Grote melkveebedrijven in Canada en de Verenigde Staten : verslag van een studiereis in 1974

'

~ r o t e

melkveebedri

jven

in

Canada

en

de

_Verenigde

Staten

P R O E F S T A T I O N VOOR D E R U N D V E E H O U D E R I J G R O T E M E L K V E E B E D R I J V E N I N CANADA E N D E V E R E N I G D E S T A T E N V e r s l a g v a n e e n s t u d i e r e i s i n 1 9 7 4 I r , P. J . M. S n i j d e r s R A P P O R T NR. 34 J U L I 1 9 7 5

I N H O U D S O P G A V E I I N L E I D I N G 5 I1 B E Z O C H T E I N S T E L L I N G E N E N B E D R I J V E N 6 111 M E L K V E E H O U D E R I J I N CANADA E N D E V E R E N I G D E S T A T E N 7 l . K l i m a a t 7 2. S t a l v o e d r i n g 7 3. K l e i n e b e d r i j v e n un z o o g l r o e i e n

9

I V O N T W I K K E L I N G E N I N D E MEII,KVEEI4OUDERIJ I N D E V. S . 1

o

V G E B O U W E N E N V O E D E R O P S L A G 1 2 l . B e s t a a n d e s i t u a t i ? 2. S t a l l e n z o n d e r v o e r g a n g 3. M e s t a f v o e r m e t s t ~ o r n e n d w a t e r 4. W e l k s t r o o i s e l v e r d i e n t d e v o o r k e u r ? 5, M i n i m u m h u i s v e s t i r i g s e i s e n 6. V o e r o p s l a g V1 MESTVERWERKINC; 1. B e s t a a n d e s i t u a t i e 2 . S c h e i d i n g v a n m e s t i n s i l o ' s 3. M e s t a l s v e e v o e r V11 V O E D E R W I N N I N G E N K O N S E R V E R I N G 1, O n d e r z o e k 2 , V e r s c h i l l e n d e r n a n i e t e n v a n i n k u i l e n V111 V O E D I N G 1. R u w v o e r 2 , K r a c h t v o e r v ó ó r h e t a f k a l v e n 3, E i w i t v o e d i n g 4. K o m p l e e t v o e r IX V E E V E R B E T E R I N G 1 . Veeverbeteringsorganisatie~ 2 , K. I:, - v e r e n i g i n g e n 3. I n f o r m a t i e v a n d e DHIA 4. F o k k e r i j 5. V r u c h t b a a r h e i d 6. V a s t s t e l l e n v a n t o c h t i g h e i d 7. O n d e r z o e k

X MELKWINNING 1 . M e l k s t a l l e n 2. U i e r g e z o n d h e i d X1 K A L V E R O P F O K 1. K a l v e r s t e r f t e 2. O n d e r z o e k , 3. H u i s v e s t i n g v a n k a l v e r e n 4. E n k e l e k a l v e r z i e k t e n

XII SAMENVA TTING/SUMMARY

XIII L I T E R A T U U R L I J S T L i j s t v a n t a b e l l e n L i j s t v a n f i g u r e n B i j l a g e n 1 t/rn 5A P a g . 3 7 3 7 39 4 1 4 l 4 1 4 1 42 4 3 4 7 4 9 49

- 5 -

I INLEIDING

-

In d e p e r i o d e 21 a p r i l

-

25 m e i 1974 w e r d een s t u d i e b e z o e k g e b r a c h t a a n Canada e n d e V e r e n i g d e Staten. Het d o e l van d e z e r e i s w a s i n het b i j - z o n d e r het z i c h op d e hoogte s t e l l e n van d e p r o b l e m a t i e k van d e g r o t e m e l k v e e h o u d e r i j b e d r i j v e n (60-200 m e l k k o e i e n ) , s p e c i a a l t e n a a n z i e n v a n h e t v o e r e n , d e g e z o n d h e i d s z o r g en h e t b e d r i j f s b e h e e r , en n a t e gaan op w e l k e w i j z e h e t o n d e r z o e k i n Canada en d e V. S. d e z e p r o b l e m e n begeleidt en/o f op10 s t .

D a a r t o e w e r d e n bezoeken g e b r a c h t a a n e e n negental u n i v e r s i t e i t e n en o n - d e r z o e k i n s t ellingen in het zuidoosten van Canada, het n o o r d o o s t en van d e V e r e n i g d e S t a t e n en in d e s t a a t C a l i f o r n i ë . O p d e z e i n s t e l l i n g e n w e r d g e - s p r o k e n m e t een a a n t a l o n d e r z o e k e r s en v o o r l i c h t e r s :i:) en w e r d e n zonodig kontakten gelegd voor een of m e e r b e d r i j f s b e z o e k e n i n d e orrigeving. In h e t h i e r n a v o l g e n d e v e r s l a g zijn e e n a a n t a l i n d r u k k e n , feit en en e r v a r i n g e n v e r m e l d . T e n d e l e i s d a a r b i j t e v e n s gebrilik gemaakt van m e e g e b r a c h t e l i t e r a t u u r . In het e e r s t e en t w e e d e hoofdstuk zijn enkele opvallende v e r - s c h i l l e n m e t N e d e r l a n d en d e ontwikkelingen i n d e V e r e n i g d e Stat en k o r t g e s c h e t s t . In d e d a a r o p v o l g e n d e hoofdstukken i s een a a n t a l a f z o n d e r l i j k e o n d e r w e r p e n z o a l s v o e r e n en k a l v e r o p f o k behandeld. D a a r b i j i s s t e e d s g e - t r a c h t e e r s t i n h e t k o r t enkele i n d r u k k e n t e n a a n z i e n v a n d e b e s t a a n d e s i - t u a t i e w e e r t e geven.

In enkele b i j l a g e n zijn een beknopte o m s c h r i j v i n g van een a a n t a l bezocht e b e d r i j v e n e n e n k e l e e k o n o m i s c h e k e n g e t a l l e n w e e r g e g e v e n .

Op h e t a l l e r l a a t s t e m o m e n t m o e s t i r . M. P. d e Jong vanwege o m - s t a n d i g h e d e n a f z i e n van d e r e i s , d i e h i j wel rnee had h e l p e n v o o r b e r e i d e n .

:i:) In d e V e r e n i g d e Staten i s , a n d e r s dan i n N e d e r l a n d , o n d e r w i j s , o n d e r

-

zoek en v o o r l i c h t i n g gekoppeld a a n d e landbouwkundige fakulteit van e e n u n i v e r s i t e i t . S o m s heeft & & n p e r s o o n e e n t a a k m e t b e t r e k k i n g tot a l l e d r i e aktivit e i t e n .

- 6 -

SI B E Z O C H T E INSTELI1,INGEN E N BED'RXJVEN

1. 22-24 a p r i l 2 , 25-26 a p r i l 3 . 29 a p r i l - 1 m e i 4. 2 - 3 m e i 5. 6 - 8 m e i 6 , 9-10 m e i 8, 16-17 m e i

9.

20-24 m e i A n i m a l R e s e a r c h I n s t i t u t e , C3ttawa, O n t a r i o , K I. A. O C

6

C a n a d a D e p a r t m e n t of Anirrial S r i e n c e , C o r r ~ e l l U n i v e r s i t y , I t h a c a , New Y o r k 24850, IJSA A g r i c u l l u r a l R e s e a r c h C e n t e r IJSUA, B e l t s v i l l e , Max~ylazid 20'705, ITSA

Bhic, . A g r i c ~ ~ l t u r a . l 12es e a r c h arnd Develoyzrr~ent C ent.er UC:DA, W o o s t e r , Ohio ,44691,

USA.

D e p a r t m e n t of A n i m a l Scierice, Michigdn S t a t c U n i v e r s i t y , E a s t L a n s i n g , Micbigan 488 2 3 , 'IJSA D e p a r t m e n t of D a i r y S c i e n c e , CTrriversity of Wi:sc-onc l r r , M a d i s o n 53706, USA D e p a r t m e n t o f A n i m a l S c i e n c e , lowa S t a t e U n i v e r s i t y , A r n e s , Iowa 5001 O , USA D e p a . r t m e n t of A n i m a l S c i e n c e , U n i v e r sity ooi California., D a v i s , C a l i f o r n i a 9561

6 ,

USA,

I11 MELKVEEI-IOUDERIJ IN CANADA EN DE VERENIGDE STATEN

B i j e e n vergeli.jking van d e r u n d v e e h o u d e r i j i n d e V e r e n i g d e S t a t e n en C a n a d a m e t d i e i n N e d e r l a n d k o m e n e r b e l a n g r i j k e v e r s c h i l l e n i n o m - s t a n d i g h e d e n n a a r v o r e n d i e rnede bepalend zijn v o o r d e v e r s c h i l l e n i n b e - b e d r i j f s o p z e t , d i e b e h a l v e d o o r p r i j s v e r s c h i l l e n v o o r a l w o r d e n v e r o o r z a a k t d o o r h e t k l i m a a t en d e b e d r i j f s o p p e r v l a k t e.

1. K l i m a a t

_---..-

In d e e e r s t e p l a a t s m o e t het k l i m a a t genocind worden. In g r o t e d e - l e n van h e t n o o r d o o s t e n van d e V e r e n i g d e Staten en het zuidoosten van C a - n a d a , w a a r e e n b e l a n g r i j k d e e l van d e w ~ e l k v e e h o u d e r i j g e k o n c e n t r e e r d i s , h e e r s t e e n l a n d k l i m a a t ; d. w. z , l a n g e s t r e n g e w i n t e r s en k o r t e w a r m e

z o m e r s .

T a b e l 1. G e m i d d e l d e t e m p e r a t u u r en n e e r s l a g p e r p e r i o d e in Ottawa e n De Bilt.

In h e t n o o r d o o s t e n van d e V e r e n i g d e Stat en i s het k l i m a a t dicht b i j d e g r o t e m e r e n wat g e m a t i g d e r , m a a r h e t k o m t o v e r i g e n s wat t e m p e r a - t u u r v e r l o o p b e t r e f t o v e r e e n m e t dat i n Canada. In d e s t a t e n New York e n Iowa z i j n d e g e m i d d e l d e t e m p e r a t u r e n van d e w a r m s t e en k o u d s t e m a a n d r e s p . 2 3 O ~ en - 4 ' ~ en 2 5 O ~ en -6Oc. In het niet b e z o c h t e n o o r d w e s t e n v a n d e V. S. en z u i d w e s t e n van Canada vertoont h e t k l i m a a t op gelijke hoogte m e e r o v e r e e n k o m s t m e t dat i n N e d e r l a n d vanwege d e w a r m e g o l f s t r o o m .

O m d e z e r e d e n e n i s h e t m o e i l i j k g r a s l a n d m e t v e e l engels r a a i g r a s t e handhaven e n i s m e n m e e r a a n g e w e z e n op g r a s s e n a l s o. a. t i m o t h e e e n k r o p a a r , d i e b e t e r t e g e n h e t k l i m a a t b e s t a n d z i j n.

Wel loopt ook b i j d e z e g r a s s e n d e produktie in d e t w e e d e helft van d e z o m e r t e r u g a l s gevolg v a n d r o o g t e ( d o o r hoge t e m p e r a t u u r , g r o t e v e r d a m p i n g ) . Mede o m d e z e r e d e n w o r d t v a a k op d e b e t e r e g r o n d e n , d i e d a a r v o o r g e - s c h i k t z i j n l u z e r n e , a l of niet i n e e n m e n g s e l rnet g r a s , dat b e t e r t e g e n d e d r o o g t e b e s t a n d i s , verbouwd. Op d e k l e i n e r e b e d r i j v e n en op d e s l e c h t e r e g r o n d e n e n op d e g r o n d e n t e g e n hellingen wordt m e e r g r a s l a n d gevonden, v a a k ook i n k o m b i n a t i e m e t zoogkoeien.

2. S t a l v o e d e r i n g

_{----....",---}

T e n d e l e vanwege d e m o e i l i j k h e d e n o m goed produktief g r a s l a n d t e k r i j g e n en t e houden w o r d e n d e m e l k k o e i e n op v e e l b e d r i j v e n m e t m e e r d a n

5 0 k o e i e n ook i n d e z o m e r op s t a l gehouden. De d i e r e n hebben d a n i n h e t a l g e m e e n wel een uitloop t e r beschikking. S o m s b e s t a a t d e z e uit g r a s l a n d , s o m s i s h e t a l l e e n e e n v e r h a r d e plaat w a a r e v e n t u e e l ook g e v o e r d w o r d t .

D e r u w v o e d e r v o o r ziening i s i n het a l g e m e e n g e b a s e e r d op v o o r d r o o g k u i l gernaakt van l u z e r n e of l u z e r n e g r a s m e n g s e l s e n s n i j m a i s . Door d e w a r m e - r e z o m e r s z i j n d e g r o e i - o m s t a n d i g h e d e n voor e e n g e w a s a l s s n i j m a i s gun- s t i g t e noemen. V o o r a l nu m e e r en m e e r s n e l g r o e i e n d e r a s s e n ( m e t e e n g r o e i d u u r t o t 90 dagen) b e s c h i k b a a r k o m e n , dringt d e t e e l t van s n i j m a i s ook d o o r t o t n o o r d e l i j k gelegen s t a t e n a l s W i s c o n s i n . Het r u w v o e r w o r d t o p d e g r o t e r e b e d r i j v e n v e e l a l o p g e s l a g e n i n e e n of m e e r t o r e n s i l o ' s e n v i a een m e c h a n i s c h e v o e d e r i n s t a l l a t i e a a n d e k o e i e n v e r s t r e k t , s o m s b i n - n e n m a a r wat z u i d e l i j k e r ook wel buiten op e e n v e r h a r d e plaat.

E e n a a n t a l r c d e n e n w a a r o m h e t houden van k o e i e n op s t a l g e d u r e n - . d e h e t g e h e l e j a a r o p d e g r o t e r e b e d r i j v e n nog s t e e d s t o e n e e m t z i j n h i e r n a v e r m e l d :

-

d e p r i j s v e r h o u d i n g van nielk en k r a c h t v o e r i s gunstig: i n 1972, 1 , 8 o p 1 , in h e t v o o r j a a r 1974 1 , 6 o p 1 ( t a b e l 2). In N e d e r l a n d i s d e z e v e r h o u - ding 1 , 1 tot 1 , 25 op l .

T a b e l 2. De p r i j s van m e l k e n k r a c h t v o e r i n d e V e r e n i g d e Staten,

1972

$

6/hundredweight ( = c a . 45 kg) $ 3, 5/hundred weight

= ca. 41 ct/kg = ca. 24 ct/kg

a p r i l $ 9/hundred weight $ 5, 5/hundred weight

1974 = ca. 54 ct/kg = c a . 35 c t / k g

-

De h o g e t e m p e r a t u r e n i n d e z o m e r kunnen ook riadelig z i j n voor d e d i e r e n w a n n e e r g e e n b e s c h u t t e p l a a t s e n aanwezig zijn.

- De k o m b i n a t i e van m a i s s i l a g e en l u z e r n e k u i l i s uit voedingsoogpunt a a n -

t r e k k e l i j k o m d a t l u z e r n e d e e i w i t - en m i n e r a l e n t e k o r t e n bij m a i s a a n v u l t , De k o m b i n a t i e m a i s - l u z e r n e biedt ook uit het oogpunt van a r b e i d s v e r d e - l i n g , machinebenutting en r i s i k o s p r e i d i n g v o o r d e l e n .

Hoewel m a i s v o o r a l op d e z e e r goede g r o n d e n h o g e r e o p b r e n g s t e n geeft dan l u z e r n e , i s l u z e r n e d o o r zijn e i g e n s c h a p l u c h t s t i k s t o f t e binden e r g a a n t r e k k e l i j k vanwege l a g e b e m e s t i n g s k o s t e n . Door d e vaak g r o t e o p p e r - v l a k t e n p e r b e d r i j f behoeft m e n niet i n d e z e l f d e m a t e a l s in Nederland t e

s t r e v e n n a a r z e e r hoge o p b r e n g s t e n p e r ha.

-

Op v e e l b e d r i j v e n i s d e o p p e r v l a k t e p e r bedrijf zo groot dat het a a n t r e k - kelijk i s z e l f g r a a n ( v o o r a l wiais) t e verbouwen en op d i e w i j z e i n

e e n g r o t e r of k l e i n e r d e e l v a n , d e k r a c h t v o e r b e h o e f t e t e voorzien.

-

B i j h e t g e b r u i k v a n t o r e n s i l o ' s e n m e c h a n i s c h e v o e r s y s t e m e n weegt d e a a n h e t s y s t e e m v e r b o n d e n a r b e i d voor het v o e r e n m i n d e r z w a a r ; t e v e n s z i j n d e t o r e n s i l o ' s e e r d e r r e n d a b e l b i j m e e r d a n 1 k e e r vullen p e r j a a r ( z o m e r l u z e r n e k u i l , h e r f s t s n i j m a i s ) .

-

Door d e l a n g e w i n t e r i s d e p e r i o d e geschikt voor beweiding k o r t e r ; c a , 5 m a a n d e n i n Canada en h e t n o o r d e n van d e V. S. ; o v e r i g e n s z i j n d e p r i j s s t i j g i n g e n voor k r a c h t v o e d e r s i n d e V. S. m i n d e r dan in N e d e r l a n d o m d a t voor N e d e r l a n d n a a s t d e stijging van d e grondstoffen ook d e s t i j - ging van d e t r a n s p o r t k o s t e n ( o l i e p r i j s ! ) s t e r k d o o r w e r k t .

-

Het s y s t e e m v a n l e v e r i n g s k o n t r a k t e n voor d e k o n s u m p t i e m e l k (zgn. g r a - d e A m e l k ) , d i e nogal wat m e e r opbrengt d a n g r a d e B of i n d u s t r i e m e l k

( c a , 2 d o l l a r p e r 45 k g ) , v e r p l i c h t d e b e d r i j v e n tot l e v e r i n g van e e n k o n - s t a n t e hoeveelheid m e l k . Dit i s g e m a k k e l i j k e r t e r e a l i s e r e n b i j s t a l v o e - d e r i n g d a n b i j weidegang, ook a l o m d a t , z e k e r in gebieden m e t weinig

n e e r s l a g , d e o m s t a n d i g h e d e n voor h e t winnen van goed r u w v o e r g u n s t i g zijn. Ook e e n zodanige k o n c e n t r a t i e v a n h e t afkalven dat b i j e e n s l e c h t e - r e g r a s g r o e i i n d e n a z o m e r d e v e e s t a p e l v o o r a l b e s t a a t uit o u d m e l k t e en d r o g e k o e i e n i s d a a r o m m o e i l i j k . E e n g e l i j k m a t i g o v e r het g e h e l e j a a r g e s p r eid a f k a l f p a t r o o n i s noodzakelijk.

-

Omdat d e b e d r i j v e n d i e k o n s u m p t i e m e l k l e v e r e n i n h e t a l g e m e e n d e g r o - t e r e b e d r i j v e n z i j n m e t m e e r k o e i e n e n e e n g r o t e o p p e r v l a k t e g r o n d i s m e l k e n i n h e t g r a s l a n d m o e i l i j k o m d a t b i j l e v e r i n g v a n k o n s u m p t i e m e l k hoge e i s e n g e s t e l d w o r d e n a a n d e m e l k k w a l i t eit en d e melkontvangst. 3. Kleine b e d r i i v e n en zoogko eieri

D e wat k l e i n e r e b e d r i j v e n , d i e v a a k i n d u s t r i e m e l k p r o d u c e r e n , e n ook d e b e d r i j v e n op d e m i n d e r g o e d e g r o n d e n en op hellingen p a s s e n i n d e z o m e r i n h e t a l g e m e e n beweiding toe. H i e r b i j n e e m t g r a s l a n d nog w e l e e n b e l a n g r i j k e p l a a t s in. Op d e z e b e d r i j v e n g e l d e n d e a r g u m e n t e n voor het op s t a l houden van d e koeien i n v e e l m i n d e r e m a t e dan op d e g r o t e . T o r e n c i - 1 0 ' s z i j n t e d u u r en op s l e c h t e g r o n d e n en op hellingen ( v e e l zoogkoeien ! ) i s h e t m o e i l i j k zo niet onmogelijk s n i j m a i s en/of l u z e r n e t e verbouwen. D e aanwezigheid v a n s l e c h t e gronden en h e l l i n g e n w a a r m e c h a n i s a t i e m o e i l i j k i s heeft e r m e d e t o e geleid dat z i c h i n d e V. S. een o m v a n g r i j k e zoogkoe- i e n h o u d e r i j m e t g e s p e c i a l i s e e r d e v l e e s r a s s e n heeft ontwikkeld. D e z e v e e l - a l i n verhouding k l e i n e en a r b e i d s e x t e n s i e v e b e d r i j v e n f u n g e r e n dan a l s t o e l e v e r i n g s b e d r i j f van k a l v e r e n voor d e s o m s z e e r g r o t e zgn. feedlot s .

Op d e z e g e s p e c i a l i s e e r d e b e d r i j v e n d i e v o o r a l i n h e t m i d w e s t e n ( g r a a n - t e e l t ! ) g e k o n c e n t r e e r d zijn, w o r d e n k a l v e r e n van 6 - 8 mnd. dan m e t v e e l k r a c h t v o e r s l a c h t r i j p g e m a a k t . D e v l e e s k w a l i t eit van d e z e jonge d i e r en

i s u i t s t e k e n d . D e voederwinning o p d e k l e i n e g r a s l a n d b e d r i j v e n g e b e u r t voor e e n b e l a n g r i j k d e e l i n d e v o r m v a n hooi dat g e p e r s t wordt.

-

10

-

IV ONTWIKKELINGEN IN DE MELKVEEHOUDERIJ IN D E V. S.

Ook i n d e V. S. i s e e n s t e r k e ontwikkeling a a n d e gang n a a r m i n d e r m e l k v e e b e d r i j v e n m e t m e e r k o e i e n p e r b e d r i j f en e e n h o g e r e p r o d u k t i e p e r koe. De t o t a l e m e l k v e e s t a p e l i s nog s t e e d s e n i g s z i n s d a l e n d e . T a b e l 3. A a n t a l m e l k k o e i e n , k o e i e n p e r b e d r i j f e n p r o d u k t i e p e r koe i n d e V. S. D e i n t a b e l 3 gegeven c i j f e r s hebben b e t r e k k i n g op a l l e b e d r i j v e n m e t m e l k v e e i n d e V. S. Dit beeld v e r s c h i l t nogal van s t a a t t o t s t a a t .

In t a b e l 4 i s voor W i s c o n s i n , d e s t a a t m e t het g r o o t s t e a a n t a l m e l k k o e i e n i n d e V. S. ( c a . 2 m i l j o e n ) , e e n indeling gegeven van d e b e - d r i j f s g r o o t t e a a n d e hand van het a a n t a l m e l k k o e i e n .

T a b e l 4. B e d r i j f s g r o o t t e i n W i s c o n s i n ingedeeld n a a r het a a n t a l k o e i e n p e r

m i n d e r d a n 10

Ook w o r d t het beeld b e l a n g r i j k a n d e r s w a n n e e r a l l e e n d e b e d r i j v e n g e n o m e n w o r d e n d i e d e e l n e m e n a a n het p r o g r a m m a van d e D a i r y H e r d I m p r o v e m e n t A s s o c i a t i o n ( z i e t a b e l 5). In d e s t a a t m e t het h o o g s t e a a n t a l d e e l n e m e r s , C a l i f o r n i ë , n a m i n 1973 5370 van d e b e d r i j v e n d e e l a a n dit p r o g r a m m a ; i n W i s c o n s i n 30%. T a b e l 5. A a n t a l k o e i e n p e r b e d r i j f en produktie p e r k o e voor b e d r i j v e n d i e W i s c o n s i n V e r w a c h t wordt dat d e g e n o e m d e t e n d e n s e n d o o r z e t t e n . In e e n s t u -

d i e (1) van d e u n i v e r s i t e i t van Michigan ( d e c e m b e r 1972) k o m e n voor 1985

T a b e l 6. V e r w a c h t e v e r a n d e r i n g e n o p m e l k v e e b e d r i j v e n i n M i c h i g a n v a n 1970 t o t 1985. K o e i e n p e r b e d r i j f P r o d u k t i e p e r k o e K o e i e n p e r m a n j a a r G r a a n p e r k o e :i:) Hooi ( v o o r d r o o g k r i i l u i t g e d r u k t i n h o o i ) p e r k o e M a i s k u i l p e r k o e :i:) U r e u m p e r k o e Ha p e r k o e :i:) I n v e s t e r i n g p e r k o e i n d o l l a r

:i:) p e r k o e inkl. jongvee.

3. 500 kg 1 1. 000 kg 30 kg 1 , 25 5. 250 (inkl. g r o n d en v e e ) 1475. O00 V o l g e n s b o e k h o u d g e g e v e n s b a d e e n m e l k v e e h o u d e r m e t e e n b e d r i j f n i e t 6 0 k o e i e n e n e e n g e m i d d e l d e m e l k p r o d u k t i e v a n 5. 100 kg i n M i c h i g a n i n 3 970 e e n a r b e i d s i n k o m e n v a n 10. 000 d o l l a r . V o o r e e n g e l i j k a r b e i d s i n - k o m e n i n 1985 zou, w a n n e e r d e k o s t e n v o o r h e t l e v e n s o n d e r h o u d j a a r l i j k s m e t 270 s t i j g e n , d e m e l k p r i j s v e r h o o g d m o e t e n w o r d e n tot 8 , 28 d o l l a r p e r h u n d r e d w e i g h t ( e e n s t i j g i n g v a n 3870). Zowel d e k o s t e n ( i n f l a t i e m e e r d a n 1070 i n 1974) a l s d e m e l k p r i j s w a r e n e c h t e r i n 1974 r e e d s s t e r k e r g e s t e g e n d a n d e p r o g n o s e v o o r 1 9 8 5 a a n g a f . In h e t z e l f d e r a p p o r t w o r d e n nog e n k e l e a n d e r e o n t w i k k e l i n g e n g e - s c h e t s t . In 1970 s t o n d e n i n M i c h i g a n o p d e b e d r i j v e n d i e g r a d e A m e l k v e r - k o c h t e n , nog 5570 v a n d e k o e i e n o p e e n g r u p s t a l . V o o r 1985 w e r d v e r w a c h t d a t d a n 3270 v a n d e b e d r i j v e n m e t m i n d e r d a n 2070 v a n d e k o e i e n nog e e n g r u p s t a l zouden g e b r u i k e n . Het m e r e n d e e l v a n d e z e b e d r i j v e n z o u d a n l i g - b o x e n s t a l l e n g e b r u i k e n . H i e r b i j m o e t v e r m e l d w o r d e n dat op h e t o g e n b l i k o p d e g r o t e b e d r i j v e n m e t g r u p s t a l l e n d e v o e d e r i n g v a a k i n e e n of a r i d e r c v o r m g e m e c h a n i s e e r d i s m e t o p s l a g v a n r u w v o e r i n t o r e n s i l o ' s . D a a r d o o r w o r d t d e nieuwbouw v a n l i g b o x e n s t a l l e n m o g e l i j k a f g e r e m d . In b i j l a g e 2 z i j n d e e k o n o m i s c h e r e s u l t a t e n v a n e e n a a n t a l s t e e k - p r o e f b e d r i j v e n i n M i c h i g a n i n 1972 v e r m e l d . T e v e n s z i j n i n d e z e b i j l a g e v e e l k e n g e t a l l e n t . a . v. d e z e b e d r i j v e n o p g e n o m e n .

V GEBOUWEN E N VOEDEROPSLAG l , B e s t a a n d e s i t u a t i e .

Hoewel z e e r g r o t e v a r i a t i e s voorkorn.en, w o r d t iri het volgende g e - t r a c h t enkele hoofdlijnen w e e r t e geven m. b. t . gebouwen en v o e r o p s l a g .

Op d e m e e s t e b e d r i j v e n i n Canada en d e V. S, zijn d e melkkoeien o n d e r g e b r a c h t i n g r u p s t a l l e n , i n v e e l g e v a l l e n m e t een rneckianische u i t - m e s t i n s t a l l a t i e en melkleiding. Op veel k l e i n e b e d r i j v e n w a a r v e e l a l hooi w o r d t gewonnen, vindt o p s l a g - h i e r v a n pla.ats op z o l d e r s en in s c h u r e n . Op d e wat g r o t e r e b e d r i j v e n (40 t o t 50 koeien ei1 m e e r ) w a a r m e e r v o o r d r s o g - k u i l gewonnen w o r d t , . g e b e u r t da.t vaak i n t o r e n s i l o ' s . ,

Het v e r v o e d e r e n .van h e t v o e r uit d.e t o r e n s i l o geschi.edt m e e s t a l m e t behulp v a n een m e c h a n i s c h . v o e r s y s t e e m . Met een d e r g e l i j k m e c h a n i s c h v o e r s y - s t e e m k a n b i j s t a l v o e d e r i n g g e d u r e n d e kiet g e h e l e j a a r op grupstallerz een. b e l a n g r i j k e a r b e i d s b e s p a r i n g w o r d e n v e r k r e g e n . R i j d e gezwa.sl.de I-:lol%a.nd- s e s t a l , dit z i j n 2 r i j e n k o e i e n m e t d e koppen n a a r d e m u u r , i s dil: een

e x t r a v o o r d e e l o m d a t e r b e s p a r i n g op bouwkost en mogelijk :is

f

s l e c h t C &k12 loopgang a c h t e r d e koeien) en e e n z e k e r e a r b e i d s b e s p a r i n g orrrdat h e t w e r k a c h t e r d e k o e ( m e l k e n , s t r o o i e n e. d . ) voor t w e e r i j e n k o e i e n vanaf

één

w e r k g a n g k a n g e b e u r e n . V o o r a l i n d e a l i e t s z u i d e l i j k e r g e l e g e n s t a t e n a l s Iowa, d e l e n van Michigan e. d. wordt ook m e t een mechanisch v o e r s y c t e e n bul.ten gevoerd. B i j 50 à 6 0 koeien en m e e r worden s t e e d s m e e r ligboxen-

s t a l l e n gebouwd, hoewel e r m o m e n t e e l nog v e e l g r u p s t a l l e n aa.nwezig zijn. In d e z u i d w e s t e l i j k e s t a t e n van d e V, S.

,

z o a l s C a l i f o r n i ë , m e t z e e r z a c h t e w i n t e r s en z e e r g r o t e b e d r i j v e n , zijn o p v e e l b e d r i j v e n bijna g e e n gebouwen, miaar e r i s s o m s een afdak. A l l e e n d e v o o r z i e n i n g e n voor h e t m e l k e n z i j n dan o n d e r g e b r a c h t iri gebouwen. Wel w o r d e n d e l a a t s t e j a r e n wat m e e r s t a l l e n (afdak; b e s c h u t t i n g ) m e t ligboxen ( g e e n omwanding) g e - bouwd, s p e c i a a l o m t e voorleomen dat d e d i e r e n v o o r a l i n d e w i n t e r t e vuil w o r d e n en ook om d e m e s t v e r w e r k i n g t e v e r b e t e r e n .

O p d e b e d r i j v e n w a a r hooi g e v o e r d w o r d t i s dit g e p e r s t o p g e s l a g e n o n d e r e e n afdak. E r wordt v e e l hooi aangekocht. Kuilvoer wordt v e e l a l o p g e s l a - g e n i n z e e r g r o t e sleufsi.lo's.

Voor het v l e e s v e e z i j n i n het a l g e m e e n m i n i m a l e voor zieningen g e - t r o f f e n voor d e huisvesti.ng. Loogkoeien lopen het g r o o t s t e d e e l van het j a a r i n h e t weiland en w o r d e n , v o o r a l wat z u i d e l i j k e r , vaak i n h e t g e h e e l n i e t opgestald. O s s en w o r d e n o n d e r g e b r a c h t i n eenvoudige l o o p s t a l l e n e n w o r d e n i n s t a t e n a l s Iowa en z u i d e l i j k e r i n d e open lucht gehouden i n zgn. f e edlot s.

2. S t a l l e n zonder voergang.

- -

-

In ~ a l i f o r n i ë w e r d e n e n k e l e nieuwe b e d r i j v e n bczocht m e t ligboxen- s t a l l e n w a a r b i j l a n g s d e buitenkant van d e s t a l w e r d g e v o e r d . Op d e z e m a - n i e r k a n o p d e bouwkosten w o r d e n b e s p a a r d omdat e r binnen geen v o e r g a n g nodig i s . ( z i e figuur 1).

Hoewel i n C a l i f o r n i ë vanwege h e t z e e r m i l d e w e e r g e e n buit enwand nodig i s zou d e z e w i j z e van i n r i c h t i n g mogelijk ook o n d e r N e d e r l a n d s e o m -

s t a n d i g h e d e n t o e g e p a s t kunnen w o r d e n w a n n e e r d o o r d e buit enwand via e e n o p e n s l a a n d luik wordt g e v o e r d . ( z i e figuur 2 ) .

Door het o n d e r s t e d e e l van d e buitenwand weg t e l a t e n en t e v e r - vangen d o o r e e n hoge buitenwand van d e voergoot zouden d e z e l f d e v o o r d e -

Fig.

l

Plattegrond van een

3 x

2

rij

ige

l

igboxencta l

-+

voergoo t

d

l o ~ p -

en

eet gang

-9

2

rijen

ligboxen

-9

mestgang

2

rijen

'

ligboxen

mestgang

d

2

rijen

I

igboxen

-+.

loop- en

eet gan g

i_

-D

voergoot

Fig. 2 Doorsnede, van de voergoot, h e t voerhek en de buitenwand

Hoogte voerhek

Hoogte wand

van af maai veld

voergoot

1

m e t e r

l e p v e r k r e g e n kunnen w o r d e n , t e r w i j l t o c h binnenvoedering t o e g e p a s t w o r d t . B i j z e e r s l e c h t w e e r k a n d e d r a a i b a r e buiterirand van d e v o e r g o o t t e g e n d e wand g e d r a a i d w o r d e n . B i j d e z e w i j z e van i n r i c h t i n g w o r d e n d e z e l f d e b e -

s p a r i n g e n i n o p p e r v l a k t e b e r e i k t h l s b i j opbouw van e e n 4 - r i j i g e ligboxen- s t a l m e t v o e r g a n g t o t een 6 - r i j i g e s t a l tnet v o e r b a n d en t o r e n s i l o . Boven- d i e n zijn d e z e l f d e b e s p a r i n g e n ( v o e r g a n g ! ) m o g e l i j k b i j s m a l l e r e l - r i j i g e

s t a l l e n .

Ook i s h e t m o g e l i j k v r i j w e l a l t i j d v r e e t b r e e d t e p e r k o e t e v e r k r i j g e n o m d a t zsnodig e e n voerhelc g e p l a a t s t k a n w o r d e n l a n g s d e k o p g e v e l s , omdat e r g e e n v o e r g a n g m e t g r o t e d e u r e n r n e e r nodig i s . Omdat e r g e m a k k e l i j k g r o e p e n g e v o r m d kunnen w o r d e n en o m d a t d e s t a l n i e t d o o r b r o k e n w o r d t d o o r e e n v o e r g a n g zou ook b i j g r s t c b e d r i j v e n d e ilitgebouwde m e l k s t a l kunnen v e r v a l l e n .

3. Mestafvoer m e t s t r o m e n d w a t e r , - - * - - - m - - - .

In Iowa e n Minnesota w e r d e n p r o e v e n genomen w a a r b i j d e m e s t uit

v a r k e n s s t a l l e n e n v l e e s v e e s t a l l e n w e r d v e r w i j d e r d m e t behulp van e e n on- o n d e r b r o k e n w a t e r s t r o o m d o o r e e n s o o r t giergoot. De v l o e r e n van d e m e s t - gang ( b i j v a r k e n s s t a l l e n ) of d e g e h e l e v l o e r ( b i j vlleesveestallen) helden n a a r h e t m i d d e n n a a r d e g i e r p o t t o e . B i j v l e e s v e e w a r e n d e d i e r e n wat v u i l e r , m a a r d i t w e r d niet a l s e e n g r o o t p r o b l e e m g e z i e n . Vooral bij

v l e e s v e e zou e e n flinke b o u w k o s t e n b e s p a r i n g v e r k r e g e n kunnen w o r d e n o m - d a t d e r o o s t e r s a c h t e r w e g e g e l a t e n kunnen w o r d e n t e r w i j l v r i j w e l d e z e l f d e b e z e t t i n g p e r o p p e r v l a k t e - e e n h e i d aangehouden kan w o r d e n a l s bij r o o s t e r - v l o e r s t a l l e n . Elet " m e s t w a t e r " w e r d geloosd i n een l a g ~ o n ' ~ en belucht. In e e n g r o o t d e e l van d e w a t e r b e h o e f t e kon v o o r z i e n w o r d e n d o o r het w a t e r vanuit d e l a g o o n t e r u g i n d e s t a l t e pompen. Het o v e r t o l l i g e " m e s t w a t e r " w e r d o v e r h e t l a n d v e r r e g e n d of u i t g e r e d e n .

4. Welk s t r o o i s e l v e r d i e n t d e v o o r k e u r ?

_{. . .}

Op v e r s c h i l l e n d e p l a a t s e n o. a. New York, w e r d g e p r o b e e r d d e v o o r k e u r van k o e i e n voor v e r s c h i l l e n d e t y p e n s t r o o i s e l e , d. v a s t t e s t e l l e n , K o e i e n zouden e e n v o o r k e u r h e b b e n v o o r z a a g s e l en kunst stoftapijt en t . o , v. r u b b e r m a t t e n . Aan gedroogde m e s t en z a a g s e l w e r d d e voorkerzr gegeven i n v e r g e l i j k i n g m e t n a t t e m e s t . Kunststoftapijt en zouden goed t e b e v e s t i g e n z i j n d o o r e e n h e l e r o l van ca. l

m

b r e e d t e g e b r u i k e n i n e e n h e l e r i j boxen e n d a n d e v o o r - e n a c h t e r k a n t v a s t t e z e t t e n m e t l a n g e m e t a l e n s t r i p p e n . O p b e d r i j v e n m e t k o r r e l m a i s w e r d s o m s d e s t e n g e l g e h a k s e l d en g e b r u i k t a l s s t r o o i s e l . O p enkele p r o e f b e d r i j v e n w e r d een k l e i n e v o e r w a g e n m e t hoogliggende z i j - a f v o e r g e b r u i k t o m s t r o o i s e l i n d e boxen t e brengen.

5. &f.-ipjp-~~~ ~~~i~v--e-sJ.i~g

i

2 i.-s-~~.

Op enkele p l a a t s e n w e r d o n d e r z o e k v e r r i c h t n a a r v e r s c h i l l e n d e a s p e k t e n v a n m i n i m a l e h u i s v e s t i n g s s y s t e m e n z o a l s buitenvoedering en b e - p e r k t e v r e e t b r e e d t e , In Guelph ( C a n a d a ) w e r d een proef m e t o s s e n gedaan w a a r b i j e e n g e s l o t e n s t a l v e r g e l e k e n w e r d m e t een a a n d r i e zijden open

s t a l . Volgens d e e e r s t e i n d r u k k e n w a r e n e r weinig v e r s c h i l l e n . B i j p r o e - v e n i n Iowa en Minnesota ( 2 ) w a s e r weinig v e r s c h i l i n g r o e i ( g e m . g r o e i c a . 1 k g / d a g ) e n v s e d e r k o n v e r s i e t u s s e n o s s e n d i e g e h u i s v e s t w a r e n in e e n

:I:

kiesloten o n g e i s o l e e r d e s t a l of i n d e open lucht m e t toegang tot e e n afdak. [ ) e r e s u l t a t e n i n d e g e s l o t e n s t a l w a r e n i n d e w i n t e r wat b e t e r m a a r dit v o o r d e e l ging i n d e z o m e r b i j hoge t e m p e r a t u r e n w e e r v e r l o r e n . T o c h w e r d e n d e l a a t s t e j a r e n m e e r s t a l l e n gebouwd omdat d e d i e r e n d a n s c h o n e r bleven, e e n b e t e r e k o n t r o l e m o g e l i j k w a s en m i n d e r k l a u w p r o b l e m e n v o o r

-

kwamen. In e e n o v e r z i c h t s a r t i k e l va% T u r n b u l l ( 3 ) w o r d t v e r m e l d dat b i j

o

H o l s t e i n - F r i e s i a n koeien t u s s e n -12 C en f 2 5 C d e t e m p e r a t u u r geen i n - vloed had op d e melkproduktie. B i j een hoge luchtvochtigheid i n d e s t a l zou d e m e l k g r o d u k t i e e c h t e r negatief beinvloed w o r d e n b i j t e m p e r a t u r e % l a g e r d a n - 3 C. B i j het Y e r s e y - r û s zou a l bij t e m p e r a t u r e n l a g e r dan O C e e n v e r l a g i n g v a n d e m e l k p r o d u k t i e o p t r e d e n ( l a b o r a t o r i u m e x p e r i m e n t ) .

In e e n juist a f g e s l o t e n proef i n B e l t s v i l l e ( K e y s ) w e r d b i j pinken e e n b e p e r k t e v r e e t b r e e d t e v e r g e l e k e n m e t een r u i m e v r e e t b r e e d t e p e r d i e r . H i e r b i j hadden g r o e p e n v a n r e s p .

6 ,

12, 18 en 24 d i e r e n p e r g r o e p d e z e l f d e v r e e t b r e e d t e ( c a . 5 m ) , P e r g r o e p w e r d volgens d e n o r m gevoerd ( b e p e r k t ! ) . De d i e r e n w a r e n c a . l j a a r oud. De e e r s t e indrukken w a r e n dat d e d r o g e - s t o f o p n a m e p e r kg g r o e i b i j d e g r o t e r e g r o e p e n h o g e r w a s en d e g r o e i wat l a g e r . De v r e e t t i j d e n v a r i e e r d e n b i j d e g r o e p e n van 1 2 en 24 d i e r e n r e s p . v a n 3, 2 t o t 4 , 8 en van 1, 4 tot 4 , 5 u u r p e r dag.

6.

V o e r o p s l a g

- - -

Voor d e o p s l a g v a n v o e r i n t o r e n s i l o ' s w o r d e n d o o r T u r n b u l l i n Ottawa d e m o g e l i j k h e d e n o n d e r zocht van fundatie o p e e n g r o t e betonnen r i n g , w a a r b i j d e silowanden r u s t e n op d e binnenkant van d e betonnen r i n g . Dit zou voldoen t o t een d r u k van 1. 500 l b s / s q . f e e t . Van d e i n Canada g e - bouwde t o r e n s i l o ' s w a s m e e r d a n 2/3 g e m a a k t van beton. N a a s t d e ook b i j o n s nu bekende s i l o ' s van b e t o n e l e m e n t e n w e r d e n ook s i l o ' s gebouwd van t e r p l a a t s e gegoten beton ( c a s t i n p l a c e ) m e t behulp v a n een glijbekisting. D e z e zouden b e t e r luchtdicht, m a a r wel d u u r d e r zijn. G e s t e l d w e r d dat het m o e i l i j k w a s t o r e n s i l o ' s nog luchtdicht t e m a k e n m . b. v. coatings w a n n e e r z e r e e d s gevuld g e w e e s t w a r e n . Gewezen w e r d op het g e v a a r d a t bij P C B - houdende c o a t i n g s ( p o l y c h l o o r biphenyl houdende) u i t e i n d e l i j k v e r o n t r e i n i - ging van d e m e l k kon o p t r e d e n . O v e r i g e n s w e r d m e e r o n d e r z o e k n a a r m e t h o d e n o m d e silowanden z u u r b e s t e n d i g t e m a k e n van g r o o t belang g e - a c h t .

Uit d e p r a k t i j k en ook a a n d e hand van b e g r o t i n g e n k w a m d e m e n i n g n a a r v o r e n dat b i j m e e r d a n 1 0 0 k o e i e n d i e z o m e r en w i n t e r op s t a l s t a a n of b i j m e e r d a n 500 ton s i l a g e h e t gebruik van een s l e u f s i l o even a a n t r e k - k e l i j k of a a n t r e k k e l i j k e r i s d a n o p s l a g in t o r e n s i l o ' s . V o o r a l op g r o t e b e - d r i j v e n v o r m t o. a , d e vul- en l o s k a p a c i t e i t van t o r e n s i l o ' s e e n beperking. Ook o p k l e i n e r e b e d r i j v e n , v o o r a l i n Canada w o r d e n s l e u f s i l o ' s i n a l l e r l e i v o r m e n g e b r u i k t ; ook w e l voor z e l f v o e d e r i n g . Wanneer m i n i m a l e e i s e n g e - s t e l d w o r d e n kunnen d e i n v e s t e r i n g e n e r g l a a g zijn. Op e e n a a n t a l p l a a t s e n i n d e V. S. w e r d e n g e p r e f a b r i c e e r d e betonnen s l e u f s i l o ' s g e z i e n m e t niet g e h e e l l o o d r e c h t s t a a n d e wanden. B i j het bouwen van e e n t w e e d e s i l o k o n - d e n d e s t e u n e n v a n d e e e r s t e s i l o g e b r u i k t w o r d e n o m ook d e wand ( b e t o n - p l a t e n van d e t w e e d e s i l o op t e b e v e s t i g e n .

In b e g r o t i n g e n v a n Hoglund (4) ( ~ r i j s ~ e i l 1974) w a a r i n betonnen t o r e n s i l o ' s v e r g e l e k e n w e r d e n m e t l u c h t d i c h t e m e t a l e n t o r e n s i l o ' s m e t o n d e r l o s s e r (b. v. H a r v e s t o r e ) w a r e n d e i n v e s t e r i n g e n van de l u c h t d i c h t e s i l o c a . 2 k e e r

zo hoog a l s voor d e betonnen. B i j d e b e r e k e n i n g v a n d e j a a r l i j k s e k o s t e n w e r d u i t g e g a a n van:

-

d s - v e r l i e z e n van 1 0 e n 470 i n r e s p . d e betonnen e n l u c h t d i c h t e s i l o

-

d e betonnen s i l o w e r d 1; k e e r p e r j a a r gevuld, d e l u c h t d i c h t e 2 k e e r ( g e h e l e j a a r s t a l v o e d e r i n g ! )

-

e e n o p s l a g k a p a c i t e i t v a n 6 0 0 t o n l u z e r n e s i l a g e ( 5 0 % d s )

-

e e n b e l a s t i n g o p h e t i n k o m e n v a n 4070 ( g e e f t h o g e r e a f t r e k m o g e l i j k h e d e n v o o r d e m e t a l e n s i l o vanwege d e h o g e r e i n v e s t e r i n g )

-

e e n a f s c h r i j v i n g s t e r m i j n v a n 20 j a a r en e e n r e n t e van 8%. B i j d e z e uitgangspunten w a r e n d e j a a r l i j k s e k o s t e n voor d e l u c h t - d i c h t e s i l o ca. 2501;1 h o g e r dan v o o r d e betonnen ( r e s p . f 8 . 4 0 0 ,

- - en

f 6. 4 0 0 ,

- - ) .

De d s - v e r l i e z e n b i j d e betonnen s i l o zouden m o e t e n s t i j g e n t o t 2070 voordat d e j a a r l i j k s e k o s t e n gelijk w a r e n , Hoewel ook i n d e V . S. d e t o r e n s i l o van b e t o n e l e i n e n t e n d e m e e s t e v e r k o c h t e i s , zijn e r i n 1 9 7 4 t o c h ook nog v e e l luclitdichte s i l o ' s v e r k o c h t , w a a r schijnli jk omdat 1 9 7 3 i n d e V. S. voor d e g r o t e r e b e d r i j v e n m e t m e l k v e e e e n j a a r m e t goede r e s u l t a t e n w a s . D e z e s i l o ' s w o r d e n i n d e e e r s t e p l a a t s gebruikt voor d e o p s l a g van k o r r e l m a i s en s t e r k v o o r g e d r o o g d e l u z e r n e . In t a b e l 7 z i j n v o o r betonnen t o r e n s i l o ' s en s l e u f s i l o ' s voor s n i j m a i s s i l a g e d e i n v e s t e - r i n g e n p e r ton o p s l a g k a p a c i t e i t w e e r g e g e v e n ( p r i j s p e i l 1 9 7 4 ) . T a b e l 7. I n v e s t e r i n g e n p e r t o n o p s l a g k a p a c i t e i t van betonnen t o r e n s i l o ' s en sleuf s i l o ' s b i j vulling m e t m a i s s i l a g e u i t g e d r u k t i n guldens ( l d o l l a r

-

f 2. 6 0 ) S i l o ' s en m a c h i n e s

-

5 O O 1 . 0 0 0 2 . 0 0 0 4 . 0 0 0 1 . T o r e n s i l o en m e c h a n i s a t i e B l a z e r 2 . 3 5 0 2 . 6 0 0 3 . 1 2 0 3. 9 0 0 Silo' s 2 0 . 8 0 0 39. 5 0 0 7 8 . 0 0 0 1 5 3 . 4 0 0 Boven10 s s e r s 5 . 7 2 0 7. 5 4 0 7. 5 4 0 1 4 . 8 0 0 Voerband en voergoot 4. 6 8 0 7 . 0 2 0 1 1 , 4 4 0 2 0 . 0 2 0 T o t a l e i n v e s t e r i n g e n 33. 5 4 0 5 6 . 6 8 0 1 0 0 . 1 0 0 1 9 2 . 1 4 0 I n v e s t e r i n g e n p e r t o n o p s l a g k a p a c i t e i t C 6 7 5 7 5 0 4 8 2. Sleufsilo en m e c h a n i s a t i e S i l o ' s 1 5 . 6 0 0 2 3 . 4 0 0 3 9 . 0 0 0 6 2 . 4 0 0 T r a c t o r en v o o r l a d e r 3 . 9 0 0 6. 2 4 0

-

S i l o f r e e s

-

8 . 3 2 0 1 O. 4 0 0 V o e r goot 2. 3 4 0 4 . 1 6 0 8. 320 1 6 . 6 4 0 T o t a l e i n v e s t e r i n g e n 2 1 . 8 4 0 3 3 . 8 0 0 55. 6 4 0 8 9 . 4 4 0 I n v e s t e r i n g e n p e r t o n o p s l a g k a p a c i t eit 4 4 3 4 2 8 2 2 In t a b e l 8 z i j n d e j a a r l i j k s e k o s t e n voor b e i d e s y s t e m e n w e e r g e g e v e n z o a l s d i e d o o r Hoglund z i j n b e g r o o t .

T a b e l 8 . V e r g e l i j k i n g v a n d e b e g r o t e j a a r k o s t en ( ~ o g l u n d ) van b e t o n n e n t o r e n s i l o ' s e n s l e u f s i l o ' s b i j m a i s ( i n g u l d e v s ) .

S y s t e e m O p s l a g k a p a c i t e i t in t o n n e n s i l a g e 5 0 0 1. O00 2. O00 4 . O00 1 . B e t o n n e n t o r e n s i l o ' s A f s c h r i j v i n g en o n d e r h o u d : :i:) B l a z e r 4 7 0 5 2 0 6 2 0 7 8 0 Silo e n 10 s a p p a r a t u u r 3 . 4 2 0 5 . 7 6 0 1 0 . 3 9 0 2 0 . O00 Voergoot en v o e r a p p a r a t u u r 8 0 0 1 . 1 9 0 1. 9 4 0 3 . 4 0 0 P l a s t i c 1 3 0 21 O 3 1 0 5 2 0 K o n s e r v e r i n g s v e r l i e z e n :!::i:) 1. 3 0 0 2. 0 8 0 3. 6 4 0 6 . 2 4 0 A r b e i d en e n e r g i e : Vullen 3 9 0 7 8 0 1. 5 6 0 2 . 6 0 0 U i t h a l e n en v o e r e n 1. 0 4 0 2 . 0 8 0 4. 1 6 0 8 . 3 2 0 T o t a l e j a a r l i j k s e k o s t e n 7. 5 4 0 1 2 . 6 2 0 2 2 . 6 4 0 4 1 . 8 6 0 2. S l e u f s i l o ' s A f s c h r i j v i n g en o n d e r h o u d : :i:) Silo en l o s a p p a r a t u u r 3. 1 2 0 4 . 7 6 0 7. 5 1 0 1 1 . 4 4 0 Voergoot e n v o e r a p p a r a t u u r 3 5 0 6 2 0 1 . 2 4 0 2 . 4 8 0 P l a s t i c 6 5 0 910 1. 1 7 0 1 . 5 6 0 K o n s e r v e r i n g s v e r l i e z e n ;:::i:) 1. 9 5 0 _{2 . 8 6 0 4. 6 8 0 8 . 3 2 0} A r b e i d e n e n e r g i e : Vullen 7 8 0 1. 3 0 0 2. 0 8 0 3. 9 0 0 U i t h a l e n e n v o e r e n 1 . 4 3 0 2 . 4 7 0 3. 3 8 0 6. 5 0 0 T o t a l e j a a r l i j k s e k o s t e n 8 . 2 8 0 1 2 . 9 0 0 20. 1 0 0 34. 2 0 0 :k) In d e z e p o s t z i t t e n a f s c h r i j v i n g e n , o n d e r h o u d , v e r z e k e r i n g , r e n t e en b e l a s t i n g a f t r e k v o o r v e r r e k e n i n g van i n v e s t e r i n g e n . :i::::) E r i s u i t g e g a a n v a n d a l e n d e v e r l i e z e n b i j e e n v e r h o g i n g van d e o p s l a g - k a p a c i t e i t v a n 5 0 0 n a a r 4 . 0 0 t o n kuil. B i j d e t o r e n s i l o d a l e n d e v e r l i e - z e n v a n 1 0 t o t 670, b i j d e s l e u f s i l o v a n 1 5 t o t 8'10. B i j d e b e g r o t i n g e n i s g e e n r e k e n i n g g e h o u d e n m e t d e e v e n t u e l e b e - s p a r i n g o p b o u w k o s t e n w a n n e e r , b i j e e n m e c h a n i s c h v o e r s y s t e e n i d e v o e r

-

g a n g w o r d t w e g g e l a t e n . In d e V. S. s p e e l t dit i n m i n d e r e m a t e o m d a t m e t e e n m e c h a n i s c h v o e r s y s t e e m v a a k b u i t e n g e v o e r d w o r d t . Ook t . a . v. d e k o s t e n v a n d e f u n d e r i n g k u n n e n e r a a n z i e n l i j k e v e r s c h i l l e n z i j n m e t d i e i n N e d e r l a n d . P a a l f u n d e r i n g e n z i j n i n C a n a d a en d e V. S. i n het a l g e m e e n n i e t nodig. In d e V. S. w o r d e n t o r e n s i l o ' s v a a k m e e r d a n 1 k e e r p e r j a a r gevuld o m d a t z e b i j s t a l v o e d e r i n g g e d u r e n d e l-iet h e l e j a a r e e r s t i n h e t v o o r j a a r g e v u l d w o r d e n m e t l u z e r n e s i l a g e en d a a r n a i n h e t n a j a a r m e t m a i s s i l a g e . In d a t g e v a l w o r d e n d e k o s t e n p e r t o n o p s l a g k a p a c i t e i t l a g e r . O n d e r N e d e r - l a n d s e o m s t a n d i g h e d e n m o e t e r r e k e n i n g m e e w o r d e n gehouden dat b i j o p - s l a g v a n n a t t e s n i j m a i s i n e e n t o r e n s i l o e e r d e r p e r s s a p v e r l i e z e n k u n n e n o p t r e d e n d a n i n d e V. S . , w a a r e e n d r o g e - s t o f g e h a l t e van d e s n i j m a i s v a n 3 0 à 4070 n o r m a a l i s . D a a r i s m e n w e l bang v o o r e e n t e hoog d s - g e h a l t e (

> 4 0 % ) .

MESTVERWERKING 1 . B e s t a a n d e s i t u a t i e

- - - , . . - - - w -

E e n v e e l t o e g e p a s t e m e t h o d e i n Canada en d e V. S. i s het m e t behulp v a n e e n t r a c t o r m e t schuif ( i n g r u p s t a l l e n een m e c h a n i s c h e u i t m e s t i n s t a l - l a t i e ) v e r w i j d e r e n van d e m e s t . D e z e w o r d t op v e e l b e d r i j v e n nog d a g e l i j k s u i t g e r e d e n . R o o s t e r v l o e r ~ t a l l e n m e t o n d e r l i g g e n d e k e l d e r s w o r d e n voor. r u n d v e e nog n i e t v e e l g e b r u i k t , Vooral i n v e r b a n d m e t een s t r e n g e r w o r d e n - d e m i l i e u w e t g e v i n g verwacht m e n dat h e t d a g e l i j k s u i t r i j d e n van m e s t a a n

s t e e d s g r o t e r e b e p e r k i n g e n o n d e r h e v i g z a l zijn. Dit systeexn geeft i n d e w i n t e r b i j e e n b e v r o r e n o n d e r g r o n d aanleiding tot d e zgn, runoff w a a r b i j v o o r a l op h e l l e n d e g r o n d e n het oppervlak1 c w a t e r wordt v e r o n t r e i n i g d . Mede

o m d e z e r e d e n v e r w a c h t nien d a t i n d e toekonist m e e r geinvesteercl za3

g a a n w o r d e n iui o p s l a g s ysternen voor m i e s t zoal s b o v e n g r o n d s e siloì:;, In t a b e l 9 w o r d e n voor 5 n ~ e s t v e ~ w e r k i n g s s y s t e r r ~ e n d e doo-r Heg-

lund (5) b e g r o t e i n v e s t e r i n g e n e n j a a r k o s t e n en het arbeidsverbruilrc p e r k o e w e e r g e g e v e n . D a a r b i j i s u i t g e g a a n v a n e e n l i g b o x e n s t a l m e t 120 koeien, In d e j a a r k o s t e n z i j n ook k o s t e n voor a r b e i d en v e r m o g e n , ook voor het u i t r i j d e n , opgenomen. Behalve b i j s y s t e e m 1 i s u i t g e g a a n van een t u s s e n - o p s l a g v o o r 6 m a a n d e n . T a b e l

9,

A r b e i d s v e r b r u i k en k o s t e n p e r koe voor 5 v e r s c h i l l e n d e r n e c t - v e r w e r k i n g s s y s t e m e n . M e s t v e r w e r k i n g s - A r b e i d s v e r b r i ~ i k I n v e s t e r i n g e n J a a r k o s t e n s y s t e e m i n u r e n p e r p e r k o e p e r k o e k o e p e r j a a r i n guldens i n g u l d e n s l . D a g e l i j k s u i t m e s t e n en u i t r i j d e n , v a s t e m e s t 9 , 6 1 5 0 1 4 8 2. T r a c t o r m e t schuif, o p s l a g o n d e r d e gebou- wen, dunne m e s t 9 6 0 3 . Vouwschuif, o p s l a g o n d e r d e gebouwen, dunne m e s t 4. T r a c t o r m e t schuif, o p s l a g i n s i l o , N e s s e t h m e s t p e r s , dunne m e s t 5. Vouwschuif, o p s l a g in s i l o , N e s s e t h m e s t p e r s , dunne m e s t 3 , 1 5 2 0 1 2 0

,

In C a l i f o r n i ë en a n d e r e zuidelijk g e l e g e n s t a t en i n d e V. S. w a a r a l s gevolg v a n h e t m i l d e k l i m a a t d e d i e r e n m e e s t a l i n d e open lucht in zgn, c o r r a l s gehouden w o r d e n i s vaak g e e n m e s t o p s l a g aanwezig. V o o r a l i n d e z o m e r w a n n e e r e r weinig n e e r s l a g valt, d r o o g t d e m e s t i n d e c o r r a l . s t e r k u i t , De m e s t wordt p e r i o d i e k , s o m s m e t behulp van g r o t e op v r a c h t - w a g e n s g e m o n t e e r d e m e s t v e r s p r e i d e r s , d i r e k t vanuit d e c o r r a l op het l a n d g e b r a c h t . Op e e n a a n t a l , v o o r a l n i e u w e r e b e d r i j v e n i s m e n e r t o e o v e r g e -

g a a n l i g b o x e n a a n t e b r e n g e n o n d e r e e n a f d a k . Dit om d e d l e r e n b e s c h u t - t i n g t e g e v e n t e g e n d e f e l l e zon, m a a r ook o m d a t z e i n l i g b o x e n v o o r a l i n d e w i n t e r s c h o n e r blijven. In dit t y p e s t a l l e n i s d e s t a l v l o e r v a a k o n d e r e e n h e l l i n g v a n 1 à 270 g e l e g d , zodat d e m e s t uit d e s t a l g e s p o e l d k a n w o r - d e n . D o o r d e v l o e r v a n d e m e s t g a n g e n i g s z i n s bol t e l e g g e n zou d e r e i n i - ging b e t e r k u n n e n zijn. P e r d i e r i s c a . 50 kg w a t e r p e r d a g nodig. Dit m e s t w a t e r w o r d t d a a r n a g e b r u i k t v o o r i r r i g a t i e , m e e s t a l d o o r h e t v i a e e n t u s s e n o p s l a g i n d e i r r i g a t i e k a n a l e n t e p o m p e n . S o m s w o r d t h e t ook v e r r e - gend m e t e e n s p r o e i e r . O p é é n b e d r i j f w e r d h e t m e s t w a t e r o v e r e e n s o o r t zeef g e p o m p t . D o o r d e v o r m v a n d e zeef o n t s t o n d o n d e r d e zeef e e n o n d e r - d r u k w a a r d o o r d e g r o v e d e l e n uit het m e s t w a t e r a f g e s c h e i d e n w e r d e n . In A r i z o n a zou d o o r C o r r a l l I n d u s t r i e s e e n s y s t e e m ontwikkeld z i j n w a a r - b i j m e s t w a t e r v a n o s s e n o v e r e e n h e l l e n d e en v i b r e r e n d e m e t a l e n zeef m e t e e n v a c u u m e r o n d e r , w e r d g e p o m p t . Uit b e t d i k k e d e e l w e r d d a a r n a nog m e e r w a t e r g e p e r s t . D a a r n a bleef d e d i k k e m a s s a e n k e l e d a g e n b i j w a r m w c e r l i g g e n . Dit zou d a n t e n d e l e g e k o m p o s t e e r d w o r d e n e n h o p e l i j k d a a r - d o o r v o o r k o m e n d a t i n d e m e s t d i e a a n o s s e n t e r u g g e v o e r d w e r d z i e k t e - k i e m e n a c h t e r b l e v e n . E r i s k a n s d a t o p d e n d u u r e e n opbouw van z i e k t e - k i e m e n t o t s t a n d k o m t , o m d a t d e m e s t a a n s o o r t g e n o t e n w o r d t g e v o e r d . In B e l t s v i l l e d a c h t m e n d a t h e t m o g e l i j k m o e s t z i j n h e t m e s t w a t e r d o o r bv. e e n g r o f z a n d b e d t e f i l t e r e n e n h e t f i l t r a a t d a a r n a opnieuw t e g e b r u i k e n o m d e m e s t w e g t e s p o e l e n . 2 , S c h e i d i n g v a n m e s t i n s i l o ' s m - - - " Met b e t r e k k i n g tot d e m e s t o p s l a g w e r d i n O t t a w a o n d e r z o e k v e r - r i c h t n a a r d e m o g e l i j k h e d e n van m e s t o p s l a g i n h o g e betonnen s i l o ' s ( t o t 1 0 m hoog). O n d a n k s h o g e r e i n v e s t e r i n g e n zouden d e z e s i l o ' s v o o r a l wat b e t r e f t d e s t a n k b e s t r i j d i n g v o o r d e l e n k u n n e n b i e d e n , w a n n e e r d e m e s t b e n e d e n i n d e s i l o w o r d t g e p o m p t . D e b o v e n o p l i g g e n d e k o r s t w o r d t d a n n i e t d o o r b r o k e n . W a n n e e r d e g i e r e r r e g e l m a t i g b e n e d e n u i t g e p o m p t w o r d t zou d e s i l o b o - v e n d i e n n i e t zo v a a k b e h o e v e n t e w o r d e n g e l e e g d . In B e l t s v i l l e w a s n o g a l b e l a n g s t e l l i n g v o o r e e n i n d e S o v j e t u n i e o n t w o r p e n i n s t a l l a t i e o m m e s t t e v e r w e r k e n . D a a r b i j w e r d d e m e s t i n e e n v a t m e t d r i e w e g k r a a n g e b r a c h t . D o o r o p dit vat m e t e e n 3 pk e l e k t r o m o t o r e e n s p a n n i n g t e b r e n g e n v a n c a .

5

a t m o s f e e r k a n d e m e s t d q o r e e n o n d e r g r o n d s e p i j p (1-orst!) i n e e n s i l o g e p e r s t w o r d e n . Door d e g i e r s t e e d s o n d e r u i t d e s i l o weg t e p o m p e n ( n i e t m e e r d a n e e n m e t e r g i e r o n d e r i n d e s i l o ) en t e f i l t r e r e n zou e e n b e - h o o r l i j k e s c h e i d i n g v a n d e m e s t v e r k r e g e n w o r d e n . In d e s i l o zou h e t n i - v e a u v a n d e m e s t ( v a s t e m e s t ! ) t o t v e r boven d e s i l o r a n d kunnen u i t s t i j - g e n . Ook w a n n e e r in d e m e s t s t r o r e s t e n e . d. a a n w e z i g z i j n , k a n d e z e d o o r d e p i j p g e t r a n s p o r t e e r d w o r d e n . 3 . M e s t a l s v e e v o e r In G u e l p h h a d m e n eriige v e r w a c h t i n g v a n e e n p r o e f w a a r b i j d e s t a n k v a n k i p p e m e s t b e s t r e d e n w e r d m e t b e h u l p Iran f o r m a l i n e . Aan d e m e s t w e r d 0,

6%

v a n e e n 3 7 , 570 f o r m a l i n e o p l o s s i n g t o e g e v o e g d . D a a r d o o r zou d e s t i k s t o f uit d e m e s t v e e l l a n g z a m e r v r i j k o m e n . D e s t i k s t o f u i t s p o e - l i n g ( n a u i t r i j d e n ) van d e z e b e h a n d e l d e m e s t zou m e t 5070 t e r u g l o p e n . Ook h a d meri planner1 d e e i w i t b e n u t t i n g v a n d e b e h a n d e l d e m e s t b i j v o e d e r i n g

a a n r u n d v e e n a d e r t e o n d e r z o e k e n .

Op v e r s c h i l l e n d e p l a a t s e n w a s m e n i n p r o e v e n bezig, m e s t t e v e r - v o e r e n a a n r u n d v e e , V o o r a l m e t k i p p e m e s t i s i n d e V. S. r e e d s v e e l o n d e r - zoek v e r r i c h t . T o e p a s s i n g i n d e p r a k t i j k w a s i n 1 9 7 4 e c h t e r nog v e r b o d e n . Voor bijmenging van g e d r o o g d e en g e p e l l e t i s e e r d e m e s t w o r d t i n e e r s t e i n - s t a n t i e gedacht a a n v l e e s v e e z o a l s o s s e n en zoogkoeien. In Iowa l i e p een p r o e f w a a r b i j m e n p r o b e e r d e d e k o s t e n van het d r o g e n t e v e r m i j d e n d o o r d e m e s t gemengd m e t s n i j m a i s i n t e kuilen. De m e s t w a s a f i o m s t i g van r u n d - vee.

E e n d e e l van d e stikstof w a s d o o r v e r d a m p i n g uit d e m e s t v e r d w e n e n . Aan d e m a i s w a s op d r o g e - s t o f b a s i s 20 en 28% m e s t toegevoegd. B i j 28% b i j m e n g i n g w e r d h e t eiwitgehalte van d e rriais verhoogd van ca. 8 tot 1070. Het m e n g s e l w e r d d o o r o s s e n v a n ca. 150 kg goed opgenomen, N a een p r o e f p e r i o d e van -l- 8 5 dagen was e r v r i j w e l geen v e r s c h i l i n g r o e i (bijna 1 kg p e r d i e r p e r d a g ) niet e e n g r o e p w a a r a a n m a i s s i l a g e w e r d g e v o e r d en d e eiwitaanvulling m e t sojaeiwit plaatsvond. De proef w a s nog niet a f g e - s l o t en.

-

20

-

V11 VOEDERWINNING EN KONSERVERING In h e t n o o r d o o s t e n v a n d e V. S. en i n C a n a d a v o o r a l o p d e g r o t e r e b e d r i j v e n i s l u z e r n e e n m a i s h e t b e l a n g r i j k s t e r u w v o e r . V o o r a l i n C a n a d a w o r d t v a a k e e n m e n g s e l van l u z e r n e e n g r a s s e n g e b r u i k t . De m a i s t e e l t b r e i d t z i c h e v e n a l s i n E u r o p a s t e e d s v e r d e r n a a r h e t n o o r d e n u i t d o o r v e r - e d e l i n g o p s n e l g r o e i e n d e en - r i j p e n d e r a s s e n . D e o p b r e n g s t e n v a n l u z e r n e l i g g e n i n h e t n o o r d o o s t e n v e e l a l n i e t h o g e r d a n

6

à 8 t o n d s / h a b i j 2 3 s n e d e n p e r j a a r . O p d e z e e r g o e d e b e d r i j v e n k o m t m e n w e l boven d e 1 0 t o n d s / h a ( 4 s n e d e n ) en i n p r o e v e n m e t e n k e l e n i e u w e r a s s e n s o m s t o t 1 3 à 1 4 t o n d s / h a , B i j d e v o o r o n z e b e g r i p p e n ( v e r g e l e k e n m e t g r a s ) l a g e d s - o p b r e n g s t e n i n d e p r a k t i j k m o e t e r r e k e n i n g m e e w o r d e n gehouden d a t o o k d e k o s t e n l a g e r z i j n ( w e i n i g of g e e n s t i k s t o f ) . B o v e n d i e n i s d e o p p e r - v l a k t e p e r b e d r i j f d o o r e e n g e n o m e n v e e l g r o t e r d a n i n N e d e r l a n d en d a a r o m behoeft e r n i e t g e s t r e e f d t e w o r d e n n a a r m a x i m a l e o p b r e n g s t e n p e r h a . D e o p b r e n g s t e n v a n s n i j m a i s l i g g e n i n d e z e l f d e o r d e v a n g r o o t t e a l s i n N e - d e r l a n d ( l 1 à 12 t o n d s / h a ) . In d e z u i d e l i j k e r g e l e g e n s t a t e n z o a l s C a l i f o r n i ë kunnen m e t b e h u l p v a n i r r i g a t i e e n a l s gevolg v a n e e n w a r m e en z o n n i g e z o m e r en e e n z e e r z a c h t e w i n t e r v e e l h o g e r e j a a r o p b r e n g s t e n b e h a a l d w o r d e n d a n i n N e d e r - l a n d . O p e e n goedlopend b e d r i j f i n d e S a c r a m e n t 0 V a l l e y i n C a l i f o r n i ë w e r d e n m e t l u z e r n e ( h e t m e e s t g e b r u i k e l i j k e r u w v o e r v o o r m e l k k o e i e n i n C a l i - f o r n i ë ) o p b r e n g s t e n b e r e i k t v a n b o v e n d e 20 t o n d s / h a ( 7 à 8 s n e d e n ) . D e l a a t s t e j a r e n m a a k t e e e n k o m b i n a t i e v a n e e n g e w a s s n i j m a i s i n d e z o m e r ( m e t i r r i g a t i e ) en e e n g e w a s s n i j h a v e r i n d e w i n t e r ( z o n d e r i r r i g a t i e ) n o g a l opgang. D a a r m e e w e r d e n o p b r e n g s t e n b e r e i k t v a n r u i m 25 t o n d s p e r h a p e r j a a r . M e d e a l s g e v o l g v a n d e h o g e o p b r e n g s t e n p e r h a en d e m o g e l i j k h e i d o m l u z e r n e h o o i v a n z e e r g o e d e k w a l i t e i t t e p r o d u c e r e n ( w a r m e d r o g e z o m e r s ) z i j n i n C a l i f o r n i ë , v o o r a l i n d e b u u r t van d e g r o t e s t e d e n e e n a a n t a l zgn. g r o n d l o z e b e d r i j v e n g e s t i c h t d i e g e h e e l m o e t e n d r i j v e n o p d e a a n k o o p v a n v o e d e r . T o t v o o r k o r t konden d e z e b e d r i j v e n v o o r r e l a t i e f l a g e p r i j z e n e e n z e e r g o e d e k w a l i t e i t l u z e r n e h o o i k o p e n (f 1 0 0 ,

- -

à f 125,

- -

p e r t o n ) . Voor c a . f 20,

- -

p e r t o n m e e r k a n m e n ook l u z e r n e w a f e l s k o p e n ( d e l u - z e r n e w o r d t o p h e t v e l d i n d e z o n g e d r o o g d en d a a r n a g e p e r s t ) . L u z e r n e - w a f e l s o m v a t t e n nu c a . 10% van h e t t o t a l e l u z e r n e v e r b r u i k lu ob ie). D e l a a t s t e j a r e n w o r d e n e c h t e r d o o r d e h o g e r e r u w - e n k r a c h t v o e r p r i j z e n ( i n a p r i l 1974 k o s t t e l u z e r n e hooi c a . f 200,

- -

p e r t o n ) en a l s g e v o l g v a n t o e n e m e n d e p r o b l e m e n m e t m e s t o v e r s c h o t t e n m e e r p e r s p e k t i e v e n g e z i e n v o o r b e d r i j v e n m e t g r o n d . 1. O n d e r zoek. D o o r v e r s c h i l l e n d e o n d e r z o e k e r s w e r d nog e e n s d e n a d r u k g e l e g d o p h e t belang v a n l u z e r n c v o o r d e v e e v o e d i n g i n d e t o e k o m s t . D e r u w - e i - w i t o p b r e n g s t p e r h a i s b i j l u z e r n e c a . 3 m a a l zo hoog d a n b i j s o j a b o n e n . B o v e n d i e n zou i n d e t o e k o m s t m e e r r e k e n i n g gehouden m o e t e n w o r d e n m e t d e g e s c h i k t h e i d v a n s o j a b o n e n v o o r m e n s e l i j k e k o n s u m p t i e . In W i s c o n s i n i s m e n b e z i g e e n e i w i t e x t r a c t t e winnen uit l u z e r n e dat b i j g e m e n g d zou k u n n e n w o r d e n in k r a c h t v o e d e r s v o o r b . v. k i p p e n . M e t b e h u l p v a n e e n s c h r o e f p e r s k a n c a . 50% v a n h e t t o t a l e eiwit m e t h e t s a p u i t g e p e r s t

w o r d e n . Dit s a p w o r d t d a a r n a i n g e d i k t t o t e e n e i w i t k o n c e n t r a a t . Het r e s t - p r o d u k t k a n n a i n k u i l e n of k u n s t m a t i g d r o g e n a l s r u w v o e r a a n r u n d v e e w o r - d e n g e v o e r d . Met e e n p r o e f i n s t a l l a t i e b e h a a l d e m e n e e n k a p a c i t eit van c a . 10 t o n v e r s e l u z e r n e p e r u u r . B i j d e hoge p r i j z e n v a n s o j a - e i w i t v a n 1 9 7 3 zou d i t p r o c e s r e n d a b e l z i j n

( 6 ) .

O p v e r s c h i l l e n d e p l a a t s e n w o r d t o n - d e r z o e k v e r r i c h t o m t e k o m e n t o t g e r i n g e r e v e r l i e z e n b i j h e t i n k u i l e n . V o o r d e d s - v e r l i e z e n v o o r v e r s c h i l l e n d e m e t h o d e n v a n i n k u i l e n w e r d e n d e v o l g e n d e w a a r d e n opgegeven: T a b e l 10. D r o g e - s t o f - v e r l i e z e n i n

70

b i j v e r s c h i l l e n d e t y p e n s i l o ' s .

_-

T y p e s i l o M a i s k u i l L u c h t d i c h t e t o r e n s i l o ( b . v. ~ a r v e s t o r e ) B e t o n n e n n i e t l u c h t d i c h t e t o r e n s i l o 8 - 1 0 Sleuf s i l o 1 0 - 3 0 1 0 - 1 5 2. V e r s c h i l l e n d e m a n i e r en v a n i n k u i l e n Dat d e v e r l i e z e n s t e r k s a m e n h a n g e n m e t d e m a n i e r v a n i n k u i l e n ( o . a. d s - g e h a l t e v a n h e t m a t e r i a a l , m a n i e r van a f w e r k e n en afdicht e n ) b l i j k t r e e d s uit d e s t e r k v a r i ë r e n d e v e r l i e z e n b i j s l e u f s i l o ' s . Ook b i j t o r e n -

s i l o ' s kunnen d e z e v e r l i e z e n nog s t e r k v a r i e r e n . Uit e e n o n d e r z o e k i n d e p r a k t i j k i n W i s c o n s i n (25 l u c h t d i c h t e e n 25 n i e t - l u c h t d i c h t e t o r e n s i l o ' s ) b l e k e n d e d s - v e r l i e z , e n g e m i d d e l d b i j b e i d e t y p e n s i l o ' s i e t s o n d e r d e 1070 t e l i g g e n . D e v e r l i e z e n h i n g e n s t e r k s a m e n m e t d e k w a l i t e i t v a n h e t w e r k b i j h e t i n k u i l e n . E r g n a t t e kuil e n z e e r d r o g e k u i l k u n n e n b e i d e p r o b l e m e n geven. S n e l v u l l e n e n d i r e k t goed a f d e k k e n i s s p e c i a a l b i j d e n i e t l u c h t - d i c h t e s i l o ' s b e l a n g r i j k . O p e e n p r a k t i j k b e d r i j f m e t e e n z e e r h o g e p r o d u k t i e a a n l u z e r n e w e r d v o o r d e o p s l a g v a n s t e r k v o o r g e d r o o g d e l u z e r n e k u i l (50-6070 d s ) t e r v o o r k o m i n g v a n b r o e i d e v o o r k e u r g e g e v e n a a n o p s l a g i n l u c h t d i c h t e s i l o ' s . W a n n e e r d e z e bijgevuld w o r d e n k a n t o c h w o r d e n d o o r g e v o e r d ( o n d e r l o s s e r ) , Dit s o o r t a r g u m e n t e n s p e l e n e e n g r o t e r o l b i j d e d i s k u s s i e s v a n v o o r - e n t e g e n s t a n d e r s v a n l u c h t d i c h t e s i l o ' s . In e e n o r i ë n t e r e n d e p r o e f i n M i c h i g a n w e r d b i j i n k u i l e n i n e e n s l e u f s i l o o v e r d e t o p l a a g v a n d e m a i s p r o p i o n z u u r g e s p r o e i d . G e s c h a t w e r d d a t i n d e t o p l a a g v a n 30 c m c a . 170 z u u r t o e g e v o e g d w a s . D e v e r l i e z e n z o u - d e n m e t c a . 1 / 3 t e r u g l o p e n . In Guelph ( C a n a d a ) o. a . v e r w a c h t t e m e n w e l w a t v a n t o e v o e g i n g v a n m i e r e z u u r a a n n a t t e r e v o o r d r o o g k u i l v a n l u z e r n e . D o o r m i e r e z u u r t e g e b r u i k e n m a g h e t i n t e k u i l e n m a t e r i a a l m e e r vocht b e v a t t e n d a n o n z e v o o r d r o o g k u i l e n o m t o c h e e n goed r e s u l t a a t t e b e r e i k e n . D o o r in t e k u i l e n b i j e e n d s - g e h a l t e v a n 30-3570 loopt m e n m i n d e r w e e r - r i s i k o e n i s e r e e n g e r i n g e r e k a n s o p b r o e i . Ook z i j n e r m i n d e r p r o b l e m e n m e t d e v e r s t o p p i n g v a n v u l p i j p e n b i j t o r e n s i l o ' s w a t m e t m a t e r i a a l m e t 40-50010 d s n o g a l e e n s g e b e u r t . D e k o s t e n zouden k o m e n o p c a . f 70/ha. Waldo k w a m i n p r o e v e n w a a r i n m e t m i e r e z u i l r b e h a n d e l d e k u i l v e r g e l e k e n w e r d m e t o n b e h a n d e l d e v o o r d r o o g k u i l t o t e e n b e t e r e g r o e i e n e e n b e t e r e s t i k s t o f b e n u t t i n g b i j jongvee b i j e e n b e h a n d e l d e k u i l . In B e l t s v i l l e m e e n d e m e n h e t z e l f d e effekt t e v e r k r i j g e n m e t m i n d e r k o s t e n ,