Effecten van ammonium in de voedingsoplossing voor komkommers in steenwol (teelt 1987)

Bibliotheek Proefstation Naaldwijk 4

2

n

_J

PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK

Effecten van ammonium in de voedingsoplossing voor komkommers in steenwol (teelt 1987)

C. Sonneveld

December 1989 Intern verslag nr. 55

1 -INHOUD Pagina Samenvatting 2 Doel 2 Proefopzet 2

Verloop van de proef 3

Water en meststoffen 3 Voedingsoplossing steenwolmat 3 Chlorose 3 Opbrengsten 3 Kwaliteit 4 Gewasonderzoek 4 Conclusies 4 Bijlagen

Samenvatting

In een proef met komkommers in steenwol werd het effect van ammoniumtoedie-ning bij twee calciumniveaus bestudeerd.

Een hoog calciumgehalte van de voedingsoplossing (4,25 mmol/1) ging samen met veel minder wegval van planten dan bij een laag calciumgehalte van de voedingsoplossing (2,5 mmol/1). Ook werd de chlorose in het blad sterk ver­ minderd door een hoger calciumgehalte. Effecten op de opbrengst werden niet gevonden.

Het toedienen van voldoende ammoniumstikstof (2 mmol/1) gaf een hogere opbrengst (ongeveer 15%) in vergelijking met de behandelingen zonder ammo­ nium in de voedingsoplossing. Ammoniumtoediening verminderde de chlorose, verlaagde de pH in het wortelmilieu en remde de opname van magnesium. Doel

Het doel van de proef is het verkrijgen van informatie over effecten van ammoniumtoediening aan de voedingsoplossing bij komkommer. In tegenstelling tot de toediening bij kasgrond wordt de ammoniumstikstof bij toediening aan steenwolmatten niet snel omgezet tot nitraat. De plant neemt een belangrijk deel van de ammonium dus rechtstreeks op. Over de effecten daarvan op

opbrengst, kwaliteit en voedingsopname is nog onvoldoende informatie beschikbaar.

Proefopzet

Naast het toedienen van verschillende hoeveelheden ammoniumstikstof is in de proef ook onderscheid gemaakt in de toediening van calcium. Bij sommige gewassen heeft de toediening van ammonium een sterk remmend effect op de calciumopname. Een tweede reden voor het opnemen van calcium als proeffac­ tor was het feit dat in voorgaand onderzoek een gecombineerd effect van calcium en ammonium op bladvergeling is gevonden.

De proef is aangelegd in kasafdeling 103.10. In deze proef zijn 5 behande­ lingen in viervoud beschikbaar. De voedingsoplossingen variëerden naar ammonium- en calciumniveau. Compensatie in de voedingsoplossing vond plaats door het totaal-N niveau gelijk te houden. De compensatie in de ionensom werd voor ammonium vereffend over SO^, K en Mg. Het ontstane verschil tus­ sen de calciumniveaus werd vereffend over K en Mg. De samenstelling van de gebruikte voedingsoplossingen is opgenomen in bijlage 1 en in bijlage 2 is de meststoffensamenstelling vermeld. De proeffaktoren zijn samengevat in tabel 1.

Tabel 1: De gehalten aan NH^ en Ca in het toegediende water.

Behande1ingen mmol/1 NH^ mmol/1 Ca

1 0,0 2,5

2 1,0 2,5

3 2,0 2,5

4 0,0 4,25

5 2,0 4,25

De komkommers warden geteeld in steenwol. De matten waren 15 cm breed. Een proefvak was 3m kasoppervlakte. Het drainwater werd niet gerecirculeerd.

3

-Verloop van de proef

Op 19 januari 1987 werden de planten in de kas gebracht en op de steenwol-matten geplaatst. Per m kasoppervlak stonden 1,67 planten en het gebruikte ras was Corona. De proef werd beëindigd op 29 juni. Tijdens de teelt zijn wat planten weggevallen door stengelrot. Opvallend is dat dit alleen ge­ beurde bij de behandelingen met laag calcium. Tabel 2 geeft een overzicht. Tabel 2: Het aantal weggevallen planten en de gemiddelde datum van uitval

in het aantal dagen na planten (19 januari).

Behandeling Aantal planten Gemiddelde datum

1 2 86 2 5 125 3 3 93 4 0 -5 0 -Vater en meststoffen

In bijlage 3 is een overzicht gegeven van het water- en meststoffenver-bruik. Het verbruik aan water en meststoffen verschilt niet duidelijk tus­ sen de behandelingen. Gemiddeld werd 456 1 water verbruikt en 2,15 1 200 maal geconcentreerde mestoplossing. Dit geeft een water/mestoplossing ver­ houding van 212, wat goed overeenkomt met de berekende concentratie. Het zuurverbruik verschilt sterk door de ammoniumtoediening. De doorspoelfrak-tie zal gevarieerd hebben tussen de proefvakken.

Voedingsoplossing steenvolmat

De samenstelling van de voedingsoplossing in de steenwolmat is weergegeven in bijlage 4. In bijlage 5 is een overzicht gegeven van het verloop van de pH. Ondanks de ammoniumtoediening is de pH in het wortelmilieu vrij hoog gebleven. Het verschil in de toediening van zuur heeft de pH verschillen niet volledig kunnen vereffenen.

Chlorose

Periodiek treed vrij ernstige chlorose op in de komkommergewassen op steen wol. Deze chlorose lijkt op ijzer- en mangaangebrek. In de proef is twee­ maal beoordeeld. Op 17 maart kwam bij alle behandelingen matige chlorose voor, die naar behandeling weinig verschilde. Op 23 april zijn zeer duide­ lijke verschillen aanwezig. Zowel calcium als ammonium is van invloed. Zie hiervoor bijlage 6.

Opbrengsten

In bijlage 7 zijn de gegevens over de opbrengst opgenomen. Bij de vroege opbrengst treden geen duidelijke verschillen in opbrengst op. Op 29 juni lijkt dit wel het geval. De wat grote overschrijdingskans moet verklaard worden uit de grote restvariantie in deze proef. De wat lage opbrengst van behandeling 2 zal samenhangen met het feit dat bij deze behandeling de grootste uitval aan planten werd genoteerd.

4

-Ammonium heeft een duidelijke invloed op de opbrengst; calcium nauwelijks. In tabel 3 is een overzicht gegeven.

2

Tabel 3: Overzicht van de opbrengst in kg/m en in %.

kg/m NH, Ca 2,5 4,25 0,0 30,4 31,7 31,0 2,0 34,8 35,7 35,2 32,6 33,7 NH. Ca 0 2 2,5 100 114 107 4,25 104 117 110 102 116 Kwaliteit

In bijlage 8 zijn de resultaten van de kwaliteitsbeoordeling samengevat. Kleur en kleurverlies verschillen niet duidelijk naar behandeling.

Gewasonderzoek

De gewasonderzoekresultaten in bijlage 8 tonen een duidelijk effect van calcium op het kaligehalte van het blad. Dit zal ook samenhangen met de kalitoediening. Ammonium heeft een duidelijk effect op de magnesiumopname. Conclusies

Het toedienen van veel calcium (4,25 mmol/1) geeft in vergelijking met weinig calcium (2,5 mmol/1) de volgende effecten:

- minder uitval van planten tijdens de teelt; - vermindering van chlorose in het blad;

- vermindering van de kali en magnesiumopname.

Het toedienen van veel ammonium (2,0 mmol/1) geeft in vergelijking met geen toediening van ammonium als effecten:

- een verlaging van de pH in het wortelmilieu;

- vermindering van chlorose in het blad, vooral bij een lage calciumtoe-diening;

- ongeveer 15% meer opbrengst;

^ <ƒ /<»

y

M 14 t,

a

Co,

Mo

1

. 2.

i.r

l. S

1.0

i .0

0

1

_**

Z.S

<i.zr

_'

_?£

1.1)2

UP

AA

o

2S

XS

o.ç

h

; k =.

o . i ~

I

I

if U

Komkommer Ca - NH^ proef vaste meststof

200 maal geconcentreerd

Oplossing A per 50 liter per 75 liter

Magnesiumnitraat vlb Monokali fosfaat Kaliumsulfaat Kalisalpeter Ijzerchelaat 6% Mangaansulfaat Borax Zinksulfaat Kopersulfaat Natriummolybdaat 4700 g 2040 1740 1420 140 17 • 24 7 1.8 1.2 2.92 1. 7050 g 3060 2610 2130 210 26 36 11 2.7 1.8 4.38 1. Oplossing B Kalksalpeter vlb Oplossing Cl Magnesiumnitraat vlb Kalisalpeter Oplossing C2 Magnesiumnitraat vlb Ammoniumnitraat vlb Kalisulfaat ülb Kalisalpeter Oplossing C3 Magnesiumnitraat vlb Ammoniumnitraat vlb Kalisulfaat Kalisalpeter per 50 liter 13.600 g 9.07 1. per 15 liter 840 g 0.62 1850 g 720 g 0.53 420 0.34 260 1300 540 g 840 520 790 0.40 1. 0.67 per 75 liter 20.400 13.60 Oplossing C4 Magnesiumnitraat vlb Kalisalpeter 300 g 0.22 1.

1060

Oplossing C5

Ammoniumnitraat vlb 840 g 0.62 1.

Kalisulfaat 520

Dosering: Voor een Ec van 2-0; per 200 liter water

Behandeling

1 2 3 4 5

Opl A 1000 1000 1000 1000 1000 B 590 590 590 1000 1000 C 1000 1000 1000 1000 1000

ijaw

-'BjtA^cvw __

U^aCtc^

H

ry

Kaa-M

^W

* *

\

* * *

C

X^

JUÀA ^

-L-/ lAV

^ , 1

/v*X/**

Z

W\**vO yCvv\ ^

Vv\vv\ 0 1

J

Vw»

»

1<V}

2.

£>0 5

2 1 8

23

2,

S ? s

2.3 2/

1 1 2.

18

3

^91

i i f i ,

9V

}

V

h 3 V

%

& 4 0

i <}*

l <

f

jr

t/S5*

_{1 / 7 V}

_n

i2

oyo

ö

i

A-

***\ C..

C>yv^»VVvv» ^ 'S» xwo~«t^

kh>^^HAM^ÙI

x- ** K OH

Cca-(0

**

0

'/**

6

^

2 11

S yO o-t_ \ \ W ^ •'WO

/^S~1**sltS

/

ltA0**(„

LLJSL^L

Ar

+Jc

C ù<M s)-

$2* ^

/

^

^

ß<j 14. J c. (f

ft W

CK

S

t

i^nsl Insxctsb bti

^>€ V> *. I

C2*A

s

_?•'

L

ï

0.1

O.I

0.2

12. t,

3.3

i.s

2.r

2.S-

)

23.(f

_l

9-9

t.

U

Li

o.i

2. o

o?

?

O é> o

0.2}

Oïl,

o.zp.

>9

</.*

2J

_?-£

u

u

it,

?

fètj 6"

p tt - unus^du^

«,é~

r*i cwwuA.

CbxA^tcd.

(T~i<^£L

Vvvt i\'\A ^

l

Ï.

U

s>

7 - °

_O

VW/ t

(p

?

₃

_{? "}

o.^/*

&

7-*

?•»

VW€A

₅

_{? '}

*•3

7

7.3

i i

?•*

Lt

Il

L <P

r.g

L<,

p.2

lï

Lp

7

.2

4?

2.2

2

a

O

?•

' 7/

^

&

o

V

2.x

1.2

O i« V t VA <X J V

"Tot / <%

>

f

1

t W<X~\ . To U^\ ** 1 ota&X _{ft o-w Vc*»\} 4. e \ 'i w ^ \/w» ^ _l~Z Cl&w i cWt l'SoOvfc/ w» V 1 » t .1 4 . 7 V i s 0. o Z i t. 8

y.iP

L^L

l . y

Z2(*S)

&

S

1

?

^5-L-

z

3

5"

à

0^ v\Va \J,

L<i.v

&Z.C,

?*>*

82./

I

30.ly

Zt. I

*</.8

M.}

SS.}

\f <vud\Jc _

V

H*}

4Ä

7-?

<u

O

*2)€»Vvtx^v- _

(X

cua

A

u

A

_{-4Ulc •}

i V\

.

_*UW/*v*

_W^/w*

\

_3.2,

₀

_{. 5" V}

2.

_{/ . ?}

©.<, /

l

_{' 3}

_{o. Li}

/. O

o 3Z

y

_QP

_0.2?

L

$0

O.o5

O.gsfo

.os)

0.2S( o.ovj

^U/v/v 14 i o ov t k $ / w %1 O . O O.

I

0.1

O. 2

k

' cVJt"

/.SPo.os-

n.f(o.oi)

r.i(o.oé)

^ C ) Ô iceuvS

)/( \*j \ i\;ZÄ

o V ^_e~\iV\.o^ .

% «-( I

^

^€^s.auv\. _

i L - 2.

_{% -}

3

_{^ -}

- r

(SCAÀ V\

o^

V<

_*v

_*o

Kv»

K

_*v

*

₀

I

£i

i.L

4.-?

_>•7

_7-

_'•8

22

2

t..

3

6. s

l.L If

7 3

'•3

3

4.6

« .J

L

t

ix

C

.o

i. 4

u

1.4

V

6<t

M

Lz

2.6

?*

'* 4

5*

£/

*V

- 1. s

2

.2.

h

Li,

/.r

2S -s

_{V 4}

c)L{kt^ Ok

Kv

w

Wv

«V

1

1.1

1.7

4-&

1.

4

2

i.L

4. a

1.0

L.L

U

3

1. o

_*•>

O

I. 1

i.%

t.a

S

t>.$

a

*•>

O

1.3

Ly

1.8

5

L.L

i.^

u

_'-V

&.S

K* -

\<. V e--i/ *

O O <^Ä"fc

Ktf-

l< lao v

*/ f

I

lis sv\ a. Î-

,

-coiiw, SW-lM-vlcffcio .

12ul

_'1'"'-}<•

_?

^fc^e*/v\^dUL —

%

^a,

Ccu

My

^ N o -

Hw "F«.

J s .

•éot

,.. ^\<X <L

1

1 -<«

8.«

U°|8

_/•72

\<\ -s*

_{i o.s}

lo&l

_>7

v a # 3 ^63 i8e

Uz

2.1o

2,

( - s

î.g

t 1 t,0

la

<)Z

i&

îVS"

1 O.ly

n U > *8

_??

2

3r£

3^01 3lâ t.fy

2.JÎ

S

-«I

P.s

I 1 \r

z s v

1

U

2.61/

KJ-X

16./

S2

10&2

₃₇₂

Z.

2</

2.^8

s

f - <i

u

g

oi

°in

2*o

₇

t.vL

IV-T

II.1

_3*S

m

s 2 ?V

4<i<}} SSi

/.r£

2.0«/

5"

' V

8.8

_{? / r /83}

4<i<}} SSi

/.?£

i ? - r

10.3

°iU

_4;

_??*

2 6 3

h

_,(

*o

_A.?*

_2.V2.

O LT(i

IQSL<

ÖL

ûL .

1

K)-f

13. S

Cj8l n

_{13^2 ' 7 0 /}

2S&3 2ii

_32/

I . £ l

2

If

12

A IZotf \L

2S"/8 3*29

ISSo US'

_3.7fr

_/.s?

3

»r

IS. i,

»2.

2o 58 1*8'

I f a M?

_3,'V

_/.sff

V

if

•3. J

6^2

13

_{2.372 37I 2S2? . Mf,}

110 i.ZZ

5"

_{II. '}

#££ .

?

2^

12

353

2^3 lo$

t.y

VVlA

1

ï _ _ _

I S I x i l

h l ~ ] Z

112 t - S l i l o t

Î.q

] L

i f

V

"

3

.6

ltf/2

<,?

I ° ? 119

2?û^ 12-S