SAMENHANG ONTWERP - UITVOERING
BIJ HET SCHEPPEN EN INSTANDHOUDEN VAN GROENVOORZIENINGEN
P Ui
P r o m o t o r e n : - i r . M . M . G . R . B o l , h o o g l e r a a r i n de b o s b o u w t e c h n i e k a a n de L a n d b o u w h o g e s c h o o l te W a g e n i n g e n . d r s . A . A . K a m p f r a a t h , h o o g l e r a a r i n de i n d u s t r i ë l e b e d r i j f s k u n d e en de o r g a n i s a t i e l e e r a a n de L a n d b o u w -hogeschool te W a g e n i n g e n . d r . i r . F . M . M a a s , h o o g l e r a a r i n de l a n d s c h a p s k u n d e ( i n c l u s i e f l a n d s c h a p s a r c h i t e c t u u r en l a n d s c h a p s e c o l o g i e ) a a n de T e c h n i s c h e Hogeschool te D e l f t .
jyjfl 0 i 7 O \
c\l>4
H.S. v a n A s p e r e nS a m e n h a n g o n t w e r p - u i t v o e r i n g
bij h e t s c h e p p e n e n i n s t a n d h o u d e n
v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n
P r o e f s c h r i f t t e r v e r k r i j g i n g v a n de g r a a d v a n d o c t o r i n de l a n d b o u w w e t e n s c h a p p e n , op g e z a g v a n de r e c t o r m a g n i f i c u s , d r . C . C . O o s t e r l e e , h o o g l e r a a r i n de v e e t e e l t w e t e n s c h a p , i n het o p e n b a a r te v e r d e d i g e n op w o e n s d a g 11 mei 1983 des n a m i d d a g s te v i e r u u r i n de a u l a v a n de L a n d b o u w h o g e s c h o o l te W a g e n i n g e n B I B L I O T H E E K , DER LANDBOUWHOGESCHOOL WAGENINGBN^ O ^ i ^
S t e l l i n g e n
1. Indien b i j de totstandkoming van een ontwerp voor groenvoorziening onvoldoende aandacht wordt besteed aan de afstemming met de mogelijkheden en beperkingen van de u i t v o e r i n g , dan leidt d i t enerzijds tot niet optimale f u n c t i e v e r v u l l i n g door de groenvoor-ziening en a n d e r z i j d s tot v e r s p i l l i n g van middelen.
DLt p/ioe.&dviLfLt
2. A a n v a a r d i n g van het beheer van groenvoorzieningen als een gemeen-schappelijk belang van ontwerpende en uitvoerende f u n c t i o n a r i s s e n , kan als hefboom fungeren voor verbetering van het niveau van perfectie b i j de besturing van het scheppen en instandhouden van groenvoorzieningen.
DLt pn.oefLAchn.LfLt
3. Het betrekken van uitvoerenden b i j de totstandkoming van een ontwerp, evenals het betrekken van ontwerpers b i j de besturing van de u i t v o e r i n g , is een investering ter verbetering van de respectieve-l i j k e b i j d r a g e n aan de besturing van het scheppen en instandhouden van groenvoorzieningen.
DLt pj10e.fL4cJv1i.iLt
4. Bij de o n t w i k k e l i n g van groenvoorzieningen is a l l o c a t i e van onder•** houdsmiddelen niet minder b e l a n g r i j k dan de a l l o c a t i e van a a n l e g
-middelen . D-Lt p/ioe.fLAclviLfLt
5. Als men streeft naar i n t e g r a t i e van stedebouw en landschapsbouw, is het gewenst hiervoor aangepaste voorwaarden te scheppen binnen de b e s t u u r l i j k e en ambtelijke o r g a n i s a t i e van een gemeente.
6. Het is gewenst om de instandhoudingskosten van die groenvoor-zieningen, welke aangebracht worden ten behoeve van andere open-bare voorzieningen zoals o . a . n u t s l e i d i n g e n , geluidswallen en verkeersgroen ten laste te brengen van die voorzieningen.
7. Mede onder invloed van de bezuinigingen wordt men in de t u i n - en landschapsarchitectuur gedwongen tot een vereenvoudiging van de vormgeving met minder v a r i a t i e s ; d i t leidt tot betere mogelijkheden voor de o v e r d r a a g b a a r h e i d van de ontwerpbedoel i n g e n .
8. De ontwikkelingen met b e t r e k k i n g tot de onderlinge a f b a k e n i n g tussen het milieubeleid en de r u i m t e l i j k e ordening tenderen in de r i c h t i n g van een sterker accent op het milieubeleid en een t e r u g -d r i n g e n van -de r u i m t e l i j k e o r -d e n i n g .
J.Wessel: Grenzen van de r u i m t e l i j k e ordening z i c h t b a a r . Binnen-lands Bestuur 19-1982.
Ü I U L I Ü T H E E K
9. Het is noodzakelijk om i n t e g r a t i e van op het milieu gerichte inspanningen na te streven op de verschillende bestuursniveaus ( r i j k - p r o v i n c i e - gemeente) ten behoeve van een meer verantwoorde afweging van het m i l i e u b e l e i d , ten opzichte van andere beleids-p r i o r i t e i t e n .
10. Geen verantwoord stadsontwerp zonder stadsbeheer
11. In tijden w a a r i n een volledige heroverweging van uitgaven aan de orde i s , ontstaan voor een gemeentebestuur nieuwe impulsen om toekomst-gericht bezig te z i j n b i j de b e s l u i t v o r m i n g .
12. De toenemende discrepantie tussen de rechtsposities van de ambte-naar enerzijds en van de werknemer in het b e d r i j f s l e v e n a n d e r z i j d s maakt heroverweging van de ambtelijke status o n v e r m i j d e l i j k .
13. De inwoners van een gemeente z i j n er mee gebaat als de p o l i t i e k verantwoordelijke bestuurders inzicht hebben in de theoretische achtergronden die van belang z i j n voor het i n i t i ë r e n , richten en beheersen van doelgerichte a c t i v i t e i t e n .
14. Indien de Nederlandse kiezers meer gevoelig zouden z i j n voor op de toekomst gericht b e l e i d , dan zouden de p o l i t i e k e bestuurders meer mogelijkheden k r i j g e n om d i t in concreto in te v u l l e n .
15. Het afgestudeerd z i j n als landbouwkundig ingenieur b l i j k t geen beletsel te vormen voor de a a n s t e l l i n g in het ambt van gemeente-secretaris (Gemeentewet 1851, a r t i k e l 103 - 106). De s t e l l i n g kan zelfs worden verdedigd dat de genoemde k w a l i t e i t een aanbeveling is voor d i t ambt.
H.S. van Asperen
Samenhang ontwerp - u i t v o e r i n g
b i j het scheppen en instandhouden van groenvoorzieningen Wageningen, 11 mei 1983.
V o o r w o o r d
Het v o o r u l i g g e n d e p r o e f s c h r i f t is g e b a s e e r d op een o n d e r z o e k d a t i n de p e r i o d e 1977 - 1982 w e r d u i t g e v o e r d . Het v e r s c h i l i n d e n k w e r e l d v a n o n t w e r p e r s en u i t v o e r e n d e n , z o a l s ik d a t heb e r v a r e n i n de g r o e n e s e c t o r is v o o r m i j a a n l e i d i n g geweest om me te v e r d i e p e n i n de d a a r m e d e s a m e n h a n g e n d e afstemm i n g s p r o b l e m a t i e k . Veel b e t r o k k e n e n b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r -z i e n i n g e n e r v a r e n d a t er of te w e i n i g v a n de o n t w e r p b e d o e l i n g e n w o r d t g e r e a l i s e e r d of d a t e r p l a n n e n u i t g e v o e r d w o r d e n d i e z i c h i n o n v o l -d o e n -d e mate v e r h o u -d e n tot -de m o g e l i j k h e -d e n en b e p e r k i n g e n v a n -de u i t v o e r i n g . H i e r d o o r g a a n v e e l i n s p a n n i n g e n v e r l o r e n . Meer i n z i c h t i n de s a m e n h a n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n , geeft m o g e l i j k h e d e n om de s a m e n w e r k i n g v a n de b e t r o k k e n e n meer te r i c h t e n op een b e t e r e f u n c t i e v e r v u l l i n g door de g r o e n v o o r z i e n i n g e n , met m i n d e r v e r s p i l l i n g e n .Het d a g e l i j k s b e s t u u r v a n de gemeente B r e d a ben i k zeer e r k e n t e -l i j k v o o r de m i j g e g e v e n m o g e -l i j k h e d e n om d i t o n d e r z o e k te v e r r i c h t e n i n c o m b i n a t i e met m i j n f u n c t i e v a n d i r e c t e u r v a n de d i e n s t b e p l a n -t i n g e n . T i j d e n s d i -t o n d e r z o e k k o n i k n i e -t v e r m o e d e n d a -t ik v o o r de a f s l u i t i n g v a n deze s t u d i e benoemd zou w o r d e n tot g e m e e n t e s e c r e t a r i s .
I n m i j n n i e u w e f u n c t i e hoop i k de t h e o r e t i s c h e a c h t e r g r o n d e n v a n d i t p r o e f s c h r i f t eveneens te k u n n e n v e r t a l e n i n p r a c t i s c h e r e s u l t a t e n ten b e h o e v e v a n het b e s t u r e n v a n de g e m e e n t e . De h o o g l e r a r e n B o l , K a m p f r a a t h en M a a s , w i l i k d a n k e n v o o r de i n s p i r e r e n d e en s t i m u l e r e n d e w i j z e w a a r o p z i j m i j b i j d i t w e r k b e g e l e i d h e b b e n . Hun s t e u n en c r i t i s c h e o p m e r k i n g e n h e b b e n i n b e l a n g r i j k e mate b i j g e d r a g e n tot de t o t s t a n d k o m i n g v a n d i t p r o e f s c h r i f t . De leden v a n de s t a f v a n de d i e n s t b e p l a n t i n g e n w i l ik d a n k e n v o o r h u n a a n d e e l i n de v o o r w a a r d e n , d i e het s c h r i j v e n v a n d i t p r o e f s c h r i f t m o g e l i j k h e b b e n g e m a a k t . Het v e l e t y p e w e r k d a t is v o o r a f g e g a a n a a n de u i t e i n d e l i j k e v e r s i e v a n d i t p r o e f s c h r i f t w e r d op u i t s t e k e n d e w i j z e u i t g e v o e r d d o o r M a r i n a Mol .
Tot s l o t w i l i k Nel b e d a n k e n v o o r h a a r s t e u n b i j het s c h r i j v e n v a n d i t p r o e f s c h r i f t .
I n h o u d s o p g a v e
7. 0 rvbzidlng. 1 1 . 1 . A l g e m e e n p r o b l e e m v e l d 1 1 . 2 . S p e c i f i e k p r o b l e e m v e l d 2 1 . 3 . B e l a n g v a n h e t o n d e r w e r p 3 I . A . D o e l v a n h e t o n d e r z o e k 7 1 . 5 . B e p e r k i n g e n e n v e r n a a m s t e v e r o n d e r s t e l l i n g e n 8 1 . 6 . B i j d r a g e d i e d o o r h e t o n d e r z o e k g e l e v e r d z a l w o r d e n 102. 9/iobXe.em.AieJJlng. samenhang, orutwen.p - uitvoe/Ung, bij. het
scheppen en instandhouden van gytoenvoo/ig^erungen 12
2 . 1 . A a n l e i d i n g e n v a n u i t d e p r a c t i j k 12
2 . 2 . A f s t e m m i n g s n i v e a u s 18 2 . 3 . A f s t e m m i n g s p r o b l e m e n n a d e r b e z i e n 21
2 . A . P r o b l e e m s t e l l i n g 23 2 . 5 . B e n a d e r i n g v a n h e t o n d e r z o e k 23
3. BeAetuii^vJjng, van voon.afjg.aand ondeji^oek 27 3 . 1 . B u i t e n h e t w e r k g e b i e d v a n d e g r o e n v o o r z i e n i n g 27
3 . 2 . B i n n e n h e t w e r k g e b i e d v a n d e g r o e n v o o r z i e n i n g 31
4 . De be/itujiing a-li lepsjterutie.kaden. 37
A . l . I n l e i d i n g 37 A . 2 . B e s t u r e n d e n b e s t u u r d g e b e u r e n A0 A . 3 . P r o c e s g e r i c h t d e n k e n A2 A . A . B e s t u u r l i j k e r e s u l t a t e n e n b e s t u u r l i j k e p r o c e s s e n AA A . 5 . B e s t u u r l i j k e o p g a v e n A8 A . 6 . H e t n i v e a u v a n p e r f e c t i e A9 A . 7 . B e s l u i t e n e s t a f e t t e 51 A . 8 . C o n d i t i e s v a n d e b e s t u r i n g 53 A . 9 . R e g i e v a n d e b e s t u r i n g 57 A . 1 0 . S a m e n v a t t i n g 60
5. Toe paAAJjxg, van de be/ituuA.-LLj,ke benadenAJxgyiwL^e bij. de
1ea.J-L0a.tJ-e van. gAoeavooi^ienhig. 62 5 . 1 . B e s c h r i j v i n g r e a l i s a t i e g r o e n v o o r z i e n i n g 63 5 . 2 . B e s t u r i n g en het z u i v e r u i t v o e r e n d g e b e u r e n 68 5 . 3 . A a n l e g en o n d e r h o u d in het p e r s p e c t i e f v a n de b e s t u u r l i j k e o p g a v e n 71 5 . 4 . Het n i v e a u v a n b e s t u u r s t e c h n i s c h e p e r f e c t i e 80 5 . 5 . K a d e r s c h e p p e n d e b e s l u i t e n b i j g r o e n v o o r z i e n i n g 89 5 . 6 . B e s t u u r l i j k e c o n d i t i e s ten b e h o e v e v a n d e b e s l u i t -v o r m i n g 92 5 . 7 . Regie v a n de b e s t u r i n g 94 5 . 8 . S a m e n v a t t i n g 98
6. VejikerwJjiQ. van. het ontwerpen. 102
6 . 1 . A c h t e r g r o n d e n 103 6 . 2 . M e t h o d i s c h o n t w e r p e n 121
6 . 3 . V i j f a s p e c t e n v a n het o n t w e r p p r o c e s 126 6 . 4 . S y s t e m a t i s e r i n g v a n het o n t w e r p e n 139 6 . 5 . B e s t u u r l i j k e a s p e c t e n v a n het o n t w e r p 163
7. Verkenning, van het uitvoeren 169 7 . 1 . B e s c h r i j v i n g u i t v o e r e n d g e b e u r e n 170 7 . 2 . B e s t u r i n g 175 7 . 3 . N i v e a u v a n p e r f e c t i e 180 7 . 4 . W e r k s t r o o m b e s t u r i n g v a n de u i t v o e r i n g n a d e r b e z i e n 182 7 . 5 . K o s t e n a s p e c t e n v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g 187 7 . 6 . B e t e k e n i s v a n het o n t w e r p v o o r de b e s t u r i n g v a n de u i t v o e r i n g 203
8. V esikeruvlng. van het beheer. 208 8 . 1 . Wat moet w o r d e n v e r s t a a n o n d e r b e h e e r ? 208 8 . 2 . B o s b o u w k u n d i g e a c h t e r g r o n d e n 210 8 . 3 . K o p p e l i n g t u s s e n b e s t u u r l i j k e o p g a v e n en b e h e e r 212 8 . 4 . E n k e l e t o e p a s s i n g e n 216 8 . 5 . P e r f e c t i e - n i v e a u en b e h e e r 222 8 . 6 . B e h e e r s p l a n a l s k a d e r s c h e p p e n d b e s l u i t 225 8 . 7 . B e t e k e n i s v a n b e h e e r v o o r de s a m e n h a n g o n t w e r p -u i t v o e r i n g 226
9 . Ccuse ßaeda 230 9 . 1 . G r o e n v o o r z i e n i n g i n B r e d a 231 9 . 2 . S t r e v e n n a a r v e r b e t e r i n g v a n p e r f e c t i e - n i v e a u 242 9 . 3 . A a n p a s s i n g e n i n het k a d e r v a n de p r i m a i r e z o r g 269 9 . 4 . A a n p a s s i n g e n i n het k a d e r v a n de a f g e l e i d e z o r g 273 9 . 5 . V e r a n d e r d e c o n d i t i e s 280 9 . 6 . G e r e a l i s e e r d e v e r b e t e r i n g e n 283 9 . 7 . R e s t e r e n d e t e k o r t k o m i n g e n 286 10. ConcJjuAL&A en aanbeve.LLn.g,en. 290 Samenv•cutting. 310 Summary. 316 1. LLteJiatuuji 323 2. e.nqu&ïe.£oA.mulle.si 328 3. cmuiÙLuAum vJjtae. 331
1 . I n l e i d i n g
1 . 1 . Algemeen p r o b l e e m v e l d
B i j een v e e l h e i d v a n v a k g e b i e d e n w o r d e n o n t w e r p e n g e m a a k t ten behoeve v a n de r e a l i s a t i e v a n b e p a a l d e p r o d u c t e n of d i e n s t e n , d i e v o o r z i e n i n b e p a a l d e b e h o e f t e n .
Ten a a n z i e n v a n een te r e a l i s e r e n p r o d u c t of d i e n s t heeft men d o o r g a a n s l e g i o w e n s e l i j k h e d e n en m a a r b e p e r k t e m o g e l i j k h e d e n . B i j het o n t w e r p e n moeten b i n n e n de m o g e l i j k h e d e n k e u z e n g e m a a k t w o r d e n ten a a n z i e n v a n w e l k e o n t w e r p - o p l o s s i n g e n het b e s t e tegemoet komen a a n de v a a k t e g e n s t r i j d i g e w e n s e l i j k h e d e n . De k o s t e n v e r b o n d e n a a n de r e a l i s a t i e en de i n s t a n d h o u d i n g v a n een b e p a a l d p r o d u c t of d i e n s t w o r d e n v o o r een g r o o t g e d e e l t e b e p a a l d door h e t d a a r a a n v o o r a f g a a n d e o n t w e r p en de d a a r b i j b e h o r e n d e o n t w e r p s p e c i f i c a t i e s . I n v e r b a n d met de te b r e n g e n o f f e r s , v o o r de r e a l i s a t i e en de i n s t a n d h o u d i n g v a n een b e p a a l d p r o d u c t of d i e n s t , d i e n t men d a n ook te s t r e v e n n a a r een d o e l m a t i g e a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g . H i e r b i j z a l men z i c h l a t e n l e i d e n d o o r h e t p r i n c i p e v a n v o o r t -b r e n g i n g v a n zo v e e l m o g e l i j k w a a r d e n v o o r zo g e r i n g m o g e l i j k e o f f e r s .
I n de a f g e l o p e n d e c e n n i a w e r d men g e c o n f r o n t e e r d met een s p e c t a -c u l a i r e toename v a n a a n g e b o d e n , p r o d u -c t e n en d i e n s t e n , mede o n d e r i n v l o e d v a n de o n t w i k k e l i n g v a n de w e l v a a r t . I n het a l g e m e e n is e r ook s p r a k e v a n een toenemende c o m p l e x i t e i t v a n de a a n g e b o d e n p r o d u c t e n en d i e n s t e n . Met name deze toenemende c o m p l e x i t e i t e i s t meer a a n d a c h t v o o r de d o e l m a t i g e a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g .
I n een v e e l h e i d v a n v a k g e b i e d e n h o u d t men z i c h h i e r mee b e z i g en z o e k t men n a a r o p l o s s i n g e n . V o o r b e e l d e n h i e r v a n z i j n te v i n d e n i n de v l i e g t u i g i n d u s t r i e , de c o m p u t e r i n d u s t r i e , de b o u w n i j v e r h e i d , de a u t o i n d u s t r i e , de p r o c e s -i n d u s t r -i e , e t c . O n v o l d o e n d e d o e l m a t i g e a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g l e i d t n i e t a l l e e n tot v e r s p i l l i n g e n , m a a r k a n t e v e n s l e i d e n tot f r u s t r a t i e s b i j d e g e n e n d i e h u n b i j d r a g e n moeten l e v e r e n a a n de
o n t w i k k e l i n g , de r e a l i s a t i e en de i n s t a n d h o u d i n g v a n b e p a a l d e p r o d u c t e n of d i e n s t e n . D a a r n a a s t g e l d t , i n het a l g e m e e n , d a t g e b r e k k i g e i n z i c h t e l i j k h e i d i n de s a m e n h a n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g u i t e i n d e l i j k meestal r e s u l t e e r t i n w r a n g e v r u c h t e n v o o r de o p d r a c h t g e v e r en g e b r u i k e r . I n z i c h t i n d e s a m e n h a n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g en het op g r o n d h i e r v a n s t r e v e n n a a r v e r b e t e r i n g v a n de a f s t e m m i n g s c o n d i t i e s komt u i t e i n d e l i j k a l l e b e t r o k k e n e n ten g o e d e . 1 . 2 . S p e c i f i e k p r o b l e e m v e l d I n de g r o e n e s e c t o r is een ( t e ) g r o t e s c h e i d i n g o n t s t a a n t u s s e n het o n t w e r p - g e b e u r e n en het u i t v o e r e n d - g e b e u r e n , d i e ten k o s t e g a a t v a n de k w a l i t e i t v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g . Voor a c h t e r -g r o n d e n i n d i t v e r b a n d w o r d t v e r w e z e n n a a r de b e s c h r i j v i n -g e n i n 2.1 . en 3 . 2 . Mede o n d e r d r u k v a n de u i t g a v e n b e p e r k i n g i n de c o l l e c t i e v e s e c t o r w o r d t de d o e l m a t i g h e i d v a n met name d e o p e n b a r e g r o e n v o o r -z i e n i n g e n c r i t i s c h e r g e t o e t s t . Door genoemde s c h e i d i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g w o r d t a f -b r e u k g e d a a n a a n d e c o n t i n u l ' t e i t v a n de f u n c t i e v e r v u l l i n g d o o r de g r o e n v o o r z i e n i n g e n . De s c h e i d i n g t u s s e n o n t w e r p - g e b e u r e n en u i t v o e r e n d - g e b e u r e n w o r d t i n de p r a c t i j k e r v a r e n a l s e n e r z i j d s "op p a p i e r b e z i g z i j n " en a n d e r z i j d s a l s " w e r k e l i j k e r e s u l t a t e n tot s t a n d b r e n g e n " . B i j de toename v a n de o m v a n g v a n d e g r o e n v o o r z i e n i n g ( z i e 1 . 3 . ) en de toegenomen c o m p l e x i t e i t b i j de v o o r b e r e i d i n g s a c t i v i t e i t e n is de t a a k v e r d e l i n g t u s s e n het o n t w e r p e n en het u i t v o e r e n v e r d e r d o o r g e v o e r d , g e k o p p e l d h i e r a a n z i j n o n t w e r p e n d e en u i t v o e r e n d e f u n c t i o n a r i s s e n meer g e s p e c i a l i s e e r d , d i t heeft o . a . g e l e i d tot v e r v r e e m d i n g v a n e i k a a r s w e r k t e r r e i n . B i j de g r o e n v o o r z i e n i n g g e l d t a l s s p e c i f i e k e b i j z o n d e r h e i d d a t de v o o r z i e n i n g e n v o o r n a m e l i j k b e s t a a n u i t l e v e n d e m a t e r i a l e n . Deze v o o r z i e n i n g e n v o r m e n i n d e t i j d g e z i e n een " b e w e g e n d e " k w a l i t e i t v a n de w o o n - en l e e f o m g e v i n g , i n t e g e n s t e l l i n g tot meer s t a t i s c h e k w a l i t e i t e n z o a l s : b e b o u w i n g , c i v i e l t e c h n i s c h e v o o r z i e n i n g e n , e t c . De o n t w e r p e r , t u i n - e n l a n d s c h a p s a r c h i t e c t , o n t w e r p t een g e w e n s t b e e l d v a n de te r e a l i s e r e n g r o e n v o o r z i e n i n g e n . I n de p r a c t i j k b l i j k t het a a n l e g - r e s u l t a a t i n m e e r d e r e of m i n d e r e mate af te
w i j k e n v a n het door de o n t w e r p e r beoogde r e s u l t a a t . S p e c i f i e k v o o r de g r o e n v o o r z i e n i n g e n g e l d t d a t de k w a l i t e i t v a n deze v o o r z i e n i n g e n i n b e l a n g r i j k e mate b e p a a l d w o r d t door de a a r d en de o m v a n g v a n de o n d e r h o u d s m a a t r e g e l e n g e d u r e n d e de j a r e n n a de a a n l e g . In de p r a c t i j k b l i j k t b o v e n d i e n het w e r k e l i j k e r e s u l -t a a -t -ten g e v o l g e v a n de d i v e r s e o n d e r h o u d s m a a -t r e g e l e n mees-tal a a n m e r k e l i j k meer af te w i j k e n v a n het beoogde r e s u l t a a t , n a a r -mate de l e e f t i j d v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n v o r d e r t . Het a l s d a n o n t s t a n e b e e l d k a n z e l f s t o t a a l a n d e r s w o r d e n . De r e l a t i e v e b e p e r k t h e i d v a n de v o o r s p e l I i n g s m o g e l i j k h e d e n m . b . t . de o n t w i k k e l i n g v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n g e e f t een s p e c i f i e k k a r a k t e r a a n de a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n . I n d i e n b i j het o n d e r h o u d o n v o l d o e n d e t e r u g k o p p e l i n g n a a r de o n t w e r p b e d o e l i n g e n p l a a t s v i n d t d a n o n t s t a a t de k a n s op v r o e g t i j d i g f u n c t i e v e r I ies v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n , h e t g e e n k a n l e i d e n tot v e r s p i l l i n g v a n g e b r a c h t e o f f e r s . 1.3. B e l a n g v a n het o n d e r w e r p Het b e l a n g v a n de s a m e n h a n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g b i j g r o e n v o o r -z i e n i n g e n -z a l i n het h i e r n a v o l g e n d e b e s c h r e v e n w o r d e n a a n de h a n d v a n een a a n t a l o n t w i k k e l i n g e n w a a r m e e men i n de p r a c t i j k w o r d t g e c o n f r o n t e e r d . Toename a r e a a l De k w a n t i t a t i e v e o n t w i k k e l i n g v a n de g e m e e n t e l i j k e b e p l a n t i n g e n * i n N e d e r l a n d , geeft een s t e r k e toename v a n d i t a r e a a l te z i e n . Uit o n d e r z o e k i n g e n v a n het L a n d b o u w E c o n o m i s c h I n s t i t u u t ( 4 1 ) , i n v e r b a n d met de w e r k g e l e g e n h e i d i n de g r o e n e s e c t o r , b l i j k t d a t d i t a r e a a l i n de p e r i o d e v a n 1970 - 1980 g e g r o e i d is v a n 38.250 ha tot 60.800 h a , d e r h a l v e een toename met 59 % ten o p z i c h t e v a n 1970.
*
Tot b e p l a n t i n g e n w o r d e n g e r e k e n d : p a r k e n , p l a n t s o e n e n e v e n a l s r u i m t e n ten behoeve v a n de o p e n l u c h t r e c r e a t i e v o o r zo v e r deze v o o r z i e n z i j n v a n g r o e n e l e m e n t e n . E . e . a . zowel b i n n e n a l s b u i t e n de b e b o u w d e kom en n i e t v a l l e n d o n d e r b o s s e n , z o a l s g e r e g i s t r e e r d b i j het B o s s c h a p . Het g a a t met name om d i e b e p l a n -t i n g e n d i e i n e i g e n d o m e n / o f b e h e e r v a n de gemeen-ten z i j n .Voor de p e r i o d e tot 1985 w o r d t door d i t i n s t i t u u t ( L . E . I . ) een v e r d e r e toename v o o r s p e l d . I n het t i j d s c h r i f t T u i n en L a n d s c h a p v a n a p r i l 1982 w o r d e n door S p i e r i n g s ( 4 2 ) , b i j g e s t e l d e c i j f e r s g e p u b l i c e e r d t . a . v . het a r e a a l i n 1985. V e r w a c h t w o r d t d a t men
i n 1985 een o p p e r v l a k t e b e r e i k t v a r i ë r e n d t u s s e n 64.000 en 68.000 h a . Wanneer er ook i n deze p e r i o d e een toename w o r d t v o o r s p e l d , d a n is de s t i j g i n g d u i d e l i j k m i n d e r in v e r g e l i j k i n g tot de p e r i o d e 1970 1980. Ten g e v o l g e v a n de t e r u g l o p e n d e w o n i n g b o u w a c t i -v i t e i t e n z a l deze g e p r o g n o s t i s e e r d e toename w e l l i c h t e x t r a o n d e r d r u k komen te s t a a n .
De toename v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n komt e v e n e e n s tot u i t d r u k k i n g i n de b e s c h i k b a r e h o e v e e l h e i d g r o e n v o o r z i e n i n g p e r i n w o n e r . A l s i l l u s t r a t i e h i e r v a n g e l d t d a t w a n n e e r b o v e n g e n o e m d e a r e a a l o n t w i k k e l i n g g e k o p p e l d w o r d t a a n het r e s p e c t i e v e l i j k e a a n t a l i n -w o n e r s i n N e d e r l a n d , de g e m i d d e l d e o p p e r v l a k t e g e m e e n t e l i j k e b e p l a n t i n g e n i n de p e r i o d e 1970 - 1980 is toegenomen v a n 2 9 , 4 m 2 / i n w o n e r tot 4 3 , 4 m 2 / i n w o n e r , h e t g e e n een toename b e t e k e n t met 48 % ten o p z i c h t e v a n 1970. Wanneer w e , op l o k a l e s c h a a l de c i j f e r s v a n B r e d a v o o r d e p e r i o d e 1950 - 1980 h i e r a a n t o e v o e g e n , d a n o n t s t a a t het v o l g e n d e b e e l d : 1950 = 4 , 4 m 2 / i n w o n e r - 1980 = 3 3 , 8 m 2 / i n w o n e r , h e t g e e n een toename i m p l i c e e r t met 668 % t . o . v . 1950. Deze s p e c t a c u l a i r e o n t w i k k e l i n g v a n het a r e a a l g e m e e n t e l i j k e b e -p l a n t i n g e n d i e z i c h l a n d e l i j k en i n B r e d a heeft g e m a n i f e s t e e r d , is v o o r n a m e l i j k g e r e a l i s e e r d i n s a m e n h a n g met de o n t w i k k e l i n g v a n de w o n i n g b o u w i n de n i e u w b o u w w i j k e n . G e d u r e n d e de l a a t s t e 30 j a a r z i j n de o r g a n i s a t i e s , d i e z i c h b e z i g h o u d e n met deze g r o e n v o o r z i e n i n g e n , s t e r k g e r i c h t geweest op de a a n l e g v a n deze v o o r z i e n i n g e n . A l h o e w e l e r nog steeds n i e u w e a a n l e g p l a a t s v i n d t , e i s t de z o r g v o o r de i n s t a n d h o u d i n g v a n deze g r o e n v o o r z i e n i n g e n i n v e r h o u d i n g steeds meer a a n d a c h t . H i e r b i j w o r d t men i n toenemende mate g e c o n f r o n t e e r d met de g e v o l g e n v a n o n v o l d o e n d e a f s t e m m i n g o n t w e r p / o n d e r h o u d . Door het o n t b r e k e n v a n d u i d e l i j k h e i d t . a . v . de o o r s p r o n k e l i j k e o n t w e r p b e d o e l i n g e n is het v e e l a l n i e t m o g e l i j k om t . b . v . de i n s t a n d h o u d i n g t e r u g te k o p p e l e n n a a r deze o o r s p r o n k e l i j k e o n t w e r p b e d o e l i n g e n . H i e r b i j o n t s t a a n i n t e r p r e t a t i e p r o b l e m e n v o o r de u i t -v o e r e n d e n , d i e k u n n e n l e i d e n tot -v e r -v a g i n g -v a n de f u n c t i e s -v a n
d e g r o e n v o o r z i e n i n g e n . F_in_a|2C_i_e_ring_aa_nJ_eg_ e_n_on_de_rhou_d De a a n l e g v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n w o r d t i n h e t a l g e m e e n b e t a a l d u i t d e e x p l o i t a t i e - o p z e t , b e h o r e n d b i j e e n b e s t e m m i n g s p l a n v o o r e e n b e p a a l d e s t a d s - o f d o r p s u i t b r e i d i n g . T e n o n r e c h t e w o r d t h i e r b i j g e s p r o k e n o v e r " r e n d a b e l e i n v e s t e r i n g e n " . I n d e g r o n d p r i j z e n z i j n d e k o s t e n v o o r d e a a n l e g v a n d e o p e n b a r e g r o e n v o o r -z i e n i n g e n v e r d i s c o n t e e r d , h i e r d o o r i s d e f i n a n c i e r i n g o p -z i c h " r e n d a b e l " , m a a r h e t o n d e r h o u d i s d a t n i e t . De k o s t e n v a n h e t o n d e r h o u d k o m e n t e n l a s t e v a n d e j a a r l i j k s e g e m e e n t e - b e g r o t i n g . R e e d s i n d e a c h t e r o n s l i g g e n d e j a r e n t e k e n d e z i c h d u i d e l i j k a f d a t d e o n d e r h o u d s b u d g e t t e n u i t d e j a a r b e g r o t i n g e n v a n d e g e m e e n t e n , e e n s t r u c t u r e l e a c h t e r s t a n d o p g i n g e n l o p e n d i e v e r m o e d e l i j k n i e t m e e r i n t e h a l e n w a s . De h u i d i g e b e z u i n i g i n g s -o p e r a t i e s d i e d e g e m e e n t e n d -o -o r v -o e r e n m a k e n v a n d i t v e r m -o e d e n e e n z e k e r h e i d . W a n n e e r w e u i t g a a n v a n e e n a r e a a l v a n 6 0 . 8 0 0 h a i n 1980 e n d e g e m i d d e l d e o n d e r h o u d s p r i j s p e r h e c t a r e p e r j a a r v a n ƒ 1 7 . 0 0 0 , 0 0 d a n b l i j k t d a t p e r j a a r i n N e d e r l a n d r u i m e e n m i l j a r d g u l d e n w o r d t b e s t e e d a a n d e i n s t a n d h o u d i n g v a n d e z e g r o e n v o o r z i e n i n g e n . ( H e t t o t a a l v a n d e b e g r o t i n g e n a l g e m e n e d i e n s t v a n d e N e d e r l a n d s e g e m e e n t e n b e d r a a g t v o l g e n s h e t C . B . S . i n 1982 ƒ 4 4 . 9 7 7 . 0 0 0 . 0 0 0 , 0 0 ) De g r o e n v o o r z i e n i n g e n v r a g e n b e l a n g r i j k e m a a t s c h a p p e l i j k e o f f e r s . T e n g e v o l g e v a n d e o n t w i k k e l i n g e n i n d e w o n i n g b o u w w o r d t d e f i n a n c i e r i n g v a n d e a a n l e g s t e e d s m o e i l i j k e r , t e r w i j l t e v e n s v a n -w e g e d e b e z u i n i g i n g e n d e b e s c h i k b a r e o n d e r h o u d s b u d g e t t e n s t e r k o n d e r d r u k s t a a n . De t e b r e n g e n m a a t s c h a p p e l i j k e o f f e r s t . b . v . d e g r o e n v o o r z i e n i n g e n d i e n e n t e g e n d e z e a c h t e r g r o n d s t e e d s c r i t i s c h e r t e w o r d e n b e z i e n . D o o r d e l o s k o p p e l i n g v a n d e b e s l i s s i n g e n i n v e r b a n d m e t d e a a n l e g v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n ( " r e n d a b e l e i n v e s t e r i n g " ) e n h e t o n d e r h o u d v a n d i e v o o r z i e n i n g e n ( j a a r b e g r o t i n g e n ) , d r e i g t m e n i n e e n s i t u a t i e t e k o m e n d a t d e a a n g e l e g d e g r o e n v o o r z i e n i n g e n n i e t m e e r o p e e n r e d e l i j k p e i l o n d e r h o u d e n k u n n e n w o r d e n . De w e g n a a r v e r n i e t i g i n g v a n d e i n h e t v e r l e d e n i n g r o e n v o o r z i e n i n g e n g e ï n v e s t e e r d e k a p i t a l e n i s d a n k o r t . De m a t e v a n a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p e n u i t v o e r i n g i s v a n
b e l a n g om op een v e r a n t w o o r d e m a n i e r deze toenemende f i n a n -c i e r i n g s p r o b l e m a t i e k tegemoet te k u n n e n t r e d e n . F u n c t i e v e r v u l l i n g d o o r g r o e n v o o r z i e n i n g e n De c o n t i n u i ' t e i t v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n is s t e r k a f h a n k e l i j k v a n de b e r e i d h e i d om b o v e n g e n o e m d e m a a t s c h a p p e l i j k e o f f e r s te ( b l i j v e n ) b r e n g e n . Deze b e r e i d h e i d z a l e n e r z i j d s b e ï n v l o e d w o r d e n door de d o e l t r e f f e n d h e i d v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n en a n d e r z i j d s door de d o e l m a t i g h e i d m . b . t . a a n l e g en o n d e r h o u d .
Ten behoeve v a n b e i d e genoemde a s p e c t e n i s een a d e q u a t e a f s t e m -m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g v a n b e l a n g .
J_ntegra_tj_e_s_tedebOIJw_-_I ands£hap_sbouw
O n d e r i n v l o e d v a n een g r o e i e n d m i l i e u b e s e f s t r e e f t men i n t o e nemende mate n a a r een i n t e g r a t i e v a n s t e d e b o u w en l a n d s c h a p s b o u w . I n d i e n men v a n u i t de g r o e n v o o r z i e n i n g e n op een g e l o o f w a a r -d i g e en v e r a n t w o o r -d e m a n i e r w i l b i j -d r a g e n a a n -deze i n t e g r a t i e d a n w o r d t d i t b e ï n v l o e d door de mate v a n a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t -v o e r i n g b i n n e n het k a d e r -v a n de g r o e n -v o o r z i e n i n g e n . T i j d e n s de s t e d e b o u w k u n d i ge p l a n o n t w i k k e l i n g z i j n de b e ï n v l o e -d i n g s m o g e l i j k h e -d e n i n v e r b a n -d met -de a a r -d en -de o m v a n g v a n -de g r o e n v o o r z i e n i n g e n het g r o o t s t . V a n w e g e de c o n d i t i o n e r e n d e w e r k i n g v a n deze p l a n v o r m i n g is een b i j d r a g e v a n u i t de g r o e n e s e c t o r i n d i t s t a d i u m v a n r e l a t i e f g r o o t b e l a n g . V e r g e l i j k e n d e r w i j s k a n h e t z e l f d e g e s t e l d w o r d e n i . v . m . de o n t w i k k e l i n g v a n l a n d i n r i c h t i n g s p l a n n e n i n het a l g e m e e n en de s t a d s r a n d a s p e c t e n d a a r -b i j i n het -b i j z o n d e r . M i I i e u b e h e e r Mede d o o r het g r o e i e n d e m i l i e u b e s e f o n d e r g a a n de g r o e n v o o r -z i e n i n g e n een d u i d e l i j k e v e r a n d e r i n g d o o r d a t men i n toenemende mate u i t g a a t v a n e c o l o g i s c h e b e g i n s e l e n . D a a r n a a s t w o r d t meer a a n d a c h t b e s t e e d a a n de m i l i e u h y g i ë n i s c h e f u n c t i e s v a n de g r o e n -v o o r z i e n i n g e n . Met name t . a . -v . genoemde e c o l o g i s c h e b e g i n s e l e n w o r d e n h o g e r e e i s e n g e s t e l d a a n de a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g . Wanneer i n d i t v e r b a n d o n v o l d o e n d e i n t e g r a t i e p l a a t s v i n d t d a n neemt men a a n z i e n l i j k e r i s i c o ' s t . a . v . de d o e l t r e f f e n d -h e i d v a n deze v o o r z i e n i n g e n . U i t het b o v e n s t a a n d e komt n a a r v o r e n d a t de c o n t i n u ï t e i t v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n e r z i j d s o n d e r d r u k s t a a t v a n een a a n t a l
f a c t o r e n en d a t a n d e r z i j d s e r n i e u w e k a n s e n a a n w e z i g z i j n i n het k a d e r v a n het m i l i e u b e h e e r .
De mate v a n a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n , s p e e l t een b e l a n g r i j k e r o l b i j de k o e r s b e p a l i n g v o o r de toekomst i n v e r b a n d met genoemde b e d r e i g i n g e n en genoemde a a n w e z i g e k a n s e n . Reden w a a r o m s p e c i f i e k i n z i c h t i n deze a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g v a n b e l a n g i s .
1 .A. Doel v a n het o n d e r z o e k
Het o n t w e r p e n , het a a n l e g g e n en het i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r -z i e n i n g e n b e t r e f t a c t i v i t e i t e n d i e i n de t i j d g e -z i e n na e l k a a r p l a a t s v i n d e n . De g r o e n v o o r z i e n i n g a l s z o d a n i g is de r e s u l t a n t e v a n o n t w e r p - , a a n l e g - en o n d e r h o u d s i n s p a n n i n g e n . Ten behoeve v a n de k w a l i t e i t v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g en het v e r m i j d e n v a n v e r s p i l l i n g e n i n de z i n v a n o f f e r s , is gel i j k - g e r i c h t h e i d v a n deze i n s p a n n i n g e n n o o d z a k e l i j k . Tegen deze a c h t e r g r o n d d i e n t de a f s t e m -m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g p l a a t s te v i n d e n . Dat er w a t d i t b e t r e f t p r o b l e m e n z i j n b l i j k t u i t h o o f d s t u k 2 . A l s doel v a n d i t o n d e r z o e k g e l d t :
HET ANALYSEREN VAN HET TOTSTANDKOMEN VAN AFSTEMMING TUSSEN ONTWERP EN UITVOERING VAN GROENVOORZIENINGEN, GERICHT OP HET VERSCHAFFEN VAN INZICHT IN DE VOORWAARDEN WAARAAN VOLDAAN MOET WORDEN OM DE KANS OP HET TOTSTANDKOMEN VAN AFSTEMMING ONTWERP/UITVOERING TE VERGROTEN.
De b e r e i d h e i d v a n de b e t r o k k e n o n t w e r p e n d e en u i t v o e r e n d e f u n c t i o -n a r i s s e -n om de a f s t e m m i -n g te o p t i m a l i s e r e -n is h i e r b i j v a -n g r o o t b e l a n g . A l s a . f g e l e i d e d o e l s t e l l i n g e n v a n d i t o n d e r z o e k g e l d e n d a n o o k : het w e k k e n v a n meer b e g r i p b i j o n t w e r p e r s / t u i n en l a n d -s c h a p -s a r c h i t e c t e n v o o r d o e l m a t i g o n t w e r p e n , i n v e r b a n d met de m o g e l i j k h e d e n en b e p e r k i n g e n v a n de u i t v o e r i n g en het b e v o r -d e r e n v a n -de b e r e i -d h e i -d om h i e r m e e r e k e n i n g te h o u -d e n b i j -de t o t s t a n d k o m i n g v a n het o n t w e r p . het w e k k e n v a n meer b e g r i p b i j u i t v o e r e n d e n v o o r de o n t w e r p -b e d o e l i n g e n en het -b e v o r d e r e n v a n de -b e r e i d h e i d om h i e r m e e r e k e n i n g te h o u d e n b i j het nemen v a n u i t v o e r i n g s - b e s l i s s i n g e n .
het l e v e r e n v a n een b i j d r a g e a a n de v e r b e t e r i n g v a n de s a m e n w e r k i n g t u s s e n o n t w e r p e n d e en u i t v o e r e n d e f u n c t i o n a r i s -sen .
1 . 5 . B e p e r k i n g e n en v o o r n a a m s t e v e r o n d e r s t e l l i n g e n
Het a a n g e v e n v a n de b e p e r k i n g e n en v o o r n a a m s t e v e r o n d e r s t e l -l i n g e n heeft tot doe-l zo v e e -l m o g e -l i j k d u i d e -l i j k h e i d te v e r s c h a f f e n ten a a n z i e n v a n de g r e n z e n v a n d i t o n d e r z o e k .
B i j de b e n a d e r i n g v a n d i t o n d e r z o e k z a l het a c c e n t g e l e g d w o r d e n op de o p e n b a r e , v o o r n a m e l i j k s t e d e l i j k e g r o e n v o o r -z i e n i n g e n . I n het v e r l e n g d e h i e r v a n is een g e d e e l t e v a n het o p l o s s i n g s k a d e r ook v a n t o e p a s s i n g e n e r z i j d s op p a r t i c u l i e r e g r o e n v o o r z i e n i n g e n z o a l s t u i n e n , g r o e n v o o r z i e n i n g e n b i j b e d r i j v e n en a n d e r z i j d s op n i e t s t e d e l i j k e g r o e n v o o r z i e n i n g z o a l s b o s b o u w , l a n d s c h a p p e l i j k e b e p l a n t i n g e n en g r o e n v o o r -z i e n i n g i n r e c r e a t i e - o b j e c t e n . F i l o s o f i s c h e en g e d r a g s w e t e n s c h a p p e l i j k e a s p e c t e n v a n het o n t w e r p - g e b e u r e n w o r d e n wel a a n de o r d e g e s t e l d m a a r w o r d e n s l e c h t s z i j d e l i n g s b i j het o n d e r z o e k b e t r o k k e n . De a f s t e m m i n g met a n d e r e o n t w e r p d i s c i p l i n e s d i e b i j d r a g e n a a n de r u i m t e l i j k e o r d e n i n g ( s t e d e b o u w k u n d e , a r c h i t e c t u u r , c i v i e l -t e c h n i e k ) komen wel -t e r s p r a k e , m a a r v o r m -t a l s z o d a n i g geen o b j e c t v a n d i t o n d e r z o e k . Een b e l a n g r i j k e v e r o n d e r s t e l l i n g h i e r b i j is d a t v o l d o e n d e a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t -v o e r i n g b i n n e n de g r o e n e s e c t o r een b e l a n g r i j k e -v o o r w a a r d e v o r m t v o o r a f s t e m m i n g v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n met a n d e r e d i s c i p l i n e s . De i m p l i c a t i e s v a n de i n s p r a a k door de b e v o l k i n g b i j de (p l a n ) o n t w i k k e I i n g v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g , w o r d e n i n d i t o n d e r z o e k n i e t n a d e r o n d e r z o c h t . A l s b e l a n g r i j k e , v e r o n d e r s t e l l i n g i n d i t v e r b a n d g e l d t w e l , d a t d u i d e l i j k h e i d ten a a n -z i e n v a n f u n c t i e s v a n de v o o r -z i e n i n g e n a l s -z o d a n i g , een b e l a n g r i j k e c o n d i t i e v o r m t v o o r het i n s p r a a k g e b e u r e n . D i t o n d e r z o e k r i c h t z i c h n i e t op een b e p a a l d e o r g a n i s a t i e of een b e p a a l d e g r o e n v o o r z i e n i n g , m a a r op het o n t w i k k e l e n v a n een o p l o s s i n g s k a d e r w a a r s p e c i f i e k e o p l o s s i n g e n v a n a f g e l e i d k u n n e n w o r d e n . Het w e r k e n met l e v e n d e m a t e r i a l e n i n de u i t v o e r i n g b e m o e i l i j k t
de a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g a a n z i e n l i j k . Ook a l s de beste m o g e l i j k e v o o r w a a r d e n v o o r een goede a f s t e m m i n g v e r v u l d z i j n z a l d i t z i c h b l i j v e n doen g e v o e l e n . D i t l e g t b e p e r k i n g e n op m . b . t . de v e r w a c h t i n g e n ten a a n z i e n v a n de m o g e l i j k e e f f e c t e n v a n de h a n t e r i n g v a n de b e v i n d i n g e n v a n d i t o n d e r z o e k . De b e s t u r i n g v a n het u i t v o e r e n d g e b e u r e n i n t e r m e n v a n d o e l -m a t i g h e i d , w o r d t i n d i t o n d e r z o e k v o o r n a -m e l i j k i n v e r b a n d g e b r a c h t met het o n t w e r p e l i j k - g e b e u r e n . Niet w o r d t i n g e g a a n op s p e c i f i e k e e f f i c i e n c y - a s p e c t e n b i n n e n w a t i n het h i e r n a v o l g e n d e z a l w o r d e n a a n g e d u i d a l s het z u i v e r u i t v o e r e n d g e b e u r e n (de d a a d w e r k e l i j k e r e a l i s e r e n d e h a n d e l i n g e n ) . B i j d i t o n d e r z o e k w o r d t n i e t de i n h o u d e l i j k h e i d v a n de p l a n -v o r m i n g a l s i n g a n g g e b r u i k t , m a a r w o r d t het a c c e n t g e l e g d op de w i j z e v a n t o t s t a n d k o m i n g v a n de b e s l u i t v o r m i n g . Een b e -l a n g r i j k e v e r o n d e r s t e -l -l i n g d i e h i e r a a n ten g r o n d s -l a g -l i g t is d a t w a n n e e r de w i j z e v a n t o t s t a n d k o m e n v a n de b e s l u i t v o r m i n g goed i s , d i t r e s u l t e e r t i n goede g r o e n v o o r z i e n i n g e n . De c o n d i -t i e s w a a r o n d e r deze b e s l u i -t v o r m i n g -to-t s -t a n d kom-t v o r m e n een b e l a n g r i j k e i n g a n g b i j het s t r e v e n n a a r d o e l m a t i g e a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g .
Een m e t h o d i s c h e b e n a d e r i n g v a n het o n t w e r p - g e b e u r e n w o r d t b e s c h o u w d a l s een h u l p m i d d e l ten behoeve v a n v e r b e t e r i n g v a n de a f s t e m m i n g met het u i t v o e r i n g s - g e b e u r e n . Deze b e n a d e r i n g s t e l t de o n t w e r p e r c e n t r a a l a l s degene d i e de m e t h o d i e k t o e p a s t . H i e r b i j w o r d t v e r o n d e r s t e l d d a t i n z i c h t i n deze b e n a d e -r i n g ten behoeve v a n de o n t w e -r p e -r d i e n s t b a a -r k a n z i j n a a n de b e n u t t i n g v a n z i j n c r e a t i v i t e i t en a l s z o d a n i g n i e t b e d r e i g e n d h o e f t te z i j n . V e r o n d e r s t e l d w o r d t d a t i n de toekomst de i n z i c h t e l i j k h e i d v a n het o n t w e r p - g e b e u r e n s t e e d s b e l a n g r i j k e r g a a t w o r d e n zowel i n de r i c h t i n g v a n de o p d r a c h t g e v e r , a l s i n de r i c h t i n g v a n de g e b r u i k e r s , a l s i n de r i c h t i n g v a n de u i t v o e r e n d e n . Het h a n t e r e n v a n e c o l o g i s c h e u i t g a n g s p u n t e n b i j het o n t w e r p e n s t e l t h o g e ( r e ) e i s e n a a n de a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g . Het s t r e v e n n a a r d o e l m a t i g h e i d b i j de a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g is i m p l i c i e t g e r i c h t op de k w a l i t e i t v a n de g r o e n -v o o r z i e n i n g e n .
1 . 6 . B i j d r a g e d i e d o o r het o n d e r z o e k g e l e v e r d z a l w o r d e n J a a r l i j k s w o r d t i n N e d e r l a n d r u i m één m i l j a r d g u l d e n u i t g e g e v e n a a n o n d e r h o u d v a n de g e m e e n t e l i j k e g r o e n v o o r z i e n i n g . D i t b e d r a g z a l t . g . v . v e r d e r e a r e a a l g r o e i de komende j a r e n nog v e r d e r t o e n e m e n . Z e l f s b i j b e n a d e r i n g is n i e t b e k e n d i n w e l k e mate de j a a r l i j k s e i n s t a n d h o u d i n g s k o s t e n v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n b i j d r a g e n a a n de d o e l t r e f f e n d h e i d v a n deze v o o r z i e n i n g e n . I n t o e nemende mate w o r d t men g e c o n f r o n t e e r d met de f i n a n c i ë l e c o n s e q u e n t i e s v a n het o n d e r h o u d v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n en de m a a t -s c h a p p e l i j k e o f f e r -s d i e i n d i t v e r b a n d g e b r a c h t moeten w o r d e n . Mede h i e r d o o r komt de s a m e n h a n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n i n t o e -nemende mate o n d e r d r u k te s t a a n . Wat w o r d t e r a a n g e d a a n ? Men is d r u k b e z i g e l k a a r v e r w i j t e n te m a k e n . Zo v e r w i j t e n de o n t w e r p e r en de u i t v o e r d e r e l k a a r d a t z i j i n het u i t v o e r e n d e r e s p e c t i e v e l i j k o n t w e r p e n d e g e b e u r e n o n v o l -doende w o r d e n b e t r o k k e n . De r e s p e c t i e v e l i j k e i n b r e n g en i n v l o e d w o r d e n o n d e r s c h a t en m i s k e n d . Vele v e r m i j d b a r e t e k o r t k o m i n g e n a l s g e v o l g v a n o n v o l k o m e n h e d e n i n de a f s t e m m i n g v a n o n t w e r p en u i t v o e r i n g r e s u l t e r e n n a r e a l i -s a t i e v a n de a a n l e g i n een e x t r a o n d e r h o u d -s b e l a -s t i n g . Veel o n t w e r p e r s v r e z e n d a t de i n b r e n g / i n v l o e d v a n u i t de u i t -v o e r i n g t i j d e n s het o n t w e r p - g e b e u r e n b e l e m m e r e n d z a l w e r k e n op de c r e a t i v i t e i t v a n de o n t w e r p e r s , t e r w i j l a n d e r z i j d s b e m o e i e n i s v a n de o n t w e r p e r s met de u i t v o e r i n g d o o r de u i t v o e r e n d e n w o r d t g e w a n t r o u w d a l s een b e d r e i g i n g v a n de o p g e d r a g e n v e r a n t w o o r d e -I i j k h e i d . I n d i t o n d e r z o e k w o r d t de t o t s t a n d k o m i n g v a n de a f s t e m m i n g v a n o n t w e r p en u i t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n g e a n a l y s e e r d . H i e r b i j w o r d t de b e s l u i t v o r m i n g v o o r a f g a a n d a a n de d a a d w e r k e l i j k e u i t v o e r i n g a l s i n g a n g g e b r u i k t . Het o n t w e r p e n w o r d t h i e r b i j b e s c h o u w d a l s een deel v a n de t o t a l e b e s l u i t v o r m i n g v o o r a f g a a n d e a a n de u i t v o e r i n g ( a l s z u i v e r u i t v o e r e n d g e b e u r e n ) . B i j deze a n a l y s e w o r d t g e b r u i k g e m a a k t v a n een m o d e l m a t i g e b e n a d e r i n g v a n deze b e s l u i t v o r m i n g , a l s r e f e r e n t i e k a d e r . H i e r b i j s t a a n de v o o r w a a r d e n , w a a r a a n v o l d a a n moet w o r d e n om een i n t e g r a l e b e n a d e r i n g v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n m o g e l i j k te
m a k e n c e n t r a a l , e r v a n u i t g a a n d e d a t een meer i n t e g r a l e b e n a d e -r i n g l e i d t tot g -r o t e -r e d o e l t -r e f f e n d h e i d v a n de g -r o e n v o o -r z i e n i n g e n . De b i j d r a g e v a n d i t o n d e r z o e k is met name g e r i c h t op het a a n g e v e n v a n een k a d e r v o o r o p l o s s i n g e n v o o r v e r b e t e r i n g v a n de a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g , w a a r v a n s p e c i f i e k e o p l o s s i n g e n a f -g e l e i d k u n n e n w o r d e n . Met name d e d o e l m a t i g e o n t w i k k e l i n g v a n d o e l t r e f f e n d e g r o e n v o o r z i e n i n g e n , a l s g e z a m e n l i j k e r v a r e n v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d v a n o n t -w e r p e n d e en u i t v o e r e n d e f u n c t i o n a r i s s e n k a n a l s hefboom f u n g e r e n ten behoeve v a n v e r b e t e r i n g v a n de s a m e n w e r k i n g t u s s e n de b e t r o k k e n f u n c t i o n a r i s s e n . De b i j d r a g e d i e door d i t o n d e r z o e k g e l e v e r d z a l w o r d e n is v o o r n a m e l i j k bestemd v o o r d e g e n e n , d i e in de p r a k t i j k op een d i r e c t e of i n d i r e c t e m a n i e r ( h e t z i j b i n n e n het v a k g e b i e d v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g , h e t z i j i n a a n v e r w a n t e v a k g e b i e d e n ) g e c o n f r o n -t e e r d w o r d e n me-t a f s -t e m m i n g s p r o b l e m e n o n -t w e r p en u i -t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n . D a a r n a a s t l e v e r t d i t o n d e r z o e k een b i j d r a g e i n de v o r m v a n een s t i m u l a n s t . b . v . de v o o r de g r o e n v o o r z i e n i n g e n r e l e v a n t e b e r o e p s o p l e i d i n g e n , om g e d u r e n d e de v o o r b e r e i d i n g s p e r i o d e , op de t o e -k o m s t i g e b e r o e p s u i t o e f e n i n g , meer a a n d a c h t te b e s t e d e n a a n de s a m e n h a n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n . Onder i n v l o e d v a n de i n d i t o n d e r z o e k o n t w i k k e l d e b e n a d e r i n g v o o r de b e s t u r i n g v a n het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n i s , i n de B r e d a s e s i t u a t i e , een n o o d z a k e l i j k e b i j s t e l l i n g v a n de d o o r de R i j k s P l a n o l o g i s c h e D i e n s t g e p r o p a -g e e r d e n o r m s t e l l i n -g m . b . t . de -g r o e n v o o r z i e n i n -g i n -g a n -g -g e z e t . A l s z o d a n i g k a n deze b e n a d e r i n g a a n k n o p i n g s p u n t e n l e v e r e n om ook e l d e r s een d e r g e l i j k e h e r o v e r w e g i n g op g a n g te b r e n g e n .
P r o b l e e m s t e l l i n g
s a m e n h a n g o n t w e r p - u i t v o e r i n g b i j h e t
s c h e p p e n e n i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n
-v o o r z i e n i n g e n
B i j de r e a l i s a t i e v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n w o r d t men g e c o n f r o n t e e r d met een t a a k v e r d e l i n g t u s s e n o n t w e r p e n d e f u n c t i o n a r i s s e n e n e r z i j d s en u i t v o e r e n d e f u n c t i o n a r i s s e n a n d e r z i j d s .Deze i n de t i j d g e g r o e i d e t a a k v e r d e l i n g heeft v e e l a l g e l e i d tot een s c h e i d i n g t u s s e n de v o o r b e r e i d e n d e h a n d e l i n g e n op en r o n d de t e k e n t a f e l en de h a n d e l i n g e n d i e tot de f e i t e l i j k e g r o e n v o o r -z i e n i n g e n l e i d e n d o o r m i d d e l v a n a a n l e g en o n d e r h o u d . Door de-ze s c h e i d i n g o n t s t a a n i n de p r a c t i j k a l l e r l e i a f s t e m m i n g s p r o b l e m e n . O n v o l d o e n d e a f s t e m m i n g heeft v e e l a l n e g a t i e v e g e v o l g e n v o o r de c o n t i n u l ' t e i t v a n de f u n c t i e v e r v u l l i n g d o o r de g r o e n v o o r z i e n i n g e n , geeft v a a k a a n l e i d i n g tot f r u s t r a t i e s v a n o n t w e r p e n d e en u i t -v o e r e n d e f u n c t i o n a r i s s e n en hoge k o s t e n . V e r b e t e r i n g v a n de a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g b i j de r e a l i s a t i e v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n v r a a g t om b i j d r a g e n v a n o n t w e r p e n d e en u i t v o e r e n d e f u n c t i o n a r i s s e n d i e meer g e r i c h t z i j n op de c o n t i n u ï -t e i -t v a n de f u n c -t i e v e r v u l l i n g d o o r de g r o e n v o o r z i e n i n g e n .
Gelet op de g r o t e mate v a n v e r s c h e i d e n h e i d met b e t r e k k i n g tot de o r g a n i s a t i e s d i e z i c h b e z i g h o u d e n met de r e a l i s a t i e v a n g r o e n -v o o r z i e n i n g e n , d i e n t de p r o b l e e m s t e l l i n g n i e t geënt te w o r d e n op een s p e c i f i e k e o r g a n i s a t i e , m a a r i n een b r e d e r v e r b a n d g e p l a a t s t te w o r d e n . 2 . 1 . A a n l e i d i n g e n v a n u i t de p r a c t i j k Tegen de a c h t e r g r o n d v a n de i n h o o f d s t u k 1 w e e r g e g e v e n i n f o r m a t i e is het ten behoeve v a n de f o r m u l e r i n g v a n de p r o b l e e m s t e l
-l i n g t e r z a k e v a n de s a m e n h a n g o n t w e r p - u i t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n z i n v o l om i n e e r s t e i n s t a n t i e een a a n t a l a a n l e i d i n g e n , a l s s i g n a l e r i n g e n v a n u i t de p r a k t i j k , weer te g e v e n . 2 . 1 . - 1 . Ca l e i d o s c o o p Wanneer men o n t w e r p e n d e , r e s p e c t i e v e l i j k u i t v o e r e n d e f u n c t i o n a
-r i s s e n v -r a a g t n a a -r h u n o o -r d e e l o v e -r de b i j d -r a g e n a a n de g r o e n v o o r z i e n i n g v a n de " c o u n t e r p a r t " , d a n o n t s t a a t een b o n t e s c h a k e r i n g v a n o p v a t t i n g e n , d i e a l s s y m p t o m a t i s c h v o o r de o p v a t -t i n g e n o v e r e i k a a r s w e r k k a n w o r d e n b e s c h o u w d . In he-t h i e r n a v o l g e n d e o v e r z i c h t , w o r d e n i n d i t v e r b a n d e n k e l e k a r a k t e r i s e -r i n g e n w e e -r g e g e v e n ( 2 ) : Opmerkingen v a n u i t v o e r d e r m . b . t . b i j d r a g e n v a n o n t w e r p e r Opmerkingen v a n o n t w e r p e r m . b . t . b i j d r a g e n v a n u i t v o e r d e r Ontwerper heeft te w e i n i g i n -zicht in het onderhoud
"Fouten" t e r u g k o p p e l i n g is w e i n i g effectief Ontwerpers r i c h t e n z i c h te veel op k o r t e t e r m i j n r e s u l t a t e n ( a a n l e g ) • O v e r d r a c h t v a n o n t w e r p b e -doelingen ontoereikend
• Bij het ontwerpen houdt men te w e i n i g r e k e n i n g met de g e -b r u i k s d r u k • Een o n t w e r p e r moet k u n n e n , w i l l e n en d u r v e n l u i s t e r e n n a a r de u i t v o e r i n g s e r v a r i n g e n De o n t w e r p e r b e t r e k t de u i t -v o e r i n g pas in een te l a a t stadium b i j de p l a n o n t w i k k e -I ing • U i t v o e r d e r v a s t g e b a k k e n a a n hovenierssfeer • U i t v o e r d e r is v i s u e e l ingesteld door gebrek a a n theoretische a c h t e r g r o n d • T e r u g k o p p e l i n g u i t v o e r i n g s e r v a -r i n g is w e i n i g z i n v o l i . v . m . p e r s o o n l i j k e o p v a t t i n g e n v a n u i t v o e r d e r s • K w a l i t e i t s v e r b e t e r i n g g r o e n v o o r -z i e n i n g e n loopt vast op gebrek a a n b e g r i p b i j u i t v o e r i n g
• T . a . v . de ecologische o p v a t -t i n g e n is de u i -t v o e r i n g w e i n i g volgzaam
• In het ontwerp worden " v e i l i g -h e i d s k l e p p e n " ingebouwd om de u i t v o e r i n g in een b e p a a l d e r i c h t i n g te d w i n g e n • Via v e r k e e r d e o n d e r h o u d s a a n pak worden de o n t w e r p d o e l s t e l -l i n g e n niet g e h a a -l d 2 . 1 . - 1 , Caleidoscoop Deze l i j s t k a n a a n m e r k e l i j k u i t g e b r e i d w o r d e n met v e r g e l i j k b a r e o p v a t t i n g e n , d i e i n m e e r d e r e of m i n d e r e mate g e k l e u r d z i j n . Wanneer men d e r g e l i j k e o p v a t t i n g e n / v o o r o o r d e l e n o v e r e i k a a r s w e r k h u l d i g t d a n is het d u i d e l i j k d a t de c o n d i t i e s ten behoeve v a n de s a m e n w e r k i n g en de a f s t e m m i n g n i e t o p t i m a a l z i j n .
en u i t v o e r e n d e f u n c t i e s h e e f t mede a a n l e i d i n g g e g e v e n tot het o n t s t a a n v a n een s c h e i d i n g i n twee g e d a c h t e n w e r e l d e n z o a l s deze tot u i t d r u k k i n g komt i n b o v e n s t a a n d o v e r z i c h t . H i e r b i j g a a t het er n i e t om w i e wel of n i e t g e l i j k h e e f t of w e l k e b e w e r i n g e n w a a r of n i e t w a a r z i j n , m a a r om de v r a a g hoe deze u i t e e n l o p e n d e o p v a t t i n g e n b i j g e b o g e n k u n n e n en moeten w o r d e n ten behoeve v a n de v e r b e t e r i n g v a n de b e s t u r i n g v a n het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n de g r o e n v o o r z i e n i n g e n . De w e e r g e g e v e n o p v a t t i n g e n d u i d e n op een g e b r e k a a n a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g . Ten behoeve v a n een p e i l i n g i . v . m . de v r a a g i n h o e v e r r e d i t g e b r e k a a n a f s t e m m i n g meer a l g e m e e n w o r d t e r v a r e n is een e n q u ê t e g e h o u d e n .
2.1 . - 2 . E n q u ê t e
Op 23.10.1980 w e r d in V e l d h o v e n een s y m p o s i u m g e h o u d e n met a l s thema " G r o e n b e h o u d d o o r g r o e n b e h e e r n u en s t r a k s " . T i j d e n s d i t s y m p o s i u m w e r d o . a . door P r o f . D r . I r . F . M . Maas een i n l e i d i n g g e h o u d e n , o v e r het o n d e r w e r p " O n t w e r p en b e h e e r v a n s t e d e l i j k e g r o e n v o o r z i e n i n g e n " .
Ten behoeve v a n het o n d e r z o e k n a a r de s a m e n h a n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g b i j g r o e n v o o r z i e n i n g e n w e r d e n , n a o v e r l e g met M a a s , de d e e l n e m e r s a a n d i t s y m p o s i u m b e n a d e r d met een s c h r i f t e -l i j k e e n q u ê t e .
De d e e l n e m e r s w a r e n a l l e n op een d i r e c t e of i n d i r e c t e m a n i e r b e t r o k k e n b i j g r o e n v o o r z i e n i n g e n .
Deze s c h r i f t e l i j k e n q u ê t e met een g e s l o t e n v r a a g s t e l l i n g h a d ten doel : na te g a a n i n w e l k e mate de a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g i n de p r a c t i j k a l s p r o b l e m a t i s c h w o r d t e r v a r e n . I n t o t a a l z i j n 319 e n q u ê t e f o r m u l i e r e n v e r z o n d e n ( z i e b i j l a g e 2 ) , 168 h i e r v a n w e r d e n i n g e v u l d t e r u g g e z o n d e n , d e r h a l v e een r e s p o n s v a n 53 %. E n k e l e b e l a n g r i j k e r e s u l t a t e n v a n deze e n q u ê t e k u n n e n a l s v o l g t w e e r g e g e v e n w o r d e n . Op de v r a a g hoe b e o o r d e e l t u de a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en b e h e e r v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n i n het a l g e m e e n , w o r d t door 82 % v a n de r e s p o n d e n t e n g e a n t w o o r d d a t z i j de a f s t e m m i n g a l s o n v o l -doende b e s c h o u w d e n , t e r w i j l 17 % de a f s t e m m i n g a l s v o l d o e n d e
b e s c h o u w d e n .
G e v r a a g d n a a r de e i g e n w e r k s i t u a t i e a n t w o o r d t 84 % v a n de r e s p o n d e n t e n d a t de a f s t e m m i n g o n t w e r p en b e h e e r v e r b e t e r i n g b e h o e f t , t e r w i j l 10 % v a n de r e s p o n d e n t e n v a n m e n i n g was d a t de a f s t e m m f n g a d e q u a a t i s . H i e r b i j is het o p v a l l e n d d a t i n de c o n c r e t e w e r k s i t u a t i e een l a g e r p e r c e n t a g e t e v r e d e n is met deze a f s t e m m i n g i n v e r g e l i j k i n g tot de b e a n t w o o r d i n g v a n de a l g e m e e n g e s t e l d e v r a a g . G e v r a a g d n a a r de m e n i n g o v e r w e l k e v a n 3 g e g e v e n m o g e l i j k h e d e n om de a f s t e m m i n g o n t w e r p / b e h e e r te v e r b e t e r e n de meeste a a n d a c h t v e r d i e n t , geeft 71 % v a n de r e s p o n d e n t e n te k e n n e n d a t v e r -b e t e r i n g v a n de c o m m u n i c a t i e t u s s e n o n t w e r p e n d e en u i t v o e r e n d e f u n c t i o n a r i s s e n de meeste a a n d a c h t v e r d i e n t , 19 % m i k t op v e r b e t e -r i n g v a n het o n t w e -r p e n en 3 % op v e -r b e t e -r i n g v a n de u i t v o e -r i n g . Op de v r a a g : b e s c h o u w t u b e h e e r s r i c h t I i j n e n b i j het o n t w e r p a l s w e n s e l i j k t . b . v . de u i t v o e r i n g , r e a g e e r t 95 % v a n de r e s p o n d e n t e n p o s i t i e f . G e v r a a g d n a a r het b e s c h i k b a a r z i j n v a n b e h e e r s r i c h t I i j n e n b i j o n t -w e r p e n -w a a r men mee te m a k e n h e e f t , a n t -w o o r d 29 % v a n de r e s p o n d e n t e n d a t er n o o i t s p r a k e is v a n b e h e e r s r i c h t I i j n e n b i j een o n t w e r p en 48 % v a n de r e s p o n d e n t e n a n t w o o r d af en t o e , s l e c h t s 9 % a n t w o o r d meestal w e l . G e v r a a g d n a a r de b r u i k b a a r h e i d en de t o e g a n k e l i j k h e i d v a n de u i t v o e r i n g s e r v a r i n g t . b . v . het o n t w e r p e n , a n t w o o r d 59 % v a n de r e s p o n d e n t e n d a t genoemde e r v a r i n g goed b r u i k b a a r is en 23 % d a t deze e r v a r i n g m a t i g b r u i k b a a r i s . S l e c h t s 23 % v a n de r e s p o n d e n t e n v i n d t de u i t v o e r i n g s e r v a r i n g goed t o e g a n k e l i j k . Op de v r a a g of men v a n m e n i n g is d a t b i j het o n t w e r p p r o c e s i n v o l d o e n d e mate r e k e n i n g w o r d t g e h o u d e n met de b e h e e r s e r v a r i n g a n t w o o r d t 76 % v a n de r e s p o n d e n t e n d a t d i t i n o n v o l d o e n d e mate g e b e u r t , 19 % v i n d t d a t d i t wel i n v o l d o e n d e mate p l a a t s v i n d t . G e v r a a g d n a a r hoe men b i j o n t w e r p e n d e en u i t v o e r e n d e f u n c t i o n a -r i s s e n de k e n n i s v a n e i k a a -r s w e -r k t e -r -r e i n b e o o -r d e e l t , a n t w o o -r d t 70 % v a n de r e s p o n d e n t e n d a t d i t o n v o l d o e n d e i s , t e r w i j l 23 % d i t v o l d o e n d e a c h t . Op de v r a a g hoe b e o o r d e e l t u de i n v l o e d v a n b e h e e r s m a t i g d e n k e n / w e r k e n op de a f s t e m m i n g o n t w e r p / b e h e e r , a n t w o o r d t 80 % v a n de r e s p o n d e n t e n d a t d i t een p o s i t i e v e i n v l o e d h e e f t .
86 % v a n de r e s p o n d e n t e n is v a n m e n i n g d a t v e r b e t e r i n g v a n de a f s t e m m i n g o n t w e r p / b e h e e r k a n l e i d e n tot k o s t e n v e r l a g i n g , t e r w i j l 2 % v a n m e n i n g is d a t d i t k o s t e n v e r h o g e n d w e r k t . A l h o e w e l er v r a a g t e k e n s gezet k u n n e n w o r d e n b i j de r e p r e s e n t a t i v i -t e i -t v a n de w e e r g e g e v e n s -t e e k p r o e f mede a l s g e v o l g v a n de o n b e k e n d h e i d met het a a n d e e l o n t w e r p e n d e en u i t v o e r e n d e f u n c t i o n a r i s s e n o n d e r de r e s p o n d e n t e n , g e v e n de r e s u l t a t e n e n i g e i n d i -c a t i e s t . a . v . de p r a -c t i j k o p v a t t i ngen o m t r e n t de a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g b i j g r o e n v o o r z i e n i n g e n . A l s b e l a n g r i j k s t e c o n c l u s i e v a n deze e n q u ê t e k a n g e s t e l d w o r d e n , d a t de g e ë n q u ê t e e r d e n de i n h o u d e l i j k e a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t -v o e r i n g o n -v o l d o e n d e -v i n d e n en d a t het r e s u l t a a t -v a n het p r o c e s v a n s a m e n w e r k i n g t u s s e n o n t w e r p e r s en b i j de u i t v o e r i n g b e t r o k -k e n e n o n b e v r e d i g e n d i s . 2 . 1 . - 3 . Vak I i t e r a t u u r Onder d r u k v a n de v e r a n d e r e n d e o m s t a n d i g h e d e n w o r d t e r de l a a t s t e j a r e n i n de v a k l i t e r a t u u r veel a a n d a c h t b e s t e e d a a n het u i t e l k a a r g e g r o e i d z i j n v a n d e v e r s c h i l l e n d e d i s c i p l i n e s d i e b e t r o k k e n z i j n b i j de g r o e n v o o r z i e n i n g en de d a a r m e e s a m e n h a n g e n -de b e h e e r s p r o b l e m e n . G e k o p p e l d a a n deze s i g n a l e r i n g e n w o r d e n e r ook v o o r s t e l l e n a a n g e -d r a g e n , -d i e m o g e l i j k e r w i j s op o n -d e r -d e l e n een b i j -d r a g e k u n n e n l e v e r e n a a n de v e r b e t e r i n g v a n de a f s t e m m i n g . I n 3 . 2 . z a l n a d e r op deze p u b l i c a t i e s i n g e g a a n w o r d e n . H i e r w o r d t v o l s t a a n met het s i g n a l e r e n v a n deze i n de p r a c t i j k toenemende b e l a n g s t e l l i n g v o o r de v e r b e t e r i n g v a n de a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v oe r i n g .
2 . 1 . - 4 . V e r s c h i I lende o r g a n i s a t i e s t r u c t u r e n
De a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d -h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n moet g e r e a l i s e e r d w o r d e n b i n n e n een b e p a a l d o r g a n i s a t o r i s c h v e r b a n d . Voor zo v e r het de g r o e n -v o o r z i e n i n g e n -v a n de gemeenten i n N e d e r l a n d b e t r e f t , w o r d t i n het a l g e m e e n een d i e n s t of a f d e l i n g b e p l a n t i n g e n b e l a s t met de z o r g v o o r de g r o e n v o o r z i e n i n g .
I n het h i e r n a v o l g e n d e w o r d e n de b e l a n g r i j k s t e v a n de v o o r -komende v a r i a n t e n w e e r g e g e v e n : z e l f s t a n d i g e d i e n s t b e p l a n t i n g e n ; ( h o o f d ) a f d e l i n g v a n d i e n s t o p e n b a r e w e r k e n ; ( h o o f d ) a f d e l i n g v a n d i e n s t p l a n t s o e n e n en r e i n i g i n g ; ( h o o f d ) a f d e l i n g v a n d i e n s t p l a n t s o e n e n , s p o r t , j e u g d en r e c r e a t i e ; De a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d -h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n -heeft een i n t e r n e component d i e g e r e a l i s e e r d moet w o r d e n b i n n e n de f u n c t i e b e p l a n t i n g e n en een e x t e r n e component d i e b e t r e k k i n g heeft op de s a m e n h a n g met a n d e r e f u n c t i e s z o a l s s t e d e b o u w , ei v i e l t e c h n i e k , n u t s b e d r i j v e n , s p o r t , r e c r e a t i e , e t c . De s a m e n w e r k i n g met genoemde a n d e r e f u n c t i e s , ( v a n b e l a n g i n v e r b a n d met het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r -z i e n i n g e n ) is i n b e l a n g r i j k e mate a f h a n k e l i j k v a n de a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g b i n n e n de f u n c t i e b e p l a n t i n g e n . A l s g e v o l g v a n v e r s c h i l l e n i n de p l a a t s v a n de f u n c t i e b e p l a n t i n g e n i n de g e m e e n t e l i j k e o r g a n i s a t i e en a l s g e v o l g v a n v e r -s c h i l l e n i n de o m v a n g v a n de o r g a n i -s a t i e -s b e -s t a a t er een g r o t e mate v a n v e r s c h e i d e n h e i d t . a . v . de o r g a n i s a t o r i s c h e r e g e l i n g e n m . b . t . de b e s t u r i n g v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n . D i t heeft tot g e v o l g d a t de a f s t e m m i n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g b i j het s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n v o o r z i e n i n g e n op zeer v e r s c h i l l e n d e m a n i e r e n i n de o r g a n i s a t i e is i n g e b e d .
Onder d r u k v a n de v e r a n d e r e n d e o m s t a n d i g h e d e n , met name ook i n v e r b a n d met b e z u i n i g i n g e n , w o r d t c r i t i s c h e r g e k e k e n n a a r de d o e l -m a t i g h e i d v a n h e t f u n c t i o n e r e n v a n de o r g a n i s a t i e s d i e b e l a s t z i j n met de g r o e n v o o r z i e n i n g . Op g r o n d h i e r v a n w o r d e n v e e l d i e n s t e n / a f d e l i n g e n b e p l a n t i n g e n g e c o n f r o n t e e r d met meer of m i n d e r i n g r i j p e n d e r e o r g a n i s a t i e s , w a a r b i j de s a m e n h a n g t u s s e n o n t w e r p en u i t v o e r i n g v a n g r o e n -v o o r z i e n i n g e n op een d i r e c t e of i n d i r e c t e w i j z e i n het g e d i n g i s . Op b a s i s v a n de i n deze p a r a g r a a f a a n de o r d e g e s t e l d e s i g n a l e r i n g e n v a n u i t de p r a c t i j k , t e r z a k e v a n de a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g k a n g e c o n c l u d e e r d w o r d e n d a t deze a f s t e m m i n g o n t w e r p / u i t v o e r i n g b i j h e t s c h e p p e n en i n s t a n d h o u d e n v a n g r o e n
