u -lus nou ks

va

n

39.:~';·~ g wees s!<ocnc t 100<;( tic baic der af-ic soos aal<lil< -m stan-1 it('ms. Ulc sta-•nn we dio io -ilit be-by die ;l<oste-lare is • waar-word oorlog.

l

so m-Nie .al nie, .rlil<cls 1inder-1Jit iB :OXD ~l:'JG vaw e op ·ting dat van ·rn e-;ord, nn o- ans-\-'c c- .f[;(_'-tccn ,·an mi-laar : uit lmn l 'n I co \\'el 11.~ aao \'

Cr-=

tg die mccr tor is . ppor-; Scn-e\·aar >rd a! · uit-~valle mum-.ocge -!, tcr-tt die kwcls : her-·sJ;:yn o\\·ig-tingS n die \'OCd- .vart-I van s die e bo-.andc van d is,

rel.:c-/

-

eo

ICll.Se :gte, nie). lam>.

Vrouewag

Trek

Laer

Die naweek \'an l7 Nov. het

die Vroucwagte vnn J{aaps

ta<l-l';cntraal en Parow 'n gocd ge-slna.gdc Laertrcl;: g-ehou op die

plaas van mnr. Duminy net

buite Belh·ille.

Die Laer· het onder bevel van

hfkomdt. Bester gcstaan, lc

r-wyl komdte. Jcppc en komdt.

Ste:,.-n opgetree het as

kan1p-mocder en kam{l\'ader. 'n Ge

-dcelte van die Kaapstad-Ma.nnc

-kommando-Wag was op dicns

tcr beveiliging van die lacr·.

Satcrdagmiddag is bcstee aan

die afrigting ,-an die Vroucwug,

terwyl die A.KG .. wat die Laer

die middag en ook Sondagog

-gend 'n ko1·t bcsoel< gcbring

het, persoonlil< toesig gehou hct

oor die ondClTig wat hulle o

nl-\'ang hct.

Die aand is baie gescllig dcur

-gebring om die kampvuur met

o.a. gesamcntlike sang, en 'n

versl<eidenheid van sang- en mu

-i!ielrnommers, gclewer dcur ledc

van die Wagte. Gaste wat die

aand die Laer 'n bcsoek

ge-bring het, was onder mccr mnr .

en mcv. Duminy. hfl<omdt. en

mev. Kamffer, en mnr. en me\·.

Fouche van Durbunvt!IC.

Sondag is stil dcurgebring.

Die laer is om -1-uur nfgesluit

met 'n laaste \'lagstryking.

Boer

ejeug Trel<

D...aer

!By

franschhoek

Van 8 tot 17 Descmbcr word

n groot Boerejcu~-lae·:trekking

gehou te Franschhoelc op die

plaas \·an hfgcnL ::~rax Smuts.

Seuns en dogters \'an twaalf

jaar en bo word toegelaat a.c;-ool' aile jeugoffisicrc.

Die kamp sal onder toc;;ig

:-;taan \·an hflwmdt. S. Kamffer

en hfkomdte. B. Get·iekc \'0.1\

die Boerejeughooflm·artier.

Die laertrekkutg beloof om

'n groot omvang- aan te neen •.

'T'otso\·er is reeds mecr· as

hon-derd name onlvang en nog mecr

WQrd •·en\·ag-. Aansoekc om

toclating tot die kamp moet

voor 30 Xon:mber deut· die

l{aapstadse Gebiedskwartier

onlvang word.

lndien daar O.B.-Icdc is wat

f.'Taag eetware wil stuur - wat

in die huidige skaarste baie

wcl-kom sal wecs, moct dit gcadrcs

-seer word aan hfgenL i\Iax

Smuts. ).fiddagkrans. Fransch

-hoek

JODE: Volgcns Whitaker's

:\lmanak \'an 19·1-1 was claat· in

1938 15,7-19,000 Jodc in die

we-reid, 1:an wic slegs ·12·1,000 in

Palestina was.

Politiel<e

Slagoffers

Van

,

n

Partybewind

R. W. VAN RENSBURG van Warrnbud. Op 28 Februarie 19-12 in

heg-tcnis geneem en op 5 I\la.art

ge-intcrneer te Uoffiefontein. Op

19 l\Iei 1945 ecrs Iosgela.at.

,Ek sal my mcde-Afrikancr

nio in die steel< laat nie en hom

nic

aan

die vyand uitlewer ole."

DU~ O.B., \\'OEXSDAG, 28 XOVE:\IBER l!l\:i Br::ADSY\7YF

Uit

die

K(())lomme

van

Motor Met

Attoomhrrag

di~

ET!ilgel~e

!Pre

rr§

Afrikanerwerker Steuou.

Arbeiderspartty

Nie

In sy kommentaar op die

Randse munisipale \'Crktcsings

skryf The Forum:

,Dit is duidelilt dat die Ar

-beiderspat·ty nie daarin gcslaag

het om die steun 111 vet·ltry van

soveel Afrikaanssprcl<cndc we

r-kers as wat aan hom we reg

sou vcrleen om hom 'n par; y

van die \\'Crlters tc noem nie.".

Illustrated Bulletin, amptelike

orgaan van die Arbcidersparty.

erken dat dit waar IS en skryf

dit hoofsaaklik toe aan die par

-ty sc kleurbcleid:

, voon

.

oo

n

.

n

EEL''

,Die Afril\.anct·werl<crs woon

in gebiedc naasaan me-blanke

slumgebiede. Hullc ongelukkige

historiese \'Ooroordele word

hierdeut· vercrger. Hulle

ver-naamste mededmgcrs op die ar

-beidsmark is die opl<emende

na-turelle-werkersklas in die

ny-werhcdc. Hulle is die brug

tus-scn die ge\·cstigde blanke wcr

-l<crsklas en we opl<emende

nic-hla.nl\e werl\.ersldas. 'n Party

wat probeer om bctcr toestande

vir nic-blankes te skcp, trek

hulle nie aan nic. Hulle

be-lwmmer hulle oor hulleself en

op emosionele gronde sock hulle

besl<erming teen wat hulle

bc-skou as 'n bcdrciging vir

hulle-self en hullc families.

OP\'OEUIXG

.,Die Arbcidcrsparty sc moe

-dige stryd vir woonbuurtsegre

-gasie is sclfs onvoldocnclc om

hulle vooroordccl ten opsigte

\'an die party sc nic-blanke-be

-leid uit tc wis.

)leer a!> opvoeding ~al nowg

wees ont hicnlie ml'rt:.l' oor te

haal tot die standpunt ,·an die Arbeider~>party en tot die aan

-yaarwng Yan die party se be

-leid, wat beslis die \'Crbetering

van die lewenstoestande van aile

werl<ersgroepc behel;;.''

r. :t'l l'!t

Katner

van

KoopG

Handel

In die woorde van die aftre

-dende president sleets Commer

-cial Opinion die ophnnde synde

taak ,-an die ,.Chambers of

Commerce'' in S.A. soos volg:

.,In ons helc g-cskicdcnis was

daar nooit ·n tyd wanneer dit

so noodsaaklik vir vcran

twoor-delil<e manne was om saam te

span om die ldaat·blyklikc stro

-ming na 'n totalitnricse staat,

en die inkorting van indh;duele

vryheid en ondcrnemingsgces,

te stuit nie. Elc wil 'n beroep

doen op aile handclslui

dwars-deur Suid-Afr·ika om hierdie

\·ereniging vnn Kamers van

Koophandel morccl en

finan-siecl te steun sodat hy hierdie

stryd l<an stry waarin

indivi-duele lede hulpeloos is."

*

~~ l(t

,Arbeidersparty

H

ou

V endusie''

Na aanleiding ,·an mnr. M. J.

van den Bet·g se uitlatings on

-langs op Kimberley (kyk berig

elders in hierdic blad) skryf die

Cape Times:

.,Hier word bcginscls te l<oop

aangebied aan die hoogste

bic-der - die nasionaliste nie

uit-gesluit nie. M.nr. Van den Berg

is oenskynlik bereid om die

Ar-beidersparty, siel en liggaam,

aan die l\falaniete te verl<oop

-vir hoeveel? Vir 'n paar belof

-tes wat mindet· werd is as die

papicr waarop hullc gcsl<ryf

mag word, as die nasionaliste

inderdaad gek genocg is om dit

formeel op papier te sit.

SOER ROND

Elkeen met cnige politieke

sin weet clat die nasionaliste

wanhopig ronclsocl< vir enige

middcl om aan bewind te l<Om.

Hulle oorlogsJ'CI<ord het hulle

so doeltrcffencl bcldad dat hulle

baie goed wect dat hulle nooit

aan bewind kan lwm sonder die

steun Yan 'n sel<sic van die

Engelssprel<ende bevollcing van

die land nic. 'n ,.Pakt" met die

Arbeidersparty sal hulle

prag-tig pas en dit is presies

waar-voor hullc hulle al lank beywer.

Hullc sal hccltcmal bereid wees

om mnr. Van den Berg enigiets

te bclowe wnarvoor hy mag

vra - volle indiensneming vir

20 of selfs 50 jaar, as hy dit so

wil he; social security op aan

-vraag - enig-iets, as die

Arbei-dersparty maar net ,,;I help om

hulle ann bcwind te plaas."

*

...

*

johannesburg

se

fEersfce

Vrou

In 'n artilccl wat bedoel is om

mev. Jessie McPherson.

burge-meestcrcs van Johannesburg.

bel<end te stel, haal die

Kaap-stadsc lwmmunistiese blud The

Guardian die ,·olgendc

beken-tenissc \':l.ll mcv. ).[cPherson

aan:

. ,Ek was geweldig

geimpo-nccr dcur wat ek in Rusland

gesien hct ( tydcns •n toer deur

die land. Red. Die O.B.) en sccl<'I'tdit•n het ck dPlll' dik en

dun •n vricnd 'an dil'

Sowjet-{.;nic g<•bly tcnspyll' van l.:ritielc

en puliticlt~' aanvalle.

El< is al vir twaalf jaar 'n

lid van die Uilvocrende Bestuur

van die Arbcidcrsparty,

presi-dent!• van die Fri<'IHIS of the

::;o, il't t:nion, t <'~>Ouriere van

die l\ledical Aid for Russia Fund

<:'n 'n patroon van die

Spring-bnl< Lc~ion."

,Kom

Kom

Ek Uit So

Ek

u;e~?

In 'n habetragting oor dr. D. F. ~ralan sc \'Crgadcring op Jo

-hannesburg tydcns die

vlug-lwngTes van sy party aldaar,

veri\Jaar· die rubrickskrywet·

.,Jan Kic~cr" in sy stuitige lw

-lomme wal in die Johann

cs-burgse Vcrcnigde Party-blad

E e n d r a g vcrskyn, die \'01

-gende:

.. Daar hct egter een ding op

hierdie vcrgadcring gebeu1· wat

'n grool gchcim gebly het. Dit

is hoe dr. l\lalan uit die

Stad-saal gekom hct sonder dat hy

dcur die mcnsc buitelcant gesien

is .

,K ou lean el< die geheim

opcnbaar. D•·· Malan is op 'n

draagbaar gcsit en 'n laltcn

is oor ~>Y !iggaam, lwp en a!,

getrcl<. Toe is hy uit we saal

gedra dour 'n paar van sy

Jeugfront-biclies. Die monse

het nntuu•·lil< gedinlt dat dit

een van die pcrsono is wat

seergclcry het en hot hullc nic

daaraan gcsteur nie. En so

is dr. Malan na. veiligheid g e-voor.

.,Ja, wat die stomme dr.

Ma-lan tog nie vir sy volk moet

deurmaak nie. Hy is nou nog

nie gewond vir sy volk nie en

het ook nog nie geveg vir sy

voile nie, maar hy is darcm al

op 'n draagbaar gedra vir sy

volk.''

IE.gskeidings

Be8oop Helfte

van Huwelike

Gcdurcndl' die eerste ticn

muande van hierwe ja.ar was

duar byna dio helfte sovecl

eg-sl<cidings as huwelilte in :30

Amcrilcuansc stede.

Hoc\\'ol die aantal huwelilw

toeneem, sal dit' waarshynlilc nic l<an tred hou met die cgsl(

ci-dings wat, volgens die regtcrt;,

aanstaandc jaa.r hul hoogte

-punt sal llereilt nie.

Die regtcrs ~:>l<ryf die tocstand

roc a.an haastige oorlogshuwe

-liJ;:e en die feit dat vrouc wat

gedurcndo die oorlog gc\\'erl~

het, nic in staa.t is om hullo weer

by die huislilw lowe a.an to pas

nie.

'n Knypic baksoda by enige

gekool<to stroop gegooi, sal

be-let dat dit versuil<er. 'n Tcc-lepelvol asyn by selfgemaakte

stroop gegooi sal voorkom dat

dit hard word as dit staan.

'n Brit, met die naam John

\Vilson bl'\\ccr dat hy 'n

atoom-motor uitgcvind het \\at teen

'n J;:oste \an 5s. per \\eel' loop.

Sy aanspraak word. op we oom

-blil< nndcrsoclt deur die Britse

ministcl'io Yan brandstof.

Volgcns berig word, het

twee parlementsledc reeds

saam met hom in sy motor

gcry, en hulle verklnar dat

hulle geen verskil J(on sien

tusscn die gewo.ne motor en

hicrdie cen wat met atoom

-luag a.angedryf wot·d rtie.

Die lcrag word glo verskai

deur 'n ,.atoom-kas" van

gc-ringe om\·ang wat maar slegs

£2 7s. Ieos. Dit bevat vloeibare

lug, 'n stukkie uranium - die

element wat gcbruik word vir

die splitsing van die atoom

-en vier skeikundige stowwe wat

gchcim gchou word.

Sodra die vloeibare lug deur

die buis met die uranium

ge-stuur word, ontwil<ltel dit

atoomlcrag wat suurstof

produ-sccr en dan na die vergasser

gcvoer word waar die gewone

werl<ing dan plaasvi.nd.

Die uitvinder beweer dat dit

aan cnige soort motor gesit l<an

1 word.

IID~H1rlr

&12;J

JJIE OCIBl 1f

~IF6.&

lTII§

rn3@1r1r1E~

UJ:rl!r IID TilE llJWITJE

Die rcgering handhaaf 'n

groot mate van

geheimsinnig-heia in \·erband met die uit\·ocr

van \'Ocdsel na Engelar1d. Oor

die uitvoer van botter word daat·

tans 'n algehcle swye bewaar

en die tel;:ort word gewyt aan

die a.lgcmcne droogte. 'n Paar

fcitc bring 'n mens egter tot sy

eie gcvolgtreld<ings:

Dit·sclfdc \\'Celt waarin J

(aap-stud nic ccns z;enoeg bottl'r gt·

-had het om dil• helfte ,-an di<'

amptelil\C lt\\Ota van ecn-dcrdc

aan ,-crbruiltcrs te verskaf nie,

b drie Brib<• sl<epe in Tafelbaai

bclaai met .,gcslccnke" vir

En-gcland.

Op dicsclf'dl' oomblil< is uit

Engcland aangclwndig dnt die

bott<•r en hum wat so dcur

Suid-Afril<:~ gesli:eni< word,

gratis vcr-.prei sal word aan

inrigtinl;'!-> cn behoeftigc

per-sone in Engcland as addisio

-nele rantsocnc.

Verder is aangekonilig dat

Engeland besluit het om self tc

bctaal \·ir die koste van die

vcrvoer en verspreiding van die

voedsel in Engeland .

Hieruit blyl' clus afdoomle

dat bottcr ingesluit is in hicrdit·

rcusc-gf·:.l>l·nl'e waarvoor in

een weclc aileen dric f>l;tJJC

no-dig wa-,.

Ondcrwyl die Engclsc op

hierdic wyse 'n ekstra-rantsoen

in hotter ontYang, moct tien-duiscnde arm Suid-Afril<aners gehecl-cn-al sondcr hotter