TE NAALDWIJK. ÇX> I Bibliotheek Proefstation Naaldwijk A 3 B 67 L
jm
Verslag gasbeschadiging 1954,Barendrecht.
V'ci r iN t>. cj ck2- fooV<c^Ci ^ O^1 c^oAloWrwe-Vik^cs
V\oo^v/N'x£.V( 9er w\i( ^sStWo^e. Bo\^ej
door:
W.den Boer.
3
3
• / T/
Pernis, LIsselmonde en Bolnes. -•/
In 1953 werd door Ir. van Koot gevraagd mede te werken aan het onderzoek van de invloed van luchtverontreiniging op gewassen. Het Eijkstuinbouwconsulent schap te Naaldwijk had in 1953 reeds een aanvang met dit onderzoek gemaakt naar aanleiding van klachten van tuinders in de omgeving van de kunstmestfabriek in Vlaardingen en Kralingseveer over schade in gewassen.
In verschillende windrichtingen en op verschillende afstanden van de fa briek in Vlaardingen waren gladiolenveldjes aangelegd. De gladiool was als test plant.gekozen, omdat deze zeer gevoelig is voor fluorwaterstofbeschadiging. Men dacht aan deze beschadiging omdat fluorwaterstof vrijkomt bij de superfosfaat bereiding. In 1953 kwam het beschadigingsbeeld van de gladiolen en verschillen de groentegewassen inderdaad overeen met de symptomen van fluorwaterstofbescha diging, terwijl ook de gewassenanalyses in die richting wezen.
Men moet echter ook rekening houden met SQ^-beschadiging daar deze visueel moeilijk van bovengenoemde beschadiging is te onderscheiden. In 1953 werd tot op 3 à 4 km van de fabriek beschadiging waargenomen.
In Hoogvliet en Pernis treedt sedert enige jaren rookgassenbeschadiging op Vooral appels, peren en pruimen hebben soms zeer te lijden. De schade uit zich • in zwarte necrotische vlekken op de bladeren. Bij' ernstige beschadiging worden
de bladeren helemaal zwart en laten de bomen reeds vroeg hun bladeren vallen. Tussen de rassen bestaat verschil in gevoeligheid.
De symptomen doen eveneens denken aan fluorwaterstofbeschadiging. In Hoog vliet en Pernis heeft men te maken met verschillende industrieën.
Door welke industrie de beschadiging teweeg wordt gebracht, zal het onder zoek moeten uitmaken.
Van de tuinders in Usselmonde en Bolnes wier bedrijven tegenover de kunst mestfabriek te Kralingseveer liggen, zijn nooit klachten ontvangen.
In 1954 zijn in Hoogvliet, Pernis, ^sselmonde en Bolnes op verschillende plaatsen gladiolenveldjes aangelegd. Dit is eveneens gedaan door het Rijkstuin-bouwconsulentschap te Naaldwijk in de omgeving van de kunstmestfabrieken in Vlaardingen en Kralingseveer.
De heer Ir. Spierings, die door het J.P.O. is "belast met het onderzoek van de invloed van luchtverontreiniging op gewassen heeft deze veldjes in de zomer van 1954 enige malen bezocht.
Doel.
Na te gaan binhen: welke ring beschadiging optreedt door schadelijke gassen; van welke industrie deze gassen afkomstig zijn en welk gas de beschadiging ver oorzaakt.
Uitgevoerde werkzaamheden.
In verschillende windrichtingen en op verschillende afstanden van de kunst-mestfabriek op de Vondelingenplaat en te Kralingseveer zijn gladiolenveldjes aangelegd volgens onderstaand schema.
Sneeuwprinses 20 cm Ficardy . . . . Leeuwenhorst 1 m 1 m 6 8 1 plantdatum 2 plantdatum
De volgende rassen zijn geplant: Sneeuwprinses, Picardy en Leeuwenhorst.
© 6
1 plantdatum w^s 14 en 20 april, de 2 plantdatum 31 mei. Per ras zijn per keer 10 knollen geplant.
De ligging van de veldjes is schematisch weergegeven in bijlage 1 en 2. Slechts 1 veldje kon op 500 m van de fabriek op de Vondelingenplaat worden aan gelegd, omdat een grote oppervlakte rond de fabriek industrieterrein is.
Voor contrôle is een veldje aangelegd in de tuin van het kantoor van het Rijks-tuinbouwconsulentschap te Barendrecht. Tijdens het groeiseizoen zijn waarneming en verricht. Op 1 oktober zijn de gladiolen van de veldjes in Hoogvliet en Per nis gerooid en voor chemisch onderzoek verzonden naar het Rijkstuinbouwconsulent schap te Naaldwijk. De gladiolen van de veldjes in LIsselmonde en Bolnes zijn, daar er geen schade was opgetreden, aan de proefveldhouders gegeven.
Resultaten.
Gedurende het groeiseizoen is op alle veldjes in Hoogvliet en Pernis bescha diging geconstateerd.
Het beeld kwam overeen met dat van de gladiolen op de veldjes in de omge ving van de kunstmestfabriek in Vlaardingen.
Op de veldjes in Usslemonde en Bolnes werd geen rookgassenbeschadiging waarge nomen.
In de hierbijgevoegde tabel (bijlage 3) worden de waarnemingen in het kort weer gegeven.
Beschadiging van de gladiolen welke op 31 mei zijn geplant, werd eerst na 9 juli geconstateerd, uitgezonderd op veldje 1, waar zij reeds op 9 juli een lichte beschadiging vertoonden.
Sneeuwprinses was minder gevoelig dan Picardy en Leeuwenhorst. Van beide laatste rassen liep de gevoeligheid niet veel uiteen. Het loof van de gladiolen van het ras Leeuwenhorst uit de omgeving van Pernis en het contrôle veldje te Barendrecht is op fluor onderzmcht.
De beschadiging die in bijlage 3 is opgesomd is tot een cijfer verwerkt en bij de fluoranalyse cijfers in bijlage 4 aangegeven. Het cijfer van het contrôle veldje te Barendrecht blijkt dubbel zo hoog te zijn dan de contrôle van het ras Sneeuwprinses te Naaldwijk. Verder bleek tot 4»000 m het fluorcijfer duidelijk hoger te zijn dan normaal. Tussen de beschadiging en het fluorcijfer is een correlatie te vinden. Eén veldje (no 7) heeft een hoger fluorcijfer en een min dere beschadiging.
Beschadiging tuinbouwgewassen.
Op 23 juli 1954 vertoonden op verschillende plaatsen in Hoogvliet en Per nis appels, peren, pruimen en noten, welke niet beschut stonden, een lichte rooi gassenbeschadiging. De beschadiging was het duidelijkst te zien aan de zijde vai de boom, welke naar het industriecomplex was gewend.
Op 11 augustus 1954» toen een ernstige rookgassenbeschadiging werd gecon stateerd op veldje 1, was de bijna oogstbare andijvie, welke in de nabijheid stond van veldje 1, gerand. Volgens de proefveldhouder van de Ent was de rook gassenbeschadiging en het randen van de andijvie een gevolg van het strijken van rookgassen, van de kunstmestfabriek op de Vondelingenplaat, over de gewas sen op 5 en 6 augustus bij N.O.-wind.
Op 27 september 1954j toen met Ir. Spierings een bezoek aan verschillende bedrijven op Hoogvliet en Pernis werd gebracht, werd een ernstige rookgassenbe schadiging van fruitbomen geconstateerd. Volgens de fruittelers was deze ern stige beschadiging nog maar enkele dagen oud.
Het verschil in rasgevoeligheid kwam sterk naar voren. Vooral Zwijndrechtse Wijnpeer, Conference, Legipont en Maagdepeer hadden veel schade. Door Ir. Spie-rings zijn voor chemisch onderzoek monsters genomen van beschadigde en gezonde "bladeren.
Schade aan groentegewassen werd niet geconstateerd, uitgezonderd bovenge noemd geval.
Perzikkruid vertoonden alleen beschadiging in de nabijheid van de kunst-mestfabriek op de Vondelingenplaat.
Rookgassenbeschadiging aan gewassen kwam in Usselmonde en Bolnes niet voor In het algemeen was de rookgassenbeschadiging van gewassen in 1954 minder ern stig dan in 1953»
Conclusie.
Op de gladiolenveldjes in IJsselmonde en Bolnes werd geen rookgassenbescha diging geconstateerd, in Hoogvliet en Pernis daarentegen op alle veldjes. De verst verwijderde veldjes lagen + 4 km van het industriecomplex, zodat in ieder geval in een ring met een straal van 4 km rookgassenbeschadiging kan optreden. Daar op alle veldjes beschadiging werd waargenomen is het waarschijnlijk dat bovengenoemde schadelijke invloed op de gewassen nog verder reikt. De mate van beschadiging nam af naar mate het veldje verder van het industriecomplex ver wijderd lag.
Het beschadigingsbeeld doet denken aan fluorwaterstof- of SO^-beschadiging Chemisch onderzoek zal uit moeten maken waardoor de beschadiging wordt veroor zaakt.
Om vast te stellen door welke industrie de schade wordt veroorzaakt, zijn meer waarnemingen nodig. Daartoe zal het nodig zijn nauwkeurig na te gaan welke rookgassen over de gewassen strijken en wanneer. Hierbij moet de weersgesteld heid worden betrokken, omdat gebleken is dat slechts onder bepaalde weersomstan digheden beschadiging optreedt.
september 1959« AvB
De Proefnemer, W. den Boer.
<J
tf?g l *
V J 3» 1)Js
<3
«0 0*s<3
lichte " = minder dan £ . van het totale aanta.l 'bladeren begenadigd. CO I ä 0 co Pi C0 0 • 0 • 0 • 0 • •H • 0 • CD • T-D H -p rc\ 00 .-"5 -P Pi q Pi > bPi rd Pi 0 -p o Pi O xi o •H m 0 Pi 0 Pi ;p 0 rH 0 m 0 Pi 0 m o Cj. -P m p' GQ 0 0 m 0 (D m CD 0 0 •H 0 0 0 •H 0 0 Pi © 0 •H 0 0 •H 0 [> QO rO r! ta c.O ,-Q i—! :.G 6 0 ,o U) P! :.o QD Pi rö Eb— CD • • • 0 • 0 • 0 0 0 j Pi rCj ,a .p -ci -P -Cî -P ..cj !3 1 bP Pi O Ö O Pî o U ,'1 o .d o ,cj 0 Pl P 0 Pi P 0 1—i 0 62 0 cQ 0 CQ CD O ul o ai 0 u2 0 >0 •Si 0 0 V2 0 0 0 0 0 0 0 © •H 0 •H 0 •H 0 CD •H a; 0 •H 0
l> QO QO rû 00 & ts3 rH r-Q i—H rÛ i—1 P3 00 Pi ,-o %) Pi r'-' vo i i 'o5 Pi CÖ P! 0 • £ 0 £ 0 0 • 0 • 0 • 0 • 0 • •i"T> r-3 S £ -P ,£\ -P -q , P; S ,d rd Pi O -P o -P o U O Pt ,-d O Pi A 0 Pî P> O Pî 0 r—! 0 m 0 Pi 0 Pi 0 O (J2 (D o U1 0 O cl 0 0 CQ 0 0 02 0 0 0 •H 0 •H 0 0 •H 0 0 •H 0 0 •H 0 0 -H 0 0 •H co p> OD P2 Pi PÛ PÎ QD N r—1 rû tq rH c-Q C<3 ! 1 t.0 Pi ,-Cî Qû Pi r,h LT> CD « « 0 0
.
0 • 0 • 0 • 0 • -cl -C] _ rj PO . > QD -a |S Pi £ rCj '"O M o pî O Pl O •H Pî P>' 0 •H 0 P! 0 Pi P O rH 0 02 0 CQ 0 CQ -P j). 0 0 02 -P CO. 0 0 Ü2 0 0 'X: 0 0 0 0 0 0 0 •0 (D CD •H 0 -•j 0 0 •H 0 0 •H 0 ta ta PO ro £ rO Q3 p1 rO £ riD •aO Pi QO Pi r-P: 1 S CÖ Pi 0 • 0 • 0 • 0 • 0 • CD • 0 * •~D .Ci B ,'-1 "P .d -P .-d ,-P ri .-1 g , -1 rO PI O -p o P! o Pi o o •H 0 ri 3 0 Pi P> 0 1—1 0 ZQ 0 Pl 0 m 0 O CO 0 C2 _P D3 0 0 '02 0 0 'CO. 0 0 0 •H 0 0 0 0 •H CD •H 0 eu 0 0 •ri Q) CD •H 0 i> cû ta &0 rP-: S3 PP i—1 rO £ ,a PO S rO il) Pi ,.c rO 0 • 0 m 0 • 0 • 0 • 0 • 0 • 0 • *r-D -P PÎ £ ,c! g q -P -Ci "P rd S M p rÖ Pi d O PÎ o P! O .q o .<3 a Pi rP 0 Pi ;p 0 rH 0 m O cc 0 0 CQ 0£
Vi. o 1 o j} 0 0 02 0 0 CQ 0 0 0 'H 0 0 •H 0 0 •H 0 •H 0 •H 0 0 •H 0 0 •H CD f> •:û r~H pP PO Pi ta ta Pi rH rû i—1 PO r-1 fn QD Pi CM 0 0 • • • 0 • 0 • •H • 0 • 0 • • r~j -d -P -P 1cl, H^ £ .P P:1 rö Pi o PÎ O PÎ o Pi O A O m 0 q 0 Pî P> 0 1—\ 0 01 0 m 0 m 0 O m O CQ Pi uQ CD 0 CQ 0 0 U2 0 0 0 0 0 0 0 0 •H 0 •H 0 U 0 0 -H 0 0 •H CD î> ta 00 & ta ÎNJ rH & rH 0 ,0 Pi ta Pi rPJ ! IH =H Hi 0 0 0 CÔ Pi ta ta ta 0 0 • £ 0 •H • 0 • 0 • 0 • •H • -H • *:~D -P bp! a -P A 2 ,q _p >1 £ -d H-3 -P . P 'Ö o -P o m o PÎ $ C) O Pi 0 CQ 0 02 0 i—! O CQ 0 Pi pî 01 0 o; m o D2 0 0 CQ Pi CQ 0. CQ 0 •H 0 •H 0 rH 0 0 •H 0 •H 0 0 •H CO Pi 0 u 0 > 1—! rÛ PÎ ta î» >2 ta Pi —1 •Uù P-i 0 ,.û 0 1-0 IP •H ^_j_ ^1- ^j-m m lt\ LOi m S Pi I i "l I i i i 1 -p Pi S cd I •o 1 'P \ — ! t— 1 ;:o ! C/\ ! •à : T-l o t— vO r>N rO rO Pl P> £ rn X-j H CM CM «tH viFluoranalyse + beschadiging.
~ ———li
Pluoranalyse
veld afstand + Beschadiging *fo droge as p.p.m. Fluor in:
no. richt.in m. ! stof stof droge stof as
1 Z 750 6 ! 1 16,9 30 180 x) 2 Z 0 Z Z 0-3000 5 16,7 30 181 x) 4 " 3500 4 89,64 groen 9,49 10,5 41,8 46,6 6 440 93 x) 3 - 3700 3 <
».
13,6 13 1 1 3 X)•
6 h 5250 2 10,7 12 1 1 3 x) 5 0 z 0 3000 4 89,85 11,86 31,2 34,7 263 7 " 4000 3 89,26 9,27 36,7 41,2 396 8 0 3500 i î 5 15,1 37 245 x) Cont: rôle 0 z 013000 ; 0 13,1 21 167 x) Barendrec at Naaldwijk 0 14,9 • 10 63 x) 's-Gravenzande ï « 0 12,0 8 ! 65 x)Hoek van Holland 1 0 » • 11,1
7 I
61 x)
•
!
:x= analyse T.N.O. overige analyse Keuringsdienst voor Waren Rotterdam. De veldjes 1 t/m 8 en contrôle Barendrecht is het ras Leeuwenhorst, Naaldwijk, >s-Gravenzande en Hoek van ïïollan is het ras Sneeuwprinses.
