A
RCHEOLOGISCHE PROSPECTIE MET INGREEP IN DE BODEM
L
AAKDAL
-
N
IKELAAN
A.
D
EVROE&
J.
C
LAESENM
AART2013
ARCHEBO-RAPPORT 2013/04
C
OLOFON
Opgraving Prospectie
Vergunningsnummer: 2013/004
Datum aanvraag: 3 januari 2013
Naam aanvrager: Jan Claesen
Naam site: Laakdal, Nikelaan
Project
Archeologische prospectie met ingreep in de bodem – Laakdal, Nikelaan
Opdrachtgever IOK Antwerpseweg 1 2440 Geel Opdrachtnemer ARCHEBO bvba +32 (0)491/74.60.77 Merelnest 5 info@archebo.be B-3470 Kortenaken, België BE 0834.280.172 Projectuitvoering
Jan Claesen, ARCHEBO bvba Annika Devroe, ARCHEBO bvba
ARCHEBO-rapport 2013/04 ISSN 2034-5615
© 2013 ARCHEBO bvba
ARCHEBO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd of aangepast worden, opgeslagen worden in een geautomatiseerd gegevensbestand, en/of openbaar gemaakt worden in enige vorm of wijze ook, elektronisch, mechanisch, door fotokopie of enige andere wijze, zonder voorafgaandelijke toestemming van de opdrachtgever.
Inhoud
ADMINISTRATIEVE FICHE ... i
1. INLEIDING ... 1
2. PROJECTBESCHRIJVING ... 1
3. SITUERING VAN HET ONDERZOEKSGEBIED ... 1
4. BODEMKUNDIGE SITUERING EN EVALUATIE ... 2
5. GEPLANDE RUIMTELIJKE ONTWIKKELING ... 4
6. ARCHEOLOGISCHE VERWACHTING ... 5
7. METHODE ... 6
8. RESULTATEN PROEFSLEUVEN ... 7
8.1. ARCHEOLOGISCHE NIVEAUS ... 7
8.2. ARCHEOLOGISCHE SPOREN EN STRUCTUREN ... 7
8.3. ARCHEOLOGISCHE VONDSTEN ... 7
9. EVALUATIE, WAARDERING EN AANBEVELINGEN ... 7
9.1. Evaluatie en beantwoording onderzoeksvragen ... 7
9.2. Waardering ... 8
9.3. Aanbevelingen ... 8
10. BIBLIOGRAFIE ... 8
A
DMINISTRATIEVE FICHE
Opdrachtgever IOK
Uitvoerder ARCHEBO bvba
Vergunninghouder Jan Claesen
Bewaarplaats archief IOK
Bewaarplaats vondsten IOK
Vergunningsnummer 2013/004
Projectcode LANI
Vindplaatsnaam Nikelaan, Laakdal
Locatie Provincie Antwerpen
Gemeente Laakdal Deelgemeente Vorst Plaats Nikelaan Lambertcoördinaten A x 199433 y 199060 B x 199780 y 199358 C x 199982 y 199162 D x 199724 Y 198983
Kadaster Afdeling 4, sectie C, percelen : delen van 484, 485, 486D, 476R, 483, 477A, 481A, 478C, 480B, 551A, 555A, 553A, 559D, 560E, 561D, 560H, 561C, 564L, 564M, 541A, 540A, 543F, 538C, 533K, 533H, 536L, 538B, 535A
B
C
A
Orthokaart onderzoeksgebied
Begin- en einddatum terreinwerk 20/02/2013 tot 20/02/2013
Grootte projectgebied 9127 m² Grootte onderzochte oppervlakte 1016 m²
1. I
NLEIDING
Binnen de stedenbouwkundige vergunning voor een wegenis aanleg bij een uitbreiding van industrie werd een archeologische prospectie met ingreep in de bodem opgelegd door het Agentschap Onroerend Erfgoed aan de bouwheer.
De opdracht werd door de bouwheer, IOK, toegekend aan ARCHEBO bvba op 7 december 2012. De prospectievergunning werd afgeleverd op 14 februari 2013.
Dit document vormt het eindrapport van deze opdracht.
2. P
ROJECTBESCHRIJVING
Doel van het onderzoek is een archeologische evaluatie van het onderzoeksgebied. Hierbij moeten volgende vragen beantwoord worden:
- Is er een plaggenbodem aanwezig zoals aangeduid op de bodemkaart? - Zijn er sporen aanwezig?
- Hoe is de bewaringstoestand van de sporen?
- Maken de sporen deel uit van één of meerdere structuren? - Behoren de sporen tot één of meerdere periodes?
- Welke aspecten verdienen bijzondere aandacht bij een eventueel vervolgonderzoek? De opgeleverde eindproducten omvatten (in overeenstemming met de BVS):
Het eindrapport
Het werkputinplantingsplan Sporenplannen
Het onderzoeksarchief, met onder meer:
Inventarislijsten vondsten, sporenbeschrijving, plannen/tekeningen, foto’s Dagboek
Rapport
Foto’s, plannen/tekeningen, profieltekeningen en beschrijvingen Vondsten
3. S
ITUERING VAN HET ONDERZOEKSGEBIED
Het onderzoeksgebied is gesitueerd in het noorden van het centrum van Laakdal, in de deelgemeente Vorst. Het terrein grenst in het noorden aan het Albertkanaal. In het oosten grenst het aan het bedrijvencomplex van Nike. In het zuiden wordt het begrensd door de Nikelaan.
Kadastraal valt het gebied onder afdeling 4, sectie C, percelen : delen van 484, 485, 486D, 476R, 483, 477A, 481A, 478C, 480B, 551A, 555A, 553A, 559D, 560E, 561D, 560H, 561C, 564L, 564M, 541A, 540A, 543F, 538C, 533K, 533H, 536L, 538B, 535A
Fig. 1 Detail topografische kaart met middenschalige kleurenortho als achtergrond en aanduiding van het plangebied (rood gebied). (Bron: AGIV)
Het onderzoeksgebied bevindt zich tussen 21,63 en 22,36 m TAW.
4. B
ODEMKUNDIGE SITUERING EN EVALUATIE
Fig. 2 Detail bodemcontourkaart met topografische kaart als achtergrond en aanduiding van het plangebied (zwart gebied). (Bron: AGIV)
Binnen het onderzoeksgebied vallen de bodemsequenties Scm en I-Scf : Scm : matig droog lemig zand met diepe antropogene A horizont.
I-Scf : matig droog lemig zand met weinig duidelijke humus en/of ijzer B horizont en leemsubstraat op geringe diepte..
Het onderzoek kon de bodemkaart echter niet bevestigen. Er werd nergens een plaggenbodem noch diepe antropogene humus A horizont aangetroffen. Het gehele onderzoeksgebied heeft een eenzelfde bodemsequentie. Onder de bouwvoor, die maximaal 40cm dik is, werd een weinig ontwikkelde ijzer B horizont aangetroffen. Plaatselijk werd soms een slecht ontwikkelde humusaanrijkingshorizont aangetroffen. De drainageklasse kan plaatselijk ligt verschillen. Het leemsubstraat werd slechts een enkele maal aangetroffen.
5. G
EPLANDE RUIMTELIJKE ONTWIKKELING
IOK plant wegeniswerken voor uitbreiding van het industriepark. Naast deze infrastructuurwerken worden tevens een groenbuffer aangelegd en de loop van de huidige Laak verlegd.
6. A
RCHEOLOGISCHE VERWACHTING
Op de Centrale Archeologische Inventaris (CAI) staan weinig locaties in de buurt. Locatie 113212 betreft een verdwenen schans uit de nieuwe tijd. Locatie 113085 betreft kasteel Merlaar, een hoeve uit de late middeleeuwen.
Fig. 5 Detail van de Centrale Archeologische Inventaris met aanduiding van het plangebied (rood). (Bron: CAI) Op de Ferrariskaart zijn er geen gebouwen aanwezig op het plangebied. Er loopt wel een beek, nl. de Laak.
Fig. 6 Detail van de Ferrariskaart met aanduiding van het plangebied in zwart. (Bron: Koninklijke Bibliotheek van België) Daar deze kaart niet gegeorefereerd kan worden, is een exacte aanduiding van het plangebied niet mogelijk.
Ook op de Atlas der Buurtwegen staat er geen bewoning.
Fig. 7 Detail van de Atlas der Buurtwegen (1841) met aanduiding van het projectgebied (rood). Omwille van de sterke mutatie is een juiste aflijning van het projectgebied niet mogelijk. (Provant 2013)
7. M
ETHODE
Gezien de specifieke ontwikkeling van wegenis en de in de bijzondere voorwaarden opgelegde minimale 12,5 % bemonstering van de projectoppervlakte, werd geopteerd om vijf korte sleuven (ca. 25m lang) aan te leggen in het zuidelijke deel en één lange sleuf op het tracé aan te leggen in het noordelijke deel. Kopse profielen werden opgekuist en gefotografeerd.
onderzoeksgebied 9127,00 m² aan te leggen werkputten 10% 912,70 m² aan te leggen kijkvensters 2,5% 228,18 m² TOTAAL aan te leggen 12,5% 1140,88 m² werkput 1 47,50 m² werkput 2 55,50 m² werkput 3 48,60 m² werkput 4 47,70 m² werkput 5 150,40 m² werkput 6 86,20 m² werkput 7 109,50 m² werkput 8 145,60 m² werkput 9 277,40 m² werkput 10 48,40 m² totaal aangelegde werkputten 1016,80 m² totaal aangelegde kijkvensters 0,00 m² TOTAAL aangelegd 1016,80 m²
oppervlakte
Fig. 8 Lijst met aan te leggen oppervlakte volgens bijzondere voorschriften en de uiteindelijk aangelegde oppervlakte. (ARCHEBO 2013)
8. R
ESULTATEN PROEFSLEUVEN
8.1.
A
RCHEOLOGISCHE NIVEAUSEr werd net onder de bouwvoor een archeologisch niveau aangetroffen, tussen 21,20 en 22,00 m TAW.
8.2.
A
RCHEOLOGISCHE SPOREN EN STRUCTURENEr werden geen structuren aangetroffen. De aangetroffen sporen waren van recente oorsprong en zijn als archeologisch niet relevant te beschouwen.
8.3.
A
RCHEOLOGISCHE VONDSTEN Er werden geen vondsten aangetroffen.9. E
VALUATIE
,
WAARDERING EN AANBEVELINGEN
9.1. E
VALUATIE EN BEANTWOORDING ONDERZOEKSVRAGEN- Is er een plaggenbodem aanwezig zoals aangeduid op de bodemkaart?
o Er werd geen plaggenbodem noch diepe antropogene humus A horizont aangetroffen.
- Zijn er sporen aanwezig?
- Zijn de sporen natuurlijk of antropogeen? o De sporen zijn antropogeen.
- Hoe is de bewaringstoestand van de sporen (goed, gebioturbeerd, …)? o De sporen waren zeer goed bewaard.
- Maken de sporen deel uit van één of meerdere structuren? o De sporen laten geen structuren vermoeden. - Behoren de sporen tot één of meerdere periodes?
o De sporen zijn allen van recente oorsprong.
- Welke aspecten verdienen bijzondere aandacht bij een eventueel vervolgonderzoek? o Niet van toepassing.
9.2.
W
AARDERINGDit onderzoek heeft geen archeologische relevante sporen kunnen duiden.
9.3.
A
ANBEVELINGENWegens de afwezigheid van archeologisch relevante sporen wordt aangeraden het onderzoeksgebied vrij te geven.
10. B
IBLIOGRAFIE
AGIV (Agentschap voor Geografische Informatie Vlaanderen) (2011), http://www.agiv.be/gis/. CAI (Centrale Archeologische Inventaris) (2011), http://geovlaanderen.gisvlaanderen.be/geo-vlaanderen/cai/.
Koninklijke Bibliotheek van België (2010), Ferrariskaart,
http://belgica.kbr.be/nl/coll/cp/cpFerrarisCarte_nl.html.
Atlas der buurtwegen, Provincie Antwerpen (2011)
http://www.provant.be/bestuur/grondgebied/gis/atlas_buurtwegen/Raadplegen.jsp. BingMaps (2012) http://be.bing.com/maps/.
11. B
IJLAGEN
- Fotolijst - Plannenlijst
Fotonummer Werkput Overzichtsfoto Spoor Profiel Coupe
Datum
LANI001 1 NW 20/02/2013 LANI002 1 x 20/02/2013 LANI003 1 x 20/02/2013 LANI004 2 NW 20/02/2013 LANI005 2 x 20/02/2013 LANI006 2 x 20/02/2013 LANI007 3 Z 20/02/2013 LANI008 3 x 20/02/2013 LANI009 3 x 20/02/2013 LANI010 4 NW 20/02/2013 LANI011 4 x 20/02/2013 LANI012 4 x 20/02/2013 LANI013 5 Z 20/02/2013 LANI014 5 x 20/02/2013 LANI015 5 x 20/02/2013 LANI016 6 O 20/02/2013 LANI017 6 x 20/02/2013 LANI018 6 x 20/02/2013 LANI019 7 O 20/02/2013 LANI020 7 x 20/02/2013 LANI021 7 x 20/02/2013 LANI022 8 O 20/02/2013 LANI023 8 x 20/02/2013 LANI024 8 x 20/02/2013 LANI025 9 Z 20/02/2013 LANI026 9 x 20/02/2013 LANI027 9 x 20/02/2013 LANI028 9 x 20/02/2013 LANI029 9 x 20/02/2013 LANI030 9 x 20/02/2013 LANI031 9 x 20/02/2013 LANI032 9 x 20/02/2013 LANI033 9 x 20/02/2013 LANI034 10 N 20/02/2013 LANI035 10 x 20/02/2013 LANI036 10 x 20/02/2013FOTOLIJST
P
LANNENLIJSTPlan 1 Werkputinplanting bestaande toestand Plan 2 Werkputinplanting nieuwe toestand Plan 3 Sporenplan WP 4
Plan 4 Sporenplan WP 6-7 Plan 5 Sporenplan WP 8-9 Plan 6 Sporenplan WP 9
534L 551A 475B 531B 514A 541 512E 539A 491F 543K 560G 502A 509R 509M 491G 553A 480B 481A 477A 564K 549 539D 543F 540 564H 559D 530C 505A 528M 548G 560E 504/03 504/02 516A 474H 485 538A 502C 504A 544D 535 478D 559L 533G 483 508F 550L 544C 561B 501A 503A 509F 492B 510D 548E 468B 542L 501D 529W 478C 515C 544B 555A 484 509N 536K 545B 543L 563N 542K 476R 513A 512F 509S 552C 550K 510C
Kleine Laak
Nikelaan
Nikelaan
langvoort
Langvoort
Langvoort
Langvoort
Langvoort
WP 1 WP 2 WP 3 WP 4 WP 5 WP 6 WP 7 WP 8 WP 9 WP 9 WP 9 WP 9 WP 10Opdrachtgever
Merelnest 5
B-3470 Kortenaken
+(32)491/ 74 60 77
info@archebo.be
Opdrachtnemer
Maart 2013
PLAN 1
Legende
ARCHEOLOGISCHE
PROSPECTIE MET
INGREEP IN DE BODEM
-LAAKDAL - NIKELAAN
Opdrachtgever
IOK
Antwerpseweg 1
2440 Geel
Merelnest 5
B-3470 Kortenaken
+(32)491/ 74 60 77
info@archebo.be
Opdrachtnemer
WERKPUTINPLANTING
BESTAANDE TOESTAND
Legende
onderzoeksgebied werkputten werkputnummer WP1 aanduiding profiel 0m 25m19.92 21.90 20.32 21.92 R D 20.49 21.95 R 19.95 20.33 5 44 9
A L B E R T K A N A A L
Totale oppervlakte archeologie :
11.180m2
WP 1 WP 2 WP 3 WP 4 WP 5 WP 6 WP 7 WP 8 WP 9 WP 9 WP 9 WP 9 WP 10
Opdrachtgever
Merelnest 5
B-3470 Kortenaken
+(32)491/ 74 60 77
info@archebo.be
Opdrachtnemer
Maart 2013
PLAN 2
Legende
ARCHEOLOGISCHE
PROSPECTIE MET
INGREEP IN DE BODEM
-LAAKDAL - NIKELAAN
Opdrachtgever
IOK
Antwerpseweg 1
2440 Geel
Merelnest 5
B-3470 Kortenaken
+(32)491/ 74 60 77
info@archebo.be
Opdrachtnemer
WERKPUTINPLANTING
NIEUWE TOESTAND
Legende
onderzoeksgebied werkputten werkputnummer WP1 aanduiding profiel 0m 25m22.32
21.41
21.84
21.84
21.73
21.84
21.77
21.82
22.33
22.34
22.36
22.36
22.34
22.36
22.31
22.30
Opdrachtgever
Merelnest 5
B-3470 Kortenaken
+(32)491/ 74 60 77
info@archebo.be
Opdrachtnemer
Maart 2013
PLAN 3
Legende
ARCHEOLOGISCHE
PROSPECTIE MET
INGREEP IN DE BODEM
-LAAKDAL - NIKELAAN
Opdrachtgever
IOK
Antwerpseweg 1
2440 Geel
Merelnest 5
B-3470 Kortenaken
+(32)491/ 74 60 77
info@archebo.be
Opdrachtnemer
SPORENPLAN
WP4
Legende
werkputnummer WP1 0m 5mWP4
hoogte TAW 8.25 recent spoor spoornummer S121.95 21.49 21.52 21.54 21.49 21.53 21.49 21.49 21.60 21.57 21.93 21.29 21.93 21.92 21.91 21.90 21.96 21.96 21.94 21.89 21.91 21.85 21.12 21.49 21.55 21.53 21.58 21.57 21.54 21.50 21.44 21.41 21.56 21.78 21.65 21.71 21.82 21.86 21.89 21.99 21.90 21.92 21.87 21.83
WP6
WP7
Opdrachtgever
Merelnest 5
B-3470 Kortenaken
+(32)491/ 74 60 77
info@archebo.be
Opdrachtnemer
Maart 2013
PLAN 4
Legende
ARCHEOLOGISCHE
PROSPECTIE MET
INGREEP IN DE BODEM
-LAAKDAL - NIKELAAN
Opdrachtgever
IOK
Antwerpseweg 1
2440 Geel
Merelnest 5
B-3470 Kortenaken
+(32)491/ 74 60 77
info@archebo.be
Opdrachtnemer
SPORENPLAN
WP6-7
Legende
werkputnummer WP1 0m 5m hoogte TAW 8.25 recent spoor spoornummer S121.82 21.14 21.47 21.48 21.52 21.54 21.57 21.51 21.44 21.31 21.34 21.45 21.54 21.70 21.91 21.88 21.19 21.59 21.53 21.55 21.51 21.92 21.78 21.44 21.46 21.55 21.61 21.93 21.86 21.84 21.77 21.78 21.78 21.86 21.81 21.89 21.88 21.91 21.87 21.89 21.80 21.80 21.76 21.82 21.86 21.86 21.81 21.81 21.81
WP8
WP9
Opdrachtgever
Merelnest 5
B-3470 Kortenaken
+(32)491/ 74 60 77
info@archebo.be
Opdrachtnemer
Maart 2013
PLAN 5
Legende
ARCHEOLOGISCHE
PROSPECTIE MET
INGREEP IN DE BODEM
-LAAKDAL - NIKELAAN
Opdrachtgever
IOK
Antwerpseweg 1
2440 Geel
Merelnest 5
B-3470 Kortenaken
+(32)491/ 74 60 77
info@archebo.be
Opdrachtnemer
SPORENPLAN
WP8-9
Legende
werkputnummer WP1 hoogte TAW 8.25 recent spoor spoornummer S121.55 21.61 21.61 21.53 21.88 21.91 21.87 21.89 21.93 21.86 21.32 21.40 21.36 21.02 21.78 21.68 21.23 21.23 21.23 21.24 21.11 21.22 21.26 21.23 21.32 21.68 21.64 21.66 21.71 21.66 21.66 21.68 21.58 21.61 21.70 21.61 21.60 21.76 21.77 21.75 21.70 21.68
